USER S MANUAL / GEBRUIKERSHANDLEIDING BETRIEBSANLEITING / MANUEL D UTILISATION 2 VOLT GEL CELLEN Model MVSV ENGLISH: PAGE 1 MASTERVOLT NEDERLANDS: PAGINA 9 Snijdersbergweg 93, DEUTSCH: SEITE 17 1105 AN Amsterdam FRANÇAIS: PAGE 25 Nederland Tel.: +31-20-3422100 SPECIFICATIONS: PAGE 33 Fax.: +31-20-6971006 www.mastervolt.com v 1.3 Januari 2009
INHOUD INHOUD: 1 VEILIGHEIDSVOORSCHRIFTEN EN -MAATREGELEN... 11 2 ALGEMENE INFORMATIE... 12 2.1 Gebruik van deze handleiding... 12 2.2 Geldigheid van deze handleiding... 12 2.3 Garantiebepalingen... 12 2.4 Aansprakelijkheid... 12 2.5 Belangrijke informatie... 12 3 INSTALLATIE... 13 3.1 Voorbereiding... 13 3.2 Gebruiksomgeving... 13 3.2.1 Algemeen... 13 3.2.2 Ventilatie... 13 3.2.3 Toepassing van stellingen t.b.v. accu s... 14 3.3 Aansluiten... 14 4 GEBRUIK... 15 4.1 Ontladen... 15 4.2 Laden... 15 4.3 Wisselstromen... 15 4.4 Laadstroom... 15 4.5 Temperatuur... 15 4.6 Temperatuurcompensatie van de laadspanning... 15 4.7 Electrolyt... 15 5 ONDERHOUD... 16 5.1 Accu onderhoud en bewaking... 16 5.2 Metingen en Testen... 16 5.3 Gebreken... 16 5.4 Opslag en buiten bedrijf stellen... 16 5.5 Transport... 16 10 Copyright 2009 Mastervolt / Januari 2009 / 2 VOLT GEL CELLEN / NL
VEILIGHEIDSVOORSCHRIFTEN EN -MAATREGELEN 1 VEILIGHEIDSVOORSCHRIFTEN EN -MAATREGELEN Lees deze instructies aandachtig door en bewaar ze in de nabijheid van de accu s voor het raadplegen ervan op een later tijdstip. Werkzaamheden aan de accu s mogen uitsluitend worden uitgevoerd door daartoe gekwalificeerde personen Niet roken. Accu buiten bereik onstekingsbronnen houden. Explosie- en brandgevaar Draag een veiligheidsbril en beschermende kleding bij werkzaamheden aan accu s. Neem voorschriften ter voorkoming van ongevallen in acht, evenals EN 50 272-2, VDE 0105 deel 1. Zuurspatten op de huid of in de ogen onmiddellijk met een ruime hoeveelheid water uitspoelen. Hierna een arts raadplegen. Bij morsen kleding met water uitspoelen Verdund zwavelzuur, de elektrolyt van de accu s, is sterk corrosief. Onder normale omstandigheden is het aanraken van de elektrolyt niet mogelijk. Vermijd contact met de elektrolyt indien de accu beschadigd is Accu s zijn zwaar. De accu kan projectiel worden als een voertuig betrokken raakt bij een ongeluk! Zorg voor een goede bevestiging van de accu. Gebruik altijd geschikte transportmiddelen. Voorzichtig behandelen, want accu s zijn gevoelig voor schade als gevolg van stoten Pas op! Op metalen delen van de accu staat altijd spanning. Plaats daarom geen gereedschappen of andere voorwerpen op de accu Houd kinderen buiten bereik van accu s! Explosiegevaar! Niet kortsluiten. Gebruik geïsoleerd gereedschap. Plaats geen gereedschappen of andere voorwerpen op de accu. Draag geen metalen voorwerpen zoals horloges, armbanden, enzovoort De garantie vervalt indien er niet volgens de in deze handleiding gegeven voorschiften wordt gehandeld en/of wanneer er zonder toestemming reparaties worden uitgevoerd, bijvoorbeeld wanneer de ventielen worden opengebroken. Afvoer van accu s. Afgedankte accu s zijn schadelijk voor de gezondheid en het milieu. Accu s en mogen daarom niet als huishoudelijk of industrieel afval weggegooid worden maar moeten gescheiden ingezameld worden. Neem voor de afvoer van accu s contact op met uw leverancier (zie www.mastervolt.com voor adressen) of een erkend afvalverwerkingsbedrijf NL / 2 VOLT GEL CELLEN / Januari 2009 / Copyright 2009 Mastervolt 11
ALGEMENE INFORMATIE 2 ALGEMENE INFORMATIE 2.1 GEBRUIK VAN DEZE HANDLEIDING Deze handleiding dient als richtlijn om de Mastervolt MVSV gel batterijen, verder aangeduid als cel(len) of accu / accu s op een veilige en doelmatige wijze te installeren, te gebruiken en te onderhouden. Iedereen die aan of met de accu s werkt, moet dan ook van de inhoud van deze handleiding op de hoogte zijn en de instructies daarin nauwgezet opvolgen. Installatie van en werkzaamheden aan de accu s mogen alleen door gekwalificeerd, daartoe geautoriseerd personeel worden uitgevoerd, conform de ter plaatse geldende voorschriften en met inachtneming van de in de handleiding genoemde Veiligheidsvoorschriften en - Maatregelen (hoofdstuk. 1). Bewaar deze handleiding op een veilige plaats! De Nederlandstalige handleiding heeft 8 bladzijden Copyright 2009 Mastervolt. Alle rechten voorbehouden. Onrechtmatige reproductie, overdracht, distributie of opslag van dit document of een gedeelte ervan in enige vorm zonder voorafgaande geschreven toestemming van Mastervolt is verboden. 2.2 GELDIGHEID VAN DEZE HANDLEIDING Alle in deze handleiding beschreven voorschriften, voorzieningen en instructies gelden uitsluitend voor de door Mastervolt geleverde standaard uitvoeringen van de 2 Volt gel cellen, model MVSV, welke door Mastervolt geleverd zijn na 1 juli 2006 2.3 GARANTIEBEPALINGEN Mastervolt garandeert dat de Mastervolt MVSV gel accu s vervaardigd zijn volgens de wettelijk van toepassing zijnde normen en bepalingen. Wanneer niet volgens de in deze gebruikershandleiding gegeven voorschriften, aanwijzingen en bepalingen wordt gehandeld, kunnen beschadigingen ontstaan en/of de accu s zullen niet aan de specificaties voldoen. Eén en ander kan inhouden dat de garantie komt te vervallen. De garantie is beperkt tot de kosten van reparatie en/of de vervanging van het product. Kosten voor installatiewerkzaamheden en het terugsturen van defecte onderdelen worden niet vergoed De garantieperiode en de voorwaarden zijn vastgelegd in de meest recente leveringsvoorwaarden zoals gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel en Industrie te Amsterdam onder nr. 33279951. Op verzoek wordt kosteloos een exemplaar toegestuurd 2.4 AANSPRAKELIJKHEID Mastervolt kan niet aansprakelijk worden gesteld voor: gevolgschade ontstaan door het gebruik van de accu s; eventuele fouten in bijbehorende handleidingen en de gevolgen daarvan. 2.5 BELANGRIJKE INFORMATIE Mastervolt MVSV gel accu s hoeven niet te worden afgevuld met gedestilleerd water. De overdrukventielen lijken op vuldoppen. Deze ventielen dienen als verzegeling en mogen NOOIT geopend worden. Voor de installatie en het gebruik van Mastervolt MVSV gel accu s geldt richtlijn EN 50 272-2. 12 Copyright 2009 Mastervolt / Januari 2009 / 2 VOLT GEL CELLEN / NL
INSTALLATIE 3 INSTALLATIE 3.1 VOORBEREIDING Installatie, aansluitingen en beveiligingen moeten in overeenstemming met de plaatselijk geldende voorschriften worden uitgevoerd Controleer de inhoud van de levering. Zie Specifications voor een overzicht van componenten die standaard worden meegeleverd. Controleer na het uitpakken alle accu s op mogelijke beschadigingen. In geval van beschadigingen moet u het product niet gebruiken. Neem in geval van twijfel contact op met uw leverancier Controleer de accu s op de juiste polariteit Kleur van de aansluiting Aanduiding op de accu Betekenis: Rood + Positieve pool Blauw Negatieve pool Controleer met een geschikte spanningsmeting van iedere accu de openklemspanning Deze moet tenminste 2.07V volt bedragen Controle ban de isolatieweerstand: Nieuwe accu s: > 1MΩ; Gebruikte accu s: > 100 Ω/Volt Houd tenminste 1cm ruimte tussen de accu s. Mastervolt kan hiervoor speciale profielen leveren Alle modellen van het type MVSV zijn geschikt voor zowel horizontale als verticale montage. Plaats alle cellen evenwel òf horizontaal òf verticaal Let op: De modellen MVSV 2000 (67162000) en MVSV 2500 (67202500) die vóór 1 januari 2006 zijn geleverd mogen alleen rechtopstaand (verticaal) geïnstalleerd worden. Zie ook paragraaf 2.2. Neem in geval van twijfel contact op met uw leverancier 3.2.2 Ventilatie In geval van overladen kan bij accu s een explosief mengsel van waterstofgas vrijkomen. Daarom mogen de accu s nooit in een luchtdichte ruimte worden geïnstalleerd. De ventilatie in een accukamer of accubak dient te worden uitgevoerd conform richtlijn EN 50272-2. Dit betekent onder andere dat onder normale omstandigheden de ruimte waar de Mastervolt MVSV gel accu s staan opgesteld dient te worden geventileerd volgens onderstaande formule (tot 40 C bedrijfstemperatuur) Q = 0.05 x n x Cnom x 10-3 [m3/h] 3.2 GEBRUIKSOMGEVING 3.2.1 Algemeen Waarbij n C nom = aantal cellen = Nominale capaciteit (zie Specifications ) Normen en richtlijnen die van toepassing zijn voor de installatie, behuizing, gebruik van apparatuur of accukamers zijn de volgende: EN 50 091-I (/2/), IEC 896-2 (/3/) (draft IEC 60896-21 (/4/)) en EN 50272-2 (/1/) Neem bij de bepaling van de gebruiksomgeving van de accu s de volgende voorwaarden in acht: In geval van natuurlijke luchtcirculatie (luchtconvectie) dient de oppervlakte van zowel de luchtinlaat als de luchtuitlaat (A) als volgt te worden berekend: (luchtcirculatiesnelheid = 0.1 m/s): A = 28 x Q [cm²] Houd de accu s uit de buurt van warmtebronnen Toegelaten bedrijfstemperatuur: 20 tot 45ºC. Nominale bedrijfstemperatuur: 10 tot 30ºC. Aanbevolen: 20ºC. Iedere 10ºC temperatuursstijging resulteert in een halvering van de levensduur. Een lagere temperatuur vermindert de beschikbare capaciteit De opstelling van de accu s dient zodanig te zijn dat de onderlinge temperatuurverschillen van de accu s ten hoogste 3ºC bedraagt. NL / 2 VOLT GEL CELLEN / Januari 2009 / Copyright 2009 Mastervolt 13
INSTALLATIE Voorbeeld: Gegeven: een 24V accubank bestaande uit 12 stuks Mastervolt MVSV 800 gel cellen, C nom = 998 Ah, Benodigde luchtcirculatie: Q = 0.05 x n x C nom x 10-3 [m 3 /h] = 0.05 x 12 x 998 Ah x 10-3 [m 3 /h] = 0.5988 [m 3 /h] A = 28 x Q [cm²] = 28 x 0.5988 [cm²] = circa 16.8 [cm²] Mogelijke ontstekingshaarden dienen zich op veilige afstand van de overdrukventielen te bevinden. Richtlijnen hiertoe staan nader beschreven in EN 50272-2 3.2.3 Toepassing van stellingen t.b.v. accu s Indien de accu s horizontaal gemonteerd worden, moeten ze in een stelling gemonteerd worden. Neem hierbij de volgende aanbevelingen in acht: Elke cel moet afzonderlijk over zijn volle lengte door de stelling ondersteund worden. Plaats nooit cellen direct op elkaar. Controleer of de stelling stabiel is en horizontaal staat. Stellingen waarbij de cellen gemonteerd zijn op 4 niveaus van 2 rijen of op 5 niveaus van 3 rijen boven elkaar dienen aan de vloer verankerd te worden. Wanneer u de accu s in een metalen behuizing of metalen stelling wilt monteren dient u speciale voorzorgsmaatregelen ter voorkoming van kortsluiting te nemen. De afstand tussen de kabels onderling en tussen de kabels en de metalen delen dient tenminste 10 mm te bedragen, of u dient extra isolatie aan te brengen. 3.3 AANSLUITEN Ter voorkoming van corrosie adviseren wij u de contacten van de verbindingskabels en de accupolen licht in te smeren met Vaseline. Gebruik liever geen synthetische smeermiddelen Gebruik betrouwbare en correct gedimensioneerde kabelogen en accuklemmen. Draai alle aansluitingen goed vast! De verbinders moeten worden aangedraaid met het volgende aandraaimoment: M8 (20±1) Nm Breng de rubberen isolatiekappen aan op de uiteinden van de kabels voordat u de kabels monteert. Bij serie of parallel geschakelde accu s moeten het fabrikaat, het type, de capaciteit en de ladingstoestand gelijk zijn. Gebruik geen oude en nieuwe accu s door elkaar. Bij gebruik van een temperatuursensor dient u deze aan de bovenkant of aan de zijkant van de cel te monteren die in het midden van de accubank is opgesteld. Sluit de accu s met de juiste polariteit op de acculader aan (positieve pool van de accubank op de positieve uitgang van de acculader). Let op: de positie van de positieve en negatieve pool kan afwijken van de accu s die voordien geïnstalleerd waren! Zorg er voor dat de acculader is uitgeschakeld en dat er geen belasting is aangesloten tijdens het aansluiten van de accu s. Sluit de negatieve pool als laatste aan Controleer of alle verbindingen stevig zijn aangedraaid. Schakel vervolgens de lader in en laad de accu s zoals aangegeven in paragraaf 4.2. Toepassing van metalen klemmen en stroken wordt afgeraden. Gebruik bij voorkeur materialen die voorzien zijn van een deugdelijke isolatie. De afstand van de behuizing of stelling tot een ander object dient tenminste 10 cm te bedragen. Zo blijven de aansluitingen van de cellen goed toegankelijk en blijft er nog ruimte over om de cellen te kunnen reinigen. 14 Copyright 2009 Mastervolt / Januari 2009 / 2 VOLT GEL CELLEN / NL
GEBRUIK 4 GEBRUIK 4.1 ONTLADEN Vermijd te diepe ontladingen. Regelmatig ontladen tot meer dan 60% van de nominale capaciteit wordt afgeraden omdat dit een verkorting van de levensduur van de accu tot gevolg heef Laad de accu onmiddellijk weer volledig op na iedere ontlading. Ontlaad de accu nooit beneden de ontlaadeindspanning. De ontlaadeindspanning is afhankelijk van de ontlaadstroom. Zie tabel Final discharge voltage in de Specifications 4.2 LADEN Aanbevolen laadmethode: drietraps acculader met IUoUo karakteristiek. Laadspanningen (bij 25ºC): Nominale spanning Float Absorption* 2V (één cel) 2.30V 2.38V 12V (6 cellen) 13.8V 14.25V 24V (12 cellen) 27.6V 28.5V 48V (24 cellen) 55.2V 57.0V *maximaal 5 uur De accu s moeten regelmatig, tenminste eens per maand, tot 100% geladen worden. h 4.3 WISSELSTROMEN Bij gebruik van ouderwetse acculaders of acculaders van mindere kwaliteit kunnen naast de gelijkstroom van het laadproces ook wisselstromen door de accu lopen Wisselstromen en sterk wisselende belastingen kunnen leiden tot een extra temperatuurverhoging van de accu waardoor de elektroden van de accu beschadigd kunnen raken. Hierdoor kan de levensduur van de accu verkort worden. Dergelijke problemen kunt u voorkomen door toepassing van Mastervolt acculaders. 4.4 LAADSTROOM De laadstroom dient tussen 10A en 50A / 100Ah nominale capaciteit te liggen (richtwaarde). Houd er bij de keuze van een acculader rekening mee dat de acculader over voldoende capaciteit beschikt om zowel de aangesloten belasting te voeden als de accu te laden. Neem contact op met uw Mastervolt dealer voor advies indien de laadstoom meer bedraagt dan 50A/100Ah (nominale capaciteit). 4.5 TEMPERATUUR De aanbevolen bedrijfstemperatuur voor Mastervolt MVSV accu s bedraagt 10 tot 30ºC, bij voorkeur: 20ºC. Hogere bedrijfstemperaturen leiden tot een aanzienlijke afname van de levensduur. Een lagere temperatuur vermindert de beschikbare capaciteit. De absolute maximale temperatuur bedraagt 55 C; de maximale bedrijfstemperatuur mag nooit hoger zijn dan 45ºC. 4.6 TEMPERATUURCOMPENSATIE VAN DE LAADSPANNING Temperatuur gecompenseerd laden wordt aanbevolen volgens onderstaande tabel: Nominale spanning 2V (één cel) 12V (6 cellen) 24V (12 cellen) 48V (24 cellen) Temperatuurcompensatie 5mV/ºC 30mV/ºC 60mV/ºC 120mV/ºC Mastervolt acculaders zijn standaard voorzien van een accutemperatuursensor waarbij de laadspanning automatisch wordt gecorrigeerd afhankelijk van de temperatuur van de accu s 4.7 ELEKTROLYT De elektrolyt bestaat uit verdund zwavelzuur die wordt vastgehouden in een gelsubstantie. Indien de laadspanning 2.38V per cel bedraagt, zijn kortstondige rimpelstromen tot 10A (RMS) per 100Ah (nominale capaciteit) toelaatbaar. Bij een volledig geladen accu, welke wordt geladen met een druppellading (float) of in stand-by / parallelbedrijf mag de rimpelstroom maximaal 5A (RMS) / 100Ah (nominale capaciteit) bedragen. NL / 2 VOLT GEL CELLEN / Januari 2009 / Copyright 2009 Mastervolt 15
ONDERHOUD 5 ONDERHOUD 5.1 ACCU ONDERHOUD EN BEWAKING Houd de accu schoon en droog om lekstromen te voorkomen. Kunststof onderdelen, met name de behuizing dient u te reinigen met schoon water. Gebruik nooit vloeibare, bijtende of schurende middelen. Controleer de accu en aansluitingen op regelmatige basis. Repareer defecten zoals losse of gecorrodeerde aansluitingen onmiddellijk Controleer de accu s tenminste ieder half jaar op de onderstaande punten. Registreer de resultaten hiervan in een logboek. Spanning van de accubank Spanning van enkele cellen Oppervlaktetemperatuur van enkele cellen Omgevingstemperatuur in de accukamer Neem contact op met uw Mastervolt leverancier indien de celspanning meer dan +0.2V respectievelijk -0.1V afwijkt van de gemiddelde floatspanning of indien het temperatuurverschil tussen de afzonderlijke cellen meer dan 5ºC bedraagt. Controleer en registreer onderstaande jaarlijks: Spanning van elke afzonderlijke cel Oppervlaktetemperatuur van elke afzonderlijke cel Omgevingstemperatuur in de accukamer Schroefaansluitingen Bij niet-geborgde schroefaansluitingen moet het aandraaikoppel gecontroleerd worden Bevestiging en opstelling van de cellen Ventilatie 5.2 METINGEN EN TESTEN Metingen en testen dienen uitgevoerd te worden in overeenstemming met IEC 60896-22, DIN 43539 deel 1. Aanvullende instructies zoals DIN VDE 0107 en DIN VDE 0108 dienen hierbij in acht te worden genomen. 5.3 GEBREKEN Neem onmiddellijk contact op met uw Mastervolt dealer indien gebreken worden geconstateerd aan de accu s of laadapparatuur. Meetgegevens zoals beschreven in paragraaf 5.1 dienen hierbij beschikbaar te zijn. Wij adviseren u een onderhoudscontract met uw leverancier af te sluiten. 5.4 OPSLAG EN BUITEN BEDRIJF STELLEN Laad de accu s volledig op indien u ze voor langere tijd niet gebruikt. Bewaar de accu s in een droge, koele, vorstvrije omgeving, beschermd tegen direct zonlicht. De zelfontlading bedraagt bij 20ºC ongeveer 2% per maand Bij een hogere omgevingstemperatuur neemt de zelfontlading toe. Om de accu s in goede conditie te houden dienen ze te worden herladen volgens onderstaande tabel Omgevingstemperatuur Maximale tijd tussen twee ladingen < 20ºC 24 maanden 20 tot 30 ºC 12 maanden 30 tot 40 ºC 6 maanden 40 tot 50 ºC 3 maanden 5.5 TRANSPORT De cellen dienen rechtopstaand (verticaal) te worden vervoerd. Hijs de cellen nooit aan hun aansluitingen. Gebruik zachte hijsbanden om beschadigingen te voorkomen Ga nooit onder een cel staan. Zolang de cellen niet zichtbaar beschadigd zijn, hoeven ze niet te worden aangemerkt als gevaarlijke stoffen mits ze zijn beschermd tegen kortsluiting, schuiven, kantelen of beschadiging en geborgd rechtopstaand verpakt zijn op een pallet. (richtlijnen van de ADR en RID, provisie 598) De accupolen moeten geïsoleerd zijn om kortsluiting te voorkomen. Stapel geen pallets met accu s op elkaar. Raadpleeg locale regelgeving met betrekking tot vervoer van gevaarlijke stoffen indien de accu s beschadigd zijn. (categorie 8 gevaarlijke stoffen UN nr. 2794). 16 Copyright 2009 Mastervolt / Januari 2009 / 2 VOLT GEL CELLEN / NL