Boerderij & Water, de nieuwsbrief voor agrarisch ondernemers in het beheergebied van het waterschap Noorderzijlvest in Noord- en West-Groningen, Noord-Drenthe en het Lauwersmeergebied. Verschijnt twee keer per jaar. In deze Boerderij & Water Herziening KRW & vergroeningsopgave GLB Stand van zaken waterkwaliteit Nieuw maaibeleid Aandachtspunten reinigen veldspuit Goed gebruik kantdop Tips opslag bedrijfsstoffen Droge voeten in landbouwgebied Meld noodsituaties watervervuiling Wilt u wat doen voor de waterkwaliteit? najaar 2014 Boerderij & Water Noorderzijlvest zoekt agrariërs die groenblauwe diensten willen uitvoeren. Het gaat nu hoofdzakelijk om de aanleg van natuurvriendelijke oevers. Nieuwe diensten ontwikkelen De komende tijd worden er meerdere diensten ontwikkeld, die agrariërs kunnen uitvoeren als groenblauwe dienst. Tegelijk wordt er met de gebiedscollectieven gesproken over de uitvoering van blauwe diensten voor het waterschap, waarbij de kansen vanuit het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid worden benut. Iets voor u? Wilt u een groenblauwe dienst voor het waterschap uitvoeren? Of heeft u ideeën hierover? Neem dan contact met ons op via 050 304 89 11 of agrariers@noorderzijlvest.nl Meer informatie Op onze website vindt u de beleidsnotitie over groenblauwe diensten en filmpjes waarin agrariërs vertellen over hun ervaringen met het werken via groenblauwe diensten: www.noorderzijlvest.nl/groenblauwediensten.
Stand van zaken waterkwaliteit beheergebied De afgelopen tien jaar is de waterkwaliteit in ons beheergebied flink verbeterd. Hoewel de huidige toestand nog niet overal voldoende is, hebben de tot nu toe getroffen maatregelen effect. We zijn er nog niet, daarom blijven we maatregelen treffen om de waterkwaliteit verder te verbeteren. Wat we meten Op een aantal plekken kunnen te hoge concentraties aan stoffen nog voor problemen zorgen, zoals fosfaat. De biologische waterkwaliteit is nog niet op orde voor onder andere algen, waterplanten, waterinsecten en vis. Gewasbeschermingsmiddelen in het water Wat betreft de gewasbeschermingsmiddelen zijn er nog een aantal problemen. In totaal zijn in 2013 op acht meetlocaties één of meerdere werkzame stoffen van gewasbeschermingsmiddelen boven de norm aangetroffen. Op de kaart de gebieden waar we werkzame stoffen boven de norm hebben aangetroffen in 2013. Werkzame stoffen en middelen Imidacloprid Admire, Gaucho, Maxforce, Confidor, Belem, Provado, Premise, Gardiflor, Sombrero, Bazooka, Kohinor, Warrant. Potatoprid Thiacloprid Calypso, Exemptor, Budget Thiachloprid Metolachloor Imidacloprid Thiacloprid Imidacloprid Uithuizen Eemshaven Imidacloprid Thiacloprid Metolachloor Carbendazim ETU Gardo Gold, Dual Gold 960EC Carbendazim Zoutkamp Topsin M ETU Trimangol, gro-mancozeb, Astraman, Dequiman, Dithane, Indofil, Human, Herbozeb, Mancomix), Mancoplus, Manfil, Mastana, Milcozebe, Dichlorvos Penncozeb, Prozeb, Spoutnik, Interspeed, micron, vondac Diclorvos LURECTRON Nevelautomaat (Extra)& Norg Roxasect Mottencassette; (alleen in vervallen middelen) Meer informatie De rapportage waterkwaliteit voor de KRW (update juli 2014) vindt u hier: www.noorderzijlvest.nl/krw
Werken aan waterkwaliteit: herziening maatregelen KRW Als waterbeheerder controleren we de waterkwaliteit en nemen wij maatregelen om de waterkwaliteit te verbeteren. Dit doen we omdat wij als waterbeheerder moeten voldoen aan de normen van de Europese KaderRichtlijn Water (KRW). Nog niet overal voldoen we aan deze normen. Daarom blijven we maatregelen treffen om de waterkwaliteit te verbeteren en de KRW-doelen te behalen. Samen werken aan een goede waterkwaliteit In samenwerking met LTO Noord, recreatieondernemers, terreinbeheerders en andere belangenorganisaties hebben we besproken wat de meest kostenefficiënte maatregelen zijn om in de toekomst (2021, uiterlijk 2027) aan de waterkwaliteitsdoelen in oppervlaktewater te voldoen. Hieruit zijn twee belangrijke soorten maatregelen gekomen voor het agrarische gebied: Maatregelen om gebieden anders in te richten en beheren. Een voorbeeld is het natuurlijk inrichten en beheren van oevers. Maatregelen om emissies van nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen naar oppervlaktewater te verminderen. Op bepaalde locaties treffen we nog hogere concentraties gewasbeschermingsmiddelen aan dan is toegestaan. Combinatie met vergroeningsopgave GLB We denken dat watermaatregelen in agrarisch gebied met groenblauwe diensten en onder het nieuwe landbouwbeleid voortvarend opgepakt kunnen worden. Het waterschap is in overleg met LTO-Noord, individuele agrariërs, gebiedscollectieven en andere organisaties waarbij onderzocht wordt welke (win-win)maatregelen waar genomen kunnen worden. Ziet u ook kansen? Kansen om maatregelen voor waterkwaliteit te combineren met de vergroeningsopgaven van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB). Neem dan contact met ons op via 050 304 89 11 of agrariers@noorderzijlvest.nl
Reinigen veldspuit: aandachtspunten Het einde van het spuitseizoen nadert. Gaat u uw veldpuit schoonmaken? Hier een paar aandachtspunten. Afvalwater van het uit- en inwendig reinigen van werktuigen met gewasbeschermingsmiddelen mag u niet lozen op het oppervlakte water. Afvalwater afkomstig van het reinigen van werktuigen zonder gewasbeschermingsmiddelen mag wel, mits u daarvoor een watervergunning heeft. Deze kunt u via onze website aanvragen. In de tabel een overzicht via welke routes afvalwater geloosd mag worden. wijze van lozen soort afvalwater Uitwendig reinigen werktuigen met gewasbeschermingsmiddelen inwendig reinigen werktuigen met gewasbeschermingsmiddelen Uitwendig reinigen werktuigen zonder gewasbeschermingsmiddelen Lozing op het riool is na zuivering (bijvoorbeeld biofilter) toegestaan. Lozing in bodem is toegestaan: a) op het perceel waar het gewasbeschermings middel is toegepast, b) na zuivering (bijvoorbeeld biofilter), c) ongezuiverd indien max. 2x per jaar vanuit de inrichting wordt gewassen, d) indien 1x per week uitwendig 1 werktuig wordt gereinigd zonder gewasbeschermingsmiddelen, Lozing op het riool is toegestaan met eisen aan olie- en onopgeloste bestanddelen. Controles TAludbespuitingen voorjaar 2014 Goed voorbeeld van taludbespuiten. De toepassing van gewasbeschermingsmiddelen met glyfosaat op sloottaluds is in Nederland verboden. Bijvoorbeeld het middel Roundup. Helaas troffen onze toezichthouders dit voorjaar meerdere taluds aan die hiermee waren doodgespoten. Dit heeft 7 boeterapporten tegen forse overtredingen opgeleverd. In 22 gevallen van kleine overtredingen hebben we een waarschuwing gegeven. Gebruik Roundup en MCPA In de spuitvrije zone mag het onkruid pleksgewijs behandeld worden met Roundup. Op het talud mag dat niet. Het pleksgewijs toepassen van MCPA in het sloottalud is wel toegestaan. Slecht voorbeeld van taludbespuiten. Tip: Gras op het talud Om onkruidgroei op (deels) kale sloottaluds te voorkomen, adviseren wij u om het talud met gras in te zaaien.
Gebruik kantdop Bij het toepassen van gewasbeschermingsmiddelen langs het oppervlaktewater is het belangrijk dat u gebruik maakt van driftarme spuitdoppen en een kantdop. Over het gebruik van de kantdop bestaat soms onduidelijkheid. We scheppen graag wat duidelijkheid aan de hand van twee vragen van agrariërs. Is de kantdop ook nodig bij droge sloten? Ja, want droge sloten staan vaak in verbinding met andere sloten. Zo kan het gewasbeschermingsmiddel zich via een droge sloot verspreiden in het watersysteem. Ook wordt een droge sloot aangemerkt als oppervlaktewaterlichaam waar het gebruik van een kantdop verplicht is. Ook langs een droge sloot is een kantdop verplicht. Dit is een overtreding. Moet ik ook een kantdop gebruiken bij een teelt- en spuitvrije zone van meer dan drie meter? Nee, want het effect van de kantdop heeft in deze situaties geen positief effect. In 2009 hebben de noordelijke waterschappen en de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) de praktische werkafspraak gemaakt niet te handhaven in dit soort situaties. Dus bij een maaipad van méér dan 3 meter is een kantdop niet verplicht. Opslag agrarische bedrijfsstoffen Heeft u uw graskuil, snijmais, natte bijproducten en vaste mest goed opgeslagen? Let op dat het perssap en/of percolaat niet in het oppervlaktewater of in de bodem terechtkomt. Let op 66 Vang het vuile water op met bijvoorbeeld een absorberende onderlaag in de kuil. Het perssap blijft dan in de laag en komt niet in het milieu. 66 Zorg dat u een opvangvoorziening heeft voor natte bijproducten en vaste mest. Meer informatie Tips over de absorberende onderlaag en opslag van bedrijfsstoffen: www.noorderzijlvest.nl/veehouderij
Taluds en sloten minder vaak maaien We doen dit maaiseizoen een pilot voor de uitvoering van ons vernieuwde maaibeleid. Onze medewerkers die maaien laten bewust op plekken riet op het talud en in de sloot staan. Helaas zien we nog regelmatig dat het vervolgens toch gemaaid is. We roepen agrariërs en loonwerkers op om niet zelf taluds en sloten van het waterschap te maaien. Schoner water en meer natuur Dit extensievere beheer heeft een positief effect op de waterkwaliteit. Deze zijn nog teveel vervuild met gewasbeschermingsmiddelen en fosfaat. Door het extensiever maaibeheer verwachten we dat er meer diversiteit in het planten-en dierenleven bij de watergangen en oevers komt. Dit verbetert de waterkwaliteit. Zo laten we op sommige plekken in het gebied van het waterschap riet in sloten staan. Riet zuivert het water en trekt rietvogels, maar ook vlinders, insecten en andere dieren aan. Vragen over maaien? Bel of mail ons als u vragen heeft over begroeiing of het maaiwerk op een bepaalde locatie op taluds en in de sloot. Inspectie smalle onderhoudspaden Het waterschap heeft ongeveer 650 kilometer aan smalle onderhoudspaden langs onze hoofdwatergangen. Dit zijn paden van 1,5 meter breed. We willen deze paden veilig gebruiken en daarom hebben we deze zomer een inspectie gedaan. De paden blijken vaak onveilig door schade aan het pad. Per pad gaan we kijken wat nodig is om de veiligheid te waarborgen. Wat kwamen we vaak tegen: er waren greppels gegraven; het was afgeploegd (versmald); het werd gebruikt om gewas op te verbouwen; in sommige gevallen was het talud verzakt. Mogelijke oplossingen We beraden ons op mogelijk oplossingen. Denk aan het verkopen van smalle paden. En aan het maken van afspraken met grondeigenaren over onderhoud van de watergang met breder materieel. Onderhoudspad van het waterschap gebruiken? Bijvoorbeeld voor het aanleggen van een duiker, om de kant af te ploegen, het perceel te egaliseren of te draineren. We overleggen graag over goed gebruik van onze paden. Neem contact met ons op om een vergunning aan te vragen.
veldgids Oud riet in sloten minder doen voor meer natuur! Agrarische natuurvereniging Wierde & Dijk heeft een veldgids over rietslootbeheer uitgebracht: Oud riet in sloten: minder doen voor meer natuur! In de gids staan praktische handvaten voor boeren die meer overjarig riet in hun sloot willen. Deze vorm van agrarisch natuurbeheer levert veel op voor natuur, landschap en de waterkwaliteit. Rietvogels maken hun nesten in oud riet, insecten overwinteren er en dieren als de ree en de haas gebruiken het oude riet als beschutting. Riet heeft bovendien een zuiverende werking en verbetert de waterkwaliteit. Juist om die reden houden we in ons maaibeleid rekening met dit soort slootbeheer. Meer informatie of een exemplaar van de veldgids: www.wierde-en-dijk.nl Droge Voeten in landbouwgebied Een veilig watersysteem, daar heeft iedereen baat bij. Om goed te kunnen boeren en veilig te wonen. Het klimaat verandert en daarmee ook het watersysteem. De afgelopen anderhalf jaar hebben we samen met de provincies Groningen en Drenthe gewerkt aan de studie Droge Voeten 2050. Analyse watersysteem tot 2050 We hebben het functioneren van het watersysteem tot 2025 geanalyseerd en een doorzicht naar 2050 gemaakt. De maatregelen die in de studie zijn gekozen, zoals het aanleggen van waterbergingen, en het zoveel mogelijk ontzien van bewoonde gebieden en landbouwgronden. Watersysteem robuuster maken We moeten actie ondernemen om ons te beschermen tegen de extremere (weers)omstandigheden die verwacht worden. De komende jaren maken we de boezem van ons waterschap robuuster. We verbeteren de aansturing van gemalen en leggen waterbergingen aan in bestaande of nieuwe natuurgebieden. Ook passen we schilgemaal Schaphalsterzijl aan en hogen we kades op. In uiterste nood van hoog water en heftige regenval stellen we een maalstop in en zetten we gemalen uit op plekken waar dorpen hier geen overlast van hebben. Vervolg De studie en de maatregelen zijn ontwikkeld en besproken met belanghebbenden zoals LTO-Noord, agrarische natuurverenigingen, terreinbeheerders en gemeenten. Tot 1 september konden inspraakreacties worden ingediend. Deze worden nu verwerkt. Uiterlijk januari 2015 stellen het bestuur van het waterschap en de provincies de maatregelen Droge Voeten 2050 vast. www.noorderzijlvest.nl/drogevoeten2050
Meld verontreiniging oppervlaktewater Een ongewoon voorval op uw bedrijf wilt u het liefst voorkomen. Toch gebeuren er soms calamiteiten op uw bedrijf. Wat melden Als u ziet of merkt dat water wordt verontreinigd of als verontreiniging dreigt. Denk aan een geknapte mestsilo, een kapotte dieseltank of een veldspuit met gewasbeschermingsmiddelen in de sloot. Dit zijn voorbeelden waardoor afstromend hemelwater of water in de sloot verontreinigd kan raken. Hoewel deze nieuwsbrief met de grootst mogelijke zorg is samengesteld, kunt u er geen rechten aan ontlenen. Hoe melden U kunt calamiteiten 24/7 doorgeven: 050 304 89 11. We zijn altijd bereikbaar: 24 uur per dag en 7 dagen per week. Buiten kantooruren wordt u doorverbonden met een antwoordapparaat en hoort u welk nummer u kunt bellen. Waarom melden Dan kunnen we samen met u en eventuele hulpdiensten maatregelen treffen om de schade te beperken. En verdere verspreiding van schadelijke stoffen in het oppervlaktewater voorkomen. AgrariËrs online Online zaken regelen met het waterschap Wilt u iets bij het waterschap regelen of zoekt u ergens meer informatie over? Ga naar onze digitale balie en kijk bij Agrarische bedrijfsvoering. Hier kunt u direct zaken regelen en relevante informatie downloaden. www.noorderzijlvest.nl/balie Sloten schouw online Vanaf 1 november gaan we weer het onderhoud van sloten controleren. Op onze website vindt u aandachtspunten en veel gestelde vragen over de schouw. Op onze schouwkaarten kunt u zien welke sloten we bij u in de buurt schouwen. www.noorderzijlvest.nl/schouw Volgt u ons al op Twitter?@Noorderzijlvest en #agrariersnzv Boerderij & Water digitaal ontvangen? Stuur een e-mail naar agrariers@noorderzijlvest.nl. Vermeld uw naam en postadres, zodat we u van de adreslijst voor de papieren editie kunnen halen. Colofon Waterschap Noorderzijlvest T: +31 (0)50 304 89 11 redactie en opmaak: Noorderzijlvest nummer 6 Postbus 18 E: info@noorderzijlvest.nl fotografie: Noorderzijlvest najaar 2014 9700 AA Groningen W: www.noorderzijlvest.nl Volg ons op twitter via @Noorderzijlvest oplage: 2600