Rapport Lid ONRI ISO-9001 gecertificeerd Laboratorium voor Akoestiek Bepaling van de geluidisolatie van verplaatsbare systeemwanden type Obi-wand, fabrikaat Obimex BV Rapportnummer A 1316-1 d.d. 9 oktober 2003 Adviesbureau Peutz & Associés B.V. Paletsingel 2, Postbus 696 2700 AR Zoetermeer Tel. (079) 347 03 47 Fax (079) 361 49 85 info@zoetermeer.peutz.nl Adviesbureau Peutz & Associés B.V. Lindenlaan 41, Molenhoek Postbus 66, 6585 ZH Mook Tel. (024) 357 07 07 Fax (024) 358 51 50 info@mook.peutz.nl Opdrachtgever: Obimex bv Postbus 804 7600 AV Almelo Rapportnummer: A 1316-1 Datum: 9 oktober 2003 Ref.: TS/SD/A 1316-1-RA Peutz Consult GmbH Kolberger Strasse 19 40599 Düsseldorf Tel. +49 211 999 582 60 Fax +49 211 999 582 70 dus@peutz.de Peutz & Associés S.A.R.L. 34 Rue de Paradis 75010 Paris Tel. +33 1 452 305 00 Fax +33 1 452 305 04 peutz@club-internet.fr Peutz Consulting Engineers PO Box 32268 London W5 2ZA Tel. +44 20 88 10 68 77 Fax +44 20 88 10 66 74 peutz.london@tiscali.co.uk Opdrachten worden aanvaard en uitgevoerd volgens de 'Regeling van de verhouding tussen opdrachtgever en adviserend ingenieursbureau' (RVOI- 1998). Ingeschreven KvK onder nummer 12028033. BTW identificatienummer NL004933837B01
Inhoud pagina 1. INLEIDING 3 2. NORMEN EN RICHTLIJNEN 4 3. ONDERZOCHTE CONSTRUCTIE 5 4. METINGEN 7 4.1. Methode 7 4.2. Nauwkeurigheid 7 4.2.1. Herhaalbaarheid (r) 7 4.2.2. Reproduceerbaarheid (R) 8 4.3. Omgevingscondities tijdens de metingen 8 Resultaten 9 A 1316-1-RA 2
1. INLEIDING In opdracht van Obimex bv te Almelo zijn geluidisolatiemetingen verricht aan: verplaatsbare systeemwanden, type Obi-wand fabrikaat Obimex BV Voor het uitvoeren van bovengenoemde metingen is het Laboratorium voor Akoestiek erkend door de Stichting Raad voor Accreditatie (RvA). De RvA is lid van de EA MLA 1 De metingen zijn verricht in het Laboratorium voor Akoestiek van Peutz bv te Mook, zie figuur 1. 1 1 EA MLA: European Accreditation Organisation MultiLateral Agreement: http://www.european-accreditation.org EA: Certificates and reports issued by bodies accredited by MLA and MRA members are considered to have the same degree of credibility, and are accepted in MLA and MRA countries. A 1316-1-RA 3
2. NORMEN EN RICHTLIJNEN De metingen zijn uitgevoerd volgens het kwaliteitshandboek van het Laboratorium voor Akoestiek en de volgende normen: ISO 140-3:1995 N.B. Acoustics - Measurement of sound insulation in buildings and of building elements - Part 3: Laboratory measurements of airborne sound insulation of building elements deze internationale norm is binnen alle landen van de EU aanvaard als Europese Norm EN ISO 140-3:1995 Andere normen waarnaar in voorliggend rapport verwezen wordt zijn: ISO 140-1:1997 Acoustics - Measurement of sound insulation of building elements - Part 1: Requirements for laboratory test facilities with suppresed flanking transmission N.B. De norm ISO 140-1 is binnen alle landen van de EG aanvaard als Europese Norm EN ISO 140-1:1997 ISO 140-2:1991 Acoustics - Measurement of sound insulation of building elements - Part 2: Determination, verification and application of precision data N.B. De norm ISO 140-2 is binnen alle landen van de EG aanvaard als Europese Norm EN 20140-2:1993 ISO 717-1:1996 N.B. Acoustics - Rating of sound insulation in buildings and of building elements - Part 1: Airborne sound insulation deze internationale norm is binnen alle landen van de EU aanvaard als Europese Norm EN ISO 717-1:1996 NEN 5079:1990 Geluidwering in woongebouwen Het weergeven in één getal van de geluidisolatie van bouwelementen, gemeten in het laboratorium A 1316-1-RA 4
3. ONDERZOCHTE CONSTRUCTIE Onderstaande gegevens zijn verstrekt door de opdrachtgever en/of verkregen uit eigen waarnemingen. De metingen zijn verricht aan twee varianten van het wandsysteem type Obi-wand, met afmetingen breedte x hoogte x diepte = 4300 x 2800 x. De wandconstructies zijn opgebouwd uit een aluminium raamwerk aan weerszijden voorzien van een enkele beplating (variant 1), danwel een dubbele (variant 2) beplating. Voor de bijbehorende detailtekeningen van de verschillende varianten zie figuren 2 en 3 van dit rapport. De opbouw van beide wandconstructies wordt in het volgende uiteengezet. Tegen de dagkanten van de meetopening is een raamwerk bevestigd. Het raamwerk bestaat uit: - een aluminium plafondprofiel; - een aluminium vloerprofiel; - twee aluminium muuraansluitprofielen; Bovengenoemde profielen zijn, voorzien van twee schuimbanden (2 mm x 6 mm), tegen de meetopening bevestigd. Vervolgens zijn de stalen C-profielen, respectievelijk 75 mm breed (variant 1) en 50 mm breed (variant 2) aangebracht (h.o.h. 600 mm). Na het aanbrengen van het raamwerk is aan één zijde het plaatmateriaal geplaatst te weten: - variant 1: 1 x gipskartonplaat type Gyproc A (hoogte x breedte x dikte 2740 mm x 1185 mm x 12,5 mm) met afwerklaag, oppervlakte massa = 10,4 kg/m 2, geschroefd middels een omegaprofiel op het raamwerk; - variant 2: 1 x gipskartonplaat type Gyproc A, (binnenste beplating; hoogte x breedte x dikte 2785 mm x 1200 mm x 12,5 mm), oppervlakte massa = 9,8 kg/m 2, geschroefd op het raamwerk en 1 x gipskartonplaat type Gyproc A met afwerklaag (zie variant 1), geschroefd middels een omegaprofiel op de binnenste gipsbeplating; Voor wat betreft variant 2 zijn beide beplatingen versprongen ten opzichte van elkaar (buitenste beplating over de naden van de binnenste beplating) aangebracht. In beide varianten zijn de naden tussen de (buitenste) gipsplaten (gipsplaten met afwerklaag) voorzien van een omega afdichtingsprofiel. A 1316-1-RA 5
Vervolgens is het absorptiemateriaal, te weten Rockwool 204 steenwol, dikte 40 mm, volumieke massa = 48 kg/m 3, aangebracht tussen de stijlen en tot slot is de beplating aan de andere zijde op identieke wijze op het raamwerk vastgezet. De gepresenteerde resultaten gelden alleen voor de hier beproefde monsters onder de laboratorium omstandigheden zoals omschreven. Het laboratorium kan geen uitspraak doen over de representativiteit van de onderzochte monsters. A 1316-1-RA 6
4. METINGEN 4.1. Methode De metingen zijn uitgevoerd volgens ISO 140-3 in de isolatiemeetruimten van Peutz bv te Mook. Een nadere omschrijving van de meetruimten is in figuur 1 van dit rapport gegeven. De geluidisolatiemetingen worden in twee richtingen uitgevoerd door verwisseling van zend- en ontvangfunctie. De uiteindelijke geluidisolatiewaarden zijn gemiddeld over beide meetrichtingen. In ISO 140-3 wordt de luchtgeluidisolatie van een object gedefinieerd als de "sound reduction index R" welke wordt bepaald volgens vergelijking 1 en uitgedrukt in db : S =L1 - L +10 lg (1) A R 2 waarin : L 1 = geluiddrukniveau in de zendruimte [db] L 2 = geluiddrukniveau in de ontvangruimte [db] S = oppervlakte van het te testen object [m 2 ] A = equivalente geluidabsorptie [m 2 ] in de ontvangruimte berekend volgens : 0.16 V A = T (2) waarin : V = volume van de ontvangruimte [m 3 ] T = nagalmtijd in de ontvangruimte [s] 4.2. Nauwkeurigheid De nauwkeurigheid van de berekende geluidisolaties kan getalsmatig worden uitgedrukt in termen van de herhaalbaarheid (binnen één laboratorium) en de reproduceerbaarheid (tussen verschillende laboratoria). 4.2.1. Herhaalbaarheid (r) Wanneer kort na elkaar twee keer een geluidisolatiemeting wordt uitgevoerd met een zelfde methode aan een identiek meetobject onder gelijkblijvende omstandigheden is de A 1316-1-RA 7
waarschijnlijkheid 95% dat het verschil tussen de twee metingen onderling maximaal r bedraagt. Om inzicht te krijgen in de herhaalbaarheid van de luchtgeluidisolatiemetingen tussen twee meetruimten van Peutz bv is een onderzoek uitgevoerd conform ISO 140-2. Uit dit onderzoek blijkt dat de herhaalbaarheid in de frequentiebanden 100 t/m 250 Hz maximaal r = 2.0 db bedraagt en daarboven tot 3150 Hz maximaal r = 1.3 db. De herhaalbaarheid betrekking hebbende op de ééngetalswaarde R w bedraagt maximaal r = 0.7 db, zodat bij afronding op hele db's (zoals in ISO 717 voorgeschreven) uitgegaan kan worden van een nauwkeurigheid van ±1 db. Uit deze meetresultaten blijkt dat herhaalbaarheid (ruimschoots) voldoet aan de eisen gesteld in ISO 140-2. 4.2.2. Reproduceerbaarheid (R) Wanneer twee keer een geluidisolatiemeting wordt uitgevoerd met een zelfde methode aan een identiek meetobject in verschillende laboratoria onder andere omstandigheden is de waarschijnlijkheid 95% dat het verschil tussen de twee metingen onderling maximaal R bedraagt. Mede op basis van diverse onderzoeken is in ISO 140-2 aangegeven welke reproduceerbaarheid verwacht mag worden. De reproduceerbaarheid van de eengetalswaarde R w bedraagt ca. R=3 db. 4.3. Omgevingscondities tijdens de metingen Wandtype variant 1 Ruimte Temperatuur [ C] relatieve vochtigheid [%] 1 19,9 53,5 2 20,0 54,4 Wandtype variant 2 Ruimte Temperatuur [ C] relatieve vochtigheid [%] 1 19,4 56,9 2 19,0 55,7 A 1316-1-RA 8
Resultaten De resultaten van de meting zijn weergegeven in onderstaande tabel 1 en in de figuren 4 en 5. Tabel 1 variant beplating zie figuur frequentie [Hz] 100 125 160 GELUIDISOLATIE [db] 1 2 enkel 4 dubbel 1/3 oct. 1/1 oct. 1/3 oct. 1/1 oct. 16.5 21.2 30.0 19.9 27.5 33.3 38.8 5 31.0 200 250 315 35.3 36.5 39.1 36.7 41.5 45.3 47.4 44.0 400 500 630 41.0 45.0 48.1 43.7 47.8 49.2 50.2 49.0 800 1000 1250 50.7 52.4 52.5 51.8 52.9 53.1 53.9 53.3 1600 2000 2500 52.4 51.3 42.9 46.7 55.1 55.1 49.1 52.1 3150 4000 5000 Rw(C;Ctr) Ilu,lab 40.4 44.8 43.4 49.3 43(-2;-8) db -10 db 48.1 51.7 50.6 53.9 51(-2;-6) db -1 db In de tabel en de grafieken worden de gevonden isolatiewaarden per frequentieband gegeven. Uit deze waarden zijn verder nog berekend en aangegeven: - de "weighted sound reduction index R w " en de aanpassingstermen C en C tr volgens ISO 717-1; - de "laboratorium-isolatie-index voor luchtgeluid I lu,lab " volgens NEN 5079. A 1316-1-RA 9
De isolatiewaarden zijn berekend uit de metingen onder laboratorium-omstandigheden. In de praktijk kunnen andere waarden verkregen worden onder invloed van onder andere de begrenzingen van de constructie, de afmetingen van het ontvangvertrek, het aanwezig zijn van geluidlekken enz. (zie onder andere: NEN 5079, bijlage B). Mook, Th. Scheers Hoofd Laboratorium voor Akoestiek ir. M.L.S. Vercammen directeur Dit rapport bestaat uit: 10 pagina s en 4 figuren. A 1316-1-RA 10
LABORATORIUM VOOR AKOESTIEK PEUTZ bv Lindenlaan 41, 6584 AC MOLENHOEK (LB) Verdieping OVERZICHT ventilator demper plenum demper vide nagalmkamer (E) vloeren/ daken (8) hamerzolder (9) afvoerleidingen opslag 2800+ vide Begane grond (afgesloten) doorvoeropening (A) b x h = 1.30 x 1.80 m plenum ventilatieruimte (6) nagalmkamer (C) (D) ontvangkamer zendkamer sanitair overlangs- (5) meetruimten (4) (B) (3) (2) (1) (7) wc werkplaats cv spreekkamer analyse douche overhead-deur MEETOPENINGEN (b x h in mm): (B) 1000 x 2200 mm (C) 1500 x 1250 mm (D) 4300 x 2800 mm (E) 4000 x 4000 mm 0 1 2 3 4 5 m schaal A 1316-1-RA figuur 1
LABORATORIUM VOOR AKOESTIEK Variant 1: aan weerszijden enkel beplaat spouw 75 mm met 40 mm steenwol aluminium plafondaansluitprofiel aan weerszijden: 1 x12,5 mm Gyproc A gipsplaat met afwerklaag Rockwool 204 steenwol, dikte 40 mm aluminium vloeraansluitprofiel aluminium omegaprofiel met afdekstrip 75 mm C-profiel wandaansluitprofiel; C-profiel direct bevestigd op wandprofiel A 1316-1-RA figuur 2
LABORATORIUM VOOR AKOESTIEK Variant 2: aan weerszijden dubbel beplaat spouw 50 mm met 40 mm steenwol aluminium plafondaansluitprofiel aan weerszijden: 2 x12,5 mm Gyproc A gipsplaat, buitenste gipsplaat met afwerklaag Rockwool 204 steenwol, dikte 40 mm aluminium vloeraansluitprofiel aluminium omegaprofiel met afdekstrip 50 mm C-profiel wandaansluitprofiel; C-profiel direct bevestigd op wandprofiel A 1316-1-RA figuur 3
LABORATORIUM VOOR AKOESTIEK LUCHTGELUIDISOLATIE VAN EEN SCHEIDINGSCONSTRUCTIE VOLGENS ISO 140-3:1995 opdrachtgever: Obimex bv onderzochte constructie: Variant 1; enkel beplaat, spouw 75 mm met 40 mm steenwol aluminium plafondaansluitprofiel 100 m aan weerszijden: 1 x12,5 mm Gyproc A gipsplaat met afwerklaag aluminium omegaprofiel met afdekstrip 75 mm C-profiel Rockwool 204 steenwol, dikte 40 mm aluminium vloeraansluitprofiel volume zendvertrek: 111 m 3 volume ontvangvertrek: 94 m 3 60 db oppervlakte proefwand: 12 m 2 gemeten in: laboratorium signaal: breedband ruis bandbreedte: 1/3 octaaf 50 40 ISO 717-1:1996 Rw(C;Ctr) = 43(-2;-8) db NEN 5079:1990 Ilu,lab = -10 db luchtgeluidisolatie R 30 Insulat rel. 1.4.4, mode 1 bestandsnaam: a1316 S#:42-43 ##:44 1/3 oct. 1/1 oct. ref. curve (ISO 717) 20 10 0 125 250 500 1k 2k 4k Hz frequentie 16.5 35.3 41.0 50.7 52.4 40.4 1/3 oct. 21.2 36.5 45.0 52.4 51.3 44.8 db 30.0 39.1 48.1 52.5 42.9 49.3 1/1 oct. 19.9 36.7 43.7 51.8 46.7 43.4 db publicatie is slechts toegestaan in de vorm van dit gehele blad Mook, 24-09-2003 rapport nr. A1316-1 figuur nr. 4
LABORATORIUM VOOR AKOESTIEK LUCHTGELUIDISOLATIE VAN EEN SCHEIDINGSCONSTRUCTIE VOLGENS ISO 140-3:1995 opdrachtgever: Obimex bv onderzochte constructie: Variant 2; dubbel beplaat, spouw 50 mm met 40 mm steenwol aluminium plafondaansluitprofiel aan weerszijden: 2 x12,5 mm Gyproc A gipsplaat, buitenste gipsplaat met afwerklaag aluminium omegaprofiel met afdekstrip 50 mm C-profiel Rockwool 204 steenwol, dikte 40 mm aluminium vloeraansluitprofiel volume zendvertrek: 111 m 3 60 db volume ontvangvertrek: 94 m 3 oppervlakte proefwand: 12 m 2 gemeten in: laboratorium 50 signaal: breedband ruis bandbreedte: 1/3 octaaf 40 ISO 717-1:1996 Rw(C;Ctr) = 51(-2;-6) db NEN 5079:1990 Ilu,lab = -1 db luchtgeluidisolatie R 30 20 Insulat rel. 1.4.4, mode 1 bestandsnaam: a1316 S#:75-76 ##:77 1/3 oct. 1/1 oct. ref. curve (ISO 717) 10 0 125 250 500 1k 2k 4k Hz frequentie 27.5 41.5 47.8 52.9 55.1 48.1 1/3 oct. 33.3 45.3 49.2 53.1 55.1 51.7 db 38.8 47.4 50.2 53.9 49.1 53.9 1/1 oct. 31.0 44.0 49.0 53.3 52.1 50.6 db publicatie is slechts toegestaan in de vorm van dit gehele blad Mook, 25-09-2003 rapport nr. A1316-1 figuur nr. 5