Liturgie dankdag Gezang 44:1/2/3 LvdK Votum en groet Psalm 8: 1/2/3/4 OB Geloofsbelijdenis Psalm 8: 5/6/7/8/9 OB Schriftlezing (Genesis 15:1-6) Psalm 77: 1/5 OB Preek Psalm 16: 1/4 NB Gebed Psalm 27: 7 NB Zegen
Naar buiten Gemeente van Christus, Intro Op dankdag denken we aan alles wat we het afgelopen jaar hebben ontvangen. We danken God voor al zijn goede gaven. We danken hem voor dagelijks brood en meer dan dat. We danken hem voor kracht en gezondheid. Het gaat op dankdag over alle positieve dingen die we het afgelopen jaar ontvangen hebben. Probleem is dat we niet alleen maar positieve dingen ontvangen. Er kunnen omstandigheden zijn die het ons moeilijk maken om dankbaar te zijn. Als je net je man hebt verloren zou het zomaar kunnen zijn dat je niet in de stemming bent om dankdag te vieren. Als je net je baan kwijt bent sta je er misschien niet om te springen om vanavond naar de kerk te gaan. Daarom wil ik vanavond met u nadenken over drempels die het ons moeilijk kunnen maken dankbaar te zijn. Dat is niet alleen zinvol voor mensen voor wie het niet vanzelfsprekend is dankdag te vieren. Het is ook zinvol voor mensen voor wie het helemaal vanzelf spreekt om dat te doen want het zou ook wel eens zo kunnen zijn dat we te makkelijk danken. We denken hierover na aan de hand van het verhaal dat we gelezen hebben. We gaan dankdag vieren met Abram. Schild en loon Als we even terug lezen zou je denken dat Abram er alle reden toe heeft te danken, want het vorige verhaal was een verhaal over geven. Het ging over negen koningen die met geweld namen.
Maar de tiende koning kwam om te geven. Hij kwam uit zijn vredestad om Abram te voorzien van brood en wijn. En Abram, op zijn beurt, gaf bevrijding aan de inwoners van Sodom en Gomorra. Gratis en voor niets. Het was een verhaal over geven. En als er veel gegeven wordt, is er veel reden om te danken. Maar als Abram in zijn tent ligt stroomt hij niet over van dankbaarheid. Integendeel, hij maakt zich zorgen. Dat hij zich juist in de nacht zorgen maakt, is niet vreemd. Dat herkennen we want de hele dag ben je bezig met van alles en nog wat, maar als je dan stil wordt, als je in je bed ligt en niet kan slapen, dan begin je te piekeren. Dan komen de zorgen opzetten. In de nacht zijn we daar kwetsbaar voor. Zo ook Abram maar terwijl hij in zijn tent ligt te piekeren krijgt hij een visioen. Vrees niet Abram, ik ben voor jou een schild, je loon zal vorstelijk zijn. Vrees niet Abram, wees niet bang, deze oproep komen we vaker tegen als God verschijnt en dat is niet voor niets. Wij mogen van God een teddybeer hebben gemaakt, in het besef van mensen van toen was dat anders. Het is niet vanzelfsprekend een ontmoeting met God te overleven want hij is heilig en als we in zijn aanwezigheid verkeren worden we ons er van bewust dat wij niet heilig zijn. Vandaar de oproep niet te vrezen. Maar in dit verhaal lijkt er nog meer aan de hand te zijn, het gaat om meer dan enkel de schrik van de ontmoeting. De oproep niet te vrezen sluit aan bij de gemoedstoestand van Abram want Abram is inderdaad bang. Hij maakt zich zorgen over de toekomst, maar terwijl hij zich zorgen maakt hoort hij de stem zeggen: Vrees niet Abram, wees niet bang, want ik ben voor jou een schild, ikzelf zal je beschermen, en je loon zal vorstelijk zijn.
Het probleem In antwoord op deze troostende woorden is Abram niet zomaar dankbaar. Zijn zorgen zijn door dit woord niet van tafel. Abram laat zich niet troosten. Hij laat zich zijn zorg niet zomaar ontnemen. Vooralsnog voelt hij zich niet serieus genomen. Dit is niet het woord wat hij op dit moment nodig heeft. Het overtuigt hem niet. Vooralsnog vergroot het alleen maar zijn frustratie. HERE mijn God, wat voor zin heeft het mij te belonen, ik zal kinderloos sterven. En alles wat ik bezit zal het eigendom worden van Eliëzer uit Damascus. U kunt mij wel belonen voor het feit dat ik mijn familie achter me heb gelaten. U kunt mij wel land in het vooruitzicht stellen omdat ik u gehoorzaam ben geweest. Maar wat heb ik aan land als ik het aan niemand door kan geven. Dit probleem zit Abram heel erg hoog. Je merkt het aan het vervolg van zijn klacht. Eigenlijk kan je het geen klacht meer noemen. Het is eerder een aanklacht. Een beschuldiging. U hebt mij geen nakomelingen gegeven. U hebt mij een groot volk beloofd, maar daar merk ik nog niets van en omdat ik er nog niets van merk heb ik mijn zaakjes vast geregeld. Ik zal kinderloos sterven en alles wat ik bezit zal het eigendom zijn van Eliëzer uit Damascus. Het is wel duidelijk dat Abram er op dit moment even niet aan moet denken dankdag te vieren en daarin staat hij niet alleen. Er zijn in ieders leven momenten waarin we mooie woorden even niet kunnen verdragen. Bij Abram is dankbaarheid onvanzelfsprekend door kinderloosheid en dat is nog steeds iets wat ontzettend moeilijk is voor veel mensen. Misschien gaat het je verder voor de wind, maar wat heeft het voor zin als je geen kinderen hebt. Of misschien is het een ziekte die je je hele leven lang met je meedraagt. Soms weet je er mee om te gaan en zie je ook wel de mooie dingen die je ontvangt.
Maar er zijn ook momenten dat het je gewoon niet lukt om dankbaar te zijn. Er kunnen talloos veel dingen zijn die maken dat we niet in de stemming zijn om dankdag te vieren. We zullen niet ontkennen dat er heel veel dingen zijn die misschien wel goed gaan. Als je maar lang genoeg nadenkt zijn er in ieders leven wel dingen om voor te danken. Maar dat ene, dat ene zet op alles een domper, dat ene geeft je het gevoel dat al het andere tevergeefs is. Onvruchtbaarheid Op deze manier herkennen we dus wel iets van het probleem van Abram en dat lijkt me belangrijk om het verhaal te begrijpen. Maar dat neemt niet weg we ook niet zomaar een is gelijk teken kunnen zetten tussen onze problemen en de zorgen van Abram. Aan het begin van de serie preken over Abram hebben we het daar al een keer over gehad naar aanleiding van de kinderloosheid van Abram en Sarai. Die kinderloosheid is niet alleen een persoonlijk drama. In de kinderloosheid van Abram en Sarai gaat het over de onvruchtbaarheid van heel de wereld. Wij brengen niet de vruchten voort waar de eigenaar van de wijngaard op hoopt. Wij zijn niet de mensen die hij in gedachten had toen hij de wereld maakte. De eigenaar van de wijngaard heeft Abram verandering beloofd. Hij heeft hem vruchtbaarheid in het vooruitzicht gesteld. Maar Abram ziet er niets van, want nog steeds heeft hij geen zoon gekregen. Nog steeds is dat nieuwe begin er niet waar de wereld zo dringend behoefte aan heeft. Als je op deze manier naar de onvruchtbaarheid van Abram en Sarai kijkt zie je dat dit verhaal de huiselijke zorgen overstijgt.
En als het goed is gebeurt dat ook hier in de kerk als we bij elkaar komen om dankdag te vieren. Als we dankdag vieren kan het niet alleen maar gaan om huiselijk wel en wee. In de verkondiging en de gebeden komt heel de wereld in beeld. En als we oog krijgen voor de wereld zien we heel veel dingen om te danken maar we zien ook wat onvruchtbaar is. Paulus zegt met andere woorden precies hetzelfde als hij zegt dat de wereld steunt en zucht als in barensnood omdat alles tevergeefs lijkt. Iets van die tevergeefsheid zou je hieraan kunnen zien dat wij overvloed hebben aan voedsel terwijl er ontelbaar veel mensen zijn die honger lijden. Iets van het tevergeefsheid zou je hieraan kunnen zien dat wij een dak hebben boven ons hoofd terwijl er miljoenen zijn die geen huis hebben om in te wonen. Als dat tot je doordringt wordt het toch wat minder vanzelfsprekend om dankdag te vieren. Vrees niet Abram, ik ben voor jou een schild en je loon zal vorstelijk zijn. Wat heeft Abram aan deze mooie woorden zo lang de zoon van de belofte niet heeft ontvangen? Wat hebben we aan Gods goede gaven zolang we niet vruchtbaar zijn? Wat heeft het leven voor zin als het koninkrijk niet komt? Here mijn God, wat heeft het voor zin? Ik zal kinderloos sterven en alles zal het bezit worden van Eliëzer uit Damascus. Uit zijn tent Abram, sta op, kom uit je tent. Kom uit je tent want die tent van jou zou wel eens het probleem kunnen zijn. Als jij s nachts in je tent ligt te piekeren kan het zijn alsof er niets anders is dan die ene zorg. De zorg maakt zich breed en de hele tent is er vol van. Onze zorgen maken onze wereld klein. En in de kleine wereld van de tent is het net alsof er niets anders meer is. Dat gevaar ligt altijd op de loer als je ziek wordt of in rouw bent om een verlies.
Het gevaar is dat we geen oog meer hebben voor andere dingen en het kan zelfs zo ver gaan dat we ook geen oog meer hebben voor andere mensen. Terwijl we andere mensen juist dan nodig hebben sluiten we ons op in een wereld waar wij zelf het middelpunt van zijn. Abram, sta op, kom uit je tent en ga naar buiten. Die tent is trouwens niet alleen te klein als je zorgen hebt. Die tent is ook te klein als het je denkt dat het je goed gaat. Als je met dankdag in je eigen tent blijft zitten ben je veel te snel klaar met danken. Dan heb je niet meer om voor te danken dan het dagelijks brood en wat centen, terwijl er een psalm is die zegt dat Gods goedheid hoog is als de hemel. Uw goedheid Heer is hemelhoog, uw waarheid als de wolkenboog, uw recht is als Gods bergen. Zijn goedheid past niet in onze kleine tentjes want daar is ze veel te groot voor en daarom moeten we naar buiten. Abram, sta op, kom uit je tent en ga naar buiten. Sterren Zie je de hemel, het werk van mijn vingers, de maan en de sterren, door mij daar bevestigd, kan je ze tellen Abram, dat lukt je toch niet, of wel? Zoals jij de sterren niet kunt tellen, zo zal het ook wezen met jouw nakomelingen. Zoals je die sterren niet kunt tellen zo zullen jou nakomelingen niet te tellen zijn. Als Abram naar de sterren kijkt ziet hij geen grote en kleine Beer. Hij kijkt niet naar de sterren als een sterrenkundige. Hij bestudeert de sterren ook niet om de toekomst te voorspellen zoals de astrologen uit het zijn tijd. Abram kijkt met andere ogen. De sterren vertellen hem iets over God. Het is als met de vogels in de hemel en met de lelies op het veld. Ze verkondingen hem dat er een vader in de hemel is die voor hem zorgt en die voor hem zorgen zal. Naast het zand in zijn baard en het stof om hem heen zijn er nu ook de sterren aan de hemel. Ze verkondigen hem dat hij niet tevergeefs zal leven.
Abram lag zo-even in zijn tent nog te tellen. Hij probeerde alles op een rijtje te krijgen. En in zijn tent had hij het idee dat het nog lukte ook. Ook al was de uitkomst van zijn rekensom dan bepaald niet positief te noemen. Maar het kringetje was rond. Eliezer moest het maar overnemen. Maar de stem heeft hem in zijn berekeningen onderbroken. Abram, stop met rekenen, kom naar buiten, zie je de sterren, kan je ze tellen. Ik ben niet na te rekenen, Abram. Mijn wegen zijn ondoorgrondelijk. En Abram geloofde en de HERE rekende hem dat toe als gerechtigheid. Niet het begrijpen brengt Abram tot geloof. Het is geen helder inzicht dat hem overtuigt. Abram kijkt naar de sterren die hij niet kan tellen en hij gelooft. Geloof Hoe komt het dat je op het ene moment twijfelt en op het andere moment gelooft? Hoe komt het dat je op het ene moment totaal niet in de stemming bent om dankdag te vieren en dat je op het andere moment je dankbaarheid niet op kunt? Dit verhaal vertelt ons dat het niet te verklaren is uit dat wat je ziet. De omstandigheden zijn bij Abram niet gewijzigd. Een zoon heeft hij nog steeds niet. Waar haalt hij dat geloof ineens vandaan? In principe heeft God hem niets nieuws gezegd. Dat wat hij hem hier belooft heeft hij hem al eerder beloofd. Abram heeft niet meer ontvangen dan woorden en wat heb je nu aan woorden? Maar midden in de nacht hebben die woorden doel geraakt. God zelf schept het geloof in hem door zijn woord te spreken. Het is net als aan het begin van de bijbel. God spreekt en het is er. Zo is het ook hier. God spreekt en Abram gelooft. Dat het niet vanzelf gaat hebben we ook gezien.
Op het eerste spreken is er geen reactie maar bij zijn tweede spreken gebeurt het. God spreekt en Abram gelooft. Abram vertrouwt de stem en de wanhoop die klonk in zijn klacht... Ze is geweken nadat hij de belofte opnieuw heeft gehoord. Abram geloofde en God rekende het hem tot gerechtigheid. Zijn geloof betekende niet dat hij het nu op een rijtje heeft. Hij heeft het juist niet op een rijtje. Want de tel is hij kwijtgeraakt. Geloven betekent dat je verder kijkt dan dat wat je kan zien. Ook al zijn de omstandigheden er niet naar, Abram krijgt fiducie in de toekomst. Want hij gelooft dat God het verschil kan maken. Tussen onvruchtbaarheid en vruchtbaarheid. Jezus Wat voor Abram toekomstmuziek was is voor ons geschiedenis. Een zoon heeft hij gekregen en uit zijn zoon is eeuwen later de zoon geboren die gekomen is om de vrucht te dragen waar de eigenaar van de wereldakker op wachtte. Abram moest uit zijn tent komen om naar de hemel te kijken. Ook wij worden uit onze tent gelokt en het kan geen kwaad om naar de sterren te kijken, maar ik zou u vooral willen aanraden om op zoek te gaan naar Jezus. Als we vertrouwen willen krijgen in de toekomst van de wereld zullen we moeten zien op Jezus. Als we willen geloven dat de hele wereld eens goede vrucht zal dragen zullen we hem moeten zien als degene die sterft en die opstaat. Snappen we hoe het zit, als we naar Jezus kijken? Nee, we snappen het nog steeds niet, want zoals ik de sterren niet kan tellen, zo kan ik ook de wegen niet volgen die God in Jezus ging. Als zijn wegen ergens ondoorgrondelijk zijn dan is het wel in hem. Want wat heeft het kruis te maken met vruchtbaarheid? Hoe kan daar nu opstanding uit geboren worden? Ik kan dat niet narekenen, maar het gaat er ook niet om dat wij het narekenen, het gaat erom dat wij het geloven.
Dat we geloven dat God goed is. Dat is niet vanzelfsprekend. Dankdag vieren spreekt niet vanzelf. Maar als ik uit mijn tent wordt gelokt, als ik Jezus Christus zie hangen aan het kruis, dan zou het me kunnen gaan dagen. Gods goedheid is te groot voor het geluk alleen, zij gaat in alle nood door heel het leven heen. Als Gods goedheid alleen maar te zien zou zijn in vervulde beloften, dan zouden er inderdaad heel erg veel mensen zijn die buiten de boot van dankdag vallen. Als Gods goedheid alleen maar zichtbaar zou zijn in levens zonder zorgen, dan zouden de meesten van ons maar beter naar huis kunnen gaan, want wij allemaal, we hebben allemaal zo onze zorgen. Maar het kruis waaraan de zoon van Abram heeft gehangen maakt alles anders. Als God dat verschrikkelijke kruis vruchtbaar weet te maken, zou hij dan niet ieder kruis vruchtbaar weten te maken op manier die wij niet na kunnen rekenen? Gods goedheid is te groot voor het geluk alleen, zij gaat in alle nood door heel het leven heen. Alleen als dat waar is kunnen we dankdag vieren zonder de ogen te sluiten voor de grote en kleine zorgen van het leven. Abram geloofde en de HERE rekende hem dat toe als gerechtigheid. Amen