Preventie en Interim 1. Technieken voor manueel lassen PUNT- LASSEN (elektrisch) = 2 stukken worden op elkaar geduwd bij middel van 2 elektroden. De warmte veroorzaakt door de weerstand van de elektriciteit en de druk op de contactpunten geven de las AUTO- GEEN LASSEN (brazeren of oxyacetyleenlassen) = mengeling in een lastoorts van een brandbaar gas en zuurstof. De warmte die aldus ontstaat (de vlam) doet het toevoegmetaal smelten en de te lassen stukken, waardoor een lasnaad ontstaat 311* BOOGLASSEN (elektrisch) = elektrische boog tussen de elektrode en de te lassen stukken opgewekt door elektriciteit De toevoer van gesmolten metaal komt van : het smelten van een toevoegmetaal die zich niet in het elektrisch circuit bevindt (niet afsmeltende elektrode) = lassen met toevoegmetaal TIG 1 = Wolframelektrode + neutraal gas dat de las beschermt tegen oxidatie 141* PLASMA = Wolframelektrode + gas onder plasmavorm die actief deelneemt aan het lasproces en aldus de temperatuur van de elektrode verhoogt 15* MLBE 2 = elektrode bestaande uit een metalen staaf bekleed met een beschermlaag (slakbescherming).wordt vervangen wanneer afgesmolten 111* het smelten van de elektrode zelf (afsmeltende elektrode) = lassen met afsmeltende elektrode MIG 3 = continu afsmeltende lasdraad (elektrode) + nietreactief gas (argon, helium) om de las beter te beschermen tegen oxidatie 131* MAG 4 = continu afsmeltende lasdraad + reactief gas (CO 2 ) dat de las beschermt tegen oxidatie 135* (massieve draad) 136* (gevulde draad) Samenstellen van producten uit metaalplaten, bvb. koetswerk ** Elektr(on)ische montages, bewerken van koper, zink, sanitair ** Pijpleiding, luchtvaartindustrie ** Roestvrij staal, aluminium, vervaardigen van chirurgische instrumenten ** Herstel- en onderhoudswerken, metaalbouw ** Roestvrijstaal, aluminium en lichte legeringen, koper en legeringen ** Lassen van niet gelegeerd of licht gelegeerd stalen constructies ** RISICO S KWALIFICATIES Legende: *:nr van de lasprocedure volgens NBN EN 287-1 - **:waar wordt deze techniek gebruikt? - 1.TIG: Tungsten Inert Gas - 2. MLBE: Manueel booglassen met beklede elektrode - 3. MIG: Metal Inert Gas - 4. Mag: Metal Active Gas 1
De verschillende types lasverbindingen Stuiklassen Hoeknaden lassen Buizen lassen II. Manuele technieken voor snijbranden HET SNIJBRANDEN = op zeer hoge temperatuur wordt een metaal bij middel van een vlam (brandbaar gas) gesneden.het gas is verrijkt met zuurstof wat de verbranding van het metaal versnelt Snijbranden met de PLASMAVLAMBOOG = methode die toelaat zwaardere metalen te snijbranden bij middel van een elektrische vlamboog Zacht, halfzacht en hard staal, lichte mangaanlegering ** RISICO S KWALIFICATIES Bij het snijbranden wordt, een bijkomende sterke zuurstofstraal of gas geblazen, zodat het metaal brandt over geheel de lengte van de zuurstofstraal en terzelfder tijd wordt weggeblazen door de druk van de straal Niet gelegeerd staal, roestvrij staal, sterk gelegeerd staal, non-ferro metaal (o.a. aluminium) ** III. Illustraties 3.1. Laspost voor puntlassen 2
3.2. Laspost voor autogeen lassen (brazeren of oxy-acetyleenlassen) Werkpost : 1. Flessen met brandbaar gas en zuurstof 2. Karretje 3. Laspistool 1 3 2 3.3. Laspost voor manueel booglassen met beklede elektrode (MLBE) Werkpost : elektrisch booglassen: 1. Verzamelbak voor eindjes elektrode (afval) 2. Elektrodehouder (laspistool) Veiligheidsvoorzieningen A. Plaatselijke afzuiging B. Masker B A 2 1 3
3.4. Laspost voor booglassen : TIG - PLASMA - MIG - MAG Gasfles Lasdraad Elektrische boog Laspistool Stroomkabel Gasmondstuk Laspistool Wolframelektrode Toevoegmateriaal Gasbescherming Elektrische boog Stroomkabel Lasdraad Gasmondstuk TIG-laspistool Smeltbad Gasbescherming Laspistool Elektrische boog Smeltbad MIG-MAG-laspistool 4
3.5. Persoonlijke beschermingsmiddelen Veiligheidshelm Beschermjas Veiligheidsbril Laskap (wordt op hoofd lasser bevestigd) Lasscherm (wordt met de hand vastgehouden) Isolerende handschoenen Lasschort Broek zonder omslag Beenbeschermers Veiligheidsschoenen 5
IV. Risico's en preventiemaatregelen Risico s Preventie en bescherming Niveau van de risico s SNIJ- BRANDEN BOOGlassen PUNTlassen AUTO- GEENlassen TIG PLASMA MLBE MIG MAG Snijbranden Persoonlijk Collectief Gevolgen voor de gezondheid Aard van het risico PLASMAvlamboog X X!!!!!!!!!!! X! Isolerende handschoenen + veiligheidsschoenen Water en vocht beperken in de werkomgeving Spierkrampen, brandwonden, spierverlamming. Een sterke stroom kan de dood veroorzaken Elektrocutie Zwakke lichtsterkte Oogletsels Lasgordijn Veiligheidsbril!!! - - - - - - - Lasscherm + veiligheidshelm v Lasgordijn - -!!!!!!!!!!!!!! + isolerende ende hand- schoenen Oogirritatie, oog- en huidletsels, brandwonden, huidkanker Sterke lichtsterkte : ultraviolette stralingen!!!!!!!!!!!!!!!!! Veiligheidsbril + beschermjas + lasschort + broek zonder omslag + veiligheidsschoenen + beenbeschermers Vuurvergunning + instructies, onbrandbare tussenwand Oogletsels, thermische huidbrandwonden Wegspringende vonken en gloeiend materiaal (brand en ontploffing) X!!!!!!!!!!!!!!! Plaatselijke luchtverversing door brongerichte afzuiging Ademhalingsproblemen, intoxicatie, astma, longoedeem, longkanker, irritatie van de slijmvliezen, Toxische rook en gassen X: het risico is niet aanwezig -: niet van toepassing!: risico is aanwezig!!: belangrijk risico!!!: zeer hoog risico 6
Afzonderlijk te beschouwen risico's - niet begrepen in de typefunctie Aard van het risico Gevolgen voor de gezondheid Schadelijk geluid boven 85dB Gehoorverlies, oorzaak van stress Hanteren van voorwerpen (manipulatie) Knelling, snijwonde Houding Krampen, spierpijn, spierverrekking, rugletsel Goederen verplaatsen Rugletsel Val van voorwerpen op de voeten Breuk, kneuzing, verbrijzeling, brandwonde Uitzonderlijk geval : vallen van hoogte van meer dan 2 meter Breuk, kneuzing Preventie en bescherming Niveau van de risico s Collectief Persoonlijk BOOGlassen PUNTlassen AUTO- GEENlassen TIG PLASMA MLBE MIG MAG Snijbranden SNIJ- BRANDEN PLASMAvlamboog Gehoorbescherming!!!!!!!!!!!!!! Beschermhandschoenen!!!!!!!!!!! Gebruik van aangepaste hefwerktuigen en aanslagmateriaal Regelmatig van houding veranderen!!!!!!!!!!!!!!!!! Gebruik van transpalet, Technieken voor manueel hanteren van lasten toepassen heftruck,!!!!!!!!! Veiligheidsschoenen!!!!!!!!! Gebruik van aangepaste hoogtewerker of stelling + specifieke maatregelen (bvb. vuurvergunning) bij werken in besloten ruimte Veiligheidsharnas bij afwezigheid van collectieve bescherming!!!!!!!!!!: risico is aanwezig!!: belangrijk risico!!!: zeer hoog risico 7
III. Gezondheidstoezicht Ja Nee Vraag1: Is de uitzendkracht jonger dan 21 jaar EN is het zijn eerste tewerkstelling? VAanvraag gezondheidsbeoordeling eerste tewerkstelling en stel vraag II Stel vraag II Vraag II: Voorziet de werkpostfiche een gezondheidsbeoordeling en/of inenting van de werknemer? Ja Nee Heeft de werknemer een formulier voor gezondheidsbeoordeling? Ja Nee Ga na of de geldigheid van de gezondheidsbeoordeling ok is* (datum + typefunctie + bijzondere risico s + inenting) Ja Nee Aanvraag gezondheidsbeoordeling* Is de uitzendkracht geschikt en is hij ingeënt? Ja Nee Niet geschikt voor DIT werk De werknemer kan aan het werk gezet worden * Lassers worden onderworpen aan een gezondheidsbeoordeling omdat zij blootgesteld worden aan een risico voor de gezondheid (beroepsziekte) door blootstelling aan fysische agentia (Codex over welzijn op het werk, Titel I, Hoofdstuk IV) : - UV-stralingen : jaarlijks onderzoek (ogen, huid) - Inademen lasrook : jaarlijks onderzoek van het ademhalingsstelsel (spirometrie) - Bijkomende onderzoeken : - Lawaai: jaarlijkse gehoortest (audiometrie) - Werken in de hoogte : laten nagaan door de externe dienst PBW of er geen contra-indicaties zijn - Gebruik van oplosmiddelen (solventen), ontvettende producten - Inentingen : tetanus - Manueel hanteren van lasten met risico op rugletsel : om de 3 jaar indien jonger dan 45 jaar en jaarlijks vanaf de leeftijd van 45 jaar 8
IV. Bedrijfsbezoek Vragen die moeten gesteld worden wanneer de werkpostfiche onvolledig is ingevuld Algemeen Identificatie van de contactpersoon veiligheid Wie geeft de algemene introductie (evacuatie, refter, EHBO, )? Wie geeft de specifieke veiligheidsinstructies gebonden aan de werkpost (verboden werkzaamheden, verplichte toestemming, )? Is het geluidsniveau boven de 85dB(A)? Zal de uitzendkracht moeten werken op meer dan 2 meter hoogte, op stellingen, op hoogtewerker,...? Moeten er transportwerktuigen, heftrucks of motorisch aangedreven hefwerktuigen bediend worden (verplichte vorming)? Moeten er manueel zware lasten gehanteerd worden? Specifieke vragen Over welk type lassen gaat het (MIG, MAG,TIG, )? Wordt er in besloten ruimtes gewerkt of op werven? Wie levert de persoonlijke beschermingsmiddelen, namelijk : - Veiligheidsbril, lashelm - Handschoenen - Lasschort, jas en beschermbroek - Beenbeschermers - Veiligheidsschoenen Zal hij solventen moeten gebruiken? Wordt hij blootgesteld aan ioniserende stralingen? Is er een verhoogd brandgevaar (nabijheid van brandbare, oxiderende of ontplofbare materialen)? Wie bezorgt de vuurvergunning? 9
TEST * : LASSEN Naam & Voornaam:... Diploma:... Erkenning:... Datum:... Type lasverbinding Hoeknaden ja neen Stuiklas ja neen Buizen ja neen Basismateriaal Staal ja neen Aluminium ja neen Roestvrij staal ja neen Plaatdikte t<=3 ja neen t>3 ja neen Lasmethode Oxy-acetyleenlassen (311) ja neen 1. Welk soort gas heeft u nodig om te lassen met een brander? 2. In welke volgorde opent u de kleppen om uw lasbrander aan te steken? 3. Welke merktekens vindt u op de gasvoorziening? 4. Welke kleuren hebben de gasflessen? 5. Mag men lassen met een mengsel van propaangas en zuurstof? TIG-lassen (141) ja neen 1. Welk soort gas wordt gebruikt? 2. Wanneer moet een gelijkstroom, een wisselstroom gebruikt worden? 3. Welke kleur heeft de wolframelektrode die gebruikt wordt bij het lassen van staal? 4. Wat betekent een AC/DC post? 5. Welke kleur heeft de ogief (hals van de fles) van de argonfles? Manueel lassen met beklede elektrode (111) ja neen 1. Waarom moet men een lashelm dragen? 2. Welke zijn de verschillende types van beklede elektrode? 3. Hoe weet u of u met gelijkstroom of wisselstroom moet lassen? 4. Hoe kan u zeker zijn dat u een laspost gebruikt met wisselstroom? 5. Hoe kan u de stroomsterkte (ampérage) bepalen waarmee u moet lassen? Halfautomatisch MIG MAG lassen (131-135-136) ja neen 1. Wat is het verschil tussen MIG-lassen en MAG-lassen? 2. Welk beschermingsgas word gebruikt om staal of roestvrij staal te lassen? 3. Welk beschermingsgas word gebruikt om aluminium te lassen? 4. Wat is het normale gasdebiet voor het lassen van staal of roestvrij staal? 5. Geef de verschillende soorten lasdraden voor halfautomatisch lassen. 10 * Bron: test uitgevoerd door VDAB en CPS
De risicozoektocht 11
Oplossingen Test Oxy-acetyleenlassen 1. acetyleen en zuurstof 2. men opent eerst de zuurstofklep, daarna pas de acetyleenklep 3. de cijfers geven de dikte aan van wat kan gelast worden 4. rood voor acetyleen en wit voor zuurstof 5. neen TIG-lassen 1. argon 2. aluminium met gelijkstroom; staal en roestvrij staal met wisselstroom 3. rood 4. laspost waar kan gelast worden met gelijkstroom of wisselstroom 5. geel-wit of wit-geel Manueel lassen met beklede elektrode 1. om zich te beschermen tegen UV-straling 2. basische, rutiele, cellulose, zure en neutrale (hoog rendement) 3. zie verpakking 4. de polen hebben een plus (+) en een min (-) 5. zie verpakking en nakijken of deze aangepast is aan de dikte en aan het type lasverbinding Halfautomatisch lassen 1. bij MIG-lassen wordt een niet-reactief (inert) gas gebruikt, bij MAG-lassen een reactief gas 2. CO 2 of gemengde gassen zoals Argon/CO 2 3. Argon of Helium of een mengsel van Argon+Helium 4. tussen 15 en 25 liter/minuut 5. massieve en gevulde draad Zoek de risico s 1. geen lasgordijn en collega wordt verblind door lasboog 2. afzuiginstallatie ontbreekt en veel lasrook 3. de lasser heeft geen beenbeschermers en draagt een broek met omslag 4. de gasflessen zijn niet vastgemaakt 5. laspistool is niet uitgedoofd en bevindt zich in de nabijheid van ontvlambare producten 6. afval, papier op de grond 7. kop koffie en thermos op de werkpost 12