Polikliniek voor incontinentie- en bekkenbodemproblemen
POLIKLINIEK INCONTINENTIE- EN BEKKENBODEMpROBLEMEN In deze folder leest u informatie over het incontinentieen bekkenbodemspreekuur van het Kennemer Gasthuis. U bent naar deze polikliniek verwezen door de huisarts, specialist of de bekkenbodemfysiotherapeut omdat er sprake is van incontinentie van urine en/of ontlasting en/of een verzakking van de schede en/of de baarmoeder of andere bekkenbodemproblematiek. Het incontinentie- en bekkenbodemspreekuur is een gezamenlijk spreekuur van de gynaecoloog, de uroloog en (in)continentieverpleegkundigen. Nadat u door de continentieverpleegkundige bent gebeld, ontvangt u deze folder, een vragenlijst, het mictiedagboekje en een laboratoriumformulier. De vragenlijst Om u zo goed mogelijk te kunnen helpen is het van belang dat u deze vragenlijst thuis invult. Deze vragenlijst maakt het voor ons mogelijk een duidelijk beeld te krijgen van uw klachten. Het mictiedagboekje Om een zo goed beeld te krijgen van uw normale plas/ mictiepatroon, is het van belang dat u het mictiedagboekje twee tot drie dagen nauwkeurig bijhoudt. Dit doet u door iedere keer als u drinkt en als u plast de hoeveelheid in milliliters te noteren in het dagboekje. Uw plas meet u door in een (door u aangeschafte) maatbeker te plassen. Tevens kunt u aangeven of u last heeft van urineverlies, aandrang voelde of pijn. Ook kunt u eventueel aangeven hoeveel luiers u wisselt. Het laboratoriumformulier Het bijgevoegde laboratoriumformulier dient ervoor om de urine te laten controleren. Het is van belang om de urine minimaal drie werkdagen voor uw eerste afspraak bij het laboratorium in te leveren. U krijgt, als u het formulier inlevert, een urinebekertje om daar op het toilet in te plassen. De urine wordt onder andere nagekeken op mogelijke bacteriën. 1
Eerste afspraak De incontinentieverpleegkundige neemt met u de vragenlijst door en stelt zo nodig aanvullende vragen. Tijdens dit bezoek is er eveneens de mogelijkheid voor u om vragen te stellen rond het ongemak met de incontinentie in het dagelijks leven, uw materiaalkeuze, hulpmiddelen of anderzijds. Aansluitend aan het gesprek volgt een urodynamisch onderzoek. Urodynamisch (UDO) onderzoek Een UDO is een inwendig onderzoek van de blaas en vindt op de polikliniek plaats. Met een katheter (dun slangetje) wordt de druk in de blaas gemeten en met elektroden (plakkers) wordt de activiteit van de daarbij behorende spieren gemeten. Dit onderzoek heeft tot doel om na te gaan hoe de blaas en de sluitspieren functioneren. Als uit het urineonderzoek blijkt er dat er een blaasontsteking is, wordt het onderzoek uitgesteld. U krijgt dan een recept voor antibiotica opgestuurd. Voor het onderzoek is thuis geen speciale voorbereiding nodig. Het onderzoek begint altijd met een lege blaas. U wordt daarom eerst verzocht goed uit te plassen. Vervolgens vraagt de verpleegkundige u uw onderlichaam te ontbloten. Hierna neemt u plaats op de onderzoekstafel. Deze tafel heeft speciale steunen voor uw benen, zodat u met uw knieën omhoog en uw benen uit elkaar ligt. Vervolgens wordt de schaamstreek gereinigd met water. De verpleegkundige brengt een katheter via de plasbuis in de blaas. Via deze katheter, wordt het restant urine dat nog in de blaas aanwezig is, eruit gehaald. Daarna wordt een speciale katheter ingebracht om de druk in de blaas en plasbuis te meten en de blaas te vullen met water. Tevens wordt een katheter in de schede of de anus ingebracht om de druk in de buikholte te meten. Het inbrengen van de slangetjes is niet pijnlijk, maar kan een onaangenaam gevoel geven. De slangetjes worden op de huid vastgeplakt met pleisters, zodat deze op hun plaats blijven. Op de billen rondom de anus worden enkele elektrodeplakkers bevestigd, waarmee de activiteit van de bekkenbodemspieren 2
gemeten wordt. Zodra u aandrang voelt om te plassen moet u dit aangeven. De blaas wordt verder gevuld, totdat u aangeeft dat u sterke drang heeft tot plassen en de plas niet meer kunt ophouden. Dan wordt het vullen gestopt en mag u uitplassen. Tijdens het onderzoek wordt u meermalen verzocht om te hoesten of te persen. Tot slot worden de slangetjes en plakkers verwijderd en is het onderzoek afgelopen. Het onderzoek duurt ongeveer 30 tot 45 minuten. Na het onderzoek kan het eerste uur en bij sommige patiënten enkele dagen een branderig gevoel bij het plassen optreden en een versterkte plasdrang. Er kan ook wat bloed in de urine zitten. Dit is niet verontrustend en niet gevaarlijk. Wanneer u na het onderzoek langdurig klachten heeft, of veel pijn of koorts boven de 38,5 Celsius of aanmerkelijk moeilijker kunt plassen, neem dan contact op met de polikliniek. Tweede afspraak Tijdens uw tweede afspraak gaat u naar de onderzoekkamer waar lichamelijk inwendig onderzoek zal plaatsvinden door de gynaecoloog en de uroloog. Eventueel volgt hierna een blaaskijkonderzoek door de uroloog. Lichamelijk onderzoek Hierbij wordt u verzocht plaats te nemen op een speciale onderzoekstafel. Doordat u met uw benen gespreid ligt is de ingang van de schede goed zichtbaar. De arts vraagt of u wilt persen zodat een eventuele verzakking te zien is. Hierna wordt een speculum (eendebek) in de schede ingebracht. De baarmoedermond kan nu bekeken worden. Daarna doet de arts een inwendig onderzoek (vaginaal toucher). Twee vingers worden in de schede ingebracht en de arts legt de andere hand op de buik. De baarmoeder en de eierstokken worden zo onderzocht. Als onderdeel van het onderzoek zal ook een rectaal toucher plaatsvinden. Hierbij wordt door de arts een vinger in het rectum (uiteinde van de dikke darm) gebracht om de achterwand van de schede en de bekkenbodem te beoordelen. Zo nodig wordt nog een inwendige gynaecologische echo gemaakt. Daarbij 3
worden de baarmoeder en de eierstokken in beeld gebracht. Inwendige echo Bij een inwendige echo ligt u op de onderzoeksbank met een kussen onder de billen. U doet uw onderbroek uit. Om de dunne transducer (geleider) wordt een condoom gedaan, daarop wordt eventueel een glijmiddel aangebracht om het inbrengen in de schede te vergemakkelijken. Het inbrengen doet meestal geen pijn. Blaaskijkonderzoek (cystoscopie) De schede wordt gereinigd met een desinfectievloeistof. Het is van belang dat u goed ontspannen bent voor het inbrengen van de cystoscoop (dunne metalen kijkbuis), dan heeft u daar het minste last van.de arts brengt de cystoscoop via de plasbuis in de blaas. Door de cystoscoop wordt steriel water in de blaas gebracht om deze goed te kunnen beoordelen. Hierdoor ontplooit de blaas zich en kunt u aandrang tot plassen krijgen. Wanneer deze aandrang te heftig wordt, zegt u dit tegen de arts. De arts inspecteert de plasbuis en de blaas. Daarna is het onderzoek afgelopen. Het onderzoek duurt ongeveer 5-10 minuten. Het is belangrijk dat u bij thuiskomst veel drinkt. De blaas en urinewegen worden dan schoongespoeld. Indien de arts het noodzakelijk acht krijgt u een recept mee voor antibioticum. Dit is om eventuele infectie die bij dit onderzoek kan optreden te voorkomen. Na het onderzoek kan het eerste uur en bij sommige patiënten gedurende enkele dagen een branderig gevoel bij het plassen optreden en een versterkte plasdrang. Er kan ook wat bloed in de urine zitten. Dit is niet verontrustend en niet gevaarlijk. Wanneer u na de ingreep langdurig klachten heeft of veel pijn of koorts boven de 38,5 Celsius of aanmerkelijk moeilijker kunt plassen, neemt u dan contact op met de polikliniek. Na de onderzoeken Na de onderzoeken hoort u direct de uitslag van de gynaecoloog/uroloog. Tevens wordt u geïnformeerd over 4
het behandelplan. Zo nodig wordt u verwezen naar een van de bij ons aangesloten specialisten. Denk hierbij aan chirurg, gastro-enteroloog, seksuoloog of revalidatiearts. Samenvatting Vooraf Urine inleveren op het laboratorium. Vragenlijst invullen. Mictiedagboek bijhouden 2 dagen. Eerste afspraak Gesprek incontinentieverpleegkundige meenemen: Ingevulde vragenlijst. Ingevuld mictiedagboekje. Brief van de huisarts. Het urodynamisch onderzoek vindt plaats. Tweede afspraak Consult uroloog en gynaecoloog: Lichamelijk onderzoek. Eventueel cystoscopie. Eventueel gynaecologische echoscopie. Nagesprek. Vragen Heeft u over de behandeling of over het spreekuur nog vragen dan kunt u contact opnemen met de incontinentieverpleegkundige. U kunt zich aanmelden bij de polikliniek urologie of gynaecologie, zij geven u een telefonische afspraak bij de continentieverpleegkundige. Telefoonnummer poli urologie (023) 545 3160 Telefoonnummer poli gynaecologie (023) 454 3060 Kies bij beide nummers voor de optie locatie noord. Tot slot Deze folder bevat een algemene informatie. Bijzondere omstandigheden kunnen tot wijzigingen aanleiding geven. Dit zal altijd door uw gynaecoloog/ uroloog/ incontinentieverpleegkundige aan u verteld worden. Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen, dan kunt u contact opnemen. 5
1075790-11-2011 www.kg.nl Locatie noord Vondelweg 999 Haarlem Locatie zuid Boerhaavelaan 22 Haarlem Postadres Postbus 417 2000 AK Haarlem Telefoon: (023) 545 35 45 e-mail: info@kg.nl