Algemene Procedure Zoektermen Handhygiëne: handschoengebruik Handschoen, handen In voege van 15/11/2013 Versie 2 Pg 1/6 Status Definitief Herziening op Auteur S. Dierckxsens R. Verstraete Handtekening Verantw. dep. Mevr.V. Baekelandt Handtekening Machtiging mevr. G. Peeters Handtekening JCI-standaard IPSG 5 1 Doelstelling De handen vormen de belangrijkste overdrachtsweg van micro-organismen. De naleving van een goede handhygiëne wordt bijgevolg beschouwd als de meest doeltreffende maatregel ter preventie van infecties. De norm voor het behalen van de doelstelling wordt op een naleving van >70% gesteld. 2 Toepassingsgebied Alle AZ Monica medewerkers moeten de handhygiëne voorschriften volgen. 3 Verantwoordelijke 3.1 Verantwoordelijk voor de uitvoering van de procedure De directie is verantwoordelijk voor de uitvoering van het handhygiënebeleid. 3.2 Verantwoordelijk voor de borging van de procedure Leidinggevenden zijn verantwoordelijk voor de borging van het beleid. Elke medewerker is zelf verantwoordelijk, alsook elk lid van de hiërarchische lijn is medeverantwoordelijk. 3.3 Verantwoordelijk voor de controle van de procedure Leidinggevenden en team ziekenhuishygiëne zijn verantwoordelijk voor de controle van het beleid. 4 Bevoegdheden, kennis en vaardigheden / 1/04/2014 Een uitgeprinte procedure is maximum 1 maand geldig
pag. 2/6 5 Werkwijze 5.1 Niet- steriele handschoenen 5.1.1 Indicaties voor het dragen van niet-steriele handschoenen Indicaties Reden Voorbeelden Om de zorgverlener te Rechtstreeks patiëntencontact beschermen. Als algemene voorzorgsmaatregel bij potentiële blootstelling aan bloed, lichaamsvochten, secreties of excreties, slijmvliezen, niet- intacte huid en voorwerpen (zichtbaar) bevuild met deze vochten. Contact met bloed Contact met slijmvliezen of nietintacte huid Bloedafname Plaatsen van perifere katheter Vaginaal of anaal onderzoek Intiem toilet Endotracheale aspiratie Als bijkomende voorzorgsmaatregel bij contact met een besmette patiënt of besmet materiaal (uitsluitend overdracht via contact). Om de besmetting van de handen te verminderen en zo de overdracht van een besmetting van de ene patiënt naar de andere patiënt te voorkomen. Onrechtstreeks patiëntencontact Opruimen lichaamsvochten Ledigen recipiënt met lichaamsvocht Manipulatie gebruikte instrumenten Manipulatie afval MRSA Clostridium difficile 5.1.2 Verwijderen of vervangen van niet-steriele handschoenen Handschoenen worden onmiddellijk verwijderd Na iedere patiënt. Bij eenzelfde patiënt na contact met elk soort lichaamsvocht. Bij eenzelfde patiënt bij overgang van een besmette zone naar een andere zone. Na contact met voorwerpen bevuild met lichaamsvochten. Bij onderbreking van activiteit.!!! Handschoenen worden niet ontsmet, noch gewassen. 5.1.3 Techniek voor het aantrekken van niet-steriele handschoenen 1. Kies het juiste type en de juiste maat van schoenen. 2. Ontsmet of was de handen tot dat ze volledig droog zijn (zie AZ Monica procedure Handontsmetting of Handen wassen met water en zeep ). 3. Neem de handschoenen uit de doos. 4. Trek de handschoenen aan.
pag. 3/6 5.1.4 Techniek voor het uittrekken van niet-steriele handschoenen 1. Neem de buitenkant van de handschoen bij de pols of de handpalm vast. 2. Trek de handschoen binnenste buiten uit. 3. Hou de handschoen vast in de andere (gehandschoende) hand. 4. Schuif de (wijs)vinger onder het polseinde van de nog aanwezige handschoen (binnenzijde). 5. Wikkel af vanuit de binnenzijde en werp de handschoenen in het juiste afvalrecipiënt weg. 6. Ontsmet of was de handen (zie AZ Monica procedure Handontsmetting of Handen wassen met water en zeep ). 5.2 Steriele handschoenen 5.2.1 Indicaties voor het dragen van steriele handschoenen Indicaties Reden Voorbeelden Om de overdracht van flora van de zorgverlener naar de patiënt te voorkomen. Bij rechtstreeks contact met steriele weefsels of lichaamsvochten. Bij rechtstreeks contact met steriel materiaal dat als dusdanig moet worden gebruikt. Om de overdracht van flora van de zorgverlener naar de patiënt te voorkomen. Chirurgische procedure Invasieve procedure (arteriografie) Plaatsen centraal veneuze katheter Plaatsen blaassonde Bevalling Manipulatie steriel materiaal!!! Bij ingrepen met een hoog risico van beschadiging van de handschoenen (scheur, perforatie), is een dubbel paar handschoenen aangewezen.
pag. 4/6 5.2.2 Verwijderen of vervangen van steriele handschoenen Handschoenen worden onmiddellijk verwijderd Bij accidenteel contact met niet-steriel materiaal. Perforatie van de handschoenen. Ontsmet uw handen opnieuw alvorens het aantrekken van de nieuwe handschoenen. 5.2.3 Techniek voor het aantrekken van steriele handschoenen 1. Ontsmet of was de handen tot dat ze volledig droog zijn (zie AZ Monica procedure Handontsmetting of Handen wassen met water en zeep ). 2. Open de verpakking. 3. Leg de binnen verpakking neer. 4. Klap de verpakking open zonder de binnenzijde aan te raken. 5. Vouw alle zijkanten van de verpakking open zonder de handschoenen aan te raken. Vouw eventueel de onderste rand van de verpakking om, om het opnieuw dichtvallen van de verpakking te vermijden. 6. Neem met de rechterhand de linker handschoen vast aan de omgevouwen manchet en schuif de linkerhand in de handschoen. 7. Trek de linker handschoen op dezelfde wijze verder over de linkerhand, maar laat de manchet nog omgevouwen. 8. Neem met de linker steriele hand(schoen) de rechter handschoen vast door met de vingers van de linkerhand onder de manchet te grijpen. 9. Schuif de rechterhand in de handschoen. 10. Vouw met de vingers van de linkerhand de manchet volledig om zonder de 11. Vouw met de vingers van de rechterhand de manchet volledig om zonderde huid aan te raken. 12. Laat de vingertoppen van de handschoenen zo goed mogelijk aansluiten op de vingertoppen van beide handen.
pag. 5/6 5.2.4 Techniek voor het verwijderen van steriele handschoenen 1. Neem de buitenkant van de handschoen bij de pols of de handpalm vast. 2. Trek de handschoen binnenste buiten uit. 3. Hou de handschoen vast in de andere (gehandschoende) hand. 4. Schuif de (wijs)vinger onder het polseinde van de nog aanwezige handschoen (binnenzijde). 5. Wikkel af vanuit de binnenzijde en werp de handschoenen in het juiste afvalrecipiënt weg. 6. Ontsmet of was de handen (zie AZ Monica procedure Handontsmetting of Handen wassen met water en zeep ). 5.3 Handschoenen en handhygiëne - Het gebruik van handschoenen sluit handhygiëne niet uit. - Handschoenen zijn niet steeds volledig ondoordringbaar voor micro-organismen. - Handschoenen scheppen een warm en vochtig milieu zodat een toename van de huidflora ontstaat. Voor en na het gebruik van handschoenen is het aangewezen de handen te ontsmetten. Bij bevuiling met bloed of lichaamsvochten worden de handen eerst gewassen en vervolgens ontsmet. 5.4 Contra-indicaties voor het dragen van handschoenen Handschoenen zijn in de volgende situaties niet aangewezen, tenzij de patiënt drager is van een besmettelijk micro-organisme dat overdraagbaar is via contact of bij mogelijke blootstelling aan lichaamsvochten en de hiermee bevuilde voorwerpen. - Meten van bloeddruk, pols en temperatuur. - Injecties (SC-ID-IM) - Patiënt aankleden of wassen (uitgezonderd intiem toilet). Patiënt vervoeren. - Wondverzorging. - Orale medicatie toedienen. - Hulp bij eten. - Een maaltijd opdienen en afruimen - Bedopschik - Zuurstof aerosol toedienen
pag. 6/6 - Contact met patiëntmeubilair 6 Definities en afkortingen Handdesinfectie Handdesinfectie is het door middel van een handalcohol snel reduceren van de transiënte en residente flora die op de handen aanwezig is. Transiënte flora De transiënte flora omvat, naast deze opgestegen residente flora, ook microorganismen die worden opgenomen tijdens de zorgverlening of bij contact met personen en/of voorwerpen in de omgeving. De samenstelling van de transiënte flora is dus afhankelijk van de contacten die de huid heeft en is bijgevolg erg wisselend. Vooral deze transiënte flora geeft aanleiding tot kruisinfecties. Residente flora De residente flora ontwikkelt zich in de microscopische huidplooien en in de lumina van de talgklieren en de haarfollikels. Van daaruit groeit deze naar de oppervlakte toe en vermengt zich met de transiënte flora die zich op de oppervlakkige epitheellagen bevindt. De virulentie van de residente flora is laag. Residente flora is zelden de oorzaak van infecties tenzij zij in een steriele plaats binnengebracht wordt bij invasieve procedures zoals een heelkundige ingreep, een punctie, een katheterisatie, 7 Aandachtspunten/ opmerkingen Indien de handen niet voldoende droog zijn bij het aantrekken van de steriele handschoenen, kan de niet verdampte alcohol irriterend inwerken op de huid. Het gebruik van voedende crèmes voor de handen is noodzakelijk voor het behoud van een gezonde huid (vochtigheid, elasticiteit, ). Gebruik deze handcrèmes na het beëindigen van de werkdag. 8 Gerelateerde documenten - AZ Monica beleid Handhygiëne - AZ Monica procedure Handontsmetting - AZ Monica procedure Chirurgische handontsmetting - AZ Monica procedure Handen wassen met water en zeep 9 Referenties/ verwijzingen/ literatuur - Hoge gezondheidsraad Aanbevelingen inzake handhygiëne tijdens de zorgverlening (2009). - Centers for Disease Control and Prevention (CDC) Guideline for Hand Hygiene in Health-Care Settings (2002). - World Health Organization WHO Guidelines on Hand Hygiene in Health Care (2009). - Werkgroep infectiepreventie Handhygiëne medewerkers (2007). - Werkgroep infectiepreventie Persoonlijke hygiëne medewerkers (2008).