HOOFDSTUK 11 KONING ACHAB. Memoriseertekst Uw woord is een lamp voor mijn voet, een licht op mijn pad. Psalm 119: 105

HOOFDSTUK 11 KONING ACHAB Dag 1 Dag 2 Dag 3 Dag 4 Achab en Elia 1 Koningen 16 : 29 17 : 24 1 Koningen 18 Oorlog met Benhadad van Aram 1 Koningen 20 Opnieuw oorlog met Aram 2 Koningen 22 Koning Achab Lesboek p. 26 & 27 Werkboek p. 22 & 23 Thema Koning Achab gaat voorop in de afgodendienst en schuift God aan de kant. Algemene informatie Bij koning Achab gaat het er op of eronder. Welke weg zal de koning als leider van het volk inslaan? Zal de weg van afgoderij ingeslagen worden of zal er geluisterd worden naar steeds weer nieuwe oproepen van de God van Israël. We leggen in dit hoofdstuk vooral de nadruk op die strijd. In groep 7 komen nog een paar hoofdstukken waarin vooral de profeet Elia centraal staat. Achab krijgt werkelijk alle mogelijkheden aangereikt om God te volgen. God is zelfs een zeer genadig God en stelt het oordeel uit tot na zijn dood. In de geschiedenis over Nabot toont Achab uiteindelijk spijt. Dat is dan de reden voor God om het oordeel uit te stellen tot zijn dood. In de gebeurtenissen rond de oorlogen tegen Aram moet Achab leren op God te vertrouwen. Maar Achab ziet het onderscheid niet meer tussen waar en vals en sterft uiteindelijk in de strijd. Daarin klinkt steeds de echo door; hij had het beter kunnen weten! Memoriseertekst Uw woord is een lamp voor mijn voet, een licht op mijn pad. Psalm 119: 105 Liederen Psalm 46 Psalm 62 Psalm 119 OPW 184 - Wie op de Heer vertrouwen E&R 352, OPW 350 - Vader, vol van vrees en schaamte OPW 570 - Dit is de tijd E&R 63 - Uw woord is en lamp E&R 283 - Uw woord Doelstellingen Na afloop van dit hoofdstuk: weten de leerlingen dat het tijdens de regering van koning Achab het er heel erg op aan komt. Wie is de echte God van Israël? weten de leerlingen dat het ging tussen een of andere afgod die uit het buitenland was geïmporteerd of de God van de hemelse legers, de God van Elia en van Abraham, Isaak en Jakob; weten de leerlingen dat deze strijd ook de reden is dat de Heer profeten stuurt met oproepen tot bekering! weten de leerlingen, dat er daarom ook zoveel verteld wordt over Achab en zijn heidense vrouw Izebel. Levend Water groep 6 1 Hoofdstuk 11 Koning Achab

HOOFDSTUK 11 - DAG 1 ACHAB EN ELIA 1 Koningen 16: 29-17: 24 1 Koningen 18 Samaria: een nieuwe stad gebouwd door de vader van Achab op de berg van Semer. De zonde van Jerobeam zoon van Nebat: spreekwoordelijk is zijn zonde geworden: de twee gouden kalveren voor Jahweh, in Bethel en Dan. Izebel: dochter van de koning van Tyrus en priesteres van Baäl. Asjerapaal: een gebeeldhouwde paal ter ere van de godin Asjera, godin van de vruchtbaarheid. Priesters en priesteressen vereerden in de tempel de prostitutie voor deze godin. Ze is onder veel namen bekend. Elia: de naam betekent Mijn God is Jaweh. Wadi: een rivier die in de droge tijden droogvalt. Raven: het kunnen de bekende zwarte vogels zijn, familie van de kraai. Ook kunnen het rondtrekkende nomaden zijn geweest die in hele donkerbruine gewaden liepen, zo donker als raven. Zoals vroeger doodgravers ook kraaien werden genoemd. Sarefat: noordelijk van Israël, in het buitenland dus. Koning Achab wordt van begin af aan geconfronteerd met profeten. Elia neemt daarbij een heel belangrijke plaats in. Hij waarschuwt en zegt ook onheil aan. Allemaal er op gericht om de koning terug te winnen voor de God van Israël. Achab is in de rij van de koningen van Israël de eerste koning die bewust de God van Israël weg doet. Daarvoor in de plaats komen afgoden uit de streken rond Israël. Mee door invloed van zijn vrouw Izebel komen er beelden en priesters van Baäl en Asjera. Echt heidendom. Daarom ook staan er zoveel verhalen rond deze koning in de Bijbel. Daarom ook probeert God bekering te bewerkstelligen door droogte. Humor ontbreekt daarbij niet. De goden van de vruchtbaarheid worden vereerd, maar er valt geen regen. Later op de Karmel spot ook de profeet humorvol over de afgoden. Voor de lezers van Koningen wordt het nog extra schrijnend wanneer de profeet wel op allerlei manieren gevoed wordt. De God van Israël kan zelfs het leven teruggeven. De weduwe van Sarefat woonde in het land van Izebel, hoe wonderlijk. Het verhaal valt goed te vertellen vanuit het perspectief van de profeet Elia. Ook kun je de profeet nadrukkelijk tot hoofdpersoon maken. De geschiedenis uit hoofdstuk 18 over de strijd tussen de Baäl en God komt in groep 7 ook aan de orde. Je kunt het hier kort vermelden, zonder er uitgebreid op in te gaan. Bij dit verhaal kun je en paar keer vooruitwijzen naar de komende Christus. Hij doet ook wonderen; wonderbare spijziging en opwekking van de doden. Je kunt er ook bij de afsluiting over doorspreken. Vertel iets over de kamelenharen mantel van de profeet Elia. In het voorjaar valt het haar van een kameel uit. De arme bevolking verzamelde dat om daar weefsels van te maken. De profeet liet hiermee zien dat hij zijn werk niet deed voor rijkdom of voor de eer. Afsluiting van de les Waar doen de wonderen, gedaan door de profeet, je aan denken? Wat zijn verschillen tussen Elia en Jezus? Levend Water groep 6 2 Hoofdstuk 11 Koning Achab

HOOFDSTUK 11 - DAG 2 OORLOG MET BENHADAD VAN ARAM 1 Koningen 20 Benhadad van Aram: hij is koning van Syrië, het land ten noorden van Israël. Berggod: in het heidense denken kan dat natuurlijk, een god voor de bergen en een god voor de vlakten. Dwaas gedacht natuurlijk. Als twee kudden geiten: kudden geiten lopen tegen de bergen op, schapen doen dat nooit. De Syriërs lagen namelijk in een dal. 100.000 man en 27.000 man: geweldige aantallen natuurlijk. Of men werkelijk geteld heeft is onwaarschijnlijk. Deze grote aantallen worden echter genoemd om duidelijk de grootte van de tegenstand aan te geven. En 27.000 kan ook 27 groepen soldaten betekenen. Boetekleed en touw om de nek: beide (het boetekleed was waarschijnlijk een zak) bedoeld als overgave. Slim bedacht. Wanneer men al een touw om z n nek doet, kan men zo opgehangen worden. Maar om het dan gelijk te voltrekken is wat anders Dit gedeelte gaat twee keer over een oorlog tegen de Arameeërs. Beide keren dreigt Achab het onderspit te delven. Maar keer op keer wordt op aangeven van een profeet de strijd gewonnen. De profeet zegt beide keren heel duidelijk dat de Heer, de God van Israël, voor de overwinning zorgt. Door de wijze waarop beide veldslagen worden gewonnen kun je ook niet anders zien dan dat hier wonderen gebeuren. Toch gaat Achab niet in op de kansen die hem geboden worden. Uit heel veel kleine dingen blijkt ook dat Achab volledig voorbij ging aan de steun die hij van zijn eigen God had mogen en kunnen verwachten. In vers 4 geeft hij al toe en ook in de tweede oorlog moet hij overgehaald worden tot de strijd. Dit verhaal zit vol met prachtige wendingen. De profeet die Achab echt oproept tot bekering. Maar ook de wel heel hoogmoedige Benhadad die al dronken is voordat de strijd gestreden is. In de tweede oorlog is de nederlaag van Benhadad nog veel groter. En als de muren van Afek op 27.000 man vallen geeft dat duidelijk aan dat er echt een grote Godheid is, die dit leger verslaat. Bijna lachwekkend is natuurlijk dat na de overgave, Achab Benhadad gelijk mijn vriend noemt! Koning Achab heeft dan ook werkelijk niets van deze oorlogen geleerd. Extra aandacht verdient het laatste gedeelte. Vers 35 t/m 42 vormen als het ware een soort parabel, gelijkenis. Een verhaal met een ernstige ondertoon vanwege het feit dat de weigeraar gedood wordt door een leeuw. Neem een jutezak, knip er een onderin een gat en doe hem over je hoofd. Ga er heel verdrietig mee sjokken voor de klas. Vraag wat je er mee uitbeeldt. Leg uit wat het betekent om in zak en as te zitten. Profeten moesten dat doen om aan te geven hoe boos en verdrietig God was. Het was als het ware een oproep: Volk ga ook boetedoening doen, geef je over aan God! Afsluiting van de les Waarom ging koning Achab aan het eind van de strijd zo woedend en terneergeslagen naar zijn paleis? Hij had de strijd toch gewonnen en ook nog eens een verbond gesloten met een veel sterkere vijand? Levend Water groep 6 3 Hoofdstuk 11 Koning Achab

HOOFDSTUK 11 - DAG 3 OPNIEUW OORLOG MET ARAM 1 Koningen 22 2 Kronieken 18 : 1 19 : 3 Josafat van Judea: zijn zoon Joram trouwde met Atalja, de dochter van Izebel en Achab. Hij diende God, maar zocht steeds weer verbinding met de wereld. Ramot in Gilead: Benhadad had beloofd deze stad terug te geven. Het lag aan een drukke handelsroute, strategisch belangrijk dus. Sidkia maakte ijzeren hoorns: een hoorn is een symbool van kracht. Deze profeet was wel heel erg gedreven om de leugen door te geven. Micha zoon van Jimla: misschien de profeet uit hoofdstuk 20, niet de schrijver van het boek Micha. 2 Kronieken 18:1-19:3 : in het bijbelboek Kronieken staat deze geschiedenis beschreven vanuit Josafat, koning van het tweestammenrijk. Aan het eind van hoofdstuk lezen we hoe de profeet Jehu, Josafat confronteert met zijn meedoen met Achab. Jehu is daar zeer kritisch over, maar wijst ook goede daden van Josafat aan. Waarom eigenlijk? Koning Josafat door het leger van Aram ingesloten, roept tot de Heer en zijn gebed wordt verhoord (Kronieken). Daarmee is deze ondergang in Godsdienstig opzicht een waarschuwing voor het huis van David en het tweestammenrijk. Triest is het einde van koning Achab. God had hem zo vaak gewaarschuwd. Ook bij zijn dood komen de woorden van de profeet uit. Dit zal opnieuw de overlevenden aan het denken moeten zetten. Weten jullie nog wat een profeet is? Wanneer weet je dat wat de profeet zegt ook werkelijk het woord van God is? Afsluiting van de les Kom even terug op de inleiding. Wat zou er gebeurd zijn met de profeet Sidkia? En wat zou er gebeurd zijn met de profeet Micha, zou hij vrijgekomen zijn? Deze geschiedenis tekent het drama van het einde van koning Achab. Keer op keer is hij gewaarschuwd. Nu hij bezoek heeft van de schoonvader van zijn dochter, een koning die wel de Heer dient, wordt hij opnieuw gewaarschuwd door God. Opvallend is natuurlijk dat de koning van Juda eerst profeten wil laten komen. Na de eerste sessie van profeten die enthousiast zijn over de strijd, blijft Josafat wantrouwig. Hij had met enig gezond verstand kunnen begrijpen dat wanneer profeten zo de koning naar de mond praten, er wel iets bijzonders aan de hand moet zijn. Hij zal ongetwijfeld rond hebben gekeken in Samaria en de Baältempel en Asjerapaal hebben gezien. Hij had door de familieband kunnen weten dat de God van Israel niet meer gediend werd in het 10- stammenrijk. De ironie van de profeet Micha is in eerste instantie prachtig. Het had toch beide koningen aan het denken moeten zetten. Het visioen wat Micha gezien heeft, geeft opnieuw een prachtig beeld hoe God koning Achab wil laten inzien dat hij volstrekt op de verkeerde weg zit. Dramatisch is de tekening van de strijd. Koning Achab die onopvallend wil zijn. Levend Water groep 6 4 Hoofdstuk 11 Koning Achab

HOOFDSTUK 11 - DAG 4 KONING ACHAB Lesboek p. 26 & 27 De tekening over de ondergang van Achab laat zien hoe de profetie uit kwam van de profeet. Zet daar nogmaals de leerlingen een keer bij stil. De leestekst gaat in op Gods liefde en geduld met zijn volk. Bij koning Achab kregen de afgoden definitief vaste grond in Israël. Het volk volgde koning Achab daarin na. Toch blijft God liefdevol en genadig zolang er nog mensen zijn die hun knieën buigen voor de Almachtige van Israël. De foto geeft een Baäl beeld weer. Het komt oorspronkelijk uit Syrië en is nu te zien in het Louvre (Parijs Frankrijk). Allerlei symbolen op dit beeld zijn heel gemakkelijk te verklaren. De knots betekent dat een god machtig en sterk is. Onderdanen moeten sidderen en bang zijn. De speer geeft ook aan dat deze god een heerser is in de strijd en zal zorgen voor de overwinning. Hij zorgt ook voor vruchtbaarheid vanwege de tak in zijn handen. Omdat Baäl boven de golven staat, is hij ook heerser over de zee. De horens op zijn helm geven aan dat hij sterk en machtig is. Denk maar aan de sterke horens van een sier, die kunnen mensen doden. Het kleine beeldje geeft aan dat deze god machtiger is dan elke andere god. Leuk is ook om de leerlingen te laten raden wat het zou kunnen zijn. Het beeld is meer dan 3000 jaar oud. De vragen Gaan in op de strijd die God voert om volk en koning vast te houden. Willens en wetens gaan ze toch de verkeerde weg op. Werkboek p. 22 & 23 Het beeld uit het boek keert hier terug. Als het bij het boek goed besproken is, kunnen de leerlingen het thuis maken. De rechter opdracht moet je misschien even voorbespreken. Denk aan Boeddha, Indonesische godsdiensten en ook Afrikaanse godsdiensten. Ook in Nederland hebben mensen wel beeldjes of amuletten. In hun auto bijvoorbeeld. Ook kun je nog wijzen op het feit dat rijkdom, een mooi huis of een geweldig mooie auto of een bepaalde sport, ook afgoden kunnen zijn. De slotvraag hier kan simpel verwijzen naar de 10-geboden. Levend Water groep 6 5 Hoofdstuk 11 Koning Achab

HOOFDSTUK 12 KONINGSCHAP IN CRISIS Dag 1 Dag 2 Dag 3 Dag 4 Thema Juda en Israël in crisis. De dood van Azachja 1 Koningen 22 : 52 2 Koningen 1 : 18 Jehu, koning van Israël 2 Koningen 9 en 10 Koningin Atalja 2 Koningen 11 2 Kronieken 22 : 10 23 : 21 Koningschap in crisis Lesboek p. 28 & 29 Werkboek p. 24 & 25 Algemene informatie Achazja, de zoon van Achab, is koning geworden van Israël. Hij volgt dezelfde goddeloze weg als zijn vader en moeder. Wanneer hij ziek is, wendt hij zich niet tot de Heer, maar tot de Baäl. Daarover bestraft de profeet Elia hem. Achazja wil Elia laten doden, maar dat mislukt. Elia kondigt ook het einde van de koning aan. Ondertussen is Achazja opgevolgd door zijn broer Joram. In Juda is op dat moment ook een Achazja aan de macht. Hij wordt echter gedood door Jehu als hij een bezoek wil brengen aan zijn gewonde oom Joram van Israël. Jehu voltrekt de profetie aan het huis van Achab door alle nakomelingen te doden. De moeder van Achazja, Atalja, grijpt de macht in Juda en laat alle kinderen van de koninklijke familie ombrengen. Alleen Joas wordt gered. Op zevenjarige leeftijd wordt hij koning van Juda en brengt het volk weer terug bij God. Memoriseertekst Zoek rust, mijn ziel, bij God alleen, van hem blijf ik alles verwachten. Hij alleen is mijn rots en mijn redding, mijn burcht, ik zal niet wankelen. Psalm 62: 6 en 7 Liederen Psalm 121 E&R 426 - Als wij samen zoeken E&R 423 - Heer, U bent mijn leven E&R 416 - Alles maakt een kloof Opwekking 42 - k Stel mijn vertrouwen Opwekking 54 - Looft de Here, alle gij volken Doelstellingen Na afloop van dit hoofdstuk: kunnen de leerlingen in het kort vertellen hoe het leven van koning Achazja verliep; weten de leerlingen hoe koning Jehu de profetie van God over het huis van Achab voltrok; weten de leerlingen dat de moeder van Achazja een staatsgreep pleegde en zelf koningin werd; weten de leerlingen dat een jongetje van een jaar, Joas, gered werden uit de handen van Atalja; kunnen de leerlingen aangeven hoe de belofte van het koningschap aan David gedaan, waarheid werd; dat God zich altijd aan zijn belofte houdt. Levend Water groep 6 6 Hoofdstuk 12 Koningschap in crisis

HOOFDSTUK 12 - DAG 1 DE DOOD VAN ACHAZJA 1 Koningen 22 : 52 2 Koningen 1: 18 Achazja: zoon van koning Achab. Heeft maar twee jaar geregeerd over Israël (10 stammenrijk). Hij had geen zoon als opvolger en werd daarom opgevolgd door zijn broer Joram. Baal-Zebub: betekent heer van de vliegen. Deze Filistijnse god verwekt s zomers de talloze vliegen en laat hen s winters verdwijnen. Beelzebul: is dezelfde als Baal-Zebub. De Joden hebben de naam van deze god wat veranderd en gegeven aan de overste van de duivelen. Achazja is zijn vader Achab opgevolgd. Het land verkeert in moeilijkheden, het wordt steeds zwakker. De koning van Moab ziet zijn kans schoon (het land heeft jarenlang zware schattingen aan Israël betaald) en weigert de belastingen nog langer op te brengen. Achazja kan niet tegen de Moabieten optrekken, omdat hij ziek is. Hij wordt ongeduldig en wil de Moabieten verslaan. Achazja neemt het heft in eigen hand en stuurt knechten naar de god Baal-Zebub om uitsluitsel over zijn ziekte te krijgen. De knechten komen onverrichte zake terug, iemand heeft hen onderweg tegengehouden. Uit navraag van de koning blijkt dat de profeet Elia te zijn. De koning is boos. Wie durft te zeggen dat hij nooit meer gezond zal worden? Maar Elia is Gods profeet. Had Zijn woord ooit gefaald? De mannen die Elia komen halen noemen hem Godsman. Dit zeiden ze niet omdat ze hem als profeet geloofden, maar om hem te bespotten. Let erop dat de profeet Elia niet door persoonlijke wraakzucht werd gedreven toen hij het vuur op de soldaten die door Achzja gestuurd waren, liet neerdalen. Het was Gods vuur. De Heer handhaaft hier de eer van zijn dienstknecht en toonde duidelijk dat Elia een Godsman was. De derde hoofdman erkent wel dat Elia een Godsman is en smeekt Elia hem en zijn mannen te sparen. Nu gaat Elia wel mee. Vergelijk Lucas 9: 51-56. Jezus was toen vlak bij de plaats waar deze geschiedenis zich afspeelde. Toen hij door de Samaritaanse dorpelingen niet ontvangen werd, stelden de discipelen voor dat Jezus vuur uit de hemel zou afroepen om deze mensen te verteren. Jezus wijst hen echter streng terecht. De discipelen vergaten even dat Jezus gekomen was om te behouden. Niet om te vernietigen. Schrijf de volgende spreuk op het bord, boontje komt om zijn loontje. Vraag uitleg over deze spreuk aan de kinderen. Vertel de leerlingen dat je vandaag een verhaal gaat vertellen over een koning en dat je graag van hen wil weten of deze spreuk op deze koning van toepassing is. Afsluiting van de les Is de spreuk boontje komt om zijn loontje ook van toepassing op het verhaal van Achazja of is hier iets anders aan de hand? Laat de leerlingen verklaren waarom ze dat vinden. Levend Water groep 6 7 Hoofdstuk 12 Koningschap in crisis

HOOFDSTUK 12 - DAG 2 KONING JEHU VAN ISRAEL 2 Koningen 9 en 10 Jehu: hij is 28 jaar koning geweest van Israël. Voordat hij koning werd was Jehu legeraanvoerder van Achab. Hij werd tijdens een bijeenkomst met andere officieren benaderd door een boodschapper van Elisa, die hem in een achterkamer tot koning zalfde. Jehu kreeg de opdracht het huis van Achab te vernietigen en het land te bevrijden van de eredienst van Baal. Jonadab: een Rechabiet. Een invloedrijk man, die de achting geniet van het volk. Hij is een fel tegenstander van de Baaldienst en juicht datgene wat Jehu doet, toe. Feestkleren: de dienaren van Baäl kregen feestkleren, zodat ze voor de priesters goed te herkennen waren en ze niet per ongeluk de verkeerden zouden doden. Vraag de leerlingen of ze nog weten welke profetie God over het huis van Achab heeft uitgesproken? (Wijngaard van Nabot, 1 Kon. 21) Afsluiting van de les Zo n heftige vertelling laat misschien sporen na. Probeer met de leerlingen na te praten over alle oorlogen waarbij duizenden mensen stierven. Waarom gaf God opdracht het huis van Achab uit te roeien? NB. Dit is een vertelling met veel moorden en doodslag, omdat hier het oordeel over het huis van Achab voltrokken wordt. Houdt daar bij de vertelling rekening mee. Leg meer de nadruk op het feit dat Jehu wel deed wat God hem opgedragen had, maar dat hij de gouden stierbeelden in Dan en Betel ongemoeid liet.ook het geslacht van Jehu zal hun straf niet ontlopen. Jehu wordt in opdracht van God tot koning gezalfd. Op dat moment is Joram (zie vorige vertelling) nog koning van Israël. Jehu wordt door een leerling van Elisa gezalfd, als Elisa zelf naar Jehu zou zijn gegaan, had dat waarschijnlijk achterdocht gewekt. Jehu wordt met olie uit een kruikje gezalfd, terwijl koningen over het algemeen met olie uit een hoorn worden gezalfd. Jehu s koninkrijk zou geen bestendig koninkrijk zijn. Jehu roeide het huis van Achab uit op bevel van God, maar zijn wreedheid en lust tot moorden is niet naar de wil van God. Hij ging verder dan God geboden had. Hij deed alsof hij ijverde voor de zuivere leer, maar bleef zelf wel in zonde leven. God leidt het wel zo dat Achazja en Joram samen zijn in Jizreël, waar Jehu hen beiden kan doden. Zo laat de bijbel ook zien dat Jehu steeds op vrij eenvoudige wijze al de nakomelingen en aanhangers van Achab in handen krijgt en kan doden. Levend Water groep 6 8 Hoofdstuk 12 Koningschap in crisis

HOOFDSTUK 12 - DAG 3 KONINGIN ATALJA 2 Koningen 11 Atalja: een dochter van koning Achab. In 867 v.c. sloot Achab een verbond met koning Josafat van Juda, waardoor er een einde kwam aan een halve eeuw van vijandschap tussen beide rijken. Ter bezegeling van het verbond trouwde Atalja met kroonprins Joram van Juda. Zij bleef haar eigen Baals vereren. Joram regeerde maar 8 jaar over Juda. Na zijn sterven kwam Achazja op de troon, die in datzelfde jaar door koning Jehu van Israël gedood werd. Doordat geen van de zonen van Achazja oud genoeg was om zijn vader op te volgen, werd Atalja koningin. (Koning Jehu moordde het hele geslacht van Achab uit maar Atalja ontsprong de dans.) De wraak van Atalja was groot. Zij op haar beurt moordde de hele koninklijke familie van Juda uit, blijkbaar in de hoop de dynastie die in Israël van de troon gestoten was te herstellen in Juda. Jehoseba: is een halfzuster van Achazja. De vrouw van priester Jojada, zij verborg haar neefje Joas zes jaar voor zijn grootmoeder Atalja. Omdat Joas pas zeven jaar oud was toen hij koning werd, regeerde zijn oom, de priester Jojada, in zijn plaats. De priesters waren tijdens dit regentschap heel machtig. Joas: een zoon van koning Achazja van Juda, die tijdens een opstand om het leven is gekomen. Jojada: hogepriester onder koning Joas. Hij was getrouwd met een tante van Joas. Samen hebben ze het prinsje van de dood gered door hem zes jaar lang verborgen te houden voor zijn oma, koningin Atalja. Jojada is 130 jaar oud geworden en had een grote invloed op Joas. Joas bleef in het rechte spoor zolang Jojada leefde. De schilden: dat zijn de schilden die David uit de strijd met de Syriers had meegebracht en tot inwijdingsgeschenk in de tempel had gegeven. Zij zijn zeer waarschijnlijk verborgen geweest toen Sisak in 970 v C. de tempel plunderde. probeerden de koningen zich staande te houden. God werd vergeten en de gevolgen laten zich raden. Toch blijft de belofte van God overeind staan, uit het geslacht van David (Juda) zal eens de Messias geboren worden. Vraag of de leerlingen wel eens van koningin Juliana hebben gehoord? Zij was de moeder van Koningin Beatrix. Toen Juliana klein was, wist ze al dat zij haar moeder op zou volgen, zij was enig kind. Zij werd erg beschermd, stel je voor dat er iets met haar zou gebeuren. Dan zou Nederland geen koning of koningin meer hebben. Maak van hieruit een link naar de vertelling. Afsluiting van de les Waarom wordt de daad van Jehoseba wel een geloofsdaad genoemd? Vertel dit verhaal eens vanuit het punt van Jehoseba, de tante van Joas. Hoe zij het jongetje zes jaar lang verborg; hoe haar man, de priester Jojada een samenzwering smeedde tegen Atalja om Joas op de troon te krijgen. Vertel chronologisch en verwerk de achtergrondinformatie in de vertelling. Door list en bedrog Levend Water groep 6 9 Hoofdstuk 12 Koningschap in crisis

HOOFDSTUK 12 - DAG 4 KONINGSCHAP IN CRISIS Lesboek p. 28 & 29 Bespreek de tekening op pagina 28. Laat de kinderen aan de hand van de plaat het verhaal terugvertellen. Het laat zien hoe de honden het bloed van Izebel op likten. Confronterend is het open raam (linksboven) en de afgescheurde hand. Het onderwerp waarover u met uw leerlingen kunt doorpraten is: de belofte van God, trouw zijn. Het begrip wordt kort ingeleid. De belofte waar het hier om gaat is een persoonlijke belofte aan David. Kennen de leerlingen nog meer personen aan wie God beloftes heeft gegeven? (Abraham, Maria, Zacharias) Of volken? Praat hier met de leerlingen over door. Hebben zij ook een belofte van God gekregen? (doop) Werkboek p. 24 & 25 Code-puzzel De Heer heb ik lief, hij hoort mijn stem, mijn smeken, hij luistert naar mij, ik roep hem aan, mijn leven lang. Dit is het eerste gedeelte uit psalm 116. Bij de opdracht op pagina 25 kunnen de leerlingen het best hun bijbel gebruiken. Levend Water groep 6 10 Hoofdstuk 12 Koningschap in crisis

HOOFDSTUK 13 KONING HIZKIA Dag 1 Dag 2 Dag 3 Dag 4 Hizkia wordt koning, Jeruzalem door Sanherib bedreigd 2 Koningen 17 : 7 23 2 Koningen 18 2 Kronieken 29 : 1 31 : 21 De verlossing van Jeruzalem 2 Koningen 19 2 Kronieken 32 : 1 23 Hizkia s ziekte en genezing 2 Koningen 20 2 Kronieken 32 : 24 33 Jesaja 38 : 1 39 : 8 Koning Hizkia Lesboek p. 30 & 31 Werkboek p. 26 & 27 Thema Koning Hizkia stelt orde op zaken in de tempel en in Jeruzalem. Memoriseertekst Maar de HEER is trouw aan wie hem vrezen, van eeuwigheid tot eeuwigheid Psalm 103: 17 Psalmen/gezangen/liederen Psalm 66 Psalm 73 LvK 264 E&R 254 - De wet die God de HEER u geeft Opwekking 184 - Wie op de HEER vertrouwen Opwekking 367 - Als God zijn stem doet horen in Israël Algemene informatie Assyrië is al meer dan 150 jaar een groeiende wereldmacht. Israël en Juda zijn in geestelijk en in militair opzicht verzwakt en vormen een doelwit voor Assyrië. Het tienstammenrijk wordt door Assyrië in ballingschap weggevoerd vanwege het zich niet houden aan Gods geboden. De Israëlieten zijn andere goden gaan dienen. Door de vader van Hizkia, koning Achaz, is Juda gemaakt tot een vazal van Assyrië. In het tweestammenrijk wordt Hizkia koning. Hij heropent de tempel en laat het volk weer naar de HEER gaan. Hizkia en het volk van Juda gaan de HEER dienen en gaan zich houden aan Gods geboden en voorschriften. De Assyrische koning Sanherib wil het tweestammenrijk ook veroveren, maar koning Hizkia vertrouwt op de HEER. Wanneer Hizkia rijk gezegend wordt en veel rijkdommen heeft verzameld, begaat hij de zonde door deze vol trots te laten zien aan de gezanten uit Babylon. Doelstellingen Na afloop van dit hoofdstuk: weten de kinderen welke maatregelen Hizkia neemt om schoonschip te maken; kunnen leerlingen vertellen hoe Hizkia tweemaal handelt als hij bedreigd wordt door de koning van Assyrië; kunnen de leerlingen vertellen hoe Hizkia handelt als hij ongeneeslijk ziek is; weten de leerlingen welk teken van genezing God aan Hizkia gaf; kunnen leerlingen vertellen welke ongehoorzame daad Hizkia heeft gedaan. Levend Water groep 6 11 Hoofdstuk 13 Koning Hizkia

HOOFDSTUK 13 - DAG 1 HIZKIA WORDT KONING, JERUZALEM DOOR SANHERIB BEDREIGD 2 Koningen 17 : 7-23 2 Koningen 18 2 Kronieken 29 : 1 31 : 21 Waar zij wonen tot de dag van vandaag: het tienstammenrijk is niet meer teruggekeerd uit hun ballingschap. Net zoals zijn voorvader David gedaan had: Hizkia is de eerste onder de Judese koningen van wie zonder reserves gezegd wordt dat hij recht doet in de ogen van de HEER zoals zijn vader David. Hij verwijdert de offerhoogten. Dit heeft geen van zijn voorgangers gedaan. Vazal: Hizkia leeft in gebonden afhankelijkheid van de koning van Assyrië, hij moet hem diensten bewijzen en krijgt van hem bescherming terug. 300 talent zilver: ongeveer 586.265 euro 30 talent goud: 879.398 euro. Samen 1.464.663 euro (1 talent is 49 kilo) maar houden openbare besprekingen. Op deze wijze spelen zij in op de angstige gevoelens van de mensen. Iedereen kan alles begrijpen wat ze zeggen. Houd een grote schoonmaakactie in de klas door tussen de tafels door te lopen en alles wat rommel is in de prullenbak te gooien. Ook langs de kasten en op de gang is vast wel troep te vinden. Zo n opruimactie doet de koning vandaag ook in de bijbelvertelling! Afsluiting van de les Hoe voelt dat alles weer opgeruimd en netjes is? Hoe zou het voor de Israëlieten hebben gevoeld dat alle offerhoogten en de koperslang verdwenen zijn en ze weer het Paasfeest vieren? Assyrische titels Tartan: veldmaarschalk, opperbevelhebber van het leger Rabsaris: hofmaarschalk Rabsake: opperschenker, later werd hij legeraanvoerder en stadhouder. Koning Hizkia is de eerste vrome koning die de offerhoogten laat verdwijnen. Hij reinigt de heidense boel grondig en slaat zelf de koperen slang stuk die Mozes gemaakt had (Numeri 21:9). Deze werd namelijk vereerd door de Israëlieten. Daarmee werd een kostbaar relikwie van Mozes opgeruimd om aan de wet van Mozes weer gezag te geven! Hizkia laat het Paasfeest weer vieren en nodigt daarvoor heel Israël uit. Hizkia wil de beide landsdelen godsdienstig herenigen. De rabsake weet dat de vroomheid van Hizkia de kracht van zijn verzet is. Hij redeneert alleen verkeerd door de HEER op een lijn te zetten met de goden van de andere volken die Assyrië overwonnen heeft. Die andere goden hebben hun volk niet kunnen redden uit de macht van de grote koning en dus, zo redeneert de rabsake, kan de God van Israël dat ook niet. De rabsake spreekt Judees in plaats van Aramees, zodat het volk alles kan verstaan wat de rabsake van de koning van Assyrië te zeggen heeft. Ze willen geen privé-gesprek met Hizkia s afgezanten, Levend Water groep 6 12 Hoofdstuk 13 Koning Hizkia

HOOFDSTUK 13 - DAG 2 DE VERLOSSING VAN JERUZALEM 2 Koningen 19 2 Kronieken 32:1-23 Scheurde zijn kleren en trok een boetekleed aan: Hizkia is bedroefd en verootmoedigt zich. Hizkia heeft niet geluisterd naar Jesaja en heeft verkeerde politieke beslissingen genomen. Lachis: vestingstad, lag tussen Jeruzalem en Gaza. Ik sla mijn haak door je neus en leg mijn bit in je mond: gevangenen kregen soms een haak of een ring in hun neus of kaak om ze in toom te houden net als bij een wild dier. Op Assyrische monumenten is bijvoorbeeld een Assyrische koning te zien die de koningen van Ethiopië, Tirhaka en van Tyrus vasthouden door koorden die door hun lippen zijn gehaald. Koning Hizkia heeft een grote schoonmaak gehouden in zijn rijk. Hoe zou de houding van het volk zijn ten opzichte van hun koning? Wat zou Hizkia van de HEER verwachten? Afsluiting van de les Aan welk verhaal uit de bijbel moet je denken als je in deze vertelling hoort dat de engel s nachts 185.000 mannen doodt? (10 de plaag van Egypte) Hizkia laat een waterleiding graven door zo n 550 meter massieve rots. Zodat Jeruzalem voorzien van water kan blijven bij een eventuele belegering. Dit wordt ook wel de Siloachtunnel genoemd. De waterbronnen buiten de stad stopt Hizkia dicht, zodat de vijand van water beroofd wordt tijdens de belegering. Naast de maatregelen die Hizkia neemt (herstel van de zwakke plekken in de stadsmuur, verhogen van de toren, buiten de stadsmuur een 2 de wal plaatsen, versterken van het Millobolwerk, grote hoeveelheden wapens en schilden maken, waterbronnen buiten de stad sluiten), spreekt hij zijn leger toe met de woorden dat de koning van Assyrië steunt op menselijke kracht, maar dat Hizkia en zijn leger bijgestaan worden door de HEER en dat het onze God is die voor ons strijd. Door deze woorden van Hizkia voelt het leger zich gesterkt! De rabsake maakt eerst het vertrouwen op Egypte belachelijk Dan spreekt hij van dwaasheid om op Jahwe te vertrouwen en vervolgens wijst hij op de zwakke positie van Hizkia, zijn gebrek aan ruiterij. Sanherib trekt na het gerucht dat er een inval komt van de kant van Ethiopië weg maar keert terug om Jeruzalem te belegeren. Hij stuurt Hizkia een brief waarmee hij hem tot overgave van de stad wil dwingen. Levend Water groep 6 13 Hoofdstuk 13 Koning Hizkia

HOOFDSTUK 13 - DAG 3 HIZKIA S ZIEKTE EN GENEZING 2 Koningen 20 2 Kronieken 32: 24-33 Jesaja 38:1-39:8 Afsluiting Waarom koos Hizkia ervoor om de schaduw 10 graden achteruit te laten gaan en zegt hij dat tien graden vooruit niets bijzonders is? Kompres van vijgen: toen de gebruikelijke behandeling voor zweren en steenpuisten Zonnewijzer van Achaz: zonnewijzers zijn in Babylonië uitgevonden, door de Assyriërs al vroeg gebruikt en van hen heeft koning Achaz dit overgenomen. Waarschijnlijk heeft hij een zonnewijzer geplaatst in de tuin of binnenhof waarop Hizkia vanuit zijn kamer uitzicht had. Het is ook mogelijk dat de zonnewijzer verbonden was met een altaar voor de zonnegod, door Achaz geïntroduceerd. De HEER laat zien dat Hij de zon in zijn hand heeft! Arsenaal: bewaarplaats van oorlogsbenodigdheden, munitiedepot Achterwaarts: dat de schaduw 10 graden achterwaarts gaat, is ook te zien geweest in Babylonië. Hizkia schiet tekort in dankbaarheid naar de Here God toe. Dit blijkt tijdens het bezoek van de gezanten uit Babylonië. Deze gezanten komen hun meeleven betuigen met wat Hizkia tijdens zijn ziekte en genezing overkwam. Hizkia laat vol trots zijn bezittingen zien en toont zijn grote rijkdom. Hij doorstaat de proef van de Here God niet en is hoogmoedig. Het hoogmoedige gedrag van een koning komt vaker voor als ze vergeten van wie alle rijkdom en eer afkomstig is. Babylonië was toen een kleine staat ten zuiden van Assyrië, die op zoek was naar bondgenoten. Jesaja voorspelt tegenover koning Hizkia de toekomstige macht van dit land en dat alle rijkdom van Hizkia en het volk weggevoerd zal worden naar dit land. In deze bijbelvertelling gaan we horen hoe God zich laat verbidden. Wie weet wat verbidden betekent? Kennen jullie verhalen uit de bijbel waarin de HEER iets laat meedelen door een profeet en vervolgens deze boodschap weer intrekt, omdat iemand berouw heeft of omdat hij/zij tot God bidt? Levend Water groep 6 14 Hoofdstuk 13 Koning Hizkia

HOOFDSTUK 13 - DAG 4 KONING HIZKIA Lesboek p. 30 & 31 Naar aanleiding van de illustratie kunt u doorpraten over de betekenis van de slang in de tijd van Mozes. Waarom heeft Mozes deze slang laten maken? (Numeri 21:4-9) Waar is deze koperen slang al die tijd bewaard? Waarom laat Hizkia de slang vernietigen? De kadertekst gaat over schoon schip maken. Afhankelijk van uw klas kunt u een link leggen met de begrippen hervorming en reformatie. Hizkia wordt ook wel de hervormer genoemd. Hij neemt rigoureuze maatregelen om de eredienst aan God te herstellen. Ook later in de geschiedenis is het nodig geweest om de dienst aan God weer te zuiveren. Bekende hervormers zijn Luther en Calvijn. Werkboek p. 26 & 27 De uitkomst bij de woordzoeker is: schoon schip maken. Levend Water groep 6 15 Hoofdstuk 13 Koning Hizkia

HOOFDSTUK 14 ALS BALLINGEN NAAR BABEL Dag 1 Dag 2 Dag 3 Dag 4 Manasse koning van Juda 2 Koningen 21 : 1 18 2 Kronieken 33 : 1 20 Koning Josia 2 Koningen 22 : 1 23 : 30 2 Kronieken 34 : 1 35 : 19 De ondergang van Juda 2 Koningen 24 : 18 25 : 26 2 Kronieken 36 : 11 21 Als ballingen naar Babel Lesboek p. 32 & 33 Werkboek p. 28 & 29 Thema De Judeeërs worden als ballingen weggevoerd naar Babylonië. Algemene informatie Manasse, Josia, Joachaz, Jojakim, Jojachin, Sedekia, allemaal koningen van Juda die deze week de revue passeren. Het is een afwisseling van godvrezende en goddeloze koningen. Hoewel koning Manasse zich later bekeert, worden zijn zonden uitvoerig beschreven. Hij laat zich in met magie en waarzeggerij. Ook wordt er tijdens zijn koningschap veel onschuldig bloed vergoten. Later lezen we dat dit voor de Heer een van de redenen is om te besluiten de Judeeërs later in ballingschap naar Babel te voeren. Deze wegvoering was overigens ook al door de profeet Jesaja aan koning Hizkia voorspeld in 2 Koningen 20 : 12 19. Zo indrukwekkend als de zonden van koning Manasse zijn, zo indrukwekkend zijn de maatregelen die koning Josia neemt tegen de afgodendienst. Het meest indrukwekkende echter is de liefde van God voor mensen die zich bekeren. Vooral tijdens de vertelling over koning Manasse kunt u de leerlingen daarover vertellen. Tijdens het bewind van koning Sedekia wordt de bovenlaag van de bevolking van Juda door Nebukadnessar weggevoerd naar Babylonië. weten de leerlingen hoe God reageert wanneer mensen tot Hem smeken en zich echt willen bekeren; zijn leerlingen onder de indruk van de grootheid van Gods liefde. Memoriseertekst Want de dood van een mens geeft me geen vreugde, spreekt God, de HEER. Kom tot inkeer en leef! Ezechiël 18 : 32 Liederen Psalm 72 Psalm 130 Psalm 137 LvK 37 LvK 301 Opwekking 449 - k Ben zo blij Opwekking 451 - Ik hef mijn ogen Doelstellingen Na afloop van dit hoofdstuk: weten de leerlingen wat de politieke oorzaak is van de wegvoering van de Judeeers naar Babylon; weten de leerlingen waarom de Heer de Judeeërs in ballingschap liet wegvoeren; weten de leerlingen wat magie en waarzeggerij is; weten de leerlingen waarom God magie en waarzeggerij verbiedt; Levend Water groep 6 16 Hoofdstuk 14 Als ballingen naar Babel

HOOFDSTUK 14 - DAG 1 MANASSE KONING VAN JUDA 2 Koningen 21: 1 18 2 Kronieken 33 : 1-20 Manasse: is de zoon van de godvrezende koning Hizkia, maar hij is de meest goddeloze koning van Juda. Hij is koning over Juda zoals Achab dat is over Israël. Zijn zonden zijn nog erger dat die van de Kanaänitische volken die door Israël bij de inname van Kanaän waren verdreven. Manasse wordt al op twaalfjarige leeftijd koning. Hij is dus geboren na de ziekte en herstel van zijn vader Hizkia. Tergen: de zonden die opgesomd worden zijn veelzeggend: Manasse vereert de hemellichamen en bouwt altaren voor ze. Hij offert zijn zoon. Hij doet aan wolkenschouwerij, wichelarij, geestenbezwering en waarzeggerij. Hij maakt een beeld voor de godin Asjera en laat dat in de tempel van de HEER plaatsen. Verder wordt in zijn tijd veel onschuldig bloed vergoten, zoveel dat Jeruzalem ervan overvloeide. Het is dan ook niet verwonderlijk dat er van Manasse gezegd wordt dat hij de Heer tergde. Zou jij in de toekomst willen kijken? Zou je willen weten hoe jouw leven eruit ziet over vijf of over tien jaar? Wat denk je, kunnen waarzeggers je echt vertellen hoe jouw toekomst eruit ziet? Afsluiting van de les Manasse tergde de Here God. Hoewel hij heel goed wist hoe de Heer gediend moest worden, deed hij heel bewust wat slecht is. Hij offerde zijn zoon, hield zich bezig met magie, geestenbezwering en waarzeggerij, liet een beeld van Asjera in de tempel van de Heer plaatsen en veel onschuldige burgers werden vermoord. Laat zien hoe groot de genade van God is voor mensen die echt berouw hebben over hun zonden en bereid zijn om voortaan voor Hem te leven. Manasse is de zoon van koning Hizkia. Vertel uit welke dingen blijkt dat Hizkia juist een godvrezende koning was. Bespreek de zonden van Manasse. Het lijkt wel of hij heel bewust de Heer tergt door bijvoorbeeld een beeld voor de godin Asjera in de tempel van de Heer te plaatsen. Manasse offert zijn zoon. Nergens in de Bijbel vraagt God van mensen om hun kinderen te offeren. Alleen Abraham wordt op de proef gesteld, maar uiteindelijk hoeft hij I- saak niet te offeren. Het brengen van mensenoffers was iets dat bij de godsdienst van de Kanaänieten in gebruik was. Onder het bewind van Manasse wordt veel onschuldig bloed vergoten. In de Bijbel staat zelfs dat Jeruzalem ervan overvloeide. Manasse hield zich bezig met magie. Bespreek wat dit inhoudt en welke impact magie op de levens van mensen kan hebben. Manasse wordt door de Assyrieërs in ballingschap gevoerd. Laat vooral zien hoe enorm groot Gods liefde is. In Assyrië verootmoedigt Manasse zich voor de Heer. En God laat zich vermurwen! Manasse keert terug uit zijn ballingschap en erkent dat de Heer God is. Levend Water groep 6 17 Hoofdstuk 14 Als ballingen naar Babel

HOOFDSTUK 14 - DAG 2 KONING JOSIA 2 Koningen 22-23 : 30 2 Kronieken 34 35 : 19 Boekrol: tijdens herstelwerkzaamheden aan bouwvallige gedeelten van de tempel wordt er een boekrol gevonden. Wanneer een van de dienaren deze aan koning Josia voorleest, barst deze in huilen uit. Hij realiseert zich hoe groot de afgodendienst is en hoe ver men bij de Heer vandaan leeft. Scheurde zijn kleren: het scheuren van de kleding is een teken van rouw. De HEER raadplegen: Josia geeft opdracht de Heer te raadplegen, want hij realiseert zich dat God wel erg boos moet zijn vanwege de zonden van de voorouders. De HEER wordt geraadpleegd door naar een profetes te gaan. De profetes Chulda: Chulda geeft vervolgens woorden van God door. De Heer zal onheil brengen over de stad, maar omdat de koning zijn hart open stelt voor de woorden van de Heer, zal hij dat niet tijdens zijn leven meemaken. Maatregelen tegen de afgodendienst: koning Josia kondigt allerlei maatregelen af tegen de afgodendienst. En hij roept het volk op om de voorschriften van de Heer met hart en ziel na te leven. Vertel over het vinden van de boekrol en het effect dat de inhoud van de boekrol heeft op koning Josia; De houding van een koning is belangrijk, hij gaat het volk voor in het dienen van de Heer of juist in de afgodendienst; Besteed aandacht aan de radicale wijze waarop Josia de afgodendienst uitroeit. Het Pesachfeest dat al jaren niet meer op een goede manier wordt gevierd, wordt nu weer gevierd. Weten de leerlingen nog wat er allemaal mis ging tijdens het koningschap van Manasse? Vandaag gaat het over een koning die radicaal afrekent met de afgodendienst. Afsluiting Wat herdenken de Joden met Pesach? Waarom is het zo mooi dat de Joden nu weer het Pesachfeest vieren? Levend Water groep 6 18 Hoofdstuk 14 Als ballingen naar Babel

HOOFDSTUK 14 - DAG 3 DE ONDERGANG VAN JUDA 2 Koningen 24:18 25:26 2 Kronieken 36:11-21 Chaldese leger: Babylonische leger Allerarmsten: als de armste mensen, die geen land hadden, nu akkers en wijngaarden kregen, zouden ze natuurlijk hun gever Nebukadnezar wel trouw blijven. Gedalja: de vader van Gedalja had onder koning Jojakim het leven van Jeremia gered. Gedalja heeft een goede verhouding met Jeremia. Gedalja wordt tijdens het eten op laffe wijze vermoord. (Jeremia 41:1). Zo werd Juda uit zijn land weggevoerd in ballingschap: dit wekt de indruk van een totale deportatie van Juda. Uit 2 Koningen 25:12 en uit Jeremia 52:29 blijkt dat het in feite alleen gaat om de sociale bovenlaag. God heeft Sedekia en het volk via Jeremia en andere profeten ernstig gewaarschuwd, maar de waarschuwingen werden genegeerd. Jeremia werd zelfs om zijn profeteren vervolgd (Jeremia 37-39:7). Jeremia roept Sedekia steeds op om zich te onderwerpen aan Babel (Jeremia 27:11). Koning Sedekia verbreekt toch de vazaleed. Juda is ontrouw en Sedekia komt in opstand tegen Nebukadnessar. Jeruzalem heeft een zware tijd wanneer het 18 maanden lang belegerd wordt. Sedekia probeert naar het zuiden te ontsnappen, maar hij wordt gegrepen en naar Babel gevoerd. De ogen van Sedekia zijn uitgestoken, nadat hij er getuige van is dat zijn zoons worden vermoord. Jeruzalem valt in handen van het leger van Babelonië. De stad wordt geplunderd en totaal verwoest. Dit wordt gezien als de straf van God. Alle inwoners, behalve de armste mensen, worden verbannen. Stadhouder Gedalja blijft achter bij de groep van armste mensen. De tempel wordt verwoest. De tempel wordt uiteindelijk herbouwd in 520-515 voor Christus, na de terugkeer van de joodse ballingen. Nehemia herstelde de stadsmuren. De verbanning van Juda duurde ongeveer 70 jaar, tot de tijd dat de Perzen het Babylonische rijk veroveren. De opkomst van het Babylonische rijk ging even snel als het verval. Binnen 100 jaar had het Assyrië overwonnen, was het een wereldmacht geworden en werd het door de perzen weer vernietigd. Nebukadnessar was Babels machtigste koning. Tot drie keer toe bracht hij gevangenen uit Juda mee om hun opstanden te onderdrukken. De opvolgers van Nebukadnessar waren zwak en Babel raakte in verval. Binnen een paar jaar werd Babel in 539 voor Christus ingenomen door koning Cyrus en zijn leger. Deze man gaf de Israëlieten verlof om naar hun geboorteland terug te keren. Stel dat je al heel vaak gewaarschuwd was om je gedrag te veranderen, maar je luistert niet en wordt gestraft. Hoe vind je dat dan? Afsluiting van de les Wat vind je ervan dat Sedekia en het volk verbannen werden? Wat wil God laten zien aan de koning, het volk Juda en aan anderen? Levend Water groep 6 19 Hoofdstuk 14 Als ballingen naar Babel

HOOFDSTUK 14 - DAG 4 ALS BALLLINGEN NAAR BABEL Lesboek p. 32 & 33 De Judeeërs worden door Nebukadnessar weggevoerd (verbannen) naar Babylonië. Aan de hand van de illustraties kan met de leerlingen besproken worden wat er allemaal gebeurde. De tempel wordt leeggeroofd, het paleis en talloze huizen gaan in vlammen op, de ogen van de koning worden uitgestoken, de priesters van de tempel worden geboeid afgevoerd en -op boeren en landarbeiders na- worden de mensen meegevoerd naar Babylon. De wegvoering naar Babylon kan op twee niveau s met de leerlingen besproken worden. Het eerste niveau bekijkt puur de menselijke kant, het hier en nu. Dan praten we over machtsverhoudingen tussen volkeren en het opkomen en verdwijnen van machten. Vragen die dan aan de orde kunnen komen zijn: waarom doet Nebukadnessar dat? wat voor zin heeft het om hele volkeren te verplaatsen? Het tweede niveau betrekt ook Gods leiding in het bespreken van de wegvoering. De vraag die dan aan de orde komt is: waarom laat de Heer dit gebeuren? Wijs daarbij op de herhaaldelijke waarschuwingen van God via zijn profeet Jeremia (Jeremia 27, met name vers 11). Aan de hand van de interactievraag onderaan de bladzijde kan dit met de leerlingen besproken worden. Het Wist-je-dat-je op de rechter bladzijde vertelt dat magie een waarzeggerij niet alleen in de tijd van het Oude Testament voorkwam. Ook nu nog houden mensen zich met deze duistere zaken bezig. Werkboek p. 28 & 29 Antwoorden Bekende koningen van links naar rechts zijn: Hizkia, Salomo Saul, Mannasse Josia, David Levend Water groep 6 20 Hoofdstuk 14 Als ballingen naar Babel

HOOFDSTUK 15 BOUWEN AAN HET HUIS VAN DE HEER Dag 1 Dag 2 Dag 3 Dag 4 Het fundament Ezra 1 3 Tegenwerking Ezra 4 De bouw gaat door Ezra 5 en 6 Bouwen aan het huis van de HEER Lesboek p. 34 & 35 Werkboek p. 30 & 31 Thema Tegenwerking bij de herbouw van de tempel. Algemene informatie In zijn eerste regeringsjaar vaardigt Koning Cyrus van Perzie een belangrijk besluit uit. Hij dringt erop aan dat alle Joden die zeventig jaar geleden door koning Nebukadnessar uit hun land zijn weggevoerd, zullen terug keren naar hun eigen land. Hun belangrijkste opdracht bestaat uit het herbouwen van de tempel. Er keren ongeveer 50.000 mensen terug onder leiding van Jozua, de hogepriester, en Zerubabel. Hij is een rechtstreekse afstammeling van de koningen van Juda. In Jeruzalem wordt eerst het grote brandofferaltaar herbouwd, zodat er weer dagelijks brandoffers kunnen worden gebracht. Daarna wordt pas begonnen met het leggen van het fundament voor de tempel. Er zijn echter mensen in Jeruzalem die de herbouw van de tempel proberen te verhinderen. Dat zijn Joden die niet in ballingschap zijn weggevoerd en in de tussentijd getrouwd zijn met vreemdelingen die door de Babyloniers naar Juda zijn gebracht. Ze heten de Samaritanen. Zij bieden aan te helpen, maar Zerubabel reageert daar negatief op. De tegenwerking van de Samaritanen gaat zelfs zo ver dat de hele bouw moet worden stilgelegd. Dankzij het optreden van de profeten Haggai en Zacharia kan de herbouw van de tempel eindelijk worden voltooid. De voltooide tempel wordt met de viering van het pesachfeest feestelijk ingewijd. dat de herbouw een tijdlang gestaakt is; dat God de harten van de Perzische koningen zo heeft bewerkt dat de tempel weer gebruikt kon worden om Hem te dienen. Memoriseertekst Ik heb voor de naam van de Heer, de God van Israël, een tempel gebouwd als verblijfplaats voor de ark die het verbond bevat dat de Heer met onze voorouders sloot toen hij hen uit Egypte wegleidde. 1 Koningen 8:2-21 Liederen Psalm 122 Psalm 127 Elly & Rikkert - Samen Opwekking 124 - Ik bouw op U Doelstellingen Na afloop van dit hoofdstuk weten de leerlingen: dat de ballingen terug mogen keren naar Jeruzalem om de stad en de tempel te herbouwen; dat het altaar als eerste klaar gemaakt werd, om daarop te kunnen offeren; dat de Israëlieten door diverse groepen tegengewerkt werden; Levend Water groep 6 21 Hoofdstuk 15 Bouwen aan het huis van de HEER

HOOFDSTUK 15 - DAG 1 HET FUNDAMENT Ezra 1-3 Kores: is dezelfde als Cyrus, wordt alleenheerser over de Meden en de Perzen in 536 v.chr, waaronder Babel, en laat als gunst de Joden teruggaan naar hun land om de tempel te herbouwen. Achterblijvers: ondanks het feit dat Kores erop aan dringt dat alle ballingen terug moeten keren, blijven er veel Israëlieten in Perzie wonen. Ze hadden het daar redelijk goed en zien geen toekomst in een verwoest land, dat bewoond wordt door vijandige heidenvolken. Zerubbabel: een kleinzoon van koning Jojachin, geboren in Babel. Jesua: hogepriester, zoon van de hogepriester Josadak, die naar Babel gevoerd was. Hij wordt de geestelijk leider. Sesbassar: de Perzische landvoogd van Juda, die de ballingen terugbracht naar Jeruzalem. Zevende maand: in de 7 e maand worden verschillende feesten gevierd: Nieuwjaarsdag, Grote Verzoendag en het Loofhuttenfeest. Babel: wat Babel is geweest voor Israël, is Rome geweest voor de christenen in de eerste eeuwen. Daarom wordt in Openbaring de hoofdstad Rome versluierd Babylon genoemd. Psalmen: in psalm 126 wordt de blijdschap over de terugkeer uit Babel bezongen. Zo laten ze zien dat de opbouw hen menens is. Zonder offer is er geen verzoening van zonde en zonder verzoening is er geen gemeenschap met God mogelijk. De ouden huilden bij het leggen van de eerste steen. Zij wisten dat het nooit meer hetzelfde zou worden, omdat de ark verloren was. Vraag de leerlingen wat ze onder thuis verstaan. Waar is dat? Hoe voelen ze zich daar? Zouden ze zich in een ander land ook thuis kunnen voelen? Vertel als leerkracht ook welk gevoel je bij je eigen thuis hebt. Is dat het huis van je ouders of je eigen huis? Afsluiting van de les Waarom zouden er ook veel ballingen in Babel achter gebleven zijn? Kun je dat begrijpen? Wat was voor hen belangrijk? God regeert de koningen van de aarde. Kores, die koning is van Perzie, is daar een voorbeeld van. God bewerkt het hart van Kores, zodat de koning bereidwillig doet wat God meer dan 200 jaar daarvoor door de profeet Jesaja heeft laten voorzeggen. (Jes.44:28) Kores gelooft het Woord van God. Hij belijdt dat de Heer zijn God is en hij ziet dat de profetie die Jesaja over hem heeft uitgesproken is uitgekomen. Kores laat de boodschap van terugkeer tot alle ballingen (leg uit wat ballingen zijn) gaan, maar zijn oproep is vrijblijvend. Veel ballingen horen niet naar de stem van God, die door de mond van Kores klinkt. Ze blijven liever in hun vertrouwde omgeving (temidden van de zonde), dan terug te keren naar hun eigen land (leven in gehoorzaamheid aan God). Het eerste wat de teruggekeerde ballingen doen, is het brandofferaltaar opbouwen. Levend Water groep 6 22 Hoofdstuk 15 Bouwen aan het huis van de HEER