Voor je ligt het boekje dat hoort bij de reis naar Berlijn, die je dit jaar met je klasgenoten van 5V zult gaan maken. In dit boekje vind je de paklijst, het programma, een telefoonlijst, gedragsregels en informatie over Berlijn. Alles wat je nodig hebt om er met elkaar een fantastische week van te maken! Marie-Andrée Ruckstuhl, Kirstine Zehl, Rutger Boeren en Peter van Wijlick. Reis en verblijf: We reizen met de firma Eemland uit Hilversum. Adres van het hotel Generator Berlin Mitte Oranienburgerstrasse 65 10117 Berlin e-mail: grupsberlinm@generatorhostels.com Tel: 004930921037680 www.generatorhostels.com Culturele reis naar Berlijn 5V 29-09-2014 t/m 03-10-2014 2
De paklijst Let op: alle koffers en tassen moeten voorzien zijn van een label met je naam en adres erop. Paspoort: om de Duitse grens te kunnen oversteken is een geldig paspoort of geldige ID-kaart nodig. Het is daarnaast verplicht om je ID bij je te dragen. Zorg dus voor een buideltasje of iets dergelijks om je paspoort veilig te bewaren. Ook voor je geld en OV-kaart is dit aan te bevelen. Een kopie van je ID moet in het bezit van je mentor zijn. Voldoende eten en drinken voor onderweg Evt. medicijnen Tasje voor bv. paspoort, geld, dat je onder je kleding draagt Schrijfmateriaal voor verslaggeving Handdoek, badkleding en slippers Toiletartikelen Regenkleding en kleine paraplu (ook voor onderweg bij rondleiding op de heenreis). Voldoende kleding (rekening houden met zowel warm als koud weer) Goed schoeisel! Je schoolpasje, je CJP-kaart (i.v.m. kortingen) Een internationale zorgpas (verkrijgbaar bij je zorgverzekeraar) Zakgeld (alle maaltijden worden voor je betaald, dus veel zakgeld is overbodig!) En een mobiele telefoon (met buitenlanddekking!) N.B.: bellen vanuit het buitenland is duurder! Culturele reis naar Berlijn 5V 29-09-2014 t/m 03-10-2014 3
Verzekering Jullie hebben allemaal, via de GSF, een standaard reis- en ongevallenverzekering bij de Lippmanngroep. Deze verzekering dekt alle risico s die niet onder de eigen ziektekostenverzekering van individuele leerlingen vallen. Neem dus een internationale zorgpas mee (verkrijgbaar bij je zorgverzekeraar), want in eerste instantie wordt, in geval van ziekte of een ongeluk, een beroep gedaan op je eigen ziektekostenverzekering. Geld Ontbijten doen we elke ochtend samen in het hotel. Dit ontbijtbuffet is uitgebreid, zodat jullie allemaal naar behoefte kunnen ontbijten. Het is niet nodig om dan ook een lunchpakket te maken, want je krijgt in Berlijn namelijk dagelijks individueel geld voor eten en drinken (lunch en diner). Entreekaarten en openbaar vervoer volgens het programma worden door de school betaald. Wie meer geld nodig heeft, kan overal in de stad pinnen. Als richtlijn: 20 tot 50 euro zakgeld is ruim voldoende voor de hele week (tenzij je tijdens het shoppen grotere aankopen wilt gaan doen). Medicijnen, diëten, allergieën Als je (bijzondere) medicijnen mee moet nemen, is het aan te raden een receptbriefje of nota van de apotheek mee te nemen, zodat duidelijk is dat ze voor medicinaal gebruik zijn. Dit voorkomt mogelijk problemen aan de grens en kan worden gebruikt bij eventuele aanschaf van nieuwe medicijnen ter plaatse. Stel in ieder geval je mentor op de hoogte, ook als er (medisch gezien) iets is wat hij of zij moet weten. Dat geldt ook voor het geval een dieet wordt gevolgd en zeker als je een voedselallergie hebt. Openbaar vervoer Dicht bij het hotel stopt de S-Bahn die rechtstreeks naar het centrum van Berlijn gaat. Het dichtstbijzijnde metrostation (5 minuten lopen) heet station Hackeser Markt. Vanaf hier vertrekken enkele S-bahn-lijnen. Eten en drinken We ontbijten dus elke ochtend in het hotel. De rest van de dag zorgen jullie voor je eigen eten. Voorafgaand aan het eten verzamelen we elke dag in een bepaalde buurt waar veel restaurantjes bij elkaar liggen. Daar krijgen jullie geld voor eten en drinken en 1 à 2 uur de tijd om op eigen gelegenheid te lunchen of te dineren (in groepjes van tenminste 3 leerlingen). Culturele reis naar Berlijn 5V 29-09-2014 t/m 03-10-2014 4
Regels en afspraken We doen het op school met weinig regels en met een sterk beroep op ieders verantwoordelijkheidsgevoel, dus in deze week is dat niet anders. In het mentoruur voorafgaand aan deze reis is over de regels gesproken. Hieronder staan verzameld de regels en afspraken die we in Berlijn zullen hanteren: 1. Neem te allen tijde contact op met de begeleiders, als er iets bijzonders aan de hand is. Dat geldt ook voor het al of niet bewust afwijken van de tijden in het programma. 2. Het gebruik van alcohol (en drugs) is tijdens de hele week niet toegestaan. Gebruik van energiedranken is met mate toegestaan, gebruik deze het liefst helemaal niet. 3. In de kamers wordt niet gerookt. 4. We komen steeds op tijd! Anders moet de hele groep wachten! o op tijd voor het ontbijt o op tijd voor de activiteiten o op tijd terug conform de afspraken daarover 5. Bij op stap gaan geldt: o samen uit, samen thuis o je laat niemand alleen achter o je bent minstens met z n drieën o er is in elke groep minstens één mobiele telefoon die aan staat o je bent altijd bereikbaar 6. We gaan respectvol met elkaar om: o je komt niet aan elkaars spullen (tenzij met toestemming van de eigenaar) o je veroorzaakt geen overlast o je pest elkaar niet o we luisteren naar elkaar o we houden rekening met elkaar! 7. Je houdt de hotelkamer met je kamergenoten netjes, inclusief de badkamer. 8. Ieder is verantwoordelijkheid voor zijn/haar eigen gedrag en voor het gedrag van de groep. 9. Na de laatste activiteit van de dag is iedereen op het afgesproken tijdstip weer terug in het hotel. 10. Niemand verlaat het hotel zonder toestemming van de docenten. 11. We respecteren ieders nachtrust: volledige rust in de kamers waar mensen willen slapen, overal rust op de gangen. Culturele reis naar Berlijn 5V 29-09-2014 t/m 03-10-2014 5
Gedragscode In Duitsland gelden andere gedragscodes dan bij ons. Neem dus de volgende regels in acht: o Niet door rood licht lopen. Dat kan in Duitsland veel geld kosten. o Beleefdheid is in Duitsland erg belangrijk (dank u wel, alstublieft, mag ik u iets vragen, bedankt voor de informatie). Wees vriendelijk in het openbaar. o Vreemden, vooral oudere mensen met u aanspreken, niet te snel jij-en. o Niet als een groep jongeren erg opvallend gedrag vertonen. Pas je aan je omgeving aan (dus let ook op die omgeving, ga niet helemaal in je groepje op). Culturele reis naar Berlijn 5V 29-09-2014 t/m 03-10-2014 6
Programma Maandag ochtend middag diner avond Dinsdag ochtend lunch middag diner avond 8:00 uur: vertrek uit Huizen. 14.00-15.00: Rondleiding Helmstedt-Marienborn (grens oost en west). Rond 17:00 uur: Aankomst in Berlijn. Kamerindeling definitief. 17.00: kamers inrichten, opfrissen 17.30: verzamelen in hotellounge 17:30 19:30 uur: Buurt (Mitte) verkennen. Op eigen gelegenheid in de buurt van het hotel (Oranienburgerstrasse) in groepjes van minstens 3 leerlingen. 19.45: verzamelen in hotellounge voor avondwandeling door centrum 20.00-23.00: wandeling door Centrum (Brandenburgertor, Potsdamerplatz). 9.00 9.30 uur: ontbijt. 9.45 uur: briefing (korte instructies voor de dag). 10.00 12.30 uur: Carrousel 1: in drie groepen van elk 13 à 14 leerlingen worden alle 5v-ers door een Berlijnse buurt rondgeleid door een of meer docenten: Rutger: Historische rondleiding door het hart van Berlijn: Unter den Linden. Kirstine en Marie-Andrée: Nikolai Viertel, Alexander Platz en Hackesche Höfe Peter: Rondleiding langs het grootste (circa 2 km) nog bestaande restant van de muur (de East Side Gallery) naar Kreuzberg via de Oberbaumbrücke over de Spree. 13.00: verzamelen bij U-bahn station Paradestrasse naast Tempelhof. 13.30-15.00: samen lunchen op Tempelhof, voormalig vliegveld voor de luchtbrug die Berlijn van voedsel en drank moet voorzien in 1948-1949. 15.00: vertrek naar het Pergamon museum op het Museuminsel. 16.00-18.00: elkaar in groepjes rondleiden door het Pergamon museum 18.00: samen lopen naar de overkant van het museuminsel, richting hotel. 18.30-20.00: Diner in groepjes rond Oranienburgerstrasse. 20.30: verzamelen in de lounge van het hotel 21.30: Bundestag bei Nacht, elkaar rondleiden. 23.00: terug in hotel, moe en voldaan. Culturele reis naar Berlijn 5V 29-09-2014 t/m 03-10-2014 7
Woensdag ochtend lunch middag diner avond Donderdag ochtend lunch middag diner avond 9.00 9.30 uur: ontbijt. 9.45 uur: briefing (instructies voor de dag). 10.00 12.30 uur: Carrousel 2: in drie groepen van elk 13 à 14 leerlingen worden alle 5v-ers door een Berlijnse buurt rondgeleid door een mentor. Onderweg lunch kopen! 13.00: verzamelen bij uitgang S-bahnhof Nordbahnhof. Gezamenlijk lopen naar Mauermuseum (5 a 10 minuten), onderwijl hapje eten. 13.30-14.30: rondleiding Mauermuseum 14.45: met S-bahn 1 halte verder naar Oranienburgerstrasse. 15.00-16.00: buiten lunchen in het Monbijoupark 16.00-16.30: rondleidingen bij Joodse Synagoge door leerlingen 16.30-17.30: uitrusten in hotel 17.30: samen vertrekken vanuit hotel naar U-bahn station Eberwalderstrasse (via S-bahn naar Alexander Platz). 18.00-20.00: via de Kulturbrauerei in Kastanienallee in groepjes een restaurantje uitzoeken, eten en winkelen. Begeleiders eten met kennis van Kirstine die de avondrondleiding gaat verzorgen. 20.00: verzamelen in de Kulturbrauerei. 20.00-21.00 en 21.00-22.00: kennis van Kirstine leidt groepen rond, de andere helft maakt een rondwandeling met Peter langs de Schönhauserallee en de Lychenerstrasse. 22.00-23.00: avondactiviteit in Kulturbrauerei of terug naar hotel. 9.00 9.30 uur: ontbijt. 9.45 uur: briefing (instructies voor de dag). 10:00 12:30 uur: Carrousel 3: Hetzelfde programma als dinsdagochtend. 13.00: verzamelen bij Ostkreuz. 13.00-14.00: lunchen in groepjes rondom plein bij Ostkreuz. 14.00-17.00: eigen museumbezoek in groepjes van tenminste drie leerlingen. 17.30: verzamelen voor hotel of in Monbijoupark afhankelijk van het weer. Samen naar Friedrichshain. 18.30: U-bahnhof Samariterstrasse. Samen door Simon Dachstrasse lopen en wijzen op eetmogelijkheden. 19.00-21.00: Diner rond Simon Dachstrasse. 21.00: verzamelen voor laatste wandeling door Berlijn via Oberbaumbrücke naar Kreuzberg of alternatief avondprogramma. Culturele reis naar Berlijn 5V 29-09-2014 t/m 03-10-2014 8
Vrijdag ochtend middag Circa 23.30: aankomst in hotel. 8.00 8.30 uur: ontbijt en kamer opruimen. 8.45 uur: kamerinspectie (beschadigingen moeten worden betaald). 9.00 uur: vertrek naar Huizen. rond 19.00 uur (onder voorbehoud): aankomst in Huizen Culturele reis naar Berlijn 5V 29-09-2014 t/m 03-10-2014 9
Activiteiten Maandagavond: o Langs de Spree o Grondwet op glas o Regierungsviertel o Holocaust Monument o Brandenburger Tor o Potsdamer Platz Dinsdagochtend: In de Carrousel met Marie-Andrée, Kirstine, Rutger of Peter Met Rutger Unter den Linden (het historische centrum van Berlijn) Wat staat erop? Berliner Dom Checkpoint Charley Culturele reis naar Berlijn 5V 29-09-2014 t/m 03-10-2014 10
Met Kirstine en Marie-Andrée een reis door voormalig Oost-Berlijn Alexanderplatz Hackesche Höfe Met Peter wandelen over de grens van Oost- naar West-Berlijn Friedrichshain Oberbaumbrücke Kreuzberg en de East Side Gallery Culturele reis naar Berlijn 5V 29-09-2014 t/m 03-10-2014 11
Dinsdagmiddag: Pergamon Museum Rondleiding door klasgenoten in groepjes van 6 of 7 leerlingen bekend om zijn reconstructie van delen van oude steden. Drie collecties: o Antieke kunst (Grieks en Romeins) o Kunst uit het Midden-Oosten o Islamitische Kunst Dinsdagavond: Beklimming van de koepel op de Reichstag. Woensdagochtend: En weer in de Carrousel met Marie-Andrée, Kirstine, Rutger of Peter! Woensdagmiddag: Rondleiding bij het Mauermuseum, bij het laatste grote stuk ongeschonden muur in Berlijn. Ook een originele wachttoren en een stukje niemandsland zijn te zien. Woensdagavond: Twee wandelingen: een met een echte Berlijnse gids. We vertrekken bij de Kulturbrauerei, een cultureel centrum in de Prenzlauerberg. Culturele reis naar Berlijn 5V 29-09-2014 t/m 03-10-2014 12
Donderdagochtend: De laatste keer in de Carrousel! Donderdagmiddag: Bezoek één museum, bijvoorbeeld op het museuminsel (museumeiland) in het midden van de stad. Of het Filmmuseum Berlijn Een kijkje nemen achter de schermen van Hollywood. Ontwikkeling van de film van de eerste stomme films tot de laatste science-fictionproducties. Of het Jüdisches Museum Ontworpen door D. Libeskind Bijzondere architectuur, architectuur met betekenis voor de Duits-joodse geschiedenis en cultuur van de vroege historie tot nu. Of het Deutsches Technikmuseum Onderhoudend museum over de ontwikkeling van industriële technologieën: Locomotieven, vliegtuigen, boten, oldtimers,, en een bierbrouwerij of je eigen goedgekeurde voorstel! Donderdagavond Eten in de hipste Berlijnse wijk: Friedrichshain Culturele reis naar Berlijn 5V 29-09-2014 t/m 03-10-2014 13
Groepsindeling tijdens de drie carrousels met Marie-Andrée, Kirstine, Rutger of Peter: Groep A Merel Martijn Z Niek Suzanne Patricia Yaël Jorian Groep D Teun Jeroen Daan V Quinten Michelle Lotte Carrousel: 1 : Marie-Andrée en Kirstine 2 : Rutger 3 : Peter dinsdag: 1AB, 2CD, 3EF woensdag: 1DF, 2BE, 3AC donderdag: 1CE, 2AF, 3BD Groep B Shemona Dennis Aaron Joris Anouar Aimée Rien Groep E Julia Joost Renske Ruby Rick Martijn V Groep C Marieke Sven Marc Daan J Eelkje Britt Max Groep F Tjarda Christine David Naïm Ricky Jasper Tara Culturele reis naar Berlijn 5V 29-09-2014 t/m 03-10-2014 14
Groepsindelingen tijdens de rondleidingen door medeleerlingen: De wandeling van maandagavond & Pergamon & Mauer & De Joodse Synagoge: Maandag: wandeling Onderwerp Gidsen Groepsleden Bundestag Ruby, Rien Quinten, Patricia Britt, Daan J Marc, Merel Niek, Tara Michelle, Aaron Branderburger Tor Holocaust Mahnmal Rick, Shemona Martijn V, Eelkje Ricky, Lotte Marieke, Anouar Naïm, Joris Tjarda, Sven Marieke, Julia Tara, Dennis Yaël, Jeroen Max, Patricia Martijn Z, Shemona Postdamerplatz Max, Teun Aimée, Suzanne Joost, Daan V Christine, Jorian Renske, Dennis Martijn Z, Jasper Max, Rick, Yaël, Marieke, Christine Teun, Shemona, Anouar, Julia, Jorian Aimée, Martijn V, Naïm, Tara, Renske Suzanne, Eelkje, Joris, Dennis Joost, Ricky, Tjarda, Martijn Z Daan V, Lotte, Sven, David, Jasper Rien, Ruby, Michelle, Tara, Quinten Aaron, Britt, Patricia, Marc, Daan J Yaël, David, Merel, Niek Max, Aimée, Joost, Christine, Jeroen Jorian, Renske, Jasper, Martijn Z Dennis, Daan V, Suzanne, Teun, Julia Tjarda, Naïm, Marieke, Ricky, Martijn V, Sven Rick, Eelkje, Lotte, Anouar, Joris, Aimée Jasper, Jorian, Daan V, Suzanne, Teun, Joost Michelle, Niek, Marc, Britt, Christine Quinten, Ruby, Daan J, Merel, Aaron, Renske Ruby, Quinten, Britt, Marc, Niek Michelle, Rien, Patricia, Daan J, Merel Tara, Aaron, Rick, Shemona, Martijn V Eelkje, Ricky, Lotte, Yaël, Anouar Joris, Tjarda, Sven, Marieke Anouar, Naïm, Joris, David Dinsdag: Pergamon Onderwerp Gidsen Groepsleden Pergamon David, Joost Tjarda, Aron Jasper, Michelle Ricky, Daan V Lotte, Martijn V Teun, Eelkje, Jeroen, Quinten, Britt, Max Julia, Renske, Ruby, Rick, Christine, Dennis, Naïm, Tara, Merel, Martijn Z, Niek, Suzanne Patricia, Yaël, Jorian, Shemona, Joris, Daan J Anouar, Aimée, Rien, Marieke, Sven, Marc, Culturele reis naar Berlijn 5V 29-09-2014 t/m 03-10-2014 15
Woensdag: de muur en de Joodse Synagoge Onderwerp Gidsen groepsleden Mauermuseum De muur Synagoge Teun, Merel Britt, Aimée Renske, Yaël Suzanne, Rien Joris, Sven Niek, Anouar Ruby, Jeroen Eelkje, Rick Jorian, Naïm Marc, Julia Christine, Daan J David, Quinten Ruby, Marc, Christine, Quinten, Jasper Eelkje, Patricia, Shemona, Dennis Joost, Tjarda, Michelle, Daan V, Lotte Max, Rick, Martijn V, Ricky Aaron, Tara, Naïm, Marieke, Jorian Daan J, Jeroen, David, Julia, Martijn Z Teun, Britt, Renske, Suzanne, Joris Niek, Merel, Aimée, Yaél, Rien Sven, Anouar, Marieke, Tara Max, Martijn Z, Denis, Martijn V, Patricia Shemona, Tjarda, Joost, Jasper Daan V, Lotte, Michelle, Aaron, Ricky Culturele reis naar Berlijn 5V 29-09-2014 t/m 03-10-2014 16
Historische info -Berlijn is de hoofdstad van De Bondsrepubliek Duitsland met 3.500.000 inwoners -Waarschijnlijk gesticht in de 13e eeuw (Hanzestad) -Berlijn ligt in Brandenburg -1415 Frederik wordt keurvorst van Brandenburg -keurvorsten kiezen de koning van Duitsland en daarmee meestal ook de keizer van het 1e Heilige Roomse Duitse Rijk (Eerste Rijk) -De Hohenzollerns domineren Brandenburg en Berlijn 500 jaar lang. -1701 keurvorst Frederik III keurvorst van Brandenburg wordt koning Frederik I van Pruisen. -Pruisen wordt een monarchie en onderdeel van het latere Duitsland. -1713 Frederik sterft -zijn zoon Frederik Willem wordt koning (de soldatenkoning) -Deze koning FW legt de traditie voor de Pruisische traditie. Hij trainde voor die tijd zeer ongebruikelijk zelf zijn soldaten -In tijden van vrede breidde hij zijn leger uit -Gewone burgers werden gedwongen ingelijfd bij het leger -FW liet een groot leger en vooral een legertraditie na die werd voortgezet door zijn zoon Frederik II beter bekend als Frederik de Grote. (of Fritz) -Deze Frederik is een militair en een kunstenaar -1787 Frederik de Grote sterft -In 1871 wordt het Duitse Rijk gesticht met Berlijn als hoofdstad na de Frans Duitse oorlog 2-begin Tweede Keizerrijk -Dit is het Duitsland dat meedoet aan de Eerste Wereldoorlog -Aan het einde van de Eerste Wereldoorlog vlucht keizer Willem naar Nederland en het Duitse Rijk bestaat niet meer. -Duitsland wordt een Republiek (zonder koning dus) met democratie De Weimar republiek -In 1933 komt Hitler (democratisch) aan de macht 3-Geen republiek, geen democratie maar het begin van het derde rijk -1945 Hitler pleegt zelfmoord in Berlijn -Duitsland is verslagen door de geallieerden -Duitsland en Berlijn (dat in de Russische sector komt te liggen) zijn door vier landen bezet -VS GB Frk en de SU -In 1948/49 probeert Stalin Berlijn te isoleren, luchtbrug Culturele reis naar Berlijn 5V 29-09-2014 t/m 03-10-2014 18
-Berlijn (en Duitsland) wordt in tweeën gedeeld -DDR hoofdstad Oost Berlijn en BRD hoofdstad Bonn -In 1961 wordt de muur gebouwd (om West-Berlijn heen). Kijk en luister eens naar http://www.youtube.com/watch?v=4y5hw5hzivc Songtekst: Klein Orkest - "Over de muur" Oost-Berlijn, Unter den Linden Er wandelen mensen langs vlaggen en vaandels Waar Lenin en Marx nog steeds op een voetstuk staan En iedereen werkt, hamers en sikkels Terwijl in paradepas de wacht wordt gewisseld 40 Jaar socialisme, er is in die tijd veel bereikt Maar wat is nou die heilstaat Als er muren omheenstaan Als je bang en voorzichtig met je mening moet omgaan Ach wat is nou die heilstaat Zeg mij wat is 'ie waard Wanneer iemand die afwijkt voor gek wordt verklaard En alleen de vogels vliegen van Oost- naar West-Berlijn Worden niet teruggefloten, ook niet neergeschoten Over de muur, over het IJzeren Gordijn Omdat ze soms in het Westen, soms ook in het Oosten willen zijn Omdat ze soms in het Westen, soms ook in het Oosten willen zijn West-Berlijn, de Kurfuerstendamm Er wandelen mensen langs porno- en peepshow Waar Mercedes en Cola nog steeds op een voetstuk staan z.o.z. Culturele reis naar Berlijn 5V 29-09-2014 t/m 03-10-2014 19
En de neonreclames die glitterend lokken Kom dansen, kom eten, kom zuipen, kom gokken Dat is nou 40 jaar vrijheid Er is in die tijd veel bereikt Maar wat is nou die vrijheid zonder huis, zonder baan Zoveel Turken in Kreuzberg die amper kunnen bestaan Goed! Je mag demonstreren maar met je rug tegen de muur En alleen als je geld hebt dan is de vrijheid niet duur En de vogels vliegen van West- naar Oost-Berlijn Worden niet teruggefloten, ook niet neergeschoten Over de muur, over het IJzeren Gordijn Omdat ze soms in het Oosten, soms ook in het Westen willen zijn Omdat er brood ligt soms bij de Gedaechtniskirche, soms op het Alexanderplein... Tekst en muziek: Harrie Jekkers en Leon Smit -in november 1989 valt de muur. Zie bijvoorbeeld http://www.youtube.com/watch?v=hebscylx2ti&feature=related of http://www.youtube.com/watch?v=1_ecvhcgywe -1990 hereniging Duitslanden -1991 Berlijn wordt hoofdstad van het herenigde Duitsland 1 Verdere handige websites: www.berlijnforum.nl www.berlin-tourist-information.de www.berlin.de http://www.duits.de/lexikon/abc/index.php Leuke Duitse muziek: http://wp.digischool.nl/duits/oefenen/duitse-muziek/ De eerste lichting Berlijngangers Culturele reis naar Berlijn 5V 29-09-2014 t/m 03-10-2014 20