ALS EEN BOOM DIE GROEIT

ALS EEN BOOM DIE GROEIT WAAROVER PRATEN ZIJ DAAR OP ZOLDER? JONGERENDIENST OOSTERKERK: VIER DE ZONDAG OP DE VIERDE ZONDAG 1

Voorwoord / Dankwoord Op de vierde zondag van de maand is er de Vier de Zondag bijeenkomst voor jongeren van 12 tot ongeveer 17 jaar. Deze bijenkomsten worden geleid door Henk Olde. Tijdens deze bijeenkomsten zijn er gesprekken gevoerd, is er discussie geweest en hebben de jongeren verteld over wat er op dat moment speelde in hun wereld, veraf of juist dichtbij. De impact / zin van deze gebeurtenissen werd vertaald naar aspecten uit de bijbel. Op basis van deze input van de jongeren is er een boekje gemaakt en het resultaat daarvan ligt hier voor u. Het biedt een inkijk in de bijeenkomsten op de Vier de Zondag van de afgelopen seizoenen. Wij, als jeugdraad, vinden het bijzonder dat de resultaten uit deze bijeenkomsten aan u gepresenteerd kunnen worden. We spreken onze dank uit voor het vele werk, dat hiervoor door Henk Olde is verzet, en de bundeling van al die informatie, die tot dit boekwerk hebben geleid. U wordt uitgenodigd om uw reactie op dit boekwerk te geven. Dit kan via de site van de Oosterkerk. U kunt natuurlijk ook persoonlijk reageren naar Henk Olde of de jongeren. We wensen u veel leesplezier toe. Namens de Jeugdraad Marinus Corée 2

Inleiding Vier de zondag op de vierde zondag. Onder dit motto komt op de zolder van de Oosterkerk, Bagijnesingel 17 in Zwolle, elke maand een groep jongeren bij elkaar, in leeftijd variërend van twaalf tot ongeveer zestien jaar. De jongerendienst begint tegelijk met de dienst in de kerkzaal, de groep komt terug tijdens de collecte en dus vóór de gebeden en zegen. Daar is bewust voor gekozen: zo laten we zien dat de jongeren bij de gemeente horen. Wij steken een kaars aan en wij beginnen elke keer in de Naam van God. Van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest. Aldus ds. Henk Olde, die de groep sinds juni 2012 leidt. In dit boekje doen de jongeren verslag van de gesprekken en de verhalen die daarop aansluiten. De jongeren dragen zelf de onderwerpen aan en hebben ook de titel van dit boekje bedacht. Zowel in de stroom verhalen als hun geloof is een ontwikkeling zichtbaar: Als een boom die groeit. Voor je verder kijkt, even dit.... 1. Elke vierde zondag van de maand. Van juni tot mei? Ja, want we beginnen gewoon na Pinksteren op nieuw en houden niet op. 2. Waarom deze titel? Als je even verder kijkt is dat logisch. 3. Het verslag is nogal rommelig! Nou en? Op dat moment wou ik dat zeggen. 4. Aan het begin van elke maand (stukje) staat iets cursief gedrukt. Zo begint het. Eigenlijk gaat dat de hele tijd door. Maar we vinden het goed dat alles elke keer toch een beetje logisch is opgeschreven. Maar we mogen altijd zeggen dat hij (Henk) niet te lang mag praten. 5. Wat in vakken is ingevoegd is een toegift bij die maand. Of het nou past of niet. 6. Je mag elke keer afdwalen in je gedachten (ook als je dit probeert te lezen). Misschien is dat wel de bedoeling. Ieder heeft zo zijn eigen gedachten. Dat is groeien begrijp je. Misschien ook wel als je volwassen bent. Als je (u) het ergens niet mee eens bent stuur dan maar een mailtje naar h.olde@home.nl. We hadden ook al een engel die reageerde. 7. Let even op. Meestal geven wij een onderwerp op. Bijna altijd halen we er van alles bij uit de Bijbel, maar we beginnen altijd bij Genesis 1, 2, 3. Dan gaat het over: Mensbeschouwing en Godbeschouwing. Snap je?! En dan groeit dat verder door de geschiedenis. Tot je het vandaag misschien gebruiken kunt. Mooi toch! Het is een Groei-boek. Of een lees-, denk- en doe-boek, zoals Wim Schotanus het in ander verband eens noemde. Speciaal verzoek aan opa s en oma s Geef dit boekje aan andere kleinkinderen (als u het een beetje leuk vindt). Door heel Nederland of nog verder. Als het goed verkocht wordt maken we misschien wel een tweede druk, die natuurlijk weer heel anders is 3

1. De vierde zondag van juni Waar moet het vanmorgen over gaan? stilte Is er iets wat jij belangrijk vond in de afgelopen week? Hé, mijn ouders waren twaalfeneenhalf jaar getrouwd In eens heeft ieder wat te vertellen: foto s gekeken, filmpje gezien, in het stadhuis, in de kerk. Mijn oma en opa waren toen nog helemaal niet oud om te zien. Maar waarom trouwden ze? En ook nog in de kerk? Hebben ze ook samen gewoond? Best wel leuk om hiermee te beginnen. Komen we meteen uit bij de stam van de boom die we willen laten groeien, bij de stam. Bij de boomstam, bij de stamboom. Ik zou dit de kern van ons verhaal willen noemen. Kijk direct in het eerste hoofdstuk in de Bijbel, in Genesis 1. Daar gaat het over de schepping. Je weet wel, op de eerste dag en de tweede dag enzovoort. Op de zesde dag gaat het over de schepping van de dieren en de mens. Genesis 1: 4-28. Als we dat lezen in de vertaling van het Nederlands Bijbel Genootschap*) uit 1954, dan zien we dat de dieren geschapen werden ieder naar hun aard, maar de mensen naar het beeld van God. Elk dier heeft dus zijn eigen geaardheid. Maar wat is nou dat beeld van God? Welke rol heeft dat beeld gespeeld heeft bij de schepping van de mens? Daar is heel veel over te vertellen, maar we houden het heel simpel. In het eerste deel van de Bijbel (je weet wel in dat deel wat we het Oude Testament noemen) vinden we de uitdrukking beeld van God verder helemaal niet. Wel in het Nieuwe Testament. Daar wordt Jezus, naast Zoon van God, ook het beeld van God genoemd. Lees het in 2 Korinthe 4:4 en Kollossenzen 3:10. En wat is opvallend in al de verhalen die we kennen van Jezus? Dat Hij er alles voor over heeft om de mens vast te houden! Denk maar aan het verhaal van de Goede Herder. En welke verhalen nog meer? Als Jezus dus het beeld van God is dan kun je zeggen: Zo is God! God heeft er alles voor over om de mens (reddend) vast te houden. Zo, naar die geaardheid, heeft God de mens ook gemaakt. Wij hebben vanuit onze natuur, vanuit onze geaardheid iets dat we er altijd op uit zijn elkaar te helpen, voor elkaar te zorgen. Nou beginnen we niet meteen aan alle mensen te denken, maar aan man en vrouw. Kijk maar eens in Genesis 5:1. Juist voor man en vrouw samen geldt, dat ze naar het beeld van God geschapen zijn. En dat is de reden dat de maatschappij uit gezinnen is opgebouwd. In de kerk geven we daar vanuit de Bijbel nog een speciaal accent aan door op de trouwdag ook naar de kerk te gaan en te vragen om 4

bevestiging en inzegening van een huwelijk. En dan is er best wel een reden voor een moeder en een vader om samen met kinderen een feestje te bouwen als ze twaalfeneenhalf jaar getrouwd zijn. Zo komen we bij ons stamverhaal, daar komen wortels en takken bij. Maar ook veel vragen: Wat zeggen we dan bij mensen die homo of lesbisch zijn? Die zijn toch ook naar het beeld van God geschapen? Wat zeggen we dan als ouders gaan scheiden? Volgende keer verder. PS Ik kwam nog een leuk lijstje tegen over twee mensen die elkaar lief willen hebben en trouw willen zijn. Dat betekent in zeven punten aangegeven: Elkaar gelukkig maken Elkaar nodig hebben Elkaar trouw zijn Elkaar lief hebben Elkaar vergeven Elkaar (ook kritisch) aanvullen Open zijn voor elkaar *) Het Nederlands Bijbelgenootschap is een Vereniging die er voor zorgt dat de bijbel vertaald wordt in het Nederlands. Ze begonnen in ongeveer 1850 en zijn tot op vandaag actief. Bijna elk land heeft een dergelijke vereniging. Zie Wikipedia of beter nog: www.bijbelgenootschap.nl. Interessant is ook: www.bijbelgenootschap.nl/gebruik-de-bijbel/bijbelleesrooster/ 2. De vierde zondag van juli Waar moeten we het vanmorgen over hebben? Geen stilte U had het vorige keer toch over de schepping? Hoe zit dat dan met de schepping door God en evolutieleer? Dan is het wel even stil. Hoe moeten we het daar nu over hebben? Hoe hebben jullie het daar op school over? Nou ja gewoon, dat de aarde in het kader van het zonnestelsel al miljoenen jaren bestaat. Daarbovenuit gaat nog het melkwegstelsel en daar zijn er nog meer van. Je kunt ook spreken van een uitdijend heelal. Aan het begin van het huidige stelsel van ons bestaan is er soort oerknal geweest. Er is ook een leraar die zegt dat ze in sommige kerken geloven aan dat alles 6000 jaar geleden door God in zes dagen gemaakt is. Maar dat is onzin natuurlijk. Nou inderdaad bestaan er mensen die alle jaartallen in de Bijbel optellen en zo vaststellen dat het 5773 jaar geleden is dat God de wereld schiep. Dat gebeurt ook in bepaalde kringen van het Joodse volk Israël. We noemen dat de Joodse jaartelling. En inderdaad zijn er kerken en groepen die deze methode volgen, omdat ze absoluut de Bijbel letterlijk willen opvatten. 5

Maar als jullie op school bezig zijn met de evolutietheorie dan sta ik daar 100 % achter. Want de wetenschap (dus ook aardrijkskunde of geografie) heeft de taak met alle beschikbare gegevens de feitelijke ontwikkeling van de aarde, het zonnestelsel en andere sterrenstelsels vast te stellen. Dan kom je vandaag tot vaststelling dat de aarde al miljoenen jaren bestaat en een ontwikkeling kent van diersoorten en plantensoorten. Nog steeds blijft het een spannende zaak of men wetenschappelijk kan aantonen dat de mens uit de apen ontstaan is. En hoe stellen we dan vast wanneer de mens een van zichzelf (en van God) bewust wezen geworden is? En kun je in de wetenschap ooit zeggen dat de mens naar het beeld van God geschapen is? Ik denk het niet, dat is van een andere orde, een andere manier van denken. Van geloven misschien? Van die andere manier van denken, van geloven dus, ga ik nu zeggen dat die heel goed naast de eerste kan bestaan. Daarvoor gebruik ik een tekening, een schema. Een heel oud gezegde is: Het geloof zoekt kennis. Dat wil zeggen dat het geloof in God nooit tegenóver kennis staat, maar dat je als gelovige naar kennis zoekt. Bijvoorbeeld om via de evolutietheorie achter het feitelijke ontstaan van de aarde, het zonnestelsel en de sterrenstelsels te komen. Eerst de tekening, het schema: 2000 1500 1000 500 0 500 1000 1500 2000 Hier heb je het schema van de Christelijke jaartelling. De geboorte van Christus stellen we op het jaar 0. 500 jaar voor Christus zijn er de profeten: Elia Jesaja, Jeremia. 1000 jaar voor Christus zijn er de koningen: Saul David en Salomo. 1500 jaar voor Christus leefde Mozes en begonnen de priesters. 2000 jaar voor Christus leefde Abraham, Izaak, Jacob. En wat voor de tijd van Abraham was is eindeloos (Genesis 1-11). Voor de Bijbelse verhalen over die tijd, zoals het verhaal van de Ark van Noach, zijn niet exact de jaartallen vast te stellen. Zeker het begin van de schepping, het ontstaan van de aarde, is niet in aardse mensenjaren te dateren. In de Bijbel zijn over die tijd wel liederen gemaakt, bijvoorbeeld Psalm 90 en Psalm 104. En Genesis 1 zou ook wel eens een lied kunnen zijn waarin de zeven dagen van de schepping iets van zeven perioden van ontwikkeling aangeven. Ons schema kunnen we ook gebruiken tot in de tijd van vandaag. 500 jaar na Christus: het evangelie dringt door in heel Europa 1000 jaar na Christus: het evangelie gaat naar Azië, Afrika. Tegelijk de eerste kerkscheuring: de Rooms-Katholieke Kerk en Oosters Orthodoxe Kerk ontstaan. 1500 jaar na Christus: ontstaan van de Protestantse Kerken, los van de Rooms-Katholieke Kerk 2000 jaar na Christus: oecumenische beweging. Kerken proberen elkaar te vinden en toch samen te gaan, ondanks verschillen. En na 2000 is de toekomst. Ook eindeloos? Maar wel iets van een horizon, er is wel wat zichtbaar, maar hoe het wordt weet je en zie je nog niet. Maar de kern van het mens-zijn blijft hetzelfde Onze stam, ons stamverhaal staat recht overeind 6

3. De vierde zondag van augustus Waar moeten we het vanmorgen over hebben? Geen stilte Zeg, we hebben nog vakantie Maar je zit hier niet op school, een zondagmorgen in de zon is voor mij inspiratie, net als trouwens een zomeravond bij een kampvuur. Je ziet helemaal niet dat ik een vriendin bij me heb! Huh, nee! Stom hè! Alleen al die namen van jullie allemaal en die e-mail-adressen: frouwce1@...nl. Wie is dat in vredesnaam? Vriendin, leuk dat je meegekomen bent.. Waarom heb je eigenlijk een vriendin? Je wilt zeker geen vriendje? Ho, zo kan het wel weer. Maar het geeft mij wel mooi de kans weer met mijn Stamverhaal aan te komen. Daar was ik toch nog lang niet over uitgepraat. Vriendschap en relatie hebben wat met elkaar. Hoe was dat ook al weer? Een mens als een beeld van God, met andere woorden: een mens heeft iets van God Er alles voor over hebben de andere vast te houden Met een mooi woord: relationele gevoelens. Maar Maar wat staat tegenover relatie? Wat is het tegendeel daarvan? Wat staat er tegenover vriendschap? Juist ja! Een prachtig scheppingsverhaal in Genesis 1 en 2. Maar wat staat er in het derde hoofdstuk van het Genesisboek? Juist ja, het verhaal van Adam en Eva en die slang. Of dat echt letterlijk zo gebeurd is? Met die vraag zijn veel mensen bezig geweest. Ook vandaag kom je dat nog tegen. Onder het motto van: Als je de Bijbel niet letterlijk neemt waar blijf je dan? In Genesis 1 en 2 zit de waarheid niet in of een scheppingsdag wel 24 uur op onze klok geduurd heeft, maar in het feit dat de mens een wezen is dat gericht is op relatie naar de ander. De mens krijgt de opdracht te zorgen voor de schepping en voor de natuur. De mens moet een goed beheerder zijn omdat de schepping ons is toevertrouwd. Dan is het goed! In Genesis 3 komt het tegendeel naar voren. In het gesprek tussen de zinnebeeldige slang en Eva, terwijl Adam erbij stond, ontstaat een afstand tussen de mens en God. Ik gebruik hier het woord afstand, maar eigenlijk kan ik beter kloof of afgrond kunnen zeggen. Of nog beter het Engelse woord gap. En waar afstand is daar groeit het kwaad. Dat is een basisgegeven in de Bijbel en in heel het mensenbestaan. Dat hoort bij ons stamverhaal, bij de boomstam. Je kunt zelf de voorbeelden wel opzoeken. Wanneer ga je iemand uitschelden? Wanneer ga iemand pesten? En ga zo maar door 7

Wanneer je in goede relatie staat met iemand bedrieg je hem of haar niet. Maar wanneer die relatie ontbreekt, komen zomaar verkeerde dingen boven. Waar gaat het in een relatie dan fout? Daar heb ik een leuk zinnetje voor gevonden. Samen met de mensen op Sumba, waar ik vroeger gewerkt heb. Daar hadden ze een heel sterke stamverwantschap, waar de een de andere altijd moest helpen. Maar als je je hand uitstrekt naar meer dan goed voor je is, gaat het fout. Toen heb ik het verhaal van die appel van Eva en Adam begrepen. Dat is de naakte waarheid. Lees nou maar eens wat er staat in Genesis 3:7. Er was een afstand ontstaan naar God en naar elkaar. Een afstand als gap waarin het kwaad kon groeien tot op de dag van vandaag. Dat is zonde en dat kan tot een vloek worden. Elke keer als we de vierde zondag op zolder vieren zal dit een rol spelen. Bij alles wat je tegenkomt in de wereld, in ons mooie leven. Denk eens even aan hoe alcohol en drugs juist je gevoel, je aanvoelen, verdoven of zelfs uitschakelen. Zonder gewetensbezwaar graai je naar meer dan goed voor je is En dat is niet goed, dat is zonde. We zijn pas bezig met dingen aan het begin van de Bijbel. Maar het is toch goed te bedenken wat de kern is van de boodschap van Jezus, verderop in de Bijbel. Hij noemt als grondregel: God lief te hebben boven alles en de naaste als jezelf. Zie in de Bijbel Lucas 10:27 Zo wil hij voor jou en de hele mensheid de relatie als grondregel neerzetten. We lijken immers een beetje op God. Genoeg voor vandaag, tot de volgende keer. 4. De vierde zondag van september Waar moeten we het vanmorgen hebben? Geen stilte Dat van die Vader, Zoon en Heilige Geest zou u altijd nog eens uitleggen. En is er echt verschil tussen Allah en de christelijke God? Natuurlijk wel! Natuurlijk niet! Dat vind ik leuk dat je daar nu juist naar vraagt. Ik heb er ook wel over na zitten denken hoe we nou verder moeten. Maar misschien kunnen we pas verder als we eerst duidelijk hebben wat we daar nu precies onder verstaan, de drie-enige God. Elke Kerkdienst begint ermee. En nota bene als je gedoopt wordt, wordt er ook gezegd: Ik doop jou in de Naam van de Vader, Zoon en Heilige Geest. Ik wil het wel proberen, zo moeilijk is het nou ook weer niet. Maar het zijn wel twee aparte verhalen, dat van de drie-enige God, Vader, Zoon en Heilige Geest en het verhaal van Allah. Weet je wat me steeds meer opvalt? 8

Jullie vragen zijn best wel leuk. Maar de antwoorden die je verwacht moeten erg duidelijk zijn. Eigenlijk een beetje pasklaar, zodat het zomaar in je hersens past. Dan is het goed en dan is er alweer nieuwe vraag. Kijk en wat ik zou willen is: dat je zelf zou aanvoelen wat het antwoord is, dat gewoon het antwoord bij jullie groeit. Daar hoort wel bij dat je met elkaar in gesprek bent en elkaar aanvult. In een gezin, met vrienden en vriendinnen Dat is net zoals een boom groeit Nou ja, net zoals een eikel of een noot of een kastanje. Die kiemt en kiemt verder en die groeit, krijgt bladeren en bloemen en zaait weer vruchten. Zo kwamen aan de titel van ons boekje! Het is een mooi beeld dat Jezus ook gebruikt in een vergelijking (gelijkenis) in de Bijbel. Maar dan meer over welke verzorging een wijnstok nodig heeft. Lees het in Matteus 20 en 21 en in Johannes 5. Zo gaan we proberen het Godsbegrip (het beeld van God) scherper te krijgen. Ik gaf jullie al eerder mijn jaartallenlijstje van 2000 jaar voor Christus tot op de tijd van vandaag. <<<< 2000 1500 1000 500 0 500 1000 1500 2000 >>>>????? Abram Mozes David Profeten Christus Europa oost en west r.-k. en prot. Oecum.????? Hier heb je het schema van de Christelijke jaartelling. Tegelijk ook in vijf jaartallen de geschiedenis van het ontstaan van de Bijbel. Van Abraham (2000 v. Chr.) tot de geboorte van Christus (rondom het jaar 0). Van de tijd voor Abraham weten we niet. Met Christus hebben we Kerst, Pasen en Pinksteren. En na Christus rond 500: de komst van het evangelie in Europa. Rond 1000 splitsing van de Kerk in Oosters (Grieks, Russisch) Orthodox (Constantinopel) en Westerse Kerk (Rome) Ik wil graag dat je de Bijbel in zijn geheel ziet. Losse verhalen kunnen wel leuk zijn of juist helemaal niet. En je moet helemaal oppassen dat je losse teksten niet domweg buiten hun verband gebruikt. Dan ga je goed fout. Een dergelijke grote lijn wil ik nog een keer geven. Ik noem dat de zeven stappen door de Bijbel: De aanloop: Genesis 1 11, de eindeloze tijd vooraf 1. Geschiedenissen rond Abraham, Izaak Jacob 2. Geschiedenissen rond Mozes en de priesters van Israël 3. Geschiedenissen rond koning David en zijn opvolgers 4. Geschiedenissen rond de profeten, Elia en Jesaja 5. Geschiedenissen rond de geboorte van Jezus 6. Geschiedenissen rond het sterven van Jezus 7. Geschiedenissen rond Hemelvaart, Pinksteren Dan de uitloop tot op vandaag en verder (de kerk) In de loop van al die geschiedenissen gebeurt er iets, daarin zit iets van openbaring. Een voorbeeld daarvan is het verhaal van het offer van Izaak in Genesis 22. De mensengeschiedenis, tenminste die wij echt kennen, begint bij Abraham. Nou vertel maar wat je van hem weet Juist ja, hij kwam met zijn vrouw Sara in het land Kanaän. En op één of andere manier merkte hij dat God met hem was. Zo kwam er een afspraak. Een verbond heet dat wel in de Bijbel. Een afspraak tussen God en de mens Abraham. 9

Abraham en Sara zullen een kind krijgen! Ze zullen het land Kanaän krijgen! En Abraham zal tot een zegen voor alle volken worden! Ook over dat kind krijgen kennen jullie verhalen. Of niet soms? En over dat land Kanaän in bezit krijgen kennen jullie verhalen, tot op vandaag toe! En waar zie je nou dat Abraham tot een zegen is voor de volken? Kun je dat ergens zien? Altijd als ik het zo over de verhalen van Abraham heb, vanaf Genesis 12 tot Genesis 25, zeg ik er direct bij: Let op het boek Hebreeën aan het eind van de Bijbel. In hoofdstuk 11 staan dingen waardoor je de geschiedenis van Abraham en heel het Oude Testament beter gaat begrijpen. Er is één verhaal van Abraham dat we niet mogen overslaan. Dat is van dat offer van zijn zoon Izaäk, in Genesis 22. Lees dat eerst maar eens. Er zijn veel vragen rond zo n verhaal. Past helemaal niet meer in onze tijd. Kan God zo zijn dat Hij dergelijke dingen vraagt om iemand op de proef te stellen? We kunnen het ons niet voorstellen. Maar er is iets anders aan de hand. Hoe wordt God genoemd in dit verhaal? God zei tot Abraham De Engel van de HEER De HERE God riep Er is hier iets aan de hand met de namen van God. Het woord God (met grote of kleine letter) is een algemeen godsbegrip dat in alle talen voorkomt: El, Allah, God of god enzovoort. Aan dat godsbegrip hangen allerlei vage ideeën. Vandaag bijvoorbeeld in het Nederlands: Ik geloof wel dat er iets of Iets is en als iemand dat god of God wil noemen, vind ik dat best Zo komt er uit dat algemene Godsbegrip/godsbegrip in het verhaal van Abraham, een algemeen Volksgeloof, zeg maar heidens geloof te voorschijn. Om de toekomst veilig te stellen moest je het liefste wat je had offeren, dus ook je eerstgeboren zoon. Zo komt dat verhaal op gang. Abraham mocht leren wat het verschil was tussen het algemene godsbegrip en God de HEER die met ons is. Want dat zie je in het verdere verloop van het verhaal, als je tenminste op de namen let die voor God gebruikt worden. God de Heer zal zelf wel zorgen voor veilig stellen van de toekomst. Zo groeit het verhaal van God in de mensengeschiedenis, God de Heer die met ons is. Hij zendt zijn Zoon Jezus om letterlijk met ons op aarde te zijn. Dat dit ook offers kan kosten zien we aan Jezus zelf, zo wordt Jezus ook het Lam genoemd. Die lijn willen we volgen in de Bijbel. De Openbaring van God groeit in de Bijbel. Daarom is dat idee van een boom die groeit zo gek nog niet. En met Jezus gaan we ontdekken dat we God onze Vader mogen noemen, die als een Moeder er alles voor over heeft om zich voor zijn/haar kinderen in te zetten. Zo wordt ook het beeld van de Goede Herder duidelijk. Daarom noem ik de geschiedenissen rondom Abraham wel eens de eerste stap in de Bijbel, na de aanloop in Genesis 1-11. Dan volgen nog zes stappen: Mozes, de koningen, de profeten en Kerstfeest, Pasen en Pinksteren. Wie weet houden we ons daar een beetje aan. 10

5. De vierde zondag van oktober Onze boom groeit verder. Levensboom? Stamboom? Ik praat zomaar verder. Als we er even vanuit gaan: 1. dat waar de mensen in liefde elkaar vasthouden (en er wat voor over hebben elkaar te helpen) er altijd iets goeds uit voortkomt en 2. dat waar mensen elkaar loslaten (je op een afstand van elkaar komt te staan en elkaar uit het oog verliest) er allerlei vormen van kwaad ontstaan Hoe gaat het dan verder? Als mens heb je met beide te maken Zoek maar eens naar voorbeelden. 1. Als er liefde is en je er wat voor over hebt elkaar vast te houden, wat groeit er dan aan goede dingen? 2. Als je elkaar loslaat en er ontstaat afstand, welke vormen van kwaad komen er dan te voorschijn? Ik ga nog een keer terug naar het paradijsverhaal. Met die boom weet je wel, waar Eva en Adam bij stonden. Nu gaat het er niet om of dat een echte appelboom was of een echte appel en ook niet wanneer dat gebeurd is. Maar het gaat er om dat de slang, die een soort duivel uitbeeldt, probeert afstand te maken tussen God en de mens. De slang begint wantrouwen te zaaien tussen de mens en God. Hij stelt de mens voor even groot als God te zijn. Kijk en nou zeg ik iets nieuws bij de boom in Genesis 3: Daar waar een mens zijn hand uitsteekt naar wat meer dan goed voor hem is, daar groeit ook altijd iets verkeerds Zoek zelf maar eens voorbeelden. Is dat niet wat er bij de die boom in het paradijs uitgebeeld wordt? Dan snap je het ook wel als ik zeg: Eten is goed, maar te veel eten, misselijk worden van teveel eten, te dik worden Je kunt je wel dood eten! Of: lopen, bewegen, rijden is goed (ook met de auto) maar te snel rijden (meer kilometers dan goed voor je is en voor het milieu) kan tot gevolg hebben dat je jezelf of een ander dood rijdt! Gek hé, wonderlijk hé, dat in dat er in dat verhaal van die slang en die boom een stem van God is die zegt dat dat alles met de dood te maken heeft. Is het gek als ik zeg: Eigenlijk is de dood een soort afstand of een kloof waardoor je nooit meer bij elkaar komt? Elkaar nooit meer kunt vasthouden en dus alle goede dingen ophouden? Snap je nou dat, als er een beetje relatie is tussen God en mens, God wel mee blijft doen in de mensengeschiedenis? Daarom gaan we verder in de Bijbelse geschiedenis en dan zie je dat steeds duidelijker. Dan ontdek je wie jezelf bent en wie God is en hoe Jezus daar bij komt en hoe Gods Geest en onze geest iets met elkaar te maken hebben. Om daar direct al een voorbeeld van te geven wijs ik naar Mozes, de man die het volk Israel begeleidde van Egypte naar het land Kanaän. Onderweg mocht Mozes de Tien Geboden aan het volk Israël geven. Dat is een groot verhaal. Maar let even op als je Exodus 20 of Deuteronomium 5 leest. 10e gebod: Zet uw zinnen niet op het huis van een ander, en evenmin op zijn vrouw, op zijn slaaf, zijn slavin, zijn rund of zijn ezel, of wat hem ook maar toebehoort. Je moet je hand niet uitstrekken naar meer dan goed voor je is 11

9e gebod: 8e gebod: 7e gebod: 6e gebod: 5e gebod: 4e gebod: 3e gebod: 2e gebod: 1e gebod: Leg over een ander geen vals getuigenis af. Als je een keer begint met meer te pakken dan goed voor je is, ga je ook zo maar liegen Steel niet.als je een keer begint met meer te pakken dan goed voor je is, lieg en steel je eigenlijk al Pleeg geen overspel. Daar krijgen we het later nog wel over. In ieder geval: als je in je huwelijk of daarbuiten meer weet van graaien dan van aaien, dan breekt er iets Pleeg geen moord. Als je één keer begint met begeren dan volgen liegen en stelen en daar komt moord en doodslag van Wat was dood ook alweer? Toon eerbied voor uw vader en uw moeder. Niet omdat het moet! Maar omdat dat het plaatsje is waar twee mensen elkaar vasthielden en jij verzorgd werd. Dat is toekomst! Houd de sabbat in ere, het is een heilige dag. Gedenk de Sabbat. Even doordenken in de geschiedenis. Eén dag waarvoor geldt dat je aan jezelf toekomt en aan elkaar en aan God. Snap je, dat is zorgen voor de relatie naar jezelf en elkaar en naar God. Misbruik de naam van de HEER, uw God, niet. Je zult de naam van God niet zinloos gebruiken. Dan gaat het al over de naam van God Maak geen godenbeelden.. Dan krijg je een idee van God, een beeld van God Ik ben de HEER, uw God. De HERE God die meegaat in de geschiedenis Snap je nu dat het hier niet gaat om wat je MOET, als een bevel, maar dat het voortkomt uit de relatie die bestaat? Dat is wat Jezus bedoelt met de wet van God vervullen en dat de liefde de vervulling van de wet is. Die regels zitten bij jou van binnen en groeien als takken aan een boom, zodat jij een idee hebt wat je wel moet doen en wat niet. Waar je het niet weet hoe het moet ga je in overleg met anderen op basis van relatie. Repeteer nog even hoe eerder relatie invulden. Een verhaal over hoe de Tien Geboden in een andere cultuur groeiden In de Oudtestamentische verhalen van de priesters, koningen en profeten wordt beschreven hoe het volk Israel zich al of niet aan de wetten hield. Ook in het Nieuwe Testament komt rondom Jezus dezelfde problematiek naar voren. Op het eiland Sumba is in de tweede helft van de vorige eeuw dit punt op een bijzondere manier aan de orde geweest. In de begeleiding van predikanten en evangelisten van de Sumbase kerk, die dikwijls te weinig opleiding hadden gehad, werd materiaal voorbereid over allerlei onderwerpen uit de Bijbel. Over bijvoorbeeld het Onze Vader en ook over de Tien Geboden. Dat konden de evangelisten op zondagen gebruiken om de inhoud van de verkondiging te versterken. Bij het materiaal over de Tien Geboden gebeurde iets bijzonders. Nadat de evangelisten materiaal over de Tien Geboden ontvangen hadden, kwamen ze drie maanden later weer bij elkaar en werd besproken of het materiaal van nut geweest was of niet. Laten we het verslag van Elias en Manja in de volgende drie punten eens nagaan. Ik kon er niet veel mee, zei Elias. Hoe moet ik aan de mensen in de bergen duidelijk maken dat de Here hun God is, die hen uit Egypte geleid heeft en dat ze van die God geen beeld mogen maken? Wij op Sumba zijn nooit in Egypte geweest. Uiteindelijk ben ik maar bij het tiende gebod begonnen. Iedereen die aanwezig was begon te lachen om dat dwaze idee. Maar Elias ging meteen verder. Kijk, begeren heb ik vergeleken met liefhebben. Liefde straalt van je gezicht, komt uit je handen als je iemand helpt of wanneer je iemand aait, liefde komt uit je hart. Wel, dat is met begeerte ook zo, dat komt uit je handen, maar dan ga je niet aaien, maar dan ga je graaien, roven en plunderen. Kijk, en dat kan niet in onze adat, dat past principieel niet in onze cultuur. Toen ik dat op de eerste zondag over het Tiende Gebod had uitgelegd was iedereen het daarmee eens of men nu al een beetje christelijk was of niet. 12

De volgende zondag heb ik uitgelegd dat als je één keer begon te graaien, dus meer voor jezelf nam dan je nodig had, je ook zomaar begon te liegen en dat kan ook niet volgens het Negende Gebod. Ga zo maar door met het Achtste Gebod, als je één keer begint te graaien kom je tot liegen en tot stelen. En als je zo doorgaat komt daar moord en doodslag van en dat is het Zesde Gebod. Daar was iedereen het mee eens, want dat is de basis van onze cultuur, van onze adat, dat doe je niet binnen ons stamverband. Je slaat het Zevende Gebod over riep Manja die pas getrouwd was. Als je als man in je huwelijk meer weet van graaien dan van aaien pleeg je echtbreuk in je huwelijk, laat staan dat je zit te graaien buiten je huwelijk. Ook dat is onze cultuur. Als je buiten je huwelijk zit te graaien komt daar ook moord en doodslag van. Zo kom je uit bij het Vijfde Gebod. Je moet eerbied hebben voor je ouders, want dat is het plaatsje waar jij geboren bent. Daar hadden ze er alles voor over elkaar en jou vast te houden en daar rust een zegen op. Daarom wordt een huwelijk ook ingezegend in de kerk want die relatie is heilig. Dat was vroeger al de betekenis van de huwelijksriten en dat wordt nu in de kerk bevestigd en ingezegend. Bovendien man en vrouw zijn toch juist samen het beeld van God. Ineens deed ieder met Elias en Manja mee. Dan is het Vierde Gebod ook duidelijk. Het Vierde Gebod is geen werkverbod, maar een dag om te heiligen, dat wil zeggen te wijden aan de relatie naar God en de medemens. Daarin licht ook op wat Jezus zegt in de samenvatting van de geboden: Heb God lief boven alles en de naaste als jezelf. Matteus 22:34. Het punt is dat er tijd is dat je aan jezelf, aan elkaar en aan God toekomt. Je mag de volgorde ook omkeren. En omdat Jezus in zijn sterven, in opoffering voor ons, ons heeft vastgehouden in de dood en door de dood heen, vieren we de dag van de opstanding en de overwinning op de dood, de zondag als de Dag van Heer om de relatie te vieren waarin je aan jezelf en aan elkaar en aan God toekomt. Zo is God in Jezus Christus. In die betekenis moet je de naam van God gebruiken en snap je tenminste waarom Jezus God onze Vader heeft genoemd. Dat is het Derde Gebod. Het Tweede Gebod is dat je niet een eigen beeld moet maken van God, want dan ga je goed fout. Maar je moet het beeld van God aan laten reiken in Jezus, dan krijg je een beeld van God die het toppunt van relatie is, de Getrouwe. Dat werd al duidelijk in de tijd van Abraham. Kijk, die God is de God die ons leidt, herkenbaar is in onze cultuur, vanuit ons eerste begin. Die laat ons leven oplichten en bevrijdt ons van allerlei dwaze, eigen gemaakte ideeën. Zo ben je bij het Eerste Gebod. Zo is de Here God die ons leidt uit alle verslaving en onderworpenheid aan het kwaad, de zonde. Zo is het duidelijk dat als je begint met je handen te graaien en meer neemt dan goed voor je is, dat dan de naam van God uit het leven verdwijnt. Dat moet dan ook doorvertaald worden naar de politiek en in de economische wetten van ons land. Uit het bovenstaande is onder andere het volgende duidelijk: * De Tien Geboden, de Leefregels, de decaloog zijn/is ingeweven in de Sumbase samenleving, in hun eigen cultuur. * Dat is door te vertalen naar je eigen leven. Dit maak je je eigen, dit is jouw levenspatroon, de relatie waarin je wilt staan en groeien. * Zo is de decaloog geen opsomming van geboden en verboden maar wordt het een verhaal van de groei van geloof en kerk, is het een missionair verhaal. In het verhaal van Elias en Manja kwam vanzelfsprekend Jezus Christus uit het Nieuwe Testament ter sprake. Dit is een zaak van perspectief. Maar dit geldt ook voor de Heilige Geest. Het Oudtestamentische Pinksterfeest is een oogstfeest en dat wordt in de Bijbel steeds weer in verband gebracht met de wet en de Heilige Geest. De groei van Bijbelverhalen in andere culturen is een zaak van de Geest. 13

6. De vierde zondag van november Om tien uur moeten we beginnen, maar om tien voor tien denk je: Dat wordt niks, er komt niemand. Toch zijn we opeens, om tien uur, met meer dan tien. Waar over gaat het vandaag? Eerst de kaars aansteken. Hoe doe je dat in Godsnaam? Ja met een lucifer, maar wat zeg je erbij? Mensen steken vandaag toch allemaal een kaarsje aan in de kerk! Ja, waarom? Omdat ze denken aan iemand die overleden is. Van wie ze veel gehouden hebben. Ja en dominee leest de namen voor van alle mensen die dit jaar overleden zijn. Waarom vandaag, op deze zondag? Dat heeft toch te maken met het jaar van de kerk en dat is iets anders dan een kalenderjaar! Vandaag wil ik ook wel een kaars aansteken, want twee jaar geleden is een jongen uit onze klas Verongelukt Okay, doen we. Dan is dat ons onderwerp vandaag. Even over die boom die groeit: Is dat een gewone boom? Nee. Het is natuurlijk een vergelijking, een metafoor. Maar wat betekent die boom dan? Dat is het Bijbelverhaal dat groeit door de hele Bijbel heen. Het begint met een klein plantje en dat groeit maar door Dat ben jij zelf die groeit, door de verhalen van de Bijbel heen tot in de tijd van vandaag. Zoiets ongeveer. En dan nog wat over de manier waarop we onze gesprekken voeren hier op zolder. Er blijkt een bepaalde methode in te zitten. Een methodiek. Jullie stellen een onderwerp voor, waar het over moet gaan hier op zolder. Is je opgevallen wat er dan elke keer weer gebeurt? Telkens bij alles wat er dan op tafel komt, komen we altijd weer uit bij ons stamverhaal. De mens is gemaakt naar het beeld van God. Wat dat betekent zie je in Jezus. Hij heeft er alles voor over de mens vast te houden, te helpen. Zo is Jezus! Zo is God, de Vader! En zo ben jij!? En vanuit dat stam-verhaal gaan we steeds weer door de Bijbel heen. Zo wordt ons verhaal steeds intenser. Zo groeit onze boom. Zullen we dat eens uitproberen vandaag? Kijk maar. Zeven punten: 1. Ons onderwerp is: geef eens de achtergrond aan van het aansteken van al die kaarsjes op deze vierde zondag van november. Waarom doen we dat? 2. Nu gaan we dus eerst naar ons basisverhaal (stam-verhaal). Hoe is God? Hoe is de mens? De mens wordt getypeerd als het beeld van God. God heeft er alles voor over om de mens vast te houden. En de mens heeft er alles voor over om elkaar vast te houden. Is dat liefde? Ja toch! 3. Dat zien we bij Abraham: in zijn relatie naar zijn neef Lot (Genesis 19:16 en verder). Dat zien we bij Mozes: in de Tien Geboden (Deuteronomium 5 en Exodus 20). Dat zien we bij de koningen, bij David (bijvoorbeeld Psalm 23). Dat zien we bij de profeten (zoals in Jesaja 5, het Lied van de wijngaard). 14

Dit idee wordt een dragende gedachte, wordt leidend. Dit ideaal wordt gedragen door Priesters, Koningen en Profeten. Dit ideaal wordt ambtelijk. Elkaar vasthouden en helpen, omdat God Israel vasthoudt en helpt. Dat is de dragende lijn in het Oude Testament. Ook al dreigt dit ideaal in Israel steeds weer weg te zakken, toch houdt God in Priesters en Koningen en Profeten dat ideaal hoog. 4. En wat gebeurt er nu in het Nieuwe Testament? Wat gebeurt er in Jezus Christus? Hij wordt wel Immanuel (dat is God met ons) genoemd. God komt in Jezus zo dicht bij de mens en in de mens dat dat ideaal in de wereld nooit meer kapot kan gaan. Daarom al die verhalen over hoe Jezus er in allerlei situaties alles voor over heeft om de mens vast te houden, te redden of te helpen. 5. Dat ideaal trekt hij zover door dat je kwaad weer goed moet maken. In kwaad raak je verwijderd van elkaar en dat kan leiden tot allerlei vormen van kwaad, zonde. Dat gaat zover dat Jezus de dood in gaat, een verschrikkelijke dood, de kruisiging. Hij laat zien dat hij ons zelfs vasthoudt in de dood en door de dood heen. Het kost hem zijn leven en daarom volgt het verhaal van de opstanding. De overwinning van de relatie door de dood heen. 6. Zo wordt het kaarsje aansteken op de vierde zondag van november duidelijk. Let wel even op: dat gaat niet automatisch. Automatisch gaat ons kalenderjaar van 1 januari tot 31 december. Dat hebben we zo ingedeeld in de loop van de mensengeschiedenis naar aanleiding van de aarde die weer een keer om de zon gedraaid is. En we weer vier seizoenen gehad hebben. Maar eind november hebben we het eind van het Kerkelijk Jaar. Je kunt zeggen dat hebben we in een jaar tijds de hele geschiedenis van de Bijbel doorlopen, van Kerstfeest, tot Paasfeest, tot Pinksteren tot eind november. En het resultaat daarvan is dat we in onze eigen relaties hier op aarde ook door de dood heen de lijnen doortrekken. Dus tot in de hemel? Tot in eeuwigheid? Dat hoort bij ons mensen! Toch? Zie het kader aan het eind van deze zondag. 7. Dan tekent de volgende lijn zich af. In het Oude Testament: a. de Priester die laat zien dat God en Israël er alles voor over heeft offers. b. de Koning die dat moet laten zien op het gewone mensenvlak oning/herder c. de Profeet die dat moet laten horen in allerlei situaties. In het Nieuwe Testament: a. Jezus als priester b. Jezus als koning c. Jezus als profeet (vul maar in) In de kerk: a. Kerstfeest Feest van relatie b. Paasfeest. Feest van de overwinning van relatie zelfs door lijden en dood heen c. Pinksterfeest. Feest van dat verhaal overal door te geven in nota bene alle talen Nu wordt het hele Kerkelijk Jaar zichtbaar van Advent tot de laatste zondag van het Kerkelijk Jaar. Dan steek je zelf een kaarsje aan zelfs door het duister van de dood heen. In de kerkenraad: a. Diaken Relatie met armen, zieken en de hele samenleving. b. Ouderling Goed overzicht over het functioneren van de hele gemeente. c. Predikant Zorgen dat er een goed verhaal komt vanuit de Bijbel voor heel de kerk en heel de samenleving. In jezelf: a. Waarin zit iets van het relationele bij jou? b. Heb je een voorbeeld van de overwinning van relatie bij jezelf of in je omgeving? 15

c. Waarin laat jij dat zelf duidelijk blijken? Duidelijk!? Zo loop je door de Bijbel heen, tot op vandaag. Zo loop je door je eigen leven heen met elkaar en met God. De Herdersfluit Eens ging ik langs het lage riet dat ruisen kan en anders niet, toen langs mijn pad een herder kwam die één van deze halmen nam en die besnoeide en besneed en maakte tot zijn dienst gereed. Door dit gekorven rietje dat als dood hij in zijn handen had die stemmeloze stengel, zond hij straks de adem van zijn mond, en als hij blies zo zong het riet en als hij zweeg verstomde 't lied: de zoete pas ontwaakte stem bestond en leefde slechts door hem. Zo gaf ik gaarne wens en wil in 's Heeren hand en hield mij stil. Zo dan als door een rieten fluit bij zwijgend eigen stemgeluid Gods adem door mij henen blies, hoe grote winst bij klein verlies. Jacqueline van der Waals. Ontwikkeling in hoe de mens meet: * Jaren geleden was het lichaam de maat waarmee de mensen maten: duim, el, span, voet. * Toen werd de omvang van de aarde de maatstaf met meters, kilometers enzovoort. * Vandaag meten we met licht in lichtjaren * en dat is blijkbaar het einde nog niet. 7. De vierde zondag van december Net na Kerst. Pas op dat het niet koud is. Is de verwarming wel aangezet? Goed kerstfeest gehad? Ja gezellig. Bij oma en opa geweest. Waarom was het een goed Kerstfeest? Nou ja gewoon, omdat het gezellig was, Kerstboom en extra lekker eten. Hou nou maar eens op over dat Kerstfeest, ik heb er genoeg van Zeg liever wat zinnigs over de ellende in de wereld. Laten we het maar eens over ontwikkelingswerk hebben! Kerstfeest is één en al consumptie Dat lijkt me een goed idee. Goed onderwerp, ontwikkelingswerk. O ja en ook nog dit: Ontwikkelingswerk hoeft helemaal niet christelijk te zijn dat kan iedereen doen, dat is gewoon humaan, humanistisch Met dat laatste ben ik het direct eens. Moest er nog bij komen dat christenen alleen ontwikkelingswerk deden. Ken je trouwens andere woorden voor Ontwikkelingswerk? Ontwikkelingshulp dat is één, ontwikkelingssamenwerking dat is twee. 16

En dan heb je ook nog Werelddiaconaat. Maar dat is toch van de Kerk? Nou ja, mag toch! Er zit wel een lijn in: eerst rond 1960 werd het ontwikkelingshulp genoemd. Maar al vlug werd dat te eenzijdig, alleen maar hulp van hier in het westen naar arme bieden in de wereld. Toen werd het ontwikkelingswerk en nog weer later ontwikkelingssamenwerking. En denk maar niet dat ontwikkelingswerk simpel is. Als ze ergens honger hebben, is het niet klaar met eten te sturen. Het gaat erom daarginds eten te produceren. Een mooi gezegde is: Als er honger is moet je geen vis geven, maar een hengel. En als er geen vis is moet je samen met de mensen daarginds een systeem bedenken dat er visvijvers aangelegd en onderhouden kunnen worden. Wie is er mee naar Roemenië of de Oekraïne geweest? Is dat ook ontwikkelingswerk? Ja eigenlijk wel een beetje. Samen met mensen in Roemenië bouwen we aan een school of een weeshuis. En als je meegaat naar Taizé, is dat ook ontwikkelingswerk? Dan gaat het om heel iets anders, dat is spirituele groei en ontwikkeling en zo. Vertel op! Juist in de week tussen Kerst en 1 januari is er elk jaar een groot jongerenmeeting van Taizé. In 2011 was dat in Rotterdam, in 2012 in Berlijn en in 2013 in Straatsburg. In de ontmoeting met andere mensen uit andere landen groei je zelf in geloof, hoop en liefde. Je gelooft samen ergens in en dat heeft alles met God te maken. Het Werelddiaconaat is ontstaan als reactie op de hulp vanuit het buitenland die Nederland kreeg na de watersnoodramp in 1953. En dat er daarom altijd rond 1 februari een collecte is voor het Werelddiaconaat. Diaconaat voor de oorlog was hulp aan armen en werklozen rond 1935, de Economische Wereldcrisis. Na de oorlog kwam de Algemene Ouderdomsvoorziening (AOW). Elke burgerlijke gemeente kreeg een sociale dienst. Tegelijk ging het diaconaat in de Nederlandse Hervormde Kerk en de Gereformeerde Kerken (de voorgangers van onze Protestantse Kerk in Nederland) steeds meer samenwerken met de Sociale dienst van de stad/gemeente. Daarbij ontwikkelde zich ook het Werelddiaconaat. Dat alles heeft een geweldige groei doorgemaakt in de laatste vijftig jaar. Onze Nederlandse regering stelde zelfs op een gegeven moment 3 % van het nationaal inkomen beschikbaar voor Ontwikkelingswerk. Meer dan ze (verantwoord) kon besteden en kerkelijke organen als ICCO en Charitas (R.K.) kregen geld van de regering om dat te besteden. Vandaag heb je honderden instanties die in wereldverband aan ontwikkelingswerk doen. UNICEF is de bekendste. Tot zover de info. Er is nog veel meer. Een keer een diaken op onze groep vragen. Maar er is nog iets. Ik zei toch dat we elke onderwerp dat jullie aandragen op een bepaalde manier oppakken? Dat kan ook met dit onderwerp, kijk maar. Weer in zeven punten. 1. Is het scheppingsverhaal ook een verhaal van Ontwikkelingswerk vanuit God in de ongeordende chaos? Zie Genesis 1. 2. Is het werk van een priester in zijn zorg voor de zieken een vorm van ontwikkelingswerk? Dat is een lijn in het Oude Testament. 17

3. Israel kende na elke zes jaar een Sabbatsjaar. Dan moest alles de hele natuur rusten om op adem te komen. En na 49 jaar (zeven maal zeven) is en een Jubeljaar, want elke slaaf moest de vrijheid gegeven worden. En alle grond moest weer terug naar de oorspronkelijke eigenaar en had ieder weer evenveel. 4. Jezus noemt zichzelf in zijn zorg voor armen en zieken een diakonos, een dienaar. Dat is één van de bekendste kenmerken van zijn werk op aarde. 5. Het eerste ambt in de kerk (zie Handelingen 7) is het ambt van diaken, de zorg voor bijvoorbeeld wezen en weduwen. 6. In de loop van de geschiedenis heeft de kerk vanuit het diaconaat altijd ordenend in de samenleving gewerkt. Het onderwijs is er uit ontstaan, en ook de ziekenzorg en de sociale zorg. Het is een doel van het Christen- en en Kerk-zijn: waar het maar enigszins mogelijk is ordenend werkzaam te zijn. Niet om dat zelf te blijven doen, maar om het zo spoedig mogelijk door samenlevingsverbanden te laten overnemen. 7. Ten slotte een vraag: kun je het werk van Jezus (Christus) ontwikkelingshulp noemen, ontwikkelingswerk of ontwikkelingssamenwerking? Lees de brief van Paulus eens: 1 Korinthiërs 3:9. 8. De vierde zondag van januari Gelukkig Nieuwjaar, veel heil en zegen in het nieuwe jaar. Niks nadenken, meteen een idee op tafel Ik mag gaan nadenken over wat ik na de middelbare school ga doen. Er zijn wel adviezen. Die wijzen allemaal in de richting van economie, daar ben ik op school goed in, maar ik heb er eigenlijk geen zin in. Wat moet je dan? Reactie: Doen waar je wel zin in hebt! Maar dat weet ik niet Ik heb in ieder geval geen zin in een leven waar geld de dienst uitmaakt. Reactie: Kun je makkelijk zeggen als je maar genoeg hebt. Ik ga wel een beroepstest doen. Lieve mensen dit wordt wel het onderwerp, maar hoe het moet weet ik ook niet precies. Er zijn tegenwoordig zoveel soorten werk dat ik het niet meer kan overzien. Bovendien krijgt alles andere namen. Eerst maar eens een rondje met de vraag: Wat denk jij te (kunnen) gaan doen in de toekomst? - Nou dat weet ik nog niet, en hoeft ook nog niet. - In ieder geval iets met mensen, in de zorg of zo. - Mijn moeder heeft veel leuker werk (onderwijzeres) dan mijn vader (zit altijd met tabellen achter de computer. - Ik wil liever werken met leven dan met dood. (Wat bedoel je daarmee? Dat je geen doodgraver wil worden of zo.) - Ik werk liever met levende dingen: dieren, bomen, planten, natuur en mensen en zo, dan met hout, ijzer, plastic en zo - Ja maar een auto is toch geen dood ding. In elke nieuw type worden allerlei nieuwe uitvindingen verwerkt, en daar heb je toevallig wel allerlei berekeningen uit de computer voor nodig. - In de toekomst heb je helemaal geen vaste baan meer, maar ben je multi-inzetbaar, flexwerker en zo. Ik heb een idee 18

Eerst weer een vraag: Waaraan kun je verslaafd zijn? - Aan drugs natuurlijk. In allerlei soorten. - Maar ook aan de drank - Je kunt ook een workaholic zijn. Bedoelt u dat soms? - Aan games, dat je niet meer van ophouden weet. - Aan snoep. - Aan roken. - Aan de sport. Je kunt dus ook verslaafd zijn aan iets wat goed is? Er zijn dus machten die je totaal in beslag nemen, waar je niet meer van los kunt komen. Hoe komt dat? Nou nog een vraag: Zou je die machten ook afgoden kunnen noemen? Wat is overigens het verschil tussen goden en afgoden? Google daar maar eens op en je krijgt vele duizenden hits. Wie van jullie weet iets over de Griekse en Romeinse godenwereld? Daar had je Zeus en zijn vrouw Hera. Athene was dan weer dochter of een halfdochter van Zeus. Paulus zag in de stad Athene voor iedere god een tempel, dat is te lezen in Handelingen 17. In Rome heetten de goden weer anders: Jupiter en Apollo bijvoorbeeld. In deze streken werden Germaanse goden vereerd. De namen, van Wodan en Donar onder andere, leven nu nog door in de dagen van de week. In de Bijbel vind je ook een hele serie goden en afgoden. Elk volk heeft zijn goden en tempels, in het Oude testament zijn daar veel verhalen over. Zo was Moloch een god bij de Moabieten. Israel importeerde die godheid en om de toekomst veilig te stellen moesten er kinderen als offer gebracht worden. Ik wil nog een voorbeeld noemen: Mammon, ook een godheid van de Moabieten. Die wordt de aanduiding voor geld, ook in het Nieuwe Testament. Zo kennen wij de uitdrukking: je kunt niet God dienen en de Mammon, te vinden in Matheus 6:24. Zo is een afgod iets of iemand die jou in zijn macht krijgt en je neerdrukt in ellende of eenzijdigheid, in een figuurlijke afgrond. Daar moet je van bevrijd worden. Wat een gegevens en wat doen we er mee? Let op! Onze boom groeit en jij groeit mee. Want er is verschil tussen de afgoden en de God van de Bijbel. In Genesis 1 wordt de naam God gebruikt en in Genesis 2 de naam HERE God als Schepper, Maker. Hij brengt orde aan de in al bestaande Chaos, Woest en Ledig. Genesis 1:1. Die lijn kun je vasthouden door heel de Bijbel heen. Die is herkenbaar in wat de priesters en koningen en profeten in het Oude Testament tot taak hebben. Het concentreert zich op ordening scheppen in het leven van Israël en de volkeren. Daarbij kunnen wetten helpen, maar in het Nieuwe Testament (in Christus) leren we dat die wetten niet van buitenaf komen, maar in jezelf groeien. Dus ons leven wordt gekenmerkt door iets van ordening, van scheppen, van harmonie Dan ontstaat er iets van wisselwerking, van groei, van productie. De woorden paradijs en hemel hebben iets van een super harmonie waar God en mens op uit zijn. Ik zou bij een beroepskeuze altijd willen kijken naar iets creatiefs, bestrijden van chaos, van ziekte, van ellende, iets nuttigs maken. Dat kun je doen met levend materiaal, maar ook met dood materiaal, dat kun je doen met getallen in allerlei formules. Dat kun je doen met je handen, met je hoofd We moeten stoppen, de koster roept ons. Laatste commentaar: Als ik dit aan mijn moeder vertel zegt ze meteen: Ruim eerst je kamer maar eens op en of ik daar zin in heb is nog de vraag 19

Eens tekenden we een V-vorm op ons whiteboard: Welke begrippen kun je in V-vorm plaatsen? En waar? Bijvoorbeeld: Boosheid, aardig, behulpzaam, hellig. Leven Liefde onverschilligheid/ apathie.... dood haat... 9. De vierde zondag van februari We steken de kaars aan in de naam van Jezus. Als je op weg bent naar Pasen kun je niet om Hem heen. Onderwerp? Even stil. Niemand. Wat een ellende! Daar zegt u nou wat. Nu na de voorjaarsvakantie hebben we het hartstikke druk op school. Als je nu geen voldoendes haalt, kun je het wel schudden. Is dat nu zo n ellende? Nou ja vergeleken met alle ellende in de wereld natuurlijk niet. Maar dat hoor ik vaak genoeg: Moet je eens denken aan kinderen in andere landen die helemaal geen mogelijkheden hebben. En dan mag ik weer een leuk jochie zijn. En als ik daar dan helemaal geen zin in heb? Goed, over ellende gesproken: 1. Zeven weken voor Pasen begint de Veertigdagentijd. Ook wel de lijdenstijd genoemd. De hele kerk denkt bijzonder na over wat het lijden van Christus betekent. Er is een boekje in de kerk dat voor elk van die veertig dagen een stukje bevat. Onze groep heeft daar ook wel aan meegedaan. Met elkaar er over na denken waarom en hoe Christus alle ellende van de wereld naar zich toegehaald heeft en daardoorheen een weg probeert aan te geven voor ons allemaal. 2. In ons Stamverhaal hebben we al aangegeven (zie maand november) dat de dood, als dieptepunt van alle ellende, voor Jezus Christus betekent dat hij zelfs de dood ingaat. In zijn opstanding geeft hij aan dat er zelfs een weg is door de dood heen. Maar u hebt ook een keer gezegd dat u onze vraag over alle ellende in de wereld en waarom God daar niets aan doet een keer zou beantwoorden. Dat jullie daar nu over beginnen Dan kom ik met mijn verhaal van veertig jaar geleden toen ik catechisatie gaf in Westenholte. Het zou wel eens kunnen zijn dat een vader of moeder van jullie daarbij geweest is. Het is eigenlijk een gek verhaal. Maar toen kwam die vraag ook op tafel. Zo van: God is toch almachtig en waarom laat hij het dan toe dat er veel kwaad en ellende in de wereld is? Hoe het kwam weet ik niet meer. We waren op woensdagavond wel met twintig mensen. Jeanelies was er ook, net zestien. Ik vroeg haar: of zij al van haar kinderen hield? Lachen natuurlijk 20