Voorstel voor de Raad Datum raadsvergadering : 31 januari 2013 Agendapuntnummer : I, punt 11 Besluitnummer : 737 Portefeuillehouder : Wethouder Mirjam Pauwels Aan de gemeenteraad Onderwerp: Wet aanscherping handhaving en sanctiebeleid SZW-wetgeving. Samenvatting: Tengevolge van de Wet aanscherping handhaving en sanctiebeleid SZW-wetgeving treden er met ingang van 1 januari 2013 een aantal wijzigingen in wetgeving in werking. De gewijzigde wetgeving maakt dat er een nieuwe verordening opgesteld dient te worden en er dienen een drietal verordeningen te worden gewijzigd. Fase van besluitvorming: Besluitvormend. Ontwerpbesluit: 1. Vaststellen van de Verordening verrekening bestuurlijke boete bij recidive. 2. Vaststellen van de Maatregelenverordening WWB De Wolden 2013 onder gelijktijdige intrekking van de Maatregelenverordening WWB De Wolden september 2012 vastgesteld op 27 september 2012. 3. Vaststellen van de Maatregelenverordening IOAW en IOAZ De Wolden 2013 onder gelijktijdige intrekking van de Maatregelenverordening IOAW en IOAZ De Wolden 2010 vastgesteld op 24 juni 2010. 4. Vaststellen van de Handhavingsverordening De Wolden 2013 onder gelijktijdige intrekking van de Handhavingsverordening WWB en WIJ 2010. Inleiding en aanleiding: Inleiding: Op 1 januari 2013 treedt de Wet aanscherping handhaving en sanctiebeleid SZWwetgeving in werking. Deze wet heeft de volgende uitgangspunten: Solidariteit: Werkende burgers mogen er vanuit gaan dat alleen mensen die er recht op hebben een uitkering ontvangen. Het draagvlak voor sociale voorzieningen blijft op deze manier behouden. Preventie: De komende jaren wordt geïnvesteerd in betere informatie-uitwisseling om de pakkans te verhogen. Bovendien wordt geïnvesteerd in goede voorlichting. Het is belangrijk dat burgers de regels kennen en dat zij op de hoogte zijn van de gevolgen van het overtreden van die regels. De hogere straffen moeten mensen ervan weerhouden om de regels te overtreden. Fraude mag niet lonen: Iemand die ten onrechte uitkering ontvangt moet dit volledig terugbetalen. Veel gemeenten hadden dit uitgangspunt al (de gemeente De Wolden ook), maar in de uitvoeringspraktijk werd toch vaak een kosten/baten analyse gemaakt. Denk daarbij aan het afzien van terugvorderen van kruimelbedragen. Pagina 1 van 5
Om de uitvoering op dit punt voor alle gemeenten gelijk te trekken, zijn de volgende instrumenten opgenomen in deze wet: - uitkeringsontvangers betalen teveel ontvangen uitkering helemaal terug ongeacht de hoogte daarvan. - Bij fraude betalen ze daar bovenop als straf een substantiële geldboete. Straffen is geen doel op zich: Harder straffen is nodig,maar geen doel op zich. Het doel is dat mensen hun verplichtingen serieus nemen. De voorgestelde straffen zijn fors maar zullen in verhouding staan tot de ernst van de overtreding. Aanleiding: Nu de Wet aanscherping handhaving en sanctiebeleid SZW-wetgeving 1 januari 2013 in werking treedt dient er een nieuwe verordening opgesteld te worden en moeten drie verordeningen gewijzigd worden. De wijzigingen betreffen technische wijzigingen met als enig doel er voor zorg te dragen dat de verordeningen opnieuw in overeenstemming zijn met de gewijzigde WWB. Met dit voorstel leggen we de volgende nieuwe verordening aan u voor: 1. Verordening verrekening bestuurlijke boete bij recidive En een drietal gewijzigde verordeningen: 2. Maatregelenverordening WWB De Wolden 2013 3. Maatregelenverordening IOAW en IOAZ De Wolden 2013 4. Handhavingsverordening De Wolden 2013 Problemen of vraagstukken: Beschrijving probleem: De wetswijziging maakt dat een aantal verordeningen aangepast moeten worden. Om inzicht te bieden in de technische wijzigingen worden deze per verordening nader toegelicht. Verordening verrekening bestuurlijke boete bij recidive Uw raad is op grond van artikel 8, eerste lid, onderdeel i WWB verplicht om een verordening vast te stellen met betrekking tot verrekening van bestuurlijke boete bij recidive. Bij het opstellen van de verordening is gebruik gemaakt van de modelverordening van de VNG. Op grond van deze verordening kan de bijstand gedurende drie maanden volledig worden aangewend ter aflossing van de vordering. Beschikt belanghebbende over onvoldoende bezittingen om een periode van 3 maanden zonder inkomsten te overbruggen (want daar komt het op neer als de beslagvrije voet volledig in moet worden gezet bij het verrekenen van de bestuurlijke boete) dan wordt de boete gedurende één maand verrekend zonder inachtneming van de beslagvrije voet en de volgende twee maanden blijft belanghebbende beschikken over een inkomen ter hoogte van 80% van de toepasselijke bijstandsnorm. Maatregelverordening WWB De Wolden 2013 Met de nieuwe wetgeving krijgt ons college de plicht om een boete op te leggen indien sprake is van schending van de inlichtingenplicht. De bevoegdheid om in deze situaties een maatregel op te leggen verdwijnt. Dit betekent dat de oude artikelen 10 en 11 komen te vervallen. In deze verordening is ook een nieuw artikel opgenomen, het nieuwe artikel 12. Dit artikel is geschreven voor die situatie waarin iemand bijvoorbeeld geen werkloosheidsuitkering (WW) meer ontvangt vanwege het verrekenen van een bestuurlijke boete zonder rekening te houden met de beslagvrije voet. Dit kan gebeuren als er sprake is van schending van de inlichtingenplicht in het kader van de WW. Dan bestaat er dus nog wel recht op WW, maar het komt niet meer tot uitbetaling. Op het moment dat men dan niet meer kan voorzien in het levensonderhoud kan er een Pagina 2 van 5
bijstandsuitkering worden aangevraagd. Om te voorkomen dat deze persoon dan een volledige, ongekorte bijstandsuitkering ontvangt (en daarmee beter af is dan een bijstandsgerechtigde aan wie een boete wordt opgelegd in een vergelijkbare situatie) hebben we dit artikel opgenomen. We kunnen geen boete opleggen omdat er geen sprake is van schending van de inlichtingenplicht in het kader van de WWB, maar we kunnen dan wel een maatregel opleggen die min of meer dezelfde werking heeft als de verordening verrekening bestuurlijke boete die geldt voor de bijstandsgerechtigde. Omdat de (oude) Maatregelenverordening WWB De Wolden september 2012 nog wel van toepassing blijft op gedragingen die in 2013 worden geconstateerd maar gepleegd zijn in 2012 al dan niet doorlopend tot en met 31 januari 2012 is in artikel 15 van de Maatregelenverordening WWB De Wolden 2013 overgangsrecht opgenomen. Maatregelverordening IOAW en IOAZ De Wolden 2013 Ook in de maatregelenverordening IOAW en IOAZ zijn de bepalingen verwijderd die betrekking hebben op schending van de inlichtingenplicht. De artikelen 14 tot en met 16 zijn vervallen. Omdat de (oude) Maatregelenverordening IOAW en IOAZ De Wolden 2010 nog wel van toepassing blijft op gedragingen die in 2013 worden geconstateerd maar gepleegd zijn in 2012 al dan niet doorlopend tot en met 31 januari 2012 is in artikel 15 van de Maatregelenverordening IOAW en IOAZ De Wolden 2013 overgangsrecht opgenomen. Handhavingsverordening De Wolden 2013 Tot 1 januari 2013 heeft de gemeente de bevoegdheid om onterecht ontvangen bijstand terug te vorderen als er sprake is van schending van de inlichtingenplicht. Met de nieuwe wetgeving vanaf 1 januari 2013 is dat een verplichting geworden. De Handhavingsverordening is daar op aangepast. Het is een verordening die uw raad verplicht op moeten stellen op grond van artikel 8a WWB. Het bleek dat de Wet investeren in jongeren (WIJ) ook nog niet verwijderd was uit de oude handhavingsverordening, dat is nu gelijk meegenomen. Beoogd effect: Met de wijzigingen van de hierboven bedoelde verordeningen worden deze verordeningen in overeenstemming gebracht met de WWB die vanaf 1 januari 2013 door de Wet aanscherping handhaving en sanctiebeleid SZW-wetgeving wijzigt. Ontwerpbesluit: toelichting en argumentatie: Toelichting ontwerpbesluit: Het ontwerpbesluit behoeft geen verdere toelichting. Argumenten ontwerpbesluit: De verordenende bevoegdheid is voorbehouden aan uw raad, dientengevolge wordt uw raad verzocht om de vier verordeningen vast te stellen. Kanttekeningen: Niet van toepassing. Alternatief beleid: De wijzigingen in de landelijke wetgeving maken dat er een nieuwe verordening vastgesteld moet worden en dat drie verordeningen aangepast moeten worden. Financiële effecten: De besparingen van deze nieuwe wetgeving leveren vanaf 2014 op macro basis in totaal 52 miljoen op. Een direct effect van 23 miljoen en 29 miljoen gedragseffect. De besparingen in 2013 zijn lager ingeschat in verband met de aanloopeffecten in het eerste half jaar. De besparing wordt in 2013 geschat op 40 miljoen. Pagina 3 van 5
Ons definitieve BUIG-budget over 2012 is vastgesteld op 2.208.543 het voorlopige budget voor 2013 is vastgesteld op 2.196.850 een verschil van 11.693,00. Personele effecten: Door een verschuiving van het strafrecht naar het bestuursrecht moeten gemeenten meer zaken zelf oppakken. De hogere boetes en de verplichte terug- en invordering zal tot gevolg hebben dat belanghebbenden eerder in bezwaar gaan tegen besluiten. Door het op nihil stellen van de beslagvrije voet van werknemers- en volksverzekeringen zal vaker een beroep op bijstand worden gedaan. Het UWV heeft aangegeven dat zij jaarlijks zo n 2500 keer te maken hebben met recidive. De nieuwe wetgeving vergt daarnaast opleiding en training van medewerkers, communicatie naar de klanten over de wijzigingen in de wetgeving. Maar ook het moeten werken met gewijzigde wetgeving levert een extra tijdsinvestering op voor de consulenten. De hiermee gemoeid gaande extra uitvoeringskosten voor de gemeenten komen overigens niet tot uitbetaling maar zijn meegenomen in de berekening van het BUIGbudget. Juridische effecten: De wijzigingen zijn ingegeven door gewijzigde landelijke wetgeving. Niet aanpassen van de verordeningen is niet aan de orde en zou maken dat er sprake is van buitenwettelijk beleid. Participatie- en communicatieparagraaf: (in te vullen aan de hand van de menukaart) Vooruitlopend op de inwerkingtreding van de wetswijziging is op de gemeentepagina van De Wolder Courant en op de website van de gemeente al aandacht geschonken aan de gewijzigde wetgeving. We hebben daarbij aansluiting gezocht bij de landelijke campagneweek Weet hoe het zit in de eerste week van december 2012. In onze publicatie hebben we bijstandsgerechtigden gewezen op de nieuwe wetgeving ingaande 1 januari 2013. Daarbij hebben we gewezen op de mogelijkheid om nu melding te maken van fraude en daarmee het opleggen van een boete te voorkomen. Hoewel er sprake is van technische wijzigingen in de drie verordeningen zijn deze technische wijzigingen toch voorgelegd aan de Adviesraad sociaal beleid (ASB). Fatale termijnen: Het had de voorkeur gehad om de vier door de raad vast te stellen verordeningen ook in werking te laten treden op 1 januari 2013. Hetgeen betekent dat vaststelling plaats had moeten vinden in de raadsvergadering van 13 december 2012, en aanlevering aan het college op 14 november 2012. De modelverordening is echter eerst op 19 november 2012 ter beschikking gesteld Vaststelling van de verordeningen in de raad van 31 januari 2013 is nu de eerst mogelijke datum. Omdat het gaat om zogenaamde belastende verordeningen mag er op basis van de gemeentewet geen terugwerkende kracht worden verleend aan deze verordeningen. Inwerkingtreding kan pas op 15 februari 2013 plaatsvinden na publicatie en bekendmaking. Aanpak en uitvoering: Na vaststelling van de gewijzigde verordeningen door de Raad dienen deze gepubliceerd te worden. Pagina 4 van 5
Bijlagen: - Verordening verrekening bestuurlijke boete bij recidive; - Maatregelenverordening WWB De Wolden 2013; - Maatregelenverordening IOAW en IOAZ De Wolden 2013; - Handhavingsverordening De Wolden 2013; - Advies Adviesraad Sociaal Beleid De Wolden (ARSB). Zuidwolde, 17 januari 2013 Burgemeester en wethouders van De Wolden, secretaris Nanne Kramer burgemeester Roger de Groot Pagina 5 van 5