Colo Barometer van de stageplaatsen- en leerbanenmarkt oktober 2010 In dit nummer: Leerbedrijven aantal en investering groeit Peiling oktober 2010 Trends arbeidsmarkt Trends stagemarkt
Leerbedrijven: aantal en investering groeit Foto: Hollandse Hoogte Nederland heeft meer dan 200.000 leerbedrijven die samen met de scholen jongeren in het middelbaar beroepsonderwijs opleiden voor een vakdiploma. Daar zijn hele grote bedrijven bij zoals Shell en Ahold, maar ook bedrijven waarvan je het niet direct zou vermoeden dat ze leerbedrijven zijn, zoals de Tweede Kamer der Staten-Generaal, de productiemaatschappij van Sesamstraat en ook eenmansbedrijven als schoonheidsspecialisten en belastingkantoren. Alle bedrijven in Nederland zijn geschikt als leerbedrijf want overal waar producten of diensten tot stand komen is een goede leeromgeving te vinden. Geschikt werk en goede begeleiding worden verwacht van het leerbedrijf. Het aantal leerbedrijven groeit al jaren en ook de investering in begeleiding per bedrijf neemt toe. Snelste weg naar een baan Het is de wettelijke opdracht van de kenniscentra om voor alle deelnemers aan het middelbaar beroepsonderwijs een leerplaats bij een bedrijf beschikbaar te hebben. Dat is hun rol in het primaire onderwijsproces. Een rol die ook in het belang is van het bedrijfsleven zelf. Voor hun toekomstig personeel zijn zij aangewezen op de jongeren die zij zelf opleiden. 50% van de bol stagiairs en 80% van de bbl-leerlingen krijgen na diplomering een baan in hun oude leerbedrijf. Daarmee is de stage veruit het belangrijkste instrument in de arbeidsvoorziening. Onderzoeksbureau Ecorys heeft de uitstroom vanuit uitzendwerk naar regulier werk onderzocht. Slechts 14% van de uitzendkrachten stapt over naar regulier werk bij het bedrijf. Stages en leerbanen zijn vele malen effectiever om de arbeidsmarkt te bedienen dan uitzendwerk. Waarom leerbedrijf worden? De meest voorkomende reden voor bedrijven om leerbedrijf te worden is de continuïteit van de bedrijfsvoering te verzekeren door te voorzien in nieuw personeel. Het voordeel van werving van personeel via de opleidingen ligt voor de hand: de leerperiode kan worden gezien als een proefperiode waarin leerling en bedrijf ruim de tijd krijgen om te onderzoeken of ze bij elkaar passen. In die tijd kan een ervaren medewerker in het bedrijf de vakkennis overdragen en de leerling inwijden in de cultuur van het bedrijf. Maatschappelijk verantwoord ondernemen is ook een belangrijk motief voor organisaties om leerbedrijf te worden. Een bedrijf is een goede omgeving voor jongeren om zich te ontwikkelen tot verantwoordelijke burgers. Het leerbedrijf wordt een officiële partner van de school voor het beroepsonderwijs en maakt daarmee deel uit van de onderwijs infrastructuur in Nederland. Namens de eigen bedrijfstak bewaakt het leerbedrijf het niveau van vakbekwaamheid in de eigen sector en helpt het de school met het bijdetijds houden van de opleiding. Lerende organisatie worden Steeds meer bedrijven hanteren de ontwikkeling van hun eigen personeel als een bedrijfsdoelstelling. Het handhaven 2
van de kwaliteit van het werk, het management van de kennis en vaardigheden in het eigen bedrijf en het ontwikkelen van het opleidend vermogen van de organisatie zijn daarbij de belangrijkste motieven. Het kwaliteitsbewustzijn van de medewerkers neemt toe als ze een opleidingstaak krijgen en dat leidt tot minder faalkosten en een hogere productie. Bovendien neemt bij het personeel de motivatie toe om zelf scholing te volgen. Als dat kan in de veilige, professionele omgeving van het eigen bedrijf dan wordt de drempel alleen maar lager. Een erkend leerbedrijf krijgt steun van de eigen brancheorganisatie om zich te ontwikkelen tot een professionele leeromgeving Investering Met hun bijdrage aan het beroepsonderwijs investeert het bedrijfsleven jaarlijks fors in de toekomst van jongeren. Volgens het CBS heeft het bedrijfsleven in 2008 2,1 miljard uitgegeven aan de begeleiding van duale leerlingen en stagiaires, in hoofdzaak in het mbo. Dat bedrag is met 900 miljoen gegroeid ten opzichte van het jaar 2000. Door de toenemende stagebehoefte zet deze groei zich verder voort. De kosten per bbl-leerling zijn ruim 12.000 netto per jaar en van bol stagiaires ongeveer de helft. De subsidie van de overheid bedraagt ongeveer 20% van dat bedrag. Gratis kwalificatiescan beschikbaar Allochtone deelnemers gaan even snel op stage als autochtonen Op basis van Stagemarkt.nl en de gegevens DUO Groningen blijkt dat 81% van de bbl-deelnemers direct starten met hun leerbaan. Dit geldt zowel voor autochtonen als voor niet-westerse allochtone jongeren. Van de westerse allochtonen start maar liefst 83% direct met een leerbaan. Ook bij het opstarten van de bol-stage zijn geen verschillen waar te nemen tussen autochtonen en niet-westerse allochtonen. Bij beide groepen start direct 7% van de deelnemers met de bolopleiding ook de stageperiode. Binnen een half jaar start nog eens 46% van de autochtonen deelnemers met hun stage, bij allochtonen is dit 1% lager. Dit betekent dat de leerbedrijven goed in staat zijn zowel allochtonen als autochtonen een stage of leerplaats aan te bieden. Regionale werving van leerbedrijven De beschikbaarheid van voldoende leerbedrijven is vooral voelbaar op de regionale stage- en leerbanenmarkt. Waar regio s behoefte hebben aan uitbreiding van het aantal leerbedrijven worden door de samenwerkende kenniscentra gerichte acties ondernomen in samenwerking met gemeenten, UWV WERKbedrijf, roc s en Kamers van Koophandel. Voor de ondersteuning van die wervingsacties is een brochure beschikbaar genaamd Leerbedrijf NL. Die is te bestellen bij Colo, afdeling Communicatie. Vanaf 1 oktober 2010 hebben de kenniscentra op de website beroepeninbeeld.nl een kwalificatiescan beschikbaar. Daarmee kan iedere Nederlander vanaf 14 jaar zijn persoonlijk competentieprofiel vaststellen en kijken welke van de beroepen uit de kwalificatiestructuur daarmee met succes kunnen worden uitgeoefend. Het is voor het eerst dat testresultaten van een persoon rechtstreeks worden gekoppeld aan beroepsopleidingen in het mbo. Tijdens de nationale beurs voor het mbo Competentcity was staatssecretaris Van Bijsterveldt een van de eersten die de test deed en haar eigen competentieprofiel vaststelde. Leerbedrijven NL Meer dan 200.000 leerbedrijven in Nederland erkend Kijk op: www.beroepeninbeeld.nl/ikkaniets WIL JE PRECIES WETEN WAAR JE GOED IN BENT? 3
Arbeidsmarkt Foto: Hollandse Hoogte Recente ontwikkelingen wijzen op een voorzichtig herstel van de Nederlandse economie. Het Centraal Planbureau verwacht dit en volgend jaar een gematigde groei. Er zijn gunstige tekenen dat de werkloosheid die internationaal gezien aan de lage kant is, dit ook zal blijven. De jeugdwerkloosheid loopt volgens het UWV WERKbedrijf na de zomermaanden weer iets omhoog naar bijna 58.000 werkzoekenden jonger dan 27 jaar. Een ander gunstig teken waar het Centraal Bureau voor de Statistiek op wijst is dat het aantal banen in Nederland in het tweede kwartaal van de 2010 na vijf kwartalen van krimp weer gegroeid is. De grootste banengroei is te vinden in de zorg, maar in alle andere sectoren is een herstel van het aantal banen zichtbaar. Zorg, Welzijn en Sport De arbeidsmarkt in de zorg is het afgelopen jaar minder gespannen geworden. Toch blijft er een aanzienlijke vervangings- en uitbreidingsvraag. Vooral voor verpleegkundigen (niveau 4) en voor verzorgenden (niveau 3) is de kans op werk goed. Kansen voor gediplomeerde operatieassistenten, IC-verpleegkundigen, anesthesieassistenten en dialyseverpleegkundigen zijn gunstig. De kansen voor apothekersassistenten zijn matig. Binnen de sector welzijn groeien de jeugdzorg en de kinderopvang. De kans op werk voor schoolverlaters met een mbo-diploma in de jeugdzorg is ongunstig. Deze branche werkt vooral met oudere, ervaren krachten. In de kinderopvang is niveau 3 populair. Sportgediplomeerden komen niet alleen in de eigen branches terecht, maar Colo Barometer Vier keer per jaar brengt Colo de partijen in het veld van arbeidsmarkt en beroepsonderwijs op de hoogte van de actuele stand van zaken op de stageplaatsen- en leerbanenmarkt. Alle Colo Barometers kunt u vinden op Colo.nl. Ruim 800 medewerkers van de zeventien kenniscentra verzamelen de informatie die leidt tot 258 branche- regioscores van 43 branches in zes districten. De vorige rapportage was in juni 2010. De volgende Colo Barometer komt uit in februari 2011. ook in het buurtwerk en de kinderopvang. (bron: Calibris) Economisch-Administratief, ICT en Veiligheid Voor gediplomeerden met een economisch administratieve opleiding op niveau 4 zijn de arbeidsmarktperspectieven gunstig. Dit geldt vooral voor de secretariële, financiële en commerciële opleidingen. Bij de juridische opleidingen heeft de richting personeel en arbeid een gunstig perspectief. Voor de andere juridisch gediplomeerden in de sociale zekerheid, het openbaar bestuur en de zakelijke dienstverlening is het arbeidsmarktperspectief minder gunstig. Dit is een gevolg van verdringing door hbo-ers. Op de arbeidsmarkt is grote behoefte aan ICT-medewerkers met een niveau 4 diploma, zoals applicatieontwikkelaars, ICT-beheerders en netwerkbeheerders. Voor particulier digitaal onderzoeker en ICT-gediplomeerden op niveau 2 en 3 is het perspectief op de arbeidsmarkt ongunstig. Binnen de sector veiligheid zijn de arbeidsmarktperspectieven gunstig voor beveiligers op niveau 2 en voor die gediplomeerden vrede en veiligheid 4
(niveau 2) die een toekomst zien bij Defensie. (bron: ECABO) Installatie-, Elektrotechniek- en Metaal De arbeidsmarktperspectieven in de technische sector blijven op langere termijn gunstig. Dit is een gevolg van de verwachte vervangingsvraag. De jeugdwerkloosheid daalde de afgelopen maanden. De arbeidsmarkt wordt krapper, met name in de richting metaal. Het aantal industriële bedrijven dat in het komende kwartaal banengroei verwacht, is vrij beperkt. Voor deze bedrijven is het niet lastig om aan personeel te komen. (bron: Kenteq) Handel, Textiel en Mode De perspectieven voor verkoopfuncties in de detailhandel zijn zeer gunstig. In de detailhandel zijn veel vacatures gericht op jongeren met geen of weinig werkervaring. Dit geldt voor de niveaus 1 en 2 voor driekwart van de vacatures, op niveau 3 geldt dit voor ruim de helft. Ook in de groothandel zijn de perspectieven gunstig. In de groothandel is ruim 85% van de vacatures geschikt voor gediplomeerden op de niveaus 1, 2 en 3 met weinig tot geen werkervaring. Voor functies op niveau 4 zijn bedrijven op zoek naar kandidaten met voldoende kennis en ervaring. Bij één op de drie groothandelsbedrijven is een tekort aan (geschikte) sollicitanten de belangrijkste reden voor structurele tekorten aan personeel. In de mode- en interieurbranche is het aanbod groter dan de vraag op de arbeidsmarkt. De tapijt- en textielindustrie heeft moeite voldoende personeel te vinden, vooral in de regio Zuidoost waar de meeste bedrijven zijn gevestigd. In beide branches zijn op niveau 1 en 2 gemiddeld driekwart van de vacatures geschikt voor gediplomeerde jongeren met geen of weinig werkervaring. Op niveau 3 en 4 is ruim de helft van de vacatures geschikt voor gediplomeerde jongeren met geen of weinig werkervaring. (bron: KC Handel) Voedsel en leefomgeving Door de crisis kiest de groensector sneller voor stagiaires dan voor vast personeel. Dit is een gevolg van financiële keuzes die men maakt. Stagiaires kunnen bovendien flexibeler worden ingezet dan vast personeel. (bron: Aequor) Uiterlijke verzorging In de sector uiterlijke verzorging is de arbeidsmarkt dynamisch. Bij de kappers stijgt de totale werkgelegenheid door het groeiende aantal zzp-ers. De salons met personeel kennen een forse vervangingsvraag en hebben constant nieuwe kappers nodig. De perspectieven op de arbeidsmarkt zijn voor kappers op niveau 3 gunstiger dan voor kappers op niveau 2. Bij schoonheidsspecialisten en pedicures is ook sprake van een groeiend aantal zzpers. Het zijn beroepen die vrijwel alleen door zzp-ers worden uitgeoefend. Hoewel de arbeidsmarkt zich concentreert op schoonheidsspecialisten en pedicures op niveau 3, zet de ontwikkeling van allround schoonheidsspecialisten en medisch pedicures op niveau 4 sterk door. Voor de laatste beroepsgroep heeft de toevoeging van medische pedicurebehandelingen in het basispakket van de zorgverzekeraars naar verwachting een positieve uitwerking op de arbeidsmarktperspectieven. (bron: KOC) Hout en Meubel In de hout- en meubelbranche neemt het aantal bedrijven als gevolg van de crisis af. Het betreft een kleine branche met een vergrijsd personeelsbestand. Op de langere termijn kiezen te weinig jongeren voor een opleiding in de hout- en meubelindustrie. Dit kan leiden tot een tekort aan opgeleide arbeidskrachten. (bron: SH&M) Grafimedia In de grafimedia neemt de vervangingsvraag voor drukkers en nabewerkers door de vergrijzing toe, terwijl de instroom in de beroepsopleiding structureel te laag is en verder afneemt. (bron: GOC) Gezondheids-, Creatieve en Ambachtelijke techniek De vergrijzing is van invloed op de groei van de markt voor medische hulpmiddelen. Er ontstaat een structureel tekort aan vakmensen in de gezondheidstechniek. Binnen de creatief ambachtelijke techniek bestaat als gevolg van de vergrijzing een structureel tekort aan vakmensen en ondernemers. Dit is ten gevolge van het grotere aanbod aan reparaties onder andere zichtbaar in de schoenmakersbranche. (bron: SVGB) Proces-, Laboratoriumtechniek en Fotonica Op de arbeidsmarkt is een trend zichtbaar naar niveauverhoging. Bedrijven in de procestechniek vragen meer om medewerkers op niveau 3 en 4, namelijk de B en C operators. De vraag naar medewerkers op niveau 1 neemt af. In de laboratoriumtechniek zijn zowel in de klinische chemie als in de pathologie te weinig mensen in opleiding om aan de vraag op de arbeidsmarkt te voldoen. (bron: PMLF) Horeca, Bakkerij, Recreatie, Reizen en Facilitaire dienstverlening In de horeca is nog steeds sprake van een tekort van gastheren, gastvrouwen en koks op niveau 2 en 3. Het beroep gastheer en gastvrouw kampt met een imagoprobleem. Voor de bakkerijsector wordt een toekomstig tekort aan ondernemers verwacht, er zijn onvoldoende bedrijfsopvolgers. In de facilitaire dienstverlening zijn er goede kansen op de arbeidsmarkt. (bron: Kenwerk) Carrosserie Opvallend is dat de bedrijven terughoudend zijn met het aannemen van personeel. De economische recessie is nu pas merkbaar in de carrosseriebranche. (bron: VOC) Versdetailhandel, -groothandel, -industrie De versindustrie biedt goede perspectieven voor gediplomeerden. Er stromen vanuit de detailhandel steeds minder mensen in. Het werk in een industrieel versbedrijf is bij weinig jongeren en werkzoekenden bekend. Door de automatisering van bedrijven zijn er goede kansen voor voedingsoperators. (bron: SVO) 5
Kans op stage- en leerbanen in de verschillende regio s in Nederland Branche Regio 1 Regio 2 Regio 3 Regio 4 Regio 5 Regio 6 Noord Noord Oost Middenwest Noordwest Zuidwest Zuidoost Zorg Welzijn Dokter-, Apotheek-, Tandartsassistenten Sport Economisch Administratief ICT Veiligheid Installatie-, Elektro- en Metaaltechniek Detailhandel Food en Non Food Groothandel Food en Non Food Textielindustrie Mode-industrie Groene ruimte Bloemen en Tuincentra Voedingsindustrie Plantenteelt Dierverzorging Veehouderij en Paardenhouderij Kapper Schoonheidspecialist Voetverzorger Bouw en Infra Hout en Meubel Uitgeven, Vormgeven en Printmedia AV, Multimedia en Gaming Artiesten, Theater en Evenementen Gezondheidstechniek Creatieve en Ambachtelijke techniek Afbouw en Onderhoud Reclame en Presentatie Schoonmaak en Glazenwassen Carrosserie Mobiliteit Procestechniek Laboratoria Fotonica Transport en Logistiek Scheepvaart Horeca Bakkerij Reizen Recreatie Facilitaire dienstverlening Versdetailhandel, -groothandel, -industrie * In dit aantal zijn de leerbedrijven die bij meerdere kenniscentra erkenningen hebben vaker meegeteld. Het totaal aantal unieke leerbedrijven in oktober 2010 is 214.300. 6
Landelijk Kenniscentrum Aantal Waarvan gemiddelde leerbedrijven* buitenlands Gemiddelde situatie van kans op stageen leerbanen per regio in Nederland 1 Calibris 49.614 663 ECABO 45.383 834 4 Kenteq KC Handel 18.408 83 38.467 524 3 Aequor 24.290 938 2 KOC Fundeon SH&M GOC SVGB 9.323 114 11.413 15 3.273 8 7.271 124 3.284 44 5 1 Regio Noord 2 Regio Oost 3 Regio Middenwest 4 Regio Noordwest 5 Regio Zuidwest 6 Regio Zuidoost 6 Savantis VOC Innovam KC PLMF VTL Kenwerk SVO Totaal 9.323-2.015 4 10.111 8 3.110 36 5.570-18.554 1.543 3.536 5 262.945 4.943 Legenda er zijn meer dan voldoende stageplaatsen en leerbanen t.o.v. het aantal leerlingen over het algemeen zijn er meer dan voldoende stageplaatsen en leerbanen, bij sommige opleidingen is er evenwicht over het algemeen is er evenwicht, bij sommige opleidingen zijn er meer dan voldoende stageplaatsen en leerbanen de vraag naar en het aanbod aan stageplaatsen en leerbanen zijn in evenwicht over het algemeen zijn er meer dan voldoende stageplaatsen en leerbanen, in sommige opleidingen is er een tekort over het algemeen is er evenwicht, bij sommige opleidingen is er een tekort aan stageplaatsen en leerbanen over het algemeen is er een tekort aan stageplaatsen en leerbanen, in sommige opleidingen is er evenwicht er is een tekort aan stageplaatsen en leerbanen t.o.v. het aantal leerlingen 7
Stage- en leerbanenmarkt Ondanks het feit dat de crisis in sommige sectoren nog sterk voelbaar is, is het aantal leerbedrijven ten opzichte van de vorige barometer opnieuw gegroeid. Deelnemers bezetten op dit moment 343.983 leerplaatsen, vorig jaar waren dat er 309.225. Dat zijn nu 35.000 leerplaatsen meer dan vorig jaar. Het zou kunnen dat de behoefte aan leerplaatsen is toegenomen. Over het algemeen zijn er op dit moment minder knelpunten op de stage- en leerbanenmarkt dan vorig jaar. De groeiende werkgelegenheid is de belangrijkste oorzaak, maar ook de betere respons van scholen op de informatie over tekort- en overschotsectoren is van invloed op het teruglopen van de tekorten. Leerlingen houden bij hun keuze meer rekening met de lokale arbeidsmarkt. Ook acties die de branches voeren om bedrijven te stimuleren leerplaatsen beschikbaar te houden al gaat het economisch minder, zijn van positieve invloed op het aantal leerplaatsen. Dat is hard nodig, want in sommige richtingen worden mbo-ers verdrongen door hbo-ers. Dit geldt bijvoorbeeld voor de jeugdzorg en de groothandel. Leerbanen en stageplaatsen Waar in de barometer de term leerbaan wordt gebruikt wordt de beroepspraktijkvorming bedoeld zoals die vorm krijgt in bbl-opleidingen: meestal vier dagen werkend leren met een arbeidsovereenkomst en één dag naar school. Waar stageplaats wordt gebruikt wordt de beroepspraktijkvorming bedoeld zoals die vorm wordt gegeven in de bol-opleiding: een periode van een aantal weken tot een half jaar onafgebroken werkzaam in een bedrijf, maar zonder arbeidsovereenkomst op enig moment tijdens de opleiding. Waar leerplaats wordt gebruikt, wordt beide bedoeld: een beschikbare plaats bij een bedrijf voor een leerling. Zorg, Welzijn, en Sport Voor doktersassistenten is het lastig een stageplaats in een huisartsenpraktijk te vinden. De huisartsenzorg biedt weinig leerplaatsen aan voor eerstejaarsdeelnemers. De oorzaak ligt in de intensievere begeleiding die eerstejaars nodig hebben en het sterk toegenomen aantal deelnemers. Sommige roc s hebben daarom hun Foto: Hollandse Hoogte opleidingsprogramma aangepast. Ook in de richting pedagogisch werk jeugdzorg en helpende zorg en welzijn (niveau 2) is het lastig een stageplaats te vinden. De instroom van deelnemers pedagogisch werk is hoger dan de vraag vanuit kinderdagverblijven en jeugdzorginstellingen. In de richting pedagogisch werk jeugdzorg is sprake van een verdringing van mbo-ers door hbo-ers. (bron: Calibris) Economisch Administratief, ICT en Veiligheid In de economisch-administratieve sector is soms sprake van een verdringing van mbo-ers door hbo-ers. Dit doet zich onder andere voor bij de juridische opleiding zakelijke dienstverlening op niveau 4. Sommige roc s hebben het percentage beroepspraktijkvorming binnen de opleidingen verhoogd. Verder is er sprake van een toenemend aantal uren beroepspraktijkvorming in het eerste jaar. Hierdoor neemt de druk op de stage- en leerbanenmarkt toe. Leerbedrijven zijn terughoudend met het aanbieden van leerplaatsen voor de lagere niveaus. In de richtingen bedrijfsadministratief medewerker en medewerker ICT op niveau 2 8
worden meer deelnemers opgeleid dan er stageplaatsen zijn. Dit geldt ook voor particulier digitaal onderzoeker en de Junior accountmanager, beiden op niveau 4. Voor particulier digitaal onderzoeker speelt mee dat potentiële leerbedrijven geen leerplaatsen aanbieden vanwege de vertrouwelijkheid van de informatie waarmee de deelnemers te maken krijgen. (bron: ECABO) Installatie-, Elektro- en Metaaltechniek Het aanbod van leerplaatsen is voldoende, maar de bedrijven zijn door de economische crisis nog steeds terughoudend met het aannemen van deelnemers. Iets minder dan de helft van de leerbedrijven heeft onbezette leerplaatsen. In de installatiebranche zijn naar verhouding minder bedrijven met leerplaatsen dan de industrie. Daar kunnen dus eerder knelpunten ontstaan. (bron: Kenteq) Handel, Textiel en Mode In de detailhandel is er ruim aanbod van leerplaatsen. In de richting interieuradviseur op niveau 4, is de vraag naar leerplaatsen groter dan het aanbod. Er worden voor deze kwalificatie meer deelnemers opgeleid dan dat de arbeidsmarkt vraagt. De perspectieven in de groothandel zijn redelijk gunstig, al neemt de verdringing door hbo-ers toe. In de bol-opleiding tot vestigingsmanager groothandel (niveau 4) moeten deelnemers daarom meer moeite doen voor een stageplaats. Het aantal deelnemers in de opleiding tot accountmanager groothandel op niveau 4 is verdubbeld. KC Handel neemt extra maatregelen om in voldoende leerplaatsen te blijven voorzien. In de mode- en textielindustrie is het aanbod van deelnemers groter dan het aantal leerplaatsen. In de tapijt- en textielindustrie zijn voldoende stageplaatsen en leerbanen beschikbaar. (bron: KC Handel) Voedsel en Leefomgeving Over het algemeen zijn er voldoende stages en leerbanen in de groensector beschikbaar. Stagiaires zijn flexibele arbeidskrachten. In de dierenartsenpraktijken en in de voedingsindustrie worden deelnemers op niveau 4 verdrongen door hbo-ers. In de richting dierverzorging overtreft het aanbod van deelnemers de vraag. (bron: Aequor) Uiterlijke verzorging Over het algemeen zijn er voldoende stageplaatsen beschikbaar. Voor kappers is het makkelijker om een stageplaats te vinden dan voor schoonheidsspecialisten en pedicures. Binnen de kappersbranche is de kans op stage voor niveau 3 beter dan voor niveau 2. In sommige regio s is er een tekort aan stageplaatsen voor schoonheidsspecialisten. Er worden meer deelnemers opgeleid dan het bedrijfsleven kan opnemen. Binnen de sector uiterlijke verzorging is sprake van verdringingseffecten. Vanuit het onderwijs wordt steeds meer een beroep gedaan op het bedrijfsleven, terwijl de opnamecapaciteit van de leerbedrijven in de sector uiterlijke verzorging nauwelijks toeneemt. Dit betreft allerlei vormen van stages, zoals beroepsoriënterende stages, voorbereiding op beroepspraktijkvorming en de beroepspraktijkvorming. In het mbo is deze toename een gevolg van de invoering van competentiegericht beroepsonderwijs. In het vmbo gaan steeds meer leerlingen stage lopen in erkende leerbedrijven. Leerbedrijven hebben daardoor meer keuzemogelijkheden, met onderlinge verdringing tot gevolg. (bron: KOC) Bouw en Infra Er worden minder nieuwe deelnemers in de bouw aangenomen dan vorig jaar. Door de instroom van deelnemers in de richting infra en het doorstromen van bbl-deelnemers naar niveau 3, groeit het totaal aantal deelnemers dat op dit moment een leerplaats heeft. De grootste tekorten aan leerplaatsen zijn zichtbaar in de opleidingen tot timmerman, metselaar en vakman infra (niveau 2). De vraag op de arbeidsmarkt bepaalt het aantal leerplaatsen. Door het terugvallen van de bouwproductie is er minder vraag naar deelnemers. Voor een aantal wordt een oplossing in een bol-traject gezocht of de leerling vindt een alternatief in een andere sector. (bron: Fundeon) Hout en Meubel Over het algemeen zijn er voldoende leerplaatsen voor deelnemers in de hout- en meubelopleidingen. Als gevolg van de crisis is het lastig een leerplaats te vinden voor deelnemers in de opleiding meubelmaker en (scheeps)interieurmaker (niveau 2), montagemedewerker timmerindustrie (niveau 3) en logistiek medewerker houthandel (niveau 4). Deelnemers kiezen eerder voor een bol-traject en kiezen sneller voor een andere richting, vanwege het soms sombere beeld in de branche op dit moment. (bron: SH&M) Gezondheids-, Creatieve en Ambachtelijke techniek In de gezondheids-, creatieve en ambachtelijke techniek zijn voldoende stageplaatsen beschikbaar. Er is behoefte aan een nieuwe instroom van vakmensen. (bron: SVGB) Afbouw en Onderhoud, Schoonmaak, Presentatie en Communicatie In de richtingen medewerker stukadoren op niveau 2 en in mindere mate in de schilderopleidingen op de lagere niveaus is er tekort aan leerwerkplaatsen. Door de economische crisis kunnen leerbedrijven minder deelnemers opleiden. De sociale partners binnen de branche hebben maatregelen genomen om voldoende leerplaatsen aan te blijven bieden. Na de crisis wordt een groot tekort aan gekwalificeerd personeel verwacht. (bron: Savantis) Carrosserie Het is lastig om aan een leerplaats te komen in de carrosseriebranche. De branche wordt nu pas getroffen door de crisis. Leerbedrijven geven de voorkeur aan bbl-deelnemers boven bol-deelnemers, maar ook bbl ers komen moeizaam aan een leerwerkplaats. De grootste tekorten zijn zichtbaar in de opleidingen tot autospuiter en autoschadeherstel, beide op niveau 2. Deelnemers die niet aan een roc mogen starten zonder leerwerkplek, dreigen uit beeld te raken. De instroom van deelnemers is lager dan voorgaande jaren. (bron: VOC) 9
Mobiliteit Als gevolg van de crisis stappen bbl ers in de mobiliteitsbranche soms gedwongen over naar een bol-opleiding. Het aanbod van leerwerkplaatsen is afgenomen, maar in de richtingen fietstechnicus op niveau 2 en (eerste) autotechnicus op niveau 3 zijn de perspectieven nog gunstig. Bbl-deelnemers stellen de stap naar de arbeidsmarkt als gevolg van de crisis niet uit, maar proberen direct aan de slag te gaan bij het bedrijf waar zij hun opleiding hebben gevolgd. (bron: Innovam) Proces-, Laboratoriumtechniek en Fotonica In de procestechniek staat het aantal stageplaatsen voor de lagere niveaus onder druk. De werkdruk neemt in de branche toe en het begeleiding van deze deelnemers kost veel tijd. In de laboratoriumtechniek is sprake van een licht overschot aan stageplaatsen. Dit geldt met name voor allround laborant (niveau 3) en chemisch fysisch analist (niveau 4). (bron: PMLF) Transport, Logistiek en Scheepvaart In de transportsector is de vraag en het aanbod van leerwerkplaatsen over het algemeen in evenwicht. Vrijwel alle deelnemers die in 2010 zijn begonnen hebben een leerplaats kunnen vinden. Voor deelnemers in de opleidingen logistiek medewerker en chauffeur goederenvervoer, beide op niveau 2, zijn er nog tekorten aan leerplaatsen. Als gevolg van de verbeterende economie zijn de perspectieven in de havensector weer gunstig. (bron: VTL) Horeca, Bakkerij, Recreatie, Reizen en Facilitaire dienstverlening Over het algemeen hebben bedrijven de voorkeur voor bol-deelnemers. Er zijn minder leerbanen beschikbaar. Opvallend is dat sommige bol-deelnemers in een opleiding tot kok na het eerste jaar kiezen voor een bbl-traject. Dit is mogelijk een gevolg van het tekort aan personeel. Het aantal deelnemers dat is ingestroomd in de bakkersopleidingen is sterk gestegen. Op dit moment is nog onduidelijk of de druk op de stagemarkt hierdoor toeneemt. In de reisbranche is sprake van een tekort aan stageplaatsen. Dit geldt met name voor de opleiding manager verkoop reizen (niveau 4). De leidinggevende kerntaken voor deze opleiding zijn in praktijk lastig uitvoerbaar. Kenwerk is voortdurend met onderwijsinstellingen en leerbedrijven in gesprek om dit op te lossen. (bron: Kenwerk) Versdetailhandel, -groothandel, -industrie In deze sectoren zijn de perspectieven gunstig. Er zijn voldoende leerbanen beschikbaar. Dit geldt vooral voor opleidingen op niveau 2 zoals voor voedingsoperator, productiemedewerker versindustrie en versdetailhandel. (bron: SVO) 4480 AANNEMERS HEBBEN ÉÉN DING GEMEEN. EEN STAGIAIR. Al meer dan 200.000 bedrijven werken aan de toekomst en bieden samen zo n 400.000 stage plekken aan. Zij combineren ervaring met talent zoals aannemersbedrijf Meijer & Zn met hun stagiair. Zorg dat de kennis en ervaring van ú en úw bedrijf niet verloren gaan en maak tegelijk gebruik van de vele voordelen van een stagiair. Bied ook een stageplek of een leerbaan aan. Want ervaring telt. Ga naar www.stagemarkt.nl, een initiatief van de samenwerkende kenniscentra. 10
Kansrijke beroepen Tekorten aan leerplaatsen Beroep Niveau Sector Verzorgende 3 Zorg en Welzijn Doktersassistent 4 Zorg en Welzijn Pedagogisch werker 3 Zorg en Welzijn Servicemonteur werktuigbouw 3 Kenteq Servicemonteur installatietechniek 3 Kenteq Constructiewerker 3 Kenteq Administrateur 4 Economisch Administratief Commercieel medewerker binnendienst 3 Economisch Administratief Contactcenter medewerker 3 Economisch Administratief Verkoper 2 Handel en Textiel Aankomend verkoopmedewerker 1 Handel en Textiel Verkoopspecialist detailhandel 3 Handel en Textiel Schoonmaker 2 Afbouw en Onderhoud Schilder 2 Afbouw en Onderhoud Plafond- en wandmonteur 2 Afbouw en Onderhoud Eerste autotechnicus 3 Mobiliteit Autotechnicus 2 Mobiliteit Verkoopadviseur mobiliteitsbranche (personenauto s) 3 Mobiliteit Voedingsoperator 2 Versindustrie Productiemedewerker versindustrie 2 Versindustrie Carrosseriebouwer 2 Carrosserie Caravanhersteller 2 Carrosserie Autoschadehersteller 2 Carrosserie Logistiek medewerker 2 Transport en logistiek Matroos 2 Transport en logistiek Coördinator havenlogistiek 3 Transport en logistiek Chauffeur 2 Transport en logistiek Technoloog voedingsindustrie 4 Voedsel en leefomgeving Middenkaderfunctionaris plant 4 Voedsel en leefomgeving Allround operator 3 Voedsel en leefomgeving assistent bouw en infra 1 Bouw en Infra vakman infra (grond-, weg, en waterbouw) 2/3/4 Bouw en Infra gastheer/gastvrouw (zelfstandig werkend) 2/3 Horeca Kok (zelfstandig werkend) 2/3 Horeca Interieurbouwer 2/3 Hout en Meubel Machinaal houtbewerker 2 Hout en Meubel Houtskeletbouwer 3 Hout en Meubel Operator A 2 Procestechniek Operator B 3 Procestechniek Operator C 4 Procestechniek Opticien 4 Gezondheidstechniek Audicien 4 Gezondheidstechniek Tandtechnicus 4 Gezondheidstechniek Beroep Niveau Sector Pedagogisch werker Jeugdzorg 4 Zorg en Welzijn Helpende 2 Zorg en Welzijn Doktersassistent 4 Zorg en Welzijn Medewerker ICT 2 Economisch Administratief Particulier digitaal onderzoeker 4 Economisch Administratief Bedrijfsadministratief medewerker 2 Economisch Administratief Interieuradviseur 4 Handel en Textiel Allround medewerker mode/maatkleding 4 Handel en Textiel (Junior) accountmanager 4 Handel en Textiel Medewerker stukadoor 2 Afbouw en Onderhoud Assistent Schilder 1 Afbouw en Onderhoud Schilder 2 Afbouw en Onderhoud Logistiek medewerker 2 Transport en Logistiek Chauffeur goederenvervoer 2 Transport en Logistiek Aankomend voorbewerker 1 Carrosserie Autoschadehersteller 2 Carrosserie Autospuiter 2 Carrosserie Dierenassistent paraveterinair 4 Voedsel en Leefomgeving Dierenhouder (Manager dierverzorging) 4 Voedsel en Leefomgeving Vormgever leefomgeving 4 Voedsel en Leefomgeving Timmerman 2 Bouw en Infra Metselaar 2 Bouw en Infra stratenmaker 3 Bouw en Infra Manager verkoop reizen 4 Reizen en Recreatie Verkoper reizen 3 Reizen en Recreatie Facilitair medewerker 2 Facilitaire dienstverlening Meubelmaker/(scheeps)interieurbouwer 2 Hout en Meubel Werkvoorbereider meubelindustrie/ (scheeps)interieurbouwer 4 Hout en Meubel Logistiek medewerker houthandel 4 Hout en Meubel Montagemedewerker timmerindustrie 3 Hout en Meubel Assistent mobiliteitsbranche 1 Mobiliteit Assemblagetechnicus 2 Mobiliteit Autodemontagetechnicus 2 Mobiliteit Eerste verkoper tankstation 2 Mobiliteit Autotechnicus 2 Mobiliteit Dieselmotortechnicus 2 Mobiliteit Logistiek medewerker 2 Mobiliteit Revisietechnicus 2 Mobiliteit Voertuigtechnicus 2 Mobiliteit Kijk op barometer.colo.nl voor het volledige (regionale) overzicht. Kijk op barometer.colo.nl voor het volledige (regionale) overzicht. 11
Voedsel en leefomgeving www.aequor.nl Colo is de vereniging van zeventien samenwerkende kenniscentra. Voor meer dan 40 branches verbinden zij bedrijfsleven, arbeidsmarkt en beroepsonderwijs. Kenniscentra werken landelijk én regionaal als strategische partners voor ministeries, gemeenten, sociale partners en beroepsonderwijs. Uitgave Colo, Zoetermeer, oktober 2010, jaargang 4 Zorg, Welzijn en Sport www.calibris.nl Redactie en vormgeving Colo, Zoetermeer Economie, administratie, ICT en veiligheid www.ecabo.nl Drukwerk Bestenzet, Zoetermeer Bouw en infra www.fundeon.nl Creatieve industrie www.goc.nl Mobiliteit www.innovam.nl Handel www.kchandel.nl Technisch vakmanschap www.kenteq.nl Horeca, bakkerij, reizen en recreatie, facilitaire dienstverlening www.kenwerk.nl Uiterlijke verzorging www.koc.nl Proces-, milieu-, laboratoriumtechniek en fotonica www.pmlf.nl Schilderen en onderhoud, afbouw, reclame, presentatie en communicatie, schoonmaak en glazenwassen www.savantis.nl Hout en meubel www.shm.nl Creatieve techniek, ambachtelijke techniek en gezondheidstechniek www.svgb.nl Voor meer informatie over stage- en leerbanenmarkt: Will Seignette (Colo) [079] 329 40 31, [06] 513 375 31 Foodsector Colo Postbus 7259 2701 AG Zoetermeer T [079] 329 40 00 F [079] 351 54 78 www.colo.nl www.svo.nl Carrosserie www.vocar.nl Transport en logistiek over de arbeidsmarkt: Ruud Baarda (Colo) [079] 329 40 32, [06] 533 213 00 www.vtl.nl ISSN: 1879-7911 Foto omslag: Hollandse Hoogte