Pagina: 1 van 9 1. Wijzigingen t.o.v. vorige versie Diverse taalkundige aanpassingen. 2. Toepassingsgebied Dit voorzicht is van toepassing op het uitvoeren van alle laswerkzaamheden bij Oiltanking Amsterdam B.V. De maatregelen zijn niet alleen van toepassing op de medewerker die daadwerkelijk de laswerkzaamheden uitvoert, maar ook voor de overige medewerkers in de nabije omgeving die ook blootgesteld kunnen worden aan lasrook. 3. Doel Doel van dit voorschrift is om een eenduidige werkwijze vast te stellen waarmee de blootstelling van de medewerkers aan lasrook beneden de wettelijke grenswaarde blijft. 4. Definities Grenswaarde: TIG: MIG/MAG: De grenswaarde van een gas, damp, nevel of stof is die concentratie in de lucht op een werkplek die bij herhaalde blootstelling gedurende een langere periode, ook de periode van een arbeidsleven, in het algemeen de gezondheid van de werknemers en hun nageslacht niet benadeelt. TIG-lassen (Tungsten Inert Gas ) is een gasbooglasproces waarbij een boog wordt onderhouden tussen een niet afsmeltende wolfraamelektrode en het werkstuk. Het smeltbad, de boog en de elektrode worden beschermd door een inert gas. Door de warmte van de boog worden de delen van een werkstuk tot smelten gebracht. Afhankelijk van de toepassing wordt er al of niet een toevoegmateriaal gebruikt. Het proces kan met de hand of gemechaniseerd worden uitgevoerd. De naam is een afkorting en staat voor Metal Inert Gas / Metal Active Gas. Het zijn eigenlijk twee soorten maar omdat het enige verschil het gebruikte gas is wordt het toch als eenzelfde soort gezien. Bij dit lasproces wordt tijdens het lassen continu mechanisch een draad aangevoerd. Tussen deze draad en het werkstuk wordt een plasmaboog gevormd. De draad dient enerzijds als elektrode en anderzijds smelt deze af en doet dienst als toevoegmateriaal. Tijdens het lassen wordt het smeltbad beschermd door een beschermgas. Bij MIG-lassen gaat het om een inert gas (bijvoorbeeld argon of mengsels van argon met waterstofgas en helium); bij MAG om een actief gas (bijvoorbeeld koolstofdioxide, CO2). Een inert gas reageert niet met het smeltbad en een actief gas wel. 5. Uitvoering 5.1 Algemeen Vanaf 1 april 2010 is de wettelijk grenswaarde voor de blootstelling aan lasrook gesteld op 1 mg/ m 3. Dit houdt concreet in dat alle medewerkers gedurende een werkdag van 8 uur niet meer dan 1 milligram aan lasrook deeltjes per kubieke meter ingeademde lucht binnen mogen krijgen. Om ervoor te zorgen dat de blootstelling van de medewerkers beneden de wettelijke grenswaarde blijft is dit voorschrift opgesteld. Alle medewerkers dienen zich aan dit voorschrift te houden. De volgende paragrafen beschrijven de verschillende maatregelen. De volgorde van deze paragrafen is ook de volgorde van de toe te passen maatregelen, gebaseerd op de arbeidshygiënische strategie. Uitgangspunt is dat het vrijkomen van lasrook in de ruimte tot een minimum beperkt wordt. Als laatste maatregel dienen persoonlijke beschermingsmiddelen te worden toegepast. Vanaf paragraaf 5.8 zijn een aantal voorbeeld berekeningen opgenomen van de blootstelling aan lasrook, uitgevoerd met de Lasrook assistent van IRAS en Arbo Unie.
Meer lasrook/schadelijke componenten Safety Regulations Pagina: 2 van 9 5.1.1 Basismaatregelen Bij basismaatregelen gaat het allereerst om ruimteventilatie. Ongeacht het lasproces, de gebruikte materialen, de procesparameters of de duur van het lassen, ruimteventilatie moet altijd worden toegepast. In paragraaf 5.4 (ruimteventilatie) wordt toegelicht wat er onder ruimteventilatie verstaan wordt en worden handvatten aangereikt voor goede ruimteventilatie in ruimten waar gelast wordt. Twee andere basisvoorwaarden voor veilig en gezond werken bij lassen zijn: Een regelmatige inspectie en tijdig onderhoud van werkruimten, apparatuur en voorzieningen. Toezicht op het naleven van dit voorschrift door de werknemers ten behoeve van de toepassing van apparatuur en voorzieningen en het op orde houden van werkruimte en werkplek. 5.1.2 Specifieke beheersmaatregelen Beheersmaatregelen worden vaak in volgorde van de arbeid hygiënische strategie aangegeven: 1. Bronaanpak 2. Afzuiging aan de bron 3. Scheiding van mens en bron 4. Persoonlijke beschermingsmiddelen Bronaanpak: De hoeveelheid lasrook die ontstaat en de aanwezigheid van schadelijke stoffen daarin wordt vooral bepaald door het type lasproces en het type materiaal. Tabel 1 geeft een overzicht van veel voorkomende procesmateriaal combinaties. Hoe lager op deze lijst, des te meer lasrook en/of schadelijke componenten in lasrook vrijkomen. Bij bronaanpak is het van belang eerst na te gaan of het mogelijk is de huidige combinatie van proces en materiaal te vervangen door een combinatie die leidt tot een lagere blootstelling aan schadelijke stoffen bij het lassen. Dit is in de praktijk niet altijd eenvoudig. Een andere factor bij bronaanpak is de aanwezigheid van een coating of deklaag (bijv. olie of vet) op het te lassen materiaal. Lassen van materialen met een coating of deklaag leidt altijd tot een hogere blootstelling dan het lassen van schone materialen. Het is daarom zaak om voorafgaand aan het lassen coatings of deklagen te verwijderen. Tabel 1. Overzicht lasproces-materiaal combinaties, gerangschikt naar toenemende mate van vrijkomen van lasrook en/of schadelijke componenten in lasrook Lasproces Materiaal 1 TIG Lassen Alle materialen Plasma lassen Druk lassen Autogeen lassen Onder poeder lassen 2 Lassen met beklede electroden Alle materialen m.u.v. RVS en Beryllium- en Vanadium-legeringen 3 MAG lassen Gevulde draad Alle materialen m.u.v. RVS 4 MIG/MAG lassen Massieve draad Alle materialen m.u.v. Koper-, Beryllium- en Vanadium-legeringen 5 Alle bovengenoemde processen Geverfde materialen (geen loodmenie) 6 Lassen met beklede electroden RVS en Beryllium- en Vanadiumlegeringen 7 MIG lassen Massieve draad Koper-legeringen 8 MIG lassen Massieve draad Beryllium- en Vanadium-legeringen 9 Gasloos gevulde draad (on)gelegeerd staal Draad zonder Barium 10 Gasloos gevulde draad (on)gelegeerd staal Draad met Barium 11 Alle processen Geverfd staal (loodmenie)
Pagina: 3 van 9 Afzuiging aan de bron: Er zijn voor lasprocessen vele vormen en uitwerkingen van afzuiging aan de bron (lokale ventilatie) genoemd. Een aantal veelvoorkomende afzuigmaatregelen zijn het afzuigen van de lastoorts, het gebruik van een beweegbare afzuigarm, het gebruik van een mobiele afzuigunit, toepassing van tafelafzuiging en het gebruiken van een vaste afzuigkap. Deze vormen van afzuiging worden beschreven in de paragrafen 5.4 t/m 5.6. Scheiding van mens en bron: Mogelijkheden voor het scheiden van mens en bron liggen in mechanisatie van lasprocessen (automatisering, robotisering). De rol van de lasser verschuift dan in de richting van operator van het proces.van belang is dat er bij automatisering/robotisering daadwerkelijk een scheiding tussen lasser en lasproces wordt aangebracht. Anders kan er toch nog sprake zijn van aanzienlijke blootstelling van de lasser. Persoonlijke beschermingsmiddelen: Om de blootstelling van de lasser tot een aanvaardbaar niveau terug te brengen zullen veelal maatregelen als ruimteventilatie en bronafzuiging gecombineerd moeten worden met het dragen van persoonlijke adembescherming. Persoonlijke adembescherming is opgedeeld in drie groepen: Onafhankelijke adembescherming Aangedreven filters Verbeterde lashelm en filtermaskers De middelen uit de eerste groep geven de hoogste, de middelen uit de derde groep de laagste bescherming. Overzicht van maatregelen De volgende tabel geeft in een oogopslag weer welke (combinaties van) maatregelen tenminste nodig zijn om voor combinaties van lasprocesmateriaal (zie tabel 1) de blootstelling aan lasrook in voldoende mate te beperken. Basismaatregelen zijn de toepassing van ruimteventilatie en het goed opvolgen van dit voorschrift (zoals ondermeer het vooraf schoonmaken van materialen en een goede werkhouding (hoofd niet in de laspluim)). Deze zijn in alle gevallen noodzakelijk. Tabel 2. Samenvatting van maatregelen ter beperking van lasrookblootstelling Rij tabel 1 1 2 5 6 3 7 4 Maatregel Ruimteventilatie x x x x x Naleving instructies (dit voorschrift) x x x x x Verbeterde lashelm/filtermasker x Verbeterde lashelm/filtermasker x Lokale ventilatie Onafhankelijke adembescherming of aangedreven filters x Onafhankelijke adembescherming of aangedreven filters Lascabine Onafhankelijke adembescherming of aangedreven filters Lokale ventilatie Lascabine x 8 9 10 11 x 5.2 Algemene maatregelen Zorg voor een opgeruimde schone werkomgeving. Maak de werkruimte tenminste dagelijks schoon. Zorg ervoor dat tijdens het werk geen brandbare of explosieve materialen in de buurt zijn. Gebruik altijd de aanwezige voorzieningen (afzuiging/ventilatie); Draag altijd de voorgeschreven persoonlijke beschermingsmiddelen;
Pagina: 4 van 9 Zorg ook voor goede bescherming van ogen (laskap), huid (werkkleding die de huid goed bedekt) en oren (geluid; gehoorbescherming). Controleer of de lasapparatuur in goede staat verkeert (geen versleten, beschadigde kabels; gasfles en afsluiters in goede staat; afzuigarm en afzuigkap niet beschadigd, etc.) Meld onmiddellijk defecten, beschadigingen of slijtage. 5.3 Maatregelen tijdens het lassen Tijdens de laswerkzaamheden dienen alle medewerkers de volgende voorschriften in acht te nemen: Verwijder vooraf aanwezige deklagen (olie, vet, ed.); Controleer of de afzuiging werkt; Zorg voor een goede positionering van de afzuigkap (indien aanwezig), zie hoofdstuk 5.6; Gebruik de laskap/helm ook voor kortdurend laswerk (korte lassen, puntlasjes); Kies een zodanige positie en positioneer de afzuigkap op een zodanige wijze dat de rook van je af wordt weggetrokken; Neem een dusdanige houding aan zodat je hoofd niet in de laspluim zit; Als er over een bepaalde lengte gelast moet worden, herpositioneer dan met enige regelmaat de afzuigkap (indien aanwezig), zodat de lasrook zo goed mogelijk wordt afgezogen; Zet aan het eind van het lassen de laskap/helm niet meteen af, maar wacht even tot de lasrook is weggetrokken. 5.4 Ruimte ventilatie Er zijn twee type ruimte ventilatie mogelijk. Dit is natuurlijke ventilatie en mechanische ventilatie. In bijna alle gevallen wordt er natuurlijke ventilatie toepast. Het is hierbij belangrijk dat de volgende punten in acht worden genomen: De toevoer van verse lucht moet tenminste gelijk zijn aan de hoeveelheid afgezogen lucht; Voorkom tochtverschijnselen die de rookpluim ongewenst verspreiden; Ventilatieroosters dienen vrij te zijn en open te staan. 5.5 Toortsafzuiging Bij lastoortsafzuiging wordt de lasrook direct bij de bron afgezogen. Voordeel hiervan is dat de lasrook niet direct in de ruimte vrijkomt en de overige medewerkers in de omgeving blootgesteld worden aan lasrook. Het volgende dient in acht te worden genomen bij het gebruik van toortsafzuiging: De afgezogen lucht dient naar buiten te worden afgevoerd; De afzuiging dient dusdanig te zijn ingesteld dat het beschermgas niet wordt afgezogen; Gebruik een balancer om het gewicht van de lastoorts te verminderen. De afzuiging dient te zijn ingeschakeld, voordat er gestart wordt met het lassen. 5.6 Afzuigarm (mobiel) Indien er een afzuigarm aanwezig is, dient deze altijd op de volgende wijze te worden toegepast: De afzuigarm moet voor het lassen goed op de lasnaad gericht worden. De afzuigmond moet boven de opstijgende lasrookpluim op een zo kort mogelijke afstand van de lasnaad geplaatst worden, bij voorkeur op 20 tot 25 cm. Hou hierbij als vuistregel aan: maximale afstand tot de lasnaad niet groter dan de diameter van de afzuigmond; De afzuigmond moet een hoek van 30 tot 45 maken ten opzichte van het horizontale vlak; De toevoer van verse lucht moet tenminste gelijk zijn aan de hoeveelheid afgezogen lucht; Voorkom tochtverschijnselen die de rookpluim ongewenst verspreiden; De afzuiging dient te worden ingeschakeld voordat de laswerkzaamheden beginnen. 5.7 Persoonlijke beschermingsmiddelen Indien de er geen ruimte ventilatie mogelijk is middels natuurlijke ventilatie of mechanische ventilatie en er geen afzuigarm aanwezig is dienen er persoonlijke beschermingsmiddelen gedragen te worden in de vorm van adembescherming (filtermasker). Deze dient op de volgende wijze te worden toepast: Controleer voor gebruik de werkingen van het filtermasker (staat slang, ventilator, filter etc.); De gebruikte filters moeten worden vervangen volgens de regels van de leverancier; Reinig het filtermasker na gebruik en berg ze altijd op een schone plaats op; Indien de ventilator stopt, de laswerkzaamheden direct staken; Masker dient beschermingsklasse TH3 te hebben. Controleer dit!
Pagina: 5 van 9 5.8 Uitvoeringsduur Alle bovengenoemde maatregelen dienen door alle medewerkers in acht te worden genomen. Bij de in achtneming van deze maatregelen, is voor de meeste gehanteerde werkwijzen m.b.t. het lassen de blootstelling berekend. Lassen van ijzer, staal, ongelegeerd d.m.v. TIG: Blootstelling gedurende de gehele dag is toegestaan, mits er voldoende ruimte ventilatie is en de lasdampafzuiging goed gehanteerd wordt. Lassen van ijzer, staal, ongelegeerd d.m.v. booglassen met elektrode: Blootstelling maximaal 3 uur per dag is toegestaan, mits er voldoende ruimte ventilatie is en de lasdampafzuiging goed gehanteerd wordt.
Pagina: 6 van 9 Lassen van RVS d.m.v. TIG Blootstelling gedurende de gehele dag is toegestaan, mits er voldoende ruimte ventilatie is en de lasdampafzuiging goed gehanteerd wordt. Lassen van ijzer, staal, ongelegeerd d.m.v. MAG: Blootstelling maximaal 3 uur per dag is toegestaan, mits er voldoende ruimte ventilatie is en de toortsafzuiging goed gehanteerd wordt.
Pagina: 7 van 9 Als er verschillende lasactiviteiten per dag worden uitgevoerd, dient de blootstellingduur in de onderstaande tabel te worden aangehouden. Totaal mag de blootstelling over een werkdag (8 uur) niet meer zijn dan 1. Reken daarom goed uit a.d.v. ontstane tabel wat de blootstelling is. Blootstelling per uur Werkwijze 1 2 3 4 5 6 7 8 Lassen van ijzer, staal, 0,125 0,250 0,375 0,5 0,625 0,75 0,875 1 ongelegeerd d.m.v. TIG Lassen van RVS d.m.v. 0,125 0,250 0,375 0,5 0,625 0,75 0,875 1 TIG Lassen van ijzer, staal, 0,3 0,6 0,9 ongelegeerd d.m.v. booglassen met elektrode Lassen van ijzer, staal, ongelegeerd d.m.v. MAG 0,3 0,6 0,9 Om niet te veel blootgesteld te worden is het belangrijk dat de werkzaamheden voor aanvang goed worden ingedeeld over de gehele dag. Voorbeeld: als we 2 uur staal gelast hebben doormiddel van booglassen met elektrode, mag er nog maar 3 uur staal gelast worden doormiddel van TIG. Belangrijk! De uren die hierboven genoemd worden zijn niet de uren dat er daadwerkelijk gelast wordt (inschakeltijd). De voorbereidingen behoren ook tot deze uren (vetvrij maken, verwijderen deklagen en coatings etc.). 5.9 Overige maatregelen Bij het uitvoeren van laswerkzaamheden dienen ook de volgende maatregelen afgewogen te worden: Plaatsen van lasschermen om verblinding te voorkomen; Dragen van geschikte handschoenen (leer) om laswerkzaamheden uit te voeren; Dragen van bescherming van het hoofd (bijv. laspet); Dragen van geschikte werkkleding (vlamvertragend); Alle brandbare materialen in de nabij omgeving verwijderen of afdekken met branddekens; Voldoende blusmiddelen op de werkplek aanwezig (minimaal 2 blussers).
Pagina: 8 van 9 Bijlage 1, maatregelen bij werkzaamheden in een tank (besloten ruimte) 1. Er dient ruimte ventilatie te worden toegepast waarbij zeker wordt gesteld dat er minimaal 1600 m3 per uur, per lasser verse/gefilterde lucht aangevoerd worden. Daarvan dient minimaal 1/3 uit buitenlucht te bestaan en 2/3 mag gecirculeerd worden. 2. De lasser dient laskap met gefilterde (verse/gefilterde luchtkap) te dragen, omdat aannemelijk is dat hij/zij met zijn hoofd in de pluim staat. Ook wel overdrukhelm of airstreamhelm genoemd. 3. Er dient bronafzuiging te worden toegepast waarbij de afzuigmond zo dicht mogelijk op de laswerkzaamheden wordt geplaatst. Bij voorkeur dient lastoortsafzuiging te worden toegepast. 4. Alle overige medewerkers aanwezig in een tank dienen adembescherming te dragen. Dit dient minimaal een halfgelaat te zijn met een P3-filter.
Pagina: 9 van 9 Bijlage 2, richtlijn voor PBM gebruik NA laswerkzaamheden in tanks. Inleiding: Deze bijlage verschaft duidelijk wanneer de maatregelen, opgenomen in dit voorschrift, niet meer van toepassing zijn als de laswerkzaamheden gestopt zijn. De inhoud van deze bijlage betreft een richtlijn, gezond verstand blijft echter nodig om te de ventilatietijd te beoordelen. (Denk bijvoorbeeld aan welke lasmethode is gebruikt en de inhoud van de tank) Richtlijn: Er zijn 2 typen besloten ruimten: (zie schets) 1. Onder het IFR of onder het EFR 2. Boven het IFR of in tanks zonder drijvend dak Lasrook filterende PBM s dienen gebruikt te worden als volgt: De ventilatietijd (V) wordt als volgt gedefinieerd: Ventilatietijd Sit. 1 Sit. 2 > 6 uur lassen 24 uur 24 uur > 2 uur lassen maar < 6 uur lassen 24 uur 12 uur < 2 uur lassen 12 uur 6 uur Natuurlijke ventilatie : V =1 x ventilatietijd Geforceerde ventilatie: V = 0,5 x ventilatietijd Voorbeeld 1: Op het IFR wordt 3 uur gelast. Er is geen geforceerde ventilatie. De PBM s hoeven na 12 uur ventilatietijd niet meer gebruikt te worden. Voorbeeld 2: Onder het IFR wordt de hele dag gelast, geforceerde ventilatie staat aan en blijft aan tijdens de ventilatietijd. Na 24 x 0,5 = 12 uur kan er zonder de extra PBM s ander werk worden gedaan. Voorbeeld 3: Op het IFR wordt de hele dag gelast, geforceerde ventilatie staat aan en blijft aan tijdens de ventilatietijd. Na 24 x 0,5 = 12 uur moet er met de extra PBM s verder gelast worden. Immers, tijdens laswerkzaamheden altijd de extra PBM s gebruiken.