Inhoud Voorwoord 1. Aanspraken op garantie 2. Klussen en verbouwen 3. Schoonmaakadvies 4. Verwarmen 5. Elektriciteit 6. Tuinaanleg 7. Bevestigen van voorwerpen 8. Vloerafwerkingen 9. Onderhoud aan uw woning Onderhoudsplanning 10. Water- en gasinstallaties 11. Verwarmingsinstallaties 12. Mechanische ventilatie 13. Elektrische installaties 14. Revisietekeningen 15. Gebruikshandleiding/documentatie 16. Onderaannemers/Leverancierslijst 17. Nuttige adressen 18. Keurmerken Deze Woonwijzer is met zorg samengesteld. Toch is het mogelijk dat er kleine afwijkingen ontstaan. Voor schade ten gevolge van dergelijke afwijkingen stellen wij ons niet aansprakelijk.
Voorwoord Van harte gefeliciteerd! De KlaassenGroep feliciteert u met uw nieuwe woning of appartement. Graag zorgen wij er samen met u voor dat u lang plezier heeft van uw woning of appartement. Deze Woonwijzer helpt u daarbij. In deze Woonwijzer staat veel informatie over de technische aspecten van uw woning of appartement. Verder geven wij u belangrijke tips en adviezen voor het onderhoud van de diverse materialen en installaties. Het is belangrijk dat u deze opvolgt. Daarmee houdt u de materialen en installaties in goede conditie, verhoogt u uw wooncomfort en voorkomt u onverwachte problemen. Ook kunt u van de tips gebruik maken voor de inrichting van uw woning of appartement, de aanleg van uw tuin of werk maken van energiebesparing Wij gaan ervan uit dat u op veel van uw vragen het antwoord vindt in deze Woonwijzer. Wij wensen u veel woonplezier. Directie en medewerkers Klaassen Bouwmaatschappij Dinxperlo B.V.
2. Klussen en verbouwen Wanneer u wijzigingen wilt (laten) aanbrengen of iets in uw tuin wilt (laten) bouwen, is het verstandig om vooraf bij Bouw- en woningtoezicht van uw gemeente te informeren of kijk op www.omgevingsloket.nl. Aanpassingen Dragende muren kunnen niet zonder meer verwijderd worden. Er zullen altijd andere constructies nodig zijn die de functie overnemen. Raadpleeg hiervoor een deskundige. Niet dragende muren (gipsblokken, gasbetonelementen e.d.) hebben geen dragende functie. Bij verplaatsen van deze wanden altijd letten op de aangebrachte leidingen in deze wanden, zoals elektra en/of waterleidingen en de leidingen in de dekvloeren, zoals elektra-, water-, gas- en c.v. leidingen. Kleuren aan de buitenzijde mogen in enkele gevallen niet zonder meer worden gewijzigd. Let op de brandbaarheid van materialen die u wilt toepassen. Consequenties voor de verzekering Wanneer u wijzigingen of uitbreidingen aanbrengt, resulteert dit meestal in een waardevermeerdering. Het is verstandig om dit soort veranderingen zo snel mogelijk aan uw verzekeringsmaatschappij door te geven. Verf voor binnen Verf voor binnen herkent u aan de aanduiding Geen/zeer weinig oplosmiddel op het etiket. Professionele schilders mogen oplosmiddelrijke verf niet meer gebruiken voor binnenschilderwerk. Er is oplosmiddelarme verf voor binnen en buiten op de markt met Milieukeur. Bijna alle verfsoorten zijn tegenwoordig over elkaar aan te brengen, mits de eerste verflaag goed vastzit en goed wordt opgeschuurd. Alleen het overschilderen van (oude) acrylverven met alkyd-, high solid- of natuurverf kan in sommige gevallen problemen geven. Bewaar restjes Bewaar altijd wat verfresten en stukken behang. Die komen van pas als u eventuele beschadigingen wilt bijwerken.
4. Verwarmen Verwarmen is de grootste energieverbruiker in huis. Vaak is het mogelijk zonder comfortverlies toch energie en geld te besparen. Veel aanpassingen verdienen zichzelf al binnen een jaar terug. Mag het wat minder zijn? Verwarming kost veel energie en geld. Een gemiddeld huishouden verbruikt per jaar 1.200 kubieke meter gas voor verwarmen. Zet de verwarming één graad lager. Dat scheelt al gauw 85 kubieke meter gas en u bespaart ongeveer 7 procent op uw gasrekening. Thermostaat op tijd omlaag Zet de verwarmingsthermostaat lager als u voor een langer periode weggaat. De ideale temperatuur bij afwezigheid is 15 graden of nog iets lager. Bij deze temperatuur hoeft de verwarming ook na lange afwezigheid niet zo hard te werken, wordt het niet vochtig in huis, is het vrij snel weer comfortabel en bespaart u toch veel energie. In een moderne, goed geïsoleerde woning met vloerverwarming is het beter om de verwarming s nachts niet of maar enkele graden lager te zetten. Wanneer de vloer teveel afkoelt, is er extra energie nodig om hem weer op temperatuur te brengen. Geef de radiator de ruimte De radiator van uw centrale verwarming straalt warmte uit. Dat werkt het beste als deze warme straling de ruimte heeft. Een bankstel of gordijnen pal voor de radiator houdt de straling tegen en vermindert het comfort. Tip Een brievenbus in of naast de voordeur kan een doorgeefluik van tocht en kou zijn. Ook ontsnapt er de hele dag warmte uit het huis. Een tochtborstel, een klep of een kastje om de brievenbus heen kan wonderen doen. Tip Vraag uw installateur naar de mogelijkheden van een klokthermostaat. Niet elke thermostaat is geschikt.
6. Tuin en balkon Let bij graafwerkzaamheden goed op leidingen die in de grond zijn aangebracht. Plant geen bomen of struiken boven leidingen. Het beste is om de tuin minimaal twee steken diep om te spitten. Plant bomen niet te dicht bij uw woning. Wanneer bomen te groot worden, kunnen de wortels op den duur de gevel plaatselijk ontzetten en ook zal de gevel sneller vuil worden. Zorg ervoor dat de gevel altijd bereikbaar blijft voor onderhoudswerkzaamheden en ramen wassen. Breng het liefst geen grond aan tegen de gevel in verband met opspattend grond tijdens regenval. De gevel zal heel snel vuil worden. Leg bestrating afwaterend van de gevel. Zorg dat ventilatieopeningen open blijven. Klimplanten kunnen het voegwerk beschadigen. Stapstenen In plaats van een pad kunt u stapstenen neerleggen, bijvoorbeeld losse tegels of schijven van een boomstam. Pas wel op, want ze kunnen Bestrating De aanleg van een tuin begint meestal met de bestrating. Dat maakt de tuin toegankelijk en afwisselend. Voor de waterhuishouding in de tuin heeft (half)open bestrating de voorkeur, bijvoorbeeld boomschors, houtsnippers of gebroken puin. Koop het gebroken puin wel bij een gecertificeerd bedrijf, anders loopt u het risico verontreinigd materiaal aan te schaffen Voor een gesloten bestrating zijn tegels en klinkers met Milieukeur een goede keus. Voor het maken van een terras is een stevige ondergrond van zand een vereiste. Voor de bovenlaag kunt u kiezen uit tegels, bakstenen, grind, schelpen, boomschors of houten vlonders. Voor houten vlonders is hout van tamme kastanje of robinia een goed alternatief voor geïmpregneerd hout. Dit onbehandelde hout gaat ook heel lang mee. Minder wind en meer privacy met een haag Afscheidingen voorkomen inkijk en geven beschutting tegen de wind. U kunt hiervoor een schutting of een haag van planten kiezen. Een beukenhaag vraagt geduld. Deze haag behoudt s winters wel zijn blad. Een snellere groeier is liguster. Voor een laagblijvende afscheiding zijn buxus en taxus geschikt. Deze beide soorten groeien langzaam. Taxus kan giftig zijn: plant die dus niet op plaatsen waar dieren en kinderen ervan kunnen eten. Hulst vormt ook een fraaie haag. Meidoorn vormt een stevige haag, maar de doorns zijn erg scherp. Om een goedgevormde haag te krijgen moet u hem snoeien. Doe dit in het groeiseizoen, bijvoorbeeld in juni. Bij sommige hagen moet u eerst op hoogte snoeien. Als de haag wat voller geworden is, kunt u ook de zijkanten snoeien. Snelgroeiende hagen, zoals liguster, moeten enkele malen per jaar worden gesnoeid. De genoemde hagen horen meer bij ons klimaat en onze grondsoort dan exotische groenblijvers, zoals coniferen en laurierstruiken. Overleg met buren Het kan voordeel geven en problemen voorkomen als u vóór het plaatsen van uw schutting overlegt met de buren. Bijvoorbeeld over de mogelijkheid om gezamenlijk een schutting neer te zetten. Uw makelaar, gemeente of verhuurder kan u vaak meer vertellen over de richtlijnen voor het plaatsen van schuttingen.
8. Vloerafwerkingen Vloerbedekking Voordat u vloerbedekking gaat leggen of lijmen, moet het vochtgehalte van de afwerkvloer laten controleren door uw stoffeerder. Bij een te hoog vochtgehalte kan blaasvorming optreden met alle nadelige gevolgen. Het gebruik van tapijtlatjes wordt niet aanbevolen, omdat zich in de afwerkvloer leidingen kunnen bevinden. De leidingen kunnen beschadigen als de latjes worden vastgespijkerd. Voor het leggen van kurk, vinyl enz. (de dunne vloerbedekking) moet de afwerkvloer meestal geëgaliseerd worden. Bij anhydrietvloeren is het noodzakelijk door schuren de calciumcarbonaathuid te verwijderen. Tip Zie er op toe dat onder de deuren een ruimte van circa 1,5 cm overblijft in verband met de ventilatie. Parket Kiest u voor parket, dan is het advies een zogenaamde zwevende vloer toe te passen. De randen houdt u bij voorkeur vrij van de wanden. Ook is het raadzaam de ondervloer van het parket niet te spijkeren in verband met de aanwezige leidingen in de afwerkvloer. Laat u adviseren door uw leverancier voor wat betreft vochtgehalte, legmethodiek, afwerking enz. Vergeet niet het allerbelangrijkste: het voorkomen van contactgeluid. Vloerverwarming De warmte van de c.v.-leidingen in de vloer kunnen een nadelige invloed hebben op uw vloerafwerking. Informeer naar de maximale Rdwaarde. Een te hoge Rd-waarde van de afwerking heeft nadelige gevolgen voor de warmte-afgifte. Een steenachtige afwerking heeft de minste weerstand. Raadpleeg daarom altijd uw leverancier.
10. Water- en gasinstallaties Het gemiddelde waterverbruik per persoon is de laatste jaren licht gedaald. En er is nog meer mogelijk, met behoud van comfort. Interessant genoeg om eens bij stil te staan, temeer omdat een flinke stijging van de waterprijs wordt voorzien. Zuinig met water Schoon en veilig drinkwater lijkt vanzelfsprekend in ons natte land met veel regen en grote rivieren. Maar schijn bedriegt: het winnen van drinkwater uit oppervlaktewater en grondwater kost energie en dus geld. (Warm) water besparen levert een lagere waterrekening en een lager energieverbruik op. Nederlanders, waterlanders Gemiddeld gebruikt iedere Nederlander zo'n 124 liter drinkwater per dag. Dat komt neer op ruim 45.000 liter water per jaar. Met het gemiddelde jaarlijkse watergebruik van twee personen kun je al gauw een aquarium ter grootte van een ruime woonkamer vullen! Liters Percentage Douche, bad, wastafel 58 45,5 Toiletspoeling 37 29 Wassen 17 13 Afwassen 7 6 Voedselbereiding 1,5 1 Drinken 2 1,5 Overig 5 4 Totaal 127,5 Eenvoudige waterbesparingsmogelijkheden Door er bewust mee om te gaan kunt u veel water besparen. Met het vervangen van oude kranen, douchekop(pen) en stortbak(ken) door moderne, watersparende varianten in de keuken, de wc en de badkamer brengt een gemiddeld huishouden het waterverbruik al snel met zo n 30 procent terug. Ook wordt 12 procent bespaard op het energiegebruik voor warm water. De investeringen verdienen zich vaak binnen een jaar terug. Tapwater op minimaal 60 graden Een lage temperatuur van tapwater in boiler en combiketel is energievriendelijk. Maar bij een te lage watertemperatuur ligt de legionellabacterie op de loer. Deze ziekteverwekker kan een ernstige vorm van longontsteking veroorzaken (veteranenziekte). Bij een watertemperatuur van 60 graden of meer krijgt legionella geen kans. Top-10 waterbesparing 1 Gebruik een waterbesparende douchekop en zet volumestroombegrenzers op kranen. 2 Repareer lekkende kranen en een doorstromende stortbak. 3 Draai de kraan dicht tijdens het scheren en tandenpoetsen. 4 Let bij de aanschaf van een apparaat op het waterverbruik. 5 Maak een bewuste keuze tussen douchen en baden. 6 Geef planten in de tuin bij voorkeur water met een gieter en sproei alleen bij langdurige droogte. 7 Was alleen als de (vaat)wasmachine vol zit. 8 Doe de afwas niet onder de lopende kraan. 9 Zet een regenton onder de regenpijp en gebruik regenwater voor planten gieten van tuin- en kamerplanten en autowassen. 10 Was de auto en lap de ramen met een spons en een emmer water in plaats van met een tuinslang. Tip Een bevroren leiding is lastig, een gesprongen leiding is ellende. Sluit buitenkranen vóór het invallen van de kou af en laat leidingen leeglopen. Houd leidingen in onverwarmde ruimten vorstvrij (ook in de meterput). Zorg ervoor dat de hoofdkraan geen tocht vangt en maak kieren dicht. Isoleer leidingen die kunnen bevriezen.
12. Mechanische ventilatie De afzuigventielen zijn door de installateur ingesteld. Advies is deze niet te verstellen. Op het tweede ventiel in de keuken mag u absoluut géén afzuigkap met motor aansluiten. Er mag alleen een motorloze afzuigkap op aangesloten worden. De ventilatie kan geregeld worden met de drie standen of met de draadloze afstandsbediening. Belangrijk is dat het aanbrengen van wijzigingen in de installatie na de oplevering tot gevolg kan hebben, dat de hiervoor geldende garanties vervallen. Informeer daarom eerst bij de installateur, voordat u gaat wijzigen. In bedrijf stellen Voor het in bedrijf stellen van de installatie kunt u het instructieboekje gebruiken, dat u bij de oplevering heeft ontvangen. Onderhoud Belangrijk is dat de afzuigventielen regelmatig worden schoongemaakt. Dit voorkomt dichtslibben en vervuiling van de installatie. Voor meer informatie kunt u gebruik maken van het instructieboekje. Ventilatie-advies: schakelaar met 2 standen Bent u overdag thuis, zet de schakelaar dan in stand 1. Als er overdag niemand thuis is, s nachts of als u op vakantie gaat, zet u de schakelaar in stand 1. Als u gaat koken, douchen, verven, als er was te drogen hangt, of als er veel visite is, kunt het beste de schakelaar tijdelijk in stand 2 zetten. Laat na het douchen of koken de ventilator nog circa 20 minuten op de hoogste stand staan. Hierdoor wordt het meeste vocht en de kookdampen afgezogen. Schoonmaken van het systeem Uw ventilatiesysteem moet ieder jaar worden nagekeken en schoongemaakt. U kunt hiervoor het beste een onderhoudscontract afsluiten. Het is gebruikelijk en ook het goedkoopst dit te doen bij de installateur van uw cv-installatie. Ventilatieroosters en ventielen schoonhouden Gaat de bediening erg stroef, dan kan het zijn dat het rooster vervuild is. Het rooster zelf kunt u het beste droog schoonmaken, met een borstel of stofzuiger. Bij sommige types kunt u aan de binnenkant de kap van het rooster afnemen en deze in een sopje van water met een afwasmiddel schoonmaken. De ventielen kunt u zelf met een vochtig doekje, eventueel met een beetje afwasmiddel, schoonmaken. Als ze sterk vervuild zijn, kunt u ze voorzichtig uit de wand of het plafond halen en ze in een sopje leggen. Wanneer u de ventielen eruit haalt, let er dan op dat ze op de juiste stand worden teruggeplaatst en dat u ze niet verwisselt. Het is handig ze te merken of te nummeren met bijvoorbeeld plakkertjes, zodat elke ventiel op de juiste plek wordt teruggeplaatst. Zijn de ventielen voorzien van filters, dan moet u deze af en toe uitwassen in een sopje met afwasmiddel. Ventilatie-advies: schakelaar met 3 standen Bent u overdag thuis, zet de schakelaar dan in stand 2. Als er overdag niemand thuis is, s nachts of als u op vakantie gaat, zet u de schakelaar in stand 1. Als u gaat koken, douchen, verven, als er was te drogen hangt, of als er veel visite is, kunt het beste de schakelaar tijdelijk in stand 3 zetten. Laat na het douchen of koken de ventilator nog crica 20 minuten op de hoogste stand staan. Hierdoor wordt (bijna) alle vocht en de kookdampen afgezogen.
17. Nuttige adressen De adressen in deze lijst kunnen u helpen om duurzaam en geldbesparend wonen in de praktijk te brengen. Bij elke organisatie staat aangegeven met welke vragen en voor welke informatie u hier terecht kunt. Brandpreventie Voor meer informatie over brandpreventie kunt u contact opnemen met de plaatselijke brandweer of de voorlichter van de regionale brandweer. Ook kunt u terecht op de volgende websites: www.brandweer.nl (gezamenlijke brandweerinstanties) en www.brandwonden.nl (Brandwondenstichting). Consumentenbond De Consumentenbond is een onafhankelijke consumentenorganisatie die de belangen van de Nederlandse consument behartigt. Voor meer informatie: (070) 445 45 45 of www.consumentenbond.nl VeiligheidNL Consument en Veiligheid geeft onder ander informatie over veilig klussen. Voor meer informatie: (020) 511 45 67 of www.veiligheid.nl De Nederlandse Woonbond De Nederlandse Woonbond is een belangenorganisatie voor huurders. Via de Huurderslijn kunnen Woonbondleden juridisch advies inwinnen over alles wat met huurrecht te maken heeft. Voor meer informatie: (020) 551 77 55 of www.woonbond.nl Energielabel of Maatwerkadvies Eigenaren van woningen moeten bij verkoop of verhuur een Energielabel overhandigen. Dit label kunt u laten opstellen door een gecertificeerd adviseur. Het geeft aan hoe energiezuinig een woning is. Bent u op zoek naar een advies op maat, vraag dan een Maatwerkadvies aan, www.energielabel.nl of www.milieucentraal.nl Huurcommissies Huurcommissies zijn onafhankelijke instanties die tot taak hebben uitspraken te doen in geschillen tussen huurder en verhuurder, bijvoorbeeld over huurprijs, onderhoud en servicekosten. Met vragen kunt u het gratis landelijk telefoonnummer van de huurcommissies bellen: (0800) 488 72 43 of kijken op de website www.huurcommissies.nl Inbraakpreventie Gratis advies over de beveiliging van uw woning kunt u krijgen bij de preventieadviseur van het Politiekeurmerk Veilig Wonen. Met het Certificaat Veilige Woning kunt u bij sommige verzekeraars korting krijgen op uw inboedelverzekering. Voor meer informatie: landelijk politienummer (0900) 88 44 (lokaal tarief) of www.politiekeurmerk.nl Milieu Centraal Waar moet ik op letten als ik een wasmachine koop? Welke soorten verf zijn milieuvriendelijk? Milieu Centraal verstrekt onafhankelijke en praktische milieuinformatie over onder andere wonen, klussen en tuinieren. Voor meer informatie: www.milieucentraal.nl Postbus 51 Infolijn Bij de Postbus 51 Infolijn kunt u terecht met vragen over onder andere afval, energie, water, huren en huursubsidie. De Infolijn is gratis en iedere werkdag bereikbaar van 8.00 tot 20.00 uur. Voor meer informatie: (0800) 80 51 of www.rijksoverheid.nl Vereniging Eigen Huis Vereniging Eigen Huis is een onafhankelijke consumentenorganisatie voor (toekomstige) bezitters van een eigen woning. Voor meer informatie: (033) 450 77 50 of www.eigenhuis.nl Verwijderingsbijdrage Meer informatie over de verwijderingsbijdrage voor grote elektrische apparaten en lijsten van producten met en zonder verwijderingsbijdrage vindt u op www.consumentenbond.nl en www.nvmp.nl. Of bel gratis (0800) 024 20 02. VEWIN VEWIN is de overkoepelende organisatie voor waterleidingbedrijven. Hier kunt u informatie krijgen over duurzaam watergebruik in en rondom het huis en over de kwaliteit, bereidingen hardheid van drinkwater. Telefoon (070) 414 47 50 of www.vewin.nl
KIWA-keurmerk Laag Verbruik Douchekoppen, kranen, stortbakken en toiletcombinaties met de groene sticker van het KIWA-keurmerk Laag Verbruik zijn gegarandeerd waterbesparend inhoud rechten ontleend. informatie: kunnen geen worden Meer KOMO-keur Het KOMO-keur is een keurmerk voor de bouwkundige kwaliteit en milieu-eisen van bouwmaterialen, zoals dakpannen, bakstenen, gipsplaten en isolatiemateriaal. www.woonwijzermedia.nl Milieukeur Milieukeur is een onafhankelijk keurmerk voor de milieukwaliteit van producten. Op de website vindt u een overzicht van de producten en producenten met Milieukeur (non-food en food). Voor meer informatie: SMK, (070) 358 63 00 of www.milieukeur.nl Politiekeurmerk Veilig wonen Het Politiekeurmerk Veilig Wonen is er voor bestaande woningen en voor nieuwe, nog te bouwen woningen. U kunt uw huis aanpassen aan de eisen van het Certificaat Veilige Woning. Veel verzekeraars geven korting op de premie van de inboedelverzekering. Voor meer informatie: (0900) 88 44 (lokaal tarief) of www.politiekeurmerk.nl Colofon Concept en samenstelling KlaassenGroep, Woonwijzer Media Tekst- en beeldredactie en opmaak Ed Asscheman; KlaassenGroep Illustraties Ruben Wiggers (tekeningen); Adrie Jansen, Tekenteam (cartoons) Woonwijzer Media, mei 2012 De inhoud van deze Woonwijzer mag niet worden gebruikt zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Aan de