De Helmondse VARICON

De Helmondse VARICON 28 e Jaargang nummer 112 Mei 2012 De Varicon is de spreekbuis van de Vereniging voor Experimenteel Radio Onderzoek Nederland afdeling Helmond en wordt per e-mail gezonden aan de leden van de VERON afdeling Helmond. De Varicon verschijnt min of meer regelmatig ca. vier maal per jaar en bij bijzondere gelegenheden. Bijdragen in de vorm van kopij zijn natuurlijk altijd welkom, stuur ook eens een stukje naar de redactie! Bijeenkomsten en lezingen worden steeds gehouden op de 3 e dinsdag van de maand in zaal de Smed (Voorheen het Aambeeld), Dorpstraat 38 in Stiphout (Helmond). Op elke afdelingsbijeenkomst is ook de regionale QSL-manager en de bibliotheek aanwezig. De rondes van PI4HMD worden geleid zoals in de agenda vermeld en beginnen om 20:30 uur locale tijd. Frequentie: 145.400 MHz. AGENDA 2011 7 juni 20:30 uur LT op 145.400 MHz ronde nr 956 door Arno, PE2WGV 14 juni 20:30 uur LT op 145.400 MHz ronde nr 957door Arno, PE2WGV 21 juni Bijeenkomst in zaal de Smed 28 juni 20:30 uur LT op 145.400 MHz ronde nr 958 door Hans, PAøTLM 3 juli WIJKMANIFESTATIE in Helmond Noord In juli en augustus zijn er geen bijeenkomsten en reguliere rondes 2-3-4 sep De velddagen (zie artikel in deze varicon) 6 september 20:30 uur LT op 145.400 MHz ronde nr 959 door Rob, PA3AZM 13 september 20:30 uur LT op 145.400 MHz ronde nr 960 door Paul, PA3BIA 20 september Onderling QSO, QSL, QRM e.d. met de vakantiebelevenissen 27 september 20:30 uur LT op 145.400 MHz ronde nr 961 door Hans, PAoTLM 1 oktober De Regionale Radiomarkt (zie artikel in deze varicon) 4 oktober 20:30 uur LT op 145.400 MHz ronde nr 962 door Rob, PA3AZM 11 oktober 20:30 uur LT op 145.400 MHz ronde nr 963 door Arno, PE2WGV 18 oktober Lezing door Hans, PAoTLM over de GRC9 25 oktober 20:30 uur LT op 145.400 MHz ronde nr 964 door Hans, PAoTLM 1 november 20:30 uur LT op 145.400 MHz ronde nr 965 door Rob, PA3AZM 8 november 20:30 uur LT op 145.400 MHz ronde nr 966 door Arno, PE2WGV 15 november Lezing door Jean-Pierre PE1NPG over Digitale Modes??? 22 november 20:30 uur LT op 145.400 MHz ronde nr 967 door Paul, PA3BIA 29 november 20:30 uur LT op 145.400 MHz ronde nr 968 door Hans, PAoTLM 6 december 20:30 uur LT op 145.400 MHz ronde nr 969 door Rob, PA3AZM 13 december 20:30 uur LT op 145.400 MHz ronde nr 970 door Arno, PE2WGV 20 december Bingo avond voor het hele gezin 27 december oudejaarsronde nr 971 door Hans, PAoTLM 3 januari 2012 Nieuwjaarsronde nr 972 door Paul, PA3BIA Varicon 112 Mei 2011 1

OVERLIJDENSBERICHT Wim, PA3EQH Vandaag kreeg ik te horen dat Wim Wiegman, PA3EQH op 5 mei is overleden. Wim woonde in Haarlem, maar had ook een huisje in Lieshout en als hij daar was meldde hij zich regelmatig in op onze rondes. Ook kwam hij wel eens naar de verenigingsavonden. Ik denk wel dat er een aantal leden zijn die zich Wim kunnen herinneren. Wim is 79 jaar geworden. WIJKMANIFESTATIE Komt ALLEN!! Hierbij de uitnodiging voor de wijkmanifestatie rondom wijkcentrum de Boerderij en het Hoboplein die gehouden zal worden op zondag 3 juli aanstaande van 13.00 tot 17.00 uur. Het doel van deze wijkmanifestatie is om zoveel mogelijk wijkbewoners de mogelijkheid te bieden kennis te laten maken met alle activiteiten, verenigingen en stichtingen die in de wijk Helmond Noord plaatsvinden. Uiteraard zijn wij als VERON afdeling Helmond daar ook vertegenwoordigd en zullen een en ander aan de toeschouwers laten zien en uiteraard kunnen ze dan ook zelf deelnemen aan onze hobby. Wij hopen dat ook de leden van de afdeling Helmond een keer langs komen om een praatje te maken met de uiteraard vele bezoekers. Aangezien er bij het ter perse gaan van deze Varicon de precieze demonstratieplek van de Veron afdeling Helmond nog niet bekend is dient U de lokale informatiebladen zoals de Traverse en de Trompetter in de gaten te houden. Nog een vervolg van de Lezingen van Jo PA3GDC. Hieronder het schema en nog enkele opmerkingen naar aanleiding van het verhaal over MOS-FET eindtrappen en de daarbij gebruikte transmissielijnen. Dit is 4:1 imp.transm. lijntrafo met 8 tot 10 windingen per kern met 25Ω dunne coaxkabel. Aan de voorzijde de parallelschakeling voor 12,5Ω zijde te zien, de andere 50Ω kant zijn de mantels met elkaar verbonden en de beide aders vormen de as output. Bij gebruik van de hs fets is een 1:1 imp trans lijntrafo toegepast. Dit zijn circa 8 tot windingen dunne 50Ω coaxkabel op een 35mm ferrietkern gewikkeld. Waarschijnlijk is het 43 materiaal met een u van 500 tot 1000 het meest geschikt. Varicon 112 Mei 2011 2

4 8 1 2 3 4 VCC D C B A Q13 PNP Q11 PNP R17 RES2 R23 POT2 R13 RES2 R20 POT2 VCC 5 6 R19 RES2 3 2 J1 2 1 IN R15 RES2 Z6 ZENER1 U1B 7 14 58 R24 POT2 4:1 imp 2 varkensneus met n=10 bif Z4 ZENER1 U1A 1 14 58 R21 POT2 Z5 0V-3V Z3 0V-3V T3 T4 Z8 CAP VCC Z7 CAP VCC R18 RES2 R14 RES2 C4 C2 L1 20 0n R7 6E2 R1 6E2 R8 8K2 L2 20 0n C8 C3 R5 8K2 Z2 20 V 11 0V R4 3K9 C13 C14 R2 3k 9 36 V Z1 20 V R3 27 0 R9 68 R6 27 0 C7 Q8 BD2 36 Q7 BD2 35 R12 50 0 R10 68 R11 50 0 C1 Q1 2S K5 38 L5 33 0n L6 33 0n 1 2 3 4 Q2 2SK5 38 Q3 BD2 36 Q4 BD2 36 Q10 BD2 36 Q5 BD2 36 Q9 BD2 36 Q6 BD2 36 1w C9 C11 11 0V C5 50 n T1 4 BIF T2 1:1 IMP 11 0V L4 C6 50 n L3 C10 47 0n Title Size A4 C12 47 0n C16 10 0u Number C17 10 0u J2 1 2 OUT 11 0V C15 10 u HF MOSFET LINEAR J3 1 2 36 V IN Revisio n 80m-40m Date: 24 -Apr-201 1 Sh eet of File: D:\ADVSCH\EXAMPLES\FETLINEA.SCH Drawn By: JO JANSEN D C B A Voor de ingangstrafo is een 4:1 transmissie lijn trafo gebruikt, gemaakt op een zelfde manier als de uitgangstrafo van 4:1. Er zijn 2 varkensneusjes toegepast, waarbij per varkensneus 8 windingen (4 per gat) zijn gewikkeld van bifilair getwiste draad van 0,35 mm. Hierbij even goed opletten met serie en parallel schakelen. Merk even een van de 2draden aan beide zijden met b.v. een zwarte stift en beschouw dit dan als de mantel van de coax bij de uitgangstrafo en soldeer dan zodanig aan elkaar Varicon 112 Mei 2011 3

Op deze foto is nog een 1:1 inputtrafo toegepast, beter om 4:1 toe te passen met 2 van deze varkensneuzen. Bovendien zie je de bif smoorspoel om de drains van dc te voorzien. Ook zit hier een winding om enige tegenkoppeling te verzorgen. De Buddipole Antenne. Door Jean-Pierre, PE1NPG Varicon 112 Mei 2011 4

Al een flink aantal jaren heb ik de beschikking over een zogenaamde Buddipole Antenne. Deze antenne is ontwikkeld door Budd Drummond, W3FF, een fanatieke portable-qrp operator uit de VS. Een bijzondere antenne? Nee, dat niet echt, het is een met loading coils verkorte dipool antenne geschikt voor de korte golf banden van 40 -> 6 meter plus 2 meter. Tot zover niets nieuws. Echter, door de gekozen bouwwijze is deze antenne geschikt voor allerlei experimenten, en door zijn lichte gewicht (< 1Kg voor de antenne zelf) en compacte opbergwijze is dit een hele fijne vakantieantenne. Verpakking. De antenne wordt standaard geleverd in een fraai foedraal dat ingepakt zit in een kunststof (document-)bus. Daarin zitten een all-round T-stuk, 2 basis dipool stukken van ongeveer 60 cm, de twee af te stemmen loading coils, twee uitschuifbare telescoop wips, 10 meter coax, voorzien van een balun en twee steker verbindingen. Alles is voorzien van 3/8-10 schroefdraad. Dit past allemaal prima mee in een koffer om mee te nemen op vakantie. Samengebouwd geeft dat een dipool met een spanwijdte van 5 meter, die echter ook in allerlei andere configuraties te gebruiken is. De VersaTee. Links het basis T-stuk dat de kern van de antenne vormt. Te zien is dat aan weerszijden de antennestukken kunnen worden aangeschroefd, maar dat ook e.e.a. verticaal kan worden geplaatst. Als extra (foto rechts) zijn ook een rotating arm kit verkrijgbaar, waardoor het mogelijk is de dipoolarmen in welke willekeurige stand ten opzichte van elkaar te verstellen zijn. Daardoor zijn configuraties als Sloper, inverted- en non-inverted V in een handomdraai te maken. Ook een arm als vertical en de andere arm als afgestemde counterpoise. Overigens heb ik die rotating arm kit zelf gemaakt, de originele kost $45. Alles is voorzien van 3/8-10 draad, dat is een standaard binnen de Amerikaanse antennebouw. (Dus ook MJF etc) Aan de onderzijde is het ½ gasdraad voor de antennemast. Varicon 112 Mei 2011 5

De loading coils. De loadingcoils zijn gemaakt van verliesarm kunststof met en afstembaar met een aangekrompen draad die op een afstemklip op de spoel wordt verbonden. Die afstemclip, gemaakt van RVS, kan op iedere wikkeling van de spoel aangehaakt worden. Daardoor, en door te spelen met de lengte van de aangeschroefde wips, is Buddipole op iedere frequentie tussen 40 meter en 6 meter afstembaar. Bij de 2 meter worden de spoelen en de vaste antennestokken niet gebruikt, alleen de wips. Afstemmen. De antenne kan dus met het aantal windingen van de spoelen, en met het verlengen en verkorten van de telescopische wips afgestemd worden. In principe is de antenne goed afstembaar met een tranceiver en SWR meter, maar dat is vrij bewerkelijk. Makkelijker is om een SWR analyzer o.i.d. beschikbaar te hebben in welke vorm dan ook, dat help. Zelf heb ik de MFJ-259B ter beschikking, maar ik heb jaren met een zelfbouw Tennadipper gewerkt, en dat ging ook goed. Leuk is ook dat je de antenne iets in onbalans kan brengen, door bv de spoelen ongelijk te maken. De antenne wordt dan iets uit het midden gevoed, waardoor je ook met de impedantie kan spelen. Het coax mantelstroomfilter voorkomt problemen daarmee. DE HMD Dipool. De originele antenne is vrij prijzig, met name de vele verkrijgbare accesoires. Daar komt bij dat hij nog vanuit de USA verzonden en ingevoerd moet worden. Een aantal amateurs in het Hellemondse hebben daarom, met behulp van de machinale bewerkingskunsten van Martien HBY, deze antenne nagebouwd in een low-cost versie, met goede resultaten, zie daarvoor de website aan het einde van dit artikel. Daarbij hebben ze niet de VersaTee nagebouwd, zodat hij alleen in dipool configuratie te gebruiken is. Ervaringen. Ik heb de antenne al enige jaren vooral mee op vakantie gebruikt, naar volle tevredenheid. Afstemmen is met een SWR analyzer een fluitje, en dan heb je een mooie efficiënte antenne ter beschikking, met zijn voor- en nadelen. Ik heb een Caravan antennemast met een Manfrotto fotolampstatief verlengt zodat ik op een hoogte van 7,5 meter de dipool kan wegzetten. Ook heb ik de helft van de antenne als GP boven op de caravan gehad, beide configuratie werken prima met een vermogen tot 100 watt. Voor- en nadelen. Voordelen: Superklein en licht, ideale vakantie antenne Fijne experimenteerantenne, met veel configuratiemogelijkheden Breed inzetbaar Hoogwaardige materialen, daardoor bv hoge Q van de spoel Varicon 112 Mei 2011 6

Super service, een defecte spoel is voor mij gratis vervangen door Budd, koste mij alleen het terugsturen naar de USA. Altijd binnen SWR 1:1.2 te krijgen Nadelen: Relatief duur ($199 voor de basis), komt transport en invoerrechten nog bij. Hij is licht, en net zoals de HMD dipool daardoor erg fragiel. Dat wil zeggen: omvallen is stuk! (mij nog niet gebeurd, maar vraag het aan Hans TLM met zijn HMD dipool) De antenne, maar dat is logisch, is erg smal (50Kc) op 40 meter. Daar ik meestal PSK werk op de vaste frequentie is dat voor mij niet bezwaarlijk. Afstemhulp in welke vorm dan ook is wenselijk. Een zelfbouw Tennadipper helpt al. Tips: Fijn om 3/8-10 snijplaat en tap te hebben, dan kun je zelf wat hulpstukken e.d. maken, want die zijn erg duur in aanschaf. Zie ook : www.buddipole.com Home of the Buddipole http://hmddipole.hamstart.net/ De HMD dipool website http://www.4sqrp.com/kits/td/td.htm Tennadipper, afstemhulp voor SWR tuning http://groups.yahoo.com/group/buddipole/ Buddipole User Group http://www.qsl.net/w3ff/ De eerste DIY Buddipole van Budd Drummond, deze heb ik ook gebouwd, en die werkt ook gewoon. Voor de vliegtuigliefhebbers: Door Wim, PA0WGV Op internet is een site waar je vliegtuigen kunt zien vliegen zoals dat door een verkeersleider gezien wordt. Een heel groot gebied kun je bekijken. Je kunt inzoomen; de landkaart zit "eronder". De vliegvelden worden door een blauw kruisje aangegeven De vliegtuigjes worden in geel op de kaart "geplot". Als op een vliegtuigje klikt wordt het rood, er komt een mooi labeltje tevoorschijn. Links in de kantlijn zie je een uitgebreid overzicht met een fotootje van het vliegtuig. Het call-sign, het vluchtnummer. Ook de vlieghoogte, de vliegsnelheid de vliegrichting en soms ook de plaats waar het vliegtuig vandaan komt en wat de bestemming is. Ook wordt aangegeven door welke radarbox de informatie verzorgt wordt EHAM1 EHRD1 EDLM enz Als je er een scanner voor de communicatie bij gebruikt kun je het vliegtuig prima volgen tot op grote afstand of totdat het toestel geland is of beneden een bepaalde hoogte komt. Je ziet ook een "track" zoals het vliegtuig gevlogen heeft. In kleur kun je ongeveer de hoogte zie waarop het toestel gevlogen heeft. De site is 'live' dus als je een toestel ziet in de lucht kun je het bijna direct ook op het scherm zien. Helaas komen niet alle vliegtuigen, ballonnen, motorzwevers en militaire vliegtuigen op het scherm. succes met bekijken. www.flightradar24.com Varicon 112 Mei 2011 7

DE PHILIPS PORTOFOON SDR-314 Het is alweer een hele tijd geleden dat er in de Varicon een stukje over dump verscheen. Het laatst in augustus 2009. Ik zal proberen om regelmatig weer wat in ons lijfblad te schrijven. Overigens gaat het altijd over apparaten die ik zelf in mijn bezit heb. Deze keer dus over de portofoon SDR-341, ja, Philips noemt dat een portofoon, wij zouden nu spreken over een hele grote Amerikaanse ijskast, maar het apparaat stamt dan ook uit 1953 en toen was de portofoon zoals wij die nu kennen beslist nog niet uitgevonden. Goed, het is een buizen apparaat, vanzelf sprekend in die tijd en werd gebruikt door de brandweer en de BB (Bescherming Bevolking). De BB was een organisatie die na WW II in het leven was geroepen om in tijden van onrust de bevolking te beschermen en het leger te ondersteunen. Mensen die niet in dienst hoefden en dienstplichtige militairen die niet op herhaling gingen, moesten vaak verplicht 2 jaar bij de BB dienen. Er waren plaatselijke afdelingen en in de diverse wijken waren zg. blokhoofden. Die waren herkenbaar aan een schildje bij de voordeur. In de torenstraat in Helmond stond een gebouw van de BB: Maar goed, terug naar de portofoon. De SDR-314 is een draagbare FM zendontvanger voor het frequentiegebied van 156 tot 174 MHz. Zender en ontvanger zijn kristal gestuurd en geschikt voor 1 kanaal. De zend- en ontvangfrequentie hoeft niet hetzelfde te zijn. Allereerst volgen hier de technische gegevens: A: Zender: Modulatie is fasemodulatie, uitgangsvermogen is 150 mw. X-tal is 1/64 deel van de uitgangsfrequentie. B: Ontvanger: Dubbelsuper, 1e mf is variabel en loopt van 6,7 tot 7,7 MHz, de 2e mf staat vast op 1,5 MHz. X-tal is freq.+ 1,5 MHz/ 19. Ingangsimpedantie is hoogohmig,500-1000 Ohm en de antenne is een halve golf antenne. LF uitgangsvermogen is 10 mw. C: Algemeen: Buizen bezetting : DF91 / 1T4 2x DF92 / 1L4 10x DL92 / 3S4 3x DL93 / 3A4 4x EF95 / 6AK5 2x In totaal dus 21 buizen, 19 stuks batterij buizen en 2 indirect verhitte buizen. De voeding van het geheel komt uit een 6 Volt natte! Accu. ( kast niet op zij kant Varicon 112 Mei 2011 8

leggen!) De 2 indirect verhitte buizen staan direct op 6 Volt en de andere buizen, waarvan de gloeispanning 1.4 Volt is, staan in een serie/parallelschakeling ook op 6 Volt. De hoogspanning, 70 Volt voor de ontvanger en 140 Volt voor de zender wordt d.m.v. een triller-omvormer en een transformator opgewekt. Opgenomen stroom: Ontvanger 1,5 Amp. = 9 Watt Zender 2,5 Amp. = 15 Watt. Hoezo rendement.? Afmetingen en gewicht : HxBxD 425 x 315 x 165 mm, 7,5 Kg zonder accu. De kast bestaat uit 2 delen, in het onderste deel bevindt zich de accu en het voedingsgedeelte met een aan/uit schakelaar die van de buitenkant bedienbaar is. In de bovenste helft is de eigenlijke zend-ontvanger ondergebracht. Nog wat verdere wetenswaardigheden over de set. Hoewel niet militair is de set toch in de bekende olijfgroene kleur gespoten Bovenop bevind zich een handvat en uiteraard de antenneaansluiting. Dit is een schroefaansluiting voor de staaf antenne. Verder een aansluiting voor de Tele-microfoon, die van een Engels type is. In de jaren vijftig was de apparatuur van het leger en semi-militare organisaties nog voornamelijk op Engeland geënt. Later oriënteerde het leger zich voornamelijk op Amerika. Ook is er nog onder een afschroefbaar kapje toegang tot een instelpotmeter om het squelch niveau in te stellen. De set werd met riemen op de rug gedragen. Nog enkele schakeltechnische bijzonderheden. De modulator bestaat niet uit een varicapdiode maar uit een gewone germaniumdiode van het type OA 74. De koolmicrofoon is direct op deze diode aangesloten., dit kan omdat een koolmicrofoon een vrij grote spanning af kan geven en het oscillatorsignaal wordt ook nog 64 keer vermenigvuldigd, zodat toch nog voldoende zwaai wordt verkregen. Van de 2 indirect verhitte buizen zit een EF95 in de ingang van de ontvanger omdat met deze buis een betere gevoeligheid kan worden verkregen ten opzichte van een batterijbuisje. De 2 e EF95 zit in de eindtrap van de zender om toch nog een beetje uitgangsvermogen te krijgen. Waarschijnlijk is hier niet voor een EL-type gekozen om het gloeistroom verbruik niet te groot te laten worden. Om van zenden naar ontvangen om te schaken wordt van relais gebruik gemaakt. Hiermee wordt de antenne en alle anode- en gloeispanning omgeschakeld. Alleen de 2 EF95 s en de ontvangeroscillatorbuis zijn permanent op de accu aangesloten. Wat je tegenwoordig niet meer zo vaak ziet, maar misschien ook nu nog voor zelfbouwers handig kan zijn is het volgende: In het HF gedeelte van zowel zender als ontvanger komen condensatoren voor van een paar pf. Deze c s zijn gemaakt van 2 stukjes montagedraad die een aantal keren zijn getwist. Hoe meer twist, hoe meer pf s. Deze c s Moeten bij ombouw aangepast worden, makkelijk, werkt net zo goed als een trimmertje en is veel goedkoper. Voor de zendereindtrap en de LF-eindtrap wordt dezelfde buis (EF95) gebruikt, ook hierbij maakt men van een relais gebruik om naar de diverse functies om te schakelen. De set kan gemakkelijk naar 2 meter worden omgebouwd, de HF-kringen in zender en ontvanger een beetje bijregelen en de set staat op 2 meter. Af en toe duikt deze set nog wel op radiomarkten op, Meestal zijn ze onklaar gemaakt, maar de schade blijft dan beperkt omat er alleen maar onder het chassis met een hamer is geroerd. Met een hand vol keramische condensatoren kom je dan meestal een heel eind. Groeten. Hans PA0TLM. Op de volgende pagina staat het schema afgedrukt. Varicon 112 Mei 2011 9

Varicon 112 Mei 2011 10

Een hartelijk welkom aan ons nieuwe lid de heer Thomas Mallek, PD0T Wij hopen dat hij zich snel thuis zal voelen binnen onze vereniging en dat we hem binnenkort op de verenigingsavond kunnen ontmoeten. Het bestuur afdeling Helmond Het bestuur van de afdeling Helmond Alexander Reloe, PE2ARL, Voorzitter Duin 4, 5737 RH Lieshout tel. 0499-422831 e-mail: pe2arl @ pi4hmd. nl of voorzitter @ pi4hmd. nl Arno Winckens, PE2WGV Secretaris David Teniersstraat 15 5702 CG Helmond tel. 06-21500197 e-mail: pe2wgv @ pi4hmd. nl of secretaris @ pi4hmd. nl Hans van Rooy, PAoTLM, Penningm. Quinten Matsysstraat 13 5702 BB Helmond tel. 0492-842313 e-mail: pa0tlm @ pi4hmd. nl of penningmeester @ pi4hmd. nl Jan Vriends, PAøNDS Lid Willemstraat 7a, 5707 HK Helmond tel. 06-51830139 Rob Elemans, PA3AZM Lid e-mail: pa3azm @ pi4hmd. nl Paul Jacobs, PA3BIA Lid e-mail: pa3bia @ pi4hmd. nl Jean-Pierre van der Zanden, PE1NPG Lid e-mail: pe1npg @ pi4hmd. nl De Velddagen 2011 Op 2, 3 en 4 september zullen wederom de velddagen van de afdeling Helmond worden gehouden op Camping De Grotelse heide in de gemeente Bakel. Organisatie is in handen van Hans PA0TLM en Paul PA3BIA, Maar natuurlijk kunt U zich aanmelden via ieder van de bestuurleden. Afgelopen jaren is het aantal deelnemers afgenomen, en dat is jammer, want het is zowel qua radiotechniek als het sociaal samenzijn is dit echt een hoogtepunt.. We hopen dit jaar op een weer een groter aantal deelnemers, zodat we ook samen weer lekker samen onderling QSO kunnen houden, met een lekker hapje en drankje. We zullen U via de mail dan ook benaderen om deel te nemen Dat hoeft natuurlijk niet perse met een of meer overnachtingen, een bezoekje is ook leuk! Hopelijk kunnen we dit jaar ook jullie enthousiasmeren! De Velddag organisatie. Varicon 112 Mei 2011 11

27 e REGIONALE HELMONDSE RADIOMARKT Op Zaterdag 1 oktober 2011 Dit jaar is het al weer voor de 27 e keer dat de gezellige radiomarkt van de afdeling Helmond georganiseerd gaat worden. Net zoals afgelopen jaren zal er diverse zend- en ontvangstapparatuur, dump, onderdelen voor de zelfbouw en aanverwante materialen aangeboden worden voor soms echte ouderwetse prijzen. De entreeprijs hebben we ook ouderwets laag gehouden en bedraagt 2,= per persoon waarbij de kinderen tot 12 jaar gratis naar binnen mogen. De openingstijden zijn van 09.00 uur tot 14.30 uur. De markt is natuurlijk niet alleen om spullen te kopen maar ook om met medeamateurs te kletsen over antenne s en zenders en daarbij vele herinneringen op te halen uit vervlogen tijden, dit kan natuurlijk op de markt zelf aan de bar onder het genot van een drankje. Gedurende de radiomarkt is ook PI4HMD actief op 145.400 MHZ om U de weg te wijze naar zaal MFC De Smed, Dorpsstraat 38, 5709 GJ Helmond (Stiphout). Voor geïnteresseerden zijn er nog enkele tafels beschikbaar. Reserveren is mogelijk via Gerard, PDoPKG,via pd0pkg@home.nl of radiomarkt@pi4hmd.nl of 06-12877337. We hebben voor de standhouders een gratis verloting waarbij ze hun volledige standgeld kunnen terugwinnen. De organisatie hoopt u op 1 oktober te mogen begroeten en wenst u alvast een prettige dag. Namens de organisatie, Gerard, PDoPKG Varicon 112 Mei 2011 12

Het Taboe van de circulaire yagi Je kent die verhalen wel: Bij TX ben je de helft (3db) van je vermogen kwijt, en bij RX wijst de S-meter een half puntje minder aan. Als je zo' n antenne zou vervangen voor een lineaire yagi dan mag je hem voor dezelfde gain bijna de helft korter maken, dat scheelt in het totaal 75% aan aluminium voor de elementen, dus de windlast is een stuk lager en daardoor slaap je bij een storm ook weer beter. De kans dat je een amateur treft die ook circulair zit is toch al klein. Zo zijn er nog wel wat argumenten aan te voeren om toch maar niet aan zo'n hemelhark te beginnen. Als je deze uitspraken hoort kan je niet anders zeggen dat het klopt en denk je daar niet verder meer over na, ook in de naslagwerken (als men die al heeft) vind je maar bar weinig die het bovenstaande kunnen ontkrachten. Indien er masten worden gebruikt van 15 a 20 meter hoog is de radiohorizon c.a. 28 tot 34 km Als in iedere mast een antenne hangt met gelijke polarisatie dan zou je kunnen denken dat de situatie optimaal is echter niets is minder waar!! Elk obstakel op het pad tussen twee antennes geeft, behalve het altijd aanwezige trajectverlies, extra verlies aan reflecties en polarisatie verdraaiingen, je zal een zeer kleine verticale openingshoek moeten hebben om in ons vol gebouwde en redelijk bebost landje van 'optimaal resultaat' te kunnen spreken En zelfs dan kijken we nog maar net boven de bomen en bebouwing uit... Kort om Pietje zit horizontaal, en het is maar zeer de vraag of dit bij Jantje ook zo binnenkomt Ja een groot deel wel, maar de rest heeft onderweg een ander polarisatie gekregen of is door reflecties totaal verdwenen. Omdat bij Jantje de S-meter rechts in de hoek hangt is het 100% en besef je niet dat het beter kan. Zou het resultaat bij Jantje onvoldoende zijn dan is de gedachte snel een eindtrap te kopen, men ziet hier over het hoofd datje ook verlies hebt bij ontvangst en dat kun je niet oplossen door een grote.eindtrap aan te schaffen, denk eens na over andere antennes, kabellengte en kwaliteit, sluit je ogen niet voor andermans experimenten, daarmee kan je veel geld uitsparen. Het 3db verlies verhaal van de circulaire yagi gaat ALLEEN op bij absoluut vrij zicht en over een VEEL kleinere afstand dan de radiohorizon! Heb je dan nog wel een Yagi nodig?? Voor wie het naadje van de kous wilt weten moet eens hoofdstuk F lezen in deel 5 van UHF UNTERLAGE, geschreven door Karl Weiner (DJ9HO) (zeer de moeite waard). Ander verhaal: Uit experimentele metingen verkregen, deze keer opgepikt uit het antenneboek van Rothammel (Y21 BK), de volgende gegevens. Je plaatst voor een dicht gemengd bos van een kilometer of 4, een zendantenne en meet aan de andere kant wat er ongeveer uitkomt: Vertikaal-40db, Horizontaal-12db, Circulair -3db. Dat is toch aardig, je hebt horizontaal 8 antennes nodig om op gelijk niveau te komen als bij een circulaire yagi l!l, laten we het maar niet eens hebben over de verticale vervanging, HOEZO overbodig aluminium?? Nu zul je zeggen; Ik woon toch niet ineen bos? Klopt maar het. zegt wel heel duidelijk dat je een behoorlijke demping kan verwachten op het pad tussen twee antennes waar zich obstakels bevinden. Tenslotte is er niet bekend wat er tussen jou en je gesprekspartner aan obstakels staat, als kun je maar 3 db verdienen dan scheelt dit toch een complete antenne! Varicon 112 Mei 2011 13

Blijkbaar kun je in praktijk veel meer verdienen met een circulaire antenne. Wat te denken van het volgen van een mobiel station op een afstand van 20km. Hij heeft op zijn dak een antenne die bedoeld is als verticaal gepolariseerde antenne Vroeger, je ziet ze af en toe nog, had je van die 5/8 zwabberzakken die regelmatig onder 45 graden over het dak stonden zwaaien, hoewel deze antennes een beter signaal neer konden zetten was een goede redelijk ongestoorde verbinding eerder uitzondering dan regel. Circulaire antennes kunnen deze signalen veel beter aan! Ook satelliet en meteoscatter, laag aan de horizon, is goed te doen zonder elevatie. Zoek eens richting de grote stad, als daar zich een opstijgende warme luchtkolom bevindt, kan het best zijn dat daar signalen te vinden zijn die van ver komen uit een heel andere richting dan waar het station zich geografisch moet bevinden. Op deze manier gebruik je de luchtkolom als een reflector die op grote hoogte is opgehangen. DK7ZB, de nieuwe Duitse antennegoeroe woont in een dal met, grotendeels aan 3 kanten afscherming door bergen. Om zijn antennepositie te kunnen verbeteren heeft hij verschillende testen uitgevoerd, waaronder een test met een circulaire yagi. Zijn bevindingen; Behalve dat hij gemakkelijker het dal uitkwam, kon hij mobiele stations en veraf gelegen repeaters beter bereiken, bovendien kon hij geen verbetering vinden t.o.v. horizontaal gepolariseerde antennes In praktijk was van die, zo omstreden, 3db verlies niets te vinden anders had hij daar zeker melding van gemaakt! Vanuit ZIJN situatie is het in ieder geval niet de moeite geweest om circulaire antennes op het dak te plaatsen, en heeft hij misschien wel zijn antennes boven elkaar gestacked om de verticale openingshoek te verkleinen, wat voor hem zeker voordelen zal opleveren. We zullen het niet weten want daar is verder gene melding van gemaakt. Al met al is de circulaire yagi een multifunctionele antenne die zonder omschakelen al doet wat met een lineaire antenne, met (theoretisch) 3db meer gain, slechter kan gaan. We hebben gezien dat het 3db 'verlies' in theorie zeker klopt maar in de praktijk volkomen anders zal uitpakken. Als je kiest voor 2 lineaire antennes, verticaal en horizontaal apart, en nog steeds dezelfde bos aluminium(+tweede boom) in de lucht hangt, bovendien extra een 'koeienhoorn' nodig hebt om de antennes uit elkaar te hangen, een extra kabel naar de shack of een coaxrelais, en de DAN nog hogere wind last voor lief neemt dan ben je verkeerd bezig Ik hoop hiermee een klein beetje te kunnen bijdragen om de circulaire yagi uit zijn verdomhoekje te krijgen, en de lezers te interesseren om zelf eens wat dieper te graven, of wat verder te kijken als hun neus lang is. Het is NIET de bedoeling om iedereen een circulaire yagi aan te praten alsof er niks beters is, het is WEL zo dat deze antenne beter gebruikt kan worden vanuit moeilijkere antenne posities, dichte bebouwing of bebossing, omdat het signaal daar beter tussendoor komt. Iedere antennesituatie is uniek door de plaatselijke omstandigheden en vraagt om verschillende oplossingen. PD0JMC Varicon 112 Mei 2011 14

Over antennes gesproken: voor als je plaats genoeg hebt op je dak! Misschien iets voor U? Gespot door pa0tlm in Cuba. Varicon 112 Mei 2011 15

Afz. De Varicon Afdelingsblad van de VERON afdeling Helmond Redactie VARICON pe2wgv@pi4hmd.nl & pe1npg@pi4hmd.nl Varicon 112 Mei 2011 16