Hier is ruimte voor een introtekst die zichtbaar is voordat de presentatie Samen werken aan een begint. gezonde en frisse mond bij kwetsbare ouderen! Najaar 2016, Landelijke uitrol project
Scholing voor Huisartsen, POH-ers, casemanagers dementie en wijkverpleegkundigen
Programma Mondgezondheid van belang voor levenskwaliteit! Veel voorkomende bedreigingen van de mondgezondheid (Andere) mondproblemen bij kwetsbare ouderen Medisch-tandheelkundige interactie De mond niet vergeten! 7 September 2016 3
Mondgezondheid van belang voor levenskwaliteit Een goede mondgezondheid is belangrijk : voor een frisse mond: knuffelen met kleinkinderen en andere geliefden om goed te kunnen spreken en lachen om goed te kunnen kauwen en te genieten van een lekker bordje eten en ook voor de algemene gezondheid De mond niet vergeten! 7 September 2016 4
Een goede mondgezondheid is van belang voor de algemene gezondheid! Relatie met: longontsteking hart- en vaatziekten moeilijk instelbare bloedsuikerspiegel bij diabetes meer exacerbaties bij COPD De mond niet vergeten! 7 September 2016 5
En wist je ook dat: goed kauwen de achteruitgang van de cognitie (denkvermogen en geheugen) kan vertragen? De mond niet vergeten! 7 September 2016 6
Mondgezondheid wordt multifactorieel bepaald 1 dieet 2 mondhygiëne 3 roken, alcohol gebruik 4 stress 5 trauma 6 verschillende systemische aandoeningen 7 bijwerkingen van medicatie De mond niet vergeten! 7 September 2016 7
Minder gebitsprothesen De daling is vooral manifest bij de 50- tot 70-jarigen. Onder de veertig jaar is het kunstgebit vandaag de dag nagenoeg uitgebannen. Van de ouderen boven de tachtig jaar heeft nog drie op de vier een gebitsprothese. (CBS, 2005) In 2030 zal slechts 5% van de bevolking edentaat zijn. (Bronkhorst entruin,1999) Meer orale implantaten. De mond niet vergeten! 7 September 2016 8
Meest voorkomende infecties in de mondholte cariës, pulpitis, parodontitis apicalis gingivitis, parodontitis
Cariës (tandbederf) Proces van demineralisatie van harde tandweefsels door interactie tussen (producten van) micro-organismen, speeksel en bestanddelen van de voeding Cariës risico bij ouderen verhoogd: speekselsecretie omlaag (bijwerking medicatie) wijziging leefomstandigheden en voeding niveau mondhygiëne omlaag De mond niet vergeten! 7 September 2016 10
Bij ouderen verhoogd risico op wortelcaries blootliggen worteloppervlakken laag wortelcement verdwijnt snel plaque op dentine door suikergebruik De mond niet vergeten! 7 September 2016 11
De mond niet vergeten! 7 September 2016 12
gingivitis/parodontitis healthy gingivitis periodontitis De mond niet vergeten! 7 September 2016 13
De mond niet vergeten! 7 September 2016 14
Gebitsprothese op implantaten De mond niet vergeten! 7 September 2016 15
Andere veel voorkomende mondproblemen bij kwetsbare ouderen
Candidose of Stomatitis prothetica Candidose: opportunistische infectie door Candida albicans Verschillende vormen: acute pseudomembraneuze candidose chronische hyperplastische candidose Stomatitis prothetica: chronisch erytheem van de door een gebitsprothese bedekte orale slijmvliezen (chronische atrofische candidose) De mond niet vergeten! 7 September 2016 17
acute pseudomembraneuze candidose De mond niet vergeten! 7 September 2016 18
stomatitis prothetica De mond niet vergeten! 7 September 2016 19
De mond niet vergeten! 7 September 2016 20
Behandeling Candidose of Stomatitis Prothetica 1 verbetering mond- en prothesehygiëne 2 verbetering pasvorm gebitsprothese 3 mond spoelen met nystatine, of amfotericine-b, of miconazol (Daktarin gel) 4 systemische medicatie met fluconazol, 50-100 mg, 7-14 dagen (bij immuun gecompromitteerde patiënten) 5 prothese een paar nachten in water met hextriel of chloorhexidine De mond niet vergeten! 7 September 2016 21
linker mondhoek: raghade rechter mondhoek: cheilitis angularis De mond niet vergeten! 7 September 2016 cheilitis angularis 22
Cheilitis angularis ulcererende plooien of scheuren in de uitwendige mondhoeken secundaire infectie met Candida door speeksellekkage via de mondhoeken De mond niet vergeten! 7 September 2016 23
Oorzaken 1 extraoraal uitbreidende intraorale infectie 2 verminderde verticale dimensie tussen boven- en onderkaak 3 tekort aan vitamine B2 De mond niet vergeten! 7 September 2016 24
Behandeling 1 verbetering mondhygiëne 2 Nystatinezalf 3 herstel verticale dimensie 4 medicatie vitamine B-complex De mond niet vergeten! 7 September 2016 25
Droge mond Hyposialie ( xerostomie) Vaak als gevolg van bijwerking van medicatie NB. Xerostomie is de subjectieve beleving van een droge mond. Bij hyposialie is de speekselsecretie daadwerkelijk gemeten en verminderd bevonden. De mond niet vergeten! 7 September 2016 26
Gevolgen hyposialie Moeite met spreken, kauwen, slikken Problemen met de houvast van een gebitsprothese Snel voortschrijdende cariës Verhoogd risico op parodontitis en candidiasis Droge-mondgevoel (xerostomie) De mond niet vergeten! 7 September 2016 27
Speekselsecretie stimuleren Smaak: zuur, zoet, mentol Smaak, mechanisch: kauwgom, rauwkost Medicatie: Pilocarpine De mond niet vergeten! 7 September 2016 28
Symptoombestrijding Kunstspeeksels Oraal bevochtigende gels en sprays De mond niet vergeten! 7 September 2016 29
Orale verzorging bij droge mond Tandpasta met milde smaak Neutrale fluoridespoeling Fluoridelepels Spoelen Perio-aid (extra) zachte tandenborstel Regelmatige recall! De mond niet vergeten! 7 September 2016 30
Medisch-tandheelkundige interactie
Casus II Een oudere dame (62 jaar) bezoekt samen met haar echtgenoot uw spreekuur. Er is enkele weken geleden Diabetes Mellitus type II bij haar vastgesteld. Mevr haar bloedsuikerspiegel blijft echter schommelen en het lukt niet goed om de medicatie juist in te stellen. Tijdens het bezoek brengt dhr voorzichtig ter sprake dat mevr haar adem niet altijd fris is. Mevr sputtert direct tegen en vindt dat haar man zich daar niet mee moet bemoeien. U kijkt na deze opmerking bij mevr in de mond. De mond niet vergeten! 7 September 2016 32
De mond niet vergeten! 7 September 2016 33
Bestaat er een relatie tussen de moeilijk in te stellen bloedsuikerspiegel en de slechte mondgezondheid?
JA! Uit de literatuur blijkt dat Diabetes-patiënten (type I en type II) hebben een 3-4 x verhoogde kans op parodontitis Parodontitis beïnvloedt de glucoseregulatie Diabetes-patienten met ernstige parodontitis hebben een 6x zo groot risico op een moeizaam instelbare bloedsuikerspiegel Behandeling van parodontitis kan de behandeling van diabetes ten goede komen De mond niet vergeten! 7 September 2016 35
Palliatieve Mondzorg De mond speelt een belangrijke rol bij het afscheid nemen Problemen in de mond beïnvloeden de levenskwaliteit, ook in de laatste levensfase. Doel terminale mondzorg: opheffen of verlichten van tandheelkundige symptomen en het bestrijden van complicerende factoren. De mond niet vergeten! 7 September 2016 36
Palliatieve mondzorg Bestrijding van pijn Ontlasten drukulcera, eenvoudige extracties, start wortelkanaalbehandeling in voortand. Analgetica. Bestrijden van ongemak (droge mond, foetor) Drie maal daags de mond reinigen, lippen dun insmeren met vaseline. Als poetsen niet meer lukt, kunnen dentaswabs uitkomst bieden. Wel/niet dragen van de gebitsprothese? Wat de oudere prettig vindt, dat betekent soms alleen wanneer er bezoek is. De mond niet vergeten! 7 September 2016 37
Mondgezondheid bij ouderen, een vast aandachtspunt!