Mondverzorging in de palliatief terminale fase en bij chemo- of radiotherapie
|
|
- Erika van de Berg
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen Lichaamsverzorging en observatie 22 Mondverzorging in de palliatief terminale fase en bij chemo- of radiotherapie Mondverzorging in de palliatief terminale fase en bij chemo- of radiotherapie vraagt speciale aandacht. Er is aanvullende zorg nodig op de gebruikelijke basismondverzorging. Reiniging van de mondslijmvliezen vindt van nature plaats door de tong, het speeksel en de snelle vervanging van epitheelcellen. Bij ziekte en behandeling vermindert deze functie. Ademen met open mond en verminderde speekselafscheiding (hyposialie) leiden tot uitdroging van het mondslijmvlies (xerostomie). Het mondslijmvlies kan daardoor barsten en levert een toegang ( porte d entrée ) op voor micro-organismen. Ontstekingsreacties, pijnklachten en infecties met schimmels, virussen en bacteriën zullen hierdoor sneller optreden. Infecties kunnen zich uitbreiden naar de bloedbaan en de longen. Dit alles beïnvloedt de kwaliteit van leven van de cliënt. Ook leiden klachten van de mond tot veranderingen in de voedingstoestand (gewichtsverlies, uitdroging) en problemen met intimiteit en sociale contacten. Frequentie mondverzorging palliatief terminale fase en chemo- radiotherapie Natuurlijk gebit Gebitsprothese Mondinspectie dagelijks (basismondzorg) dagelijks systematisch 2 x per week systematisch 2 x per week Tanden poetsen 4 x daags n.v.t. Reiniging van de tong 4 x daags 4 x daags Interdentaal reinigen x daags, voor de nacht n.v.t. Mond spoelen na elke poetsbeurt na elke poetsbeurt Lipverzorging na elke poetsbeurt na elke poetsbeurt Prothese reinigen n.v.t. na elke maaltijd afspoelen 2 x daags reinigen overleg met de cliënt of het gebit s nachts droog bewaard kan worden. x per week in azijnoplossing gebitsbakjes dagelijks reinigen Poetsen kaakwallen n.v.t. 2 x daags bij volledige gebitsprothese 4 x daags bij gedeeltelijke gebitsprothese en/of ontbrekende tanden of kiezen Tabel. Frequentie mondverzorging Klachten van de mond Neem kennis van de conditie van de mond (bij aanvang van de behandeling) en de ziektegeschiedenis van de cliënt. Observeer en vraag na of de cliënt last heeft van: droge mond of taai speeksel; pijn of branderig gevoel; wondjes in de mond, lippen of mondhoeken; bloedingen (spontaan of bij poetsen); problemen met kauwen, slikken, spreken; smaakverandering of smaakverlies; Integraal kankercentrum Nederland. (200) Klachten van de mond. Landelijke Richtlijn versie 2.0. Mondverzorging in palliatieve fase en bij chemotherapie : (van 7)
2 Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen Lichaamsverzorging en observatie 23 slecht kunnen verdragen van kou, warmte, sterk gekruid voedsel slechte adem; kwijlen. Mondinspectie Naast de dagelijkse inspectie van het gehemelte, tong, wangen en mondbodem, is bij chemoof radiotherapie een systematische mondinspectie nodig. Gebruik een valide, betrouwbaar, responsief en hanteerbaar instrument voor het scoren, passend bij het doel van de mondscore. Door systematische mondinspectie, 2 maal per week (dagelijks, wanneer de cliënt voor behandeling is opgenomen), is het mogelijk problemen van de mond tijdig te signaleren en goed te volgen. Inspecteer systematisch 2 : de lippen (binnen- en buitenzijde); de wangslijmvliezen; tandvlees; gebitselementen; onder-, boven- en zijkanten van de tong; mondbodem; gehemelte en keel (farynxboog). Verder wordt er gelet op het bestaan van een slechte adem. Het resultaat van de inspectie wordt genoteerd in het zorgdossier (bijvoorbeeld op een mondstatusscorelijst). Cliënten die behandeld gaan worden met radiotherapie in het hoofd-halsgebied, dienen zo snel mogelijk, vóór de behandeling, naar een mondzorgprofessional (kaakchirurg, tandarts of mondhygiënist) te worden doorverwezen Tijdens de therapie dienen ze wekelijks gezien te worden. Aanvullende mondverzorging palliatief terminale fase en bij chemo- of radiotherapie Bij cliënten in de palliatief terminale fase, bij cliënten die chemo- of radiotherapie ondergaan en bij cliënten met klachten van de mond is, naast de basismondzorg, aanvullende mondzorg nodig. Tanden poetsen Gebruik een zachte tandenborstel of een zacht opzetborsteltje (bij gebruik van een elektrische tandenborstel) en een milde fluoride houdende tandpasta. Als de cliënt niets meer per os opneemt is tweemaal daags poetsen voldoende. Spoel (of spray) de mond (tweemaal daags) met een alcoholvrije 0,2% chloorhexidineoplossing (volgens voorschrift) als tandenpoetsen (en/of inter-dentaal reinigen) niet mogelijk is. Dit remt de groei van bacteriën en schimmel 3. Laat de cliënt daarna 30 minuten niet eten of drinken. Houd bij een niet aanspreekbare terminale cliënt het comfort van de cliënt voor ogen. Maak de wangzakken en het gehemelte schoon met een zacht vochtig gaas om de wijsvinger, zo vaak als nodig, minimaal zes keer daags. Reinig de tong met een tandenborstel waar een vochtig gaas omheen gaat, minimaal zes maal daags. Kaakwallen poetsen Integraal kankercentrum Nederland (205) Orale mucositis Landelijke richtlijn, Versie: Integraal kankercentrum Nederland (205) Orale mucositis Landelijke richtlijn, Versie: 2.0, Bijlage 4, de anatomische gebieden van de mond. 3 Richtlijn klachten van de mond, IKNL, 200 Mondverzorging in palliatieve fase en bij chemotherapie : 2 (van 7)
3 Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen Lichaamsverzorging en observatie 24 Laat bij radiotherapie in het hoofd-halsgebied of bij problemen met de bloedstolling het poetsen van de kaakwallen achterwege. In dat geval kunnen de kaakwallen gereinigd worden met behulp van een om de vinger gewikkeld, in NaCl 0,9% gedrenkt gaasje. Inter-dentaal reinigen Gebruik tanddraad (dental floss) of ragertjes wanneer de cliënt gewend was dit te doen en als dit gedaan kan worden zonder tandvlees te beschadigen. Mondspoelen Laat de cliënt de mond vier tot tien maal daags spoelen met NaCl 0,9% of water. Dit houdt de slijmvliezen vochtig en voorkomt groei van micro-organismen. Bereiding: een afgestreken theelepel zout op een beker lauw kraanwater. Gebruik fluoridespoeling (volgens voorschrift) bij cliënten die bestraald zijn in het hoofd-halsgebied. Houd het hoofd schuin naar voren als de cliënt zelf niet goed kan spoelen. Richt het hoofd naar rechts en naar links, waardoor het weglopende vocht uit de mond kan worden opgevangen. Reiniging tong Let op dat er geen wondjes gemaakt worden. Laat bij radiotherapie in het hoofd-halsgebied of bij problemen met de bloedstolling het poetsen van de tong achterwege. Lipverzorging Vet de lippen in met een persoonsgebonden vette crème. Prothese reinigen Door irritaties in de mond is het soms pijnlijk om een prothese te dragen. Laat dit zoveel mogelijk achterwege. Overig Overweeg het gebruik van een luchtbevochtiger bij een terminale cliënt die ademt met open mond. Geef alle patiënten die worden behandeld met een bolus fluorouracil (5-FU) of een hoge dosis melfalan vanaf vijf minuten voor aanvang van de behandeling tot in totaal dertig minuten ijsschaafsel in de mond. Geef nieuw ijs wanneer het tussentijds smelt. Voor, tijdens en na chemo- of radiotherapeutische behandeling is nauwlettende aandacht van tandheelkundige professionals noodzakelijk. Cliënten die bestraling in het hoofd-hals gebied krijgen dienen minimaal maal per week gezien te worden tijdens de behandeling. Voer de mondzorg uit volgens afspraak met de tandheelkundige professional. Specifieke mondproblemen palliatief terminale fase, bij chemo- of radiotherapie Specifieke mondproblemen in de palliatief terminale fase en bij chemo-of radiotherapie : droge mond (xerostomie); slechte adem (halitosis); smaakstoornissen; pijn in de mond; stomatitis en infecties van de mondholte; orale mucositis. Integraal kankercentrum Nederland (205) Orale mucositis Landelijke richtlijn, Versie: 2.0 Mondverzorging in palliatieve fase en bij chemotherapie : 3 (van 7)
4 Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen Lichaamsverzorging en observatie 25 Naast het behandelen van de onderliggende oorzaak, basis- en aanvullende mondverzorging, zijn er aanvullende maatregelen die specifike mondproblemen kunnen oplossen of verminderen. Droge mond Een droge mond komt voor bij 40% van de cliënten met kanker in de palliatief terminale fase. Het is het meest voorkomende mondprobleem. Ademen met open mond, niet eten en drinken, uitdroging en psychische factoren (depressie, angst) spelen daarbij een rol. Maatregelen bij droge mond Zorg voor het wegnemen of verminderen van het ongemak van een droge mond. Handhaving van de vochtigheid in de mond bevordert het heel blijven van het mondslijmvlies. Spoel, bij langdurig verminderde speekselproductie met fluoridemondspoeling (volgens voorschrift) Maak bij het poetsen gebruik van een tandpasta zonder natriumlaurylsulfaat, bv. Biotene, Zendium, Elmex of Colgate base. Spoel niet met alchol of glycerine. Geef voedingsadviezen: vermijd sterk gekruide, droge en harde voeding; neem samen met voeding ook vocht, vermeng de voeding met vocht bv. met vruchtenmoes; Stimuleer de speekselproductie: het gebruik van suikervrije kauwgum of suikervrij snoep (zuurtje); met het kauwen op friszure producten, bijvoorbeeld tomaat, komkommer, augurk, ananas of zuigen op een vit C tablet; met koolzuurhoudende dranken; Gebruik speekselsubstituten zoals: kleine slokjes drinken, mondspoeling, ijssnippers of ijsblokjes; mucine bevattende kunstspeeksels, Saliva Orthana, Biotene Oral Balance, Caphasol ; medicijnen (volgens voorschrift) die de werking van de speekselklier stimuleren bv. pilocarpine). Aandachtspunten: schakel niet onnodig over op vloeibare voeding (kauwen is een mechanische prikkel van de speekselklier); gebruik geen lemon-glycerine swabs; dit versterkt juist de uitdroging; let bij medicijngebruik op evt. bijwerkingen. Slechte adem Maatregelen bij een slechte adem: laat de cliënt veelvuldig water drinken; reinig de tong met een tongschraper (doe dit niet bij cliënten met een kwetsbaar slijmvlies ten gevolge van chemo- of radiotherapie); overweeg het gebruik een gorgelmiddel of mondspray met chloorhexidine, cetylpridiniumchloride en zinklactaat (Halita) stimuleer de speekselproductie door snoepjes, kauwgom en ananasblokjes. Smaakstoornissen Richtlijn klachten van de mond, IKNL, 200 Mondverzorging in palliatieve fase en bij chemotherapie : 4 (van 7)
5 Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen Lichaamsverzorging en observatie 26 Bij smaakstoornissen wordt onderscheid gemaakt in: verandering van smaak en/of verhoogde gevoeligheid voor bepaalde smaken; een vermindering van de normale smaak of totale afwezigheid van smaak. Maatregelen bij smaakstoornissen: Verwijder geuren die als onaangenaam worden ervaren: etensgeuren; sterk ruikende planten en bloemen; koffie; parfum; sigaren- en sigarettenrook. Besteed extra aandacht aan de geur en smaak van de voeding. Geen metalen bestek als cliënt hinder heeft van een metaalsmaak. Zorg ervoor dat de voeding er smakelijk uitziet. Pijn in de mond Zorg voor verlichting van de pijn tot een aanvaardbaar niveau. Maatregelen bij pijn in de mond vermijd het gebruik van voedingsmiddelen die erg zoet, zuur of gekruid zijn; vermijd het gebruik van harde/droge voedingsmiddelen; vermijd koolzuurhoudende drank; gebruik eventueel voedingsmiddelen op kamertemperatuur of die ijskoud zijn; gebruik eventueel een kort afgeknipt rietje; ijswater verkoelt en werkt pijnverzachtend; kamillethee of kamillosan werkt verzachten bij kapotte slijmvliezen; overleg met een diëtiste over het eventueel aanpassen van de voeding; spoelen met antacida (bijv. Maalox) brengt een beschermlaagje aan op het slijmvliesoppervlak; bij milde pijn (slechts enkele laesies): gebruik plaatselijke pijnstilling, bijvoorbeeld xylocaïne (volgens voorschrift), mondspoeling met morfine (volgens voorschrift). Coating agents (aloclair gel of spray) en caphasol zouden de pijn verminderen. Hiervoor is nog onvoldoende bewijs. bij ernstige pijn: gebruik pijnstilling. Bij cliënten met ernstige orale mucositis (graad 3/4) wordt direct met toediening van morfine begonnen. Aandachtspunten Wees alert op de verhoogde kans op verslikken wanneer verdoving optreedt bij plaatselijke pijnstilling; Door pijn kan eten en ook drinken een probleem zijn. In ernstige gevallen kan dit leiden tot uitdroging en ondervoeding; Pijn kan het spreken bemoeilijken of aanleiding zijn tot slaapproblemen; Pijn kan leiden tot vermindering van de therapietrouw met betrekking tot de voorgeschreven mondverzorging. Door het verlichten van de pijn gaat de mondverzorging makkelijker ; Door pijnklachten bestaat de neiging het aangedane deel niet goed te verzorgen, waardoor weer meer pijn ontstaat, probeer deze vicieuze cirkel te voorkomen/doorbreken. Stomatitis en infecties van de mondholte Stomatitis is een naam die gegeven wordt aan een algemene ontsteking van de mondslijmvliezen. De oorzaak van stomatitis kan van zeer uiteenlopende aard zijn of Integraal kankercentrum Nederland, 205. Orale mucositis Landelijke richtlijn, Versie: 2.0 Mondverzorging in palliatieve fase en bij chemotherapie : 5 (van 7)
6 Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen Lichaamsverzorging en observatie 27 onbekend. Een ernstige vorm is de stomatitis aphtosa met zeer pijnlijke slijmvlieslaesies van het mondslijmvlies. Ongeveer 40% van de cliënten die behandeld worden met chemotherapie en bijna alle cliënten die behandeld worden met radiotherapie krijgen stomatitis. Cliënten hebben veel pijn, koorts en een slechte adem. De slijmvliezen zijn rood, gezwollen en bloeden gemakkelijk. Infecties van de mondholte treden op door veranderingen in de mondholte of door verminderde afweer of het gebruik van medicijnen. Infecties worden veroorzaakt door schimmels (bv. candida albicans), bacteriën of virussen (bv. herpes simplex type ). Maatregelen bij stomatits en infecties van de mondholte Evt. aanpassing dosering chemotherapie of radiotherapie; Pijnbestrijding; Bij stomatitis aphtosa locale medicijnbehandeling (corticosteroïden) en antibiotica; Infecties van de mondholte dienen behandeld te worden met medicijnen (volgens voorschrift); Voorkom slijmvliesbeschadigingen door pittig, hard of heet voedsel, voedingsmiddelen die erg zuur (bijvoorbeeld frisdranken en vruchtensappen) zijn en het dragen van een (gedeeltelijke) gebitsprothese. Orale mucositis Orale mucositis beperkt zich tot ontstekingsreacties van het slijmvlies als gevolg van chemotherapie of radiotherapie. Orale mucositis helemaal voorkomen is niet mogelijk. Streven is om de ernst en de duur van de mucositis te beperken. Naast de aan het begin van dit stuk beschreven klachten van de mond, treden bij cliënten met orale mucositis verandering op in het mondslijmvlies, veranderingen van kleur, oedeem en vorming van pseudomembranen (uitzweting van de slijmvliezen die op membranen lijken) van het mondslijmvlies. Maatregelen bij orale mucositis Zie aanvullende mondzorg en maatregelen bij pijn, droge mond (afhankelijk van de klachten van de cliënt); Laat de cliënt, wanneer de patiënt last heeft van taai slijm, spoelen met natriumbicarbonaat,4% (volgens voorschrift); Volg bij cliënten die radiotherapie ondergaan de instructies van de mondzorgprofessional die berokken is; Begin voor pijnbestrijding bij cliënten met ernstige orale mucositis (graad 3/4) direct met toediening van morfine. Ondersteunende zorg Schakel de mondhygiëniste in bij ernstige problematiek ten aanzien van mondverzorging of mondinfectie en beslag in de mond of bij start intensieve behandeling waarvan bekend is dat mondklachten kunnen ontstaan; Schakel zo nodig diëtiste in, indien voeding aangepast dient te worden door mondproblemen of als de voeding en/of vochtintake verminderd/te weinig is door mondproblemen; Schakel de tandarts in bij tandpijn of bij slecht passende prothesen; Schakel de tandarts standaard in bij behandelingen waarvan bekend is dat mondklachten kunnen ontstaan 2 ; Richtlijn klachten van de mond, IKNL, Integrale Kankercentra. Palliatieve zorg: richtlijnen voor de praktijk, Klachten van de mond, 200. Mondverzorging in palliatieve fase en bij chemotherapie : 6 (van 7)
7 Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen Lichaamsverzorging en observatie 28 Bronnen Integraal kankercentrum Nederland (205) Orale mucositis Landelijke richtlijn, Versie: 2.0 Integrale Kankercentra. Palliatieve zorg: richtlijnen voor de praktijk, Klachten van de mond,200 Mondzorg en de rol van verzorgenden en verpleegkundigen, Verenso 2007 Mondverzorging in palliatieve fase en bij chemotherapie : 7 (van 7)
Mondverzorging in de palliatieve fase en bij chemo-/radiotherapie
Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen Lichaamsverzorging en observatie 26 Mondverzorging in de palliatieve fase en bij chemo-/radiotherapie Mondverzorging in de palliatieve fase
Nadere informatieMondverzorging in de palliatieve fase en bij chemo-/radiotherapie
Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen Lichaamsverzorging en observatie 23 Mondverzorging in de palliatieve fase en bij chemo-/radiotherapie Mondverzorging in de palliatieve fase
Nadere informatieMondverzorging bij radiotherapie
Mondverzorging bij radiotherapie Inleiding U gaat beginnen of bent al bezig met radiotherapie. Als gevolg van deze therapie kunt u last krijgen van een droge mond of last van uw tandvlees, uw mondslijmvlies
Nadere informatieMondverzorging bij chemotherapie
Mondverzorging bij chemotherapie Inleiding Chemotherapie kan invloed hebben op de productie van speeksel door de speekselklieren. Speeksel heeft een reinigende werking en helpt daardoor gaatjes te voorkomen.
Nadere informatieDroge mond. Soms is water alleen niet genoeg. Een gids voor patiënten die behandeld worden tegen kanker. Specialist bij droge mond
Droge mond Een gids voor patiënten die behandeld worden tegen kanker Soms is water alleen niet genoeg Specialist bij droge mond Droge mond: een frequente bijwerking bij de behandeling van kanker Wellicht
Nadere informatieMondverzorging bij chemotherapie
Mondverzorging bij chemotherapie Inleiding Chemotherapie kan invloed hebben op de productie van speeksel door de speekselklieren. Speeksel heeft een reinigende werking en helpt daardoor gaatjes te voorkomen.
Nadere informatieDroge mond. Soms is water alleen niet genoeg. Een gids voor patiënten met het syndroom van Sjögren. Specialist bij droge mond
Droge mond Een gids voor patiënten met het syndroom van Sjögren Soms is water alleen niet genoeg Specialist bij droge mond Droge mond is één van de meest voorkomende symptomen bij syndroom van Sjögren
Nadere informatieMONDVERZORGING BIJ DE ONCOLOGISCHE PATIËNT. - Patiëntinformatie -
MONDVERZORGING BIJ DE ONCOLOGISCHE PATIËNT - Patiëntinformatie - Inhoud Inleiding Informatie over mondverzorging bij chemotherapie Tips en adviezen Welke mondproblemen kunt u verwachten? Wat kunt u zelf
Nadere informatieMondverzorgingsplannen
Mondverzorgingsplannen Pagina 1 Mondverzorgingsplannen Voor de samenstelling van een breed arsenaal aan mondverzorgingsplannen en adviezen is gebruik gemaakt van de opgedane ervaringen en de volgende literatuurbronnen:
Nadere informatieLasertherapie (bij orale mucositis)
HHZH/INF/090.03 h.-hartziekenhuis vzw Mechelsestraat 24 2500 Lier tel. 03-491 23 45 fax 03-491 23 46 www.hhzhlier.be Patiënteninformatie Lasertherapie (bij orale mucositis) Voorwoord Orale mucositis is
Nadere informatieMondzorg bij chemotherapie
Mondzorg bij chemotherapie Mondzorg bij chemotherapie Binnenkort of op dit moment krijgt u een behandeling met chemotherapie. Door deze behandeling kunt u last krijgen van het mondslijmvlies (orale mucositis).
Nadere informatieMondverzorging bij bestraling Afdeling mondziekten, kaak- en aangezichtschirurgie
Mondverzorging bij bestraling Afdeling mondziekten, kaak- en aangezichtschirurgie U heeft te horen gekregen dat u binnenkort wordt bestraald in VU medisch centrum (VUmc). Deze folder bevat belangrijke
Nadere informatieDagcentrum, expertisecentrum voor infuustherapie en medische interventies. Mondhygiëne bij chemotherapie
Dagcentrum, expertisecentrum voor infuustherapie en medische interventies Mondhygiëne bij chemotherapie Dagcentrum, expertisecentrum voor infuustherapie en medische interventies U wordt behandeld met
Nadere informatieTand- en mondhygiëne bij chemotherapie. Het aanleren van een goede techniek voor mondverzorging helpt complicaties voorkomen
Tand- en mondhygiëne bij chemotherapie Het aanleren van een goede techniek voor mondverzorging helpt complicaties voorkomen Enkele veel gestelde vragen Waarom? Een goede mondhygiëne resulteert in een gezond
Nadere informatieMondzorg. Interne geneeskunde. Locatie Hoorn/Enkhuizen
Mondzorg Interne geneeskunde Locatie Hoorn/Enkhuizen Mondzorg Een frisse, gezonde mond: dat is wat iedereen wil. Ziekte en medicijnen hebben echter directe invloed op de conditie van onze mond. Geur en
Nadere informatieVerschijnselen van droge mond
Een droge mond Inleiding Iedereen heeft wel eens tijdelijk last van een droge mond, bijvoorbeeld na langdurig spreken. Maar droge mond kan ook langdurig zijn of zelfs blijvend. Dat kan slecht zijn voor
Nadere informatiedaghospitaal oncologie en algemeen inwendige ziekten informatiebrochure Lasertherapie (bij orale mucositis)
daghospitaal oncologie en algemeen inwendige ziekten informatiebrochure Lasertherapie (bij orale mucositis) Inhoudstafel 1. Inleiding 4 2. Wat is orale mucositis? 4 3. Wat is lasertherapie bij orale mucositis?
Nadere informatieMondverzorging. Bij chemo- en/of doelgerichte therapie. Oncologie
00 Mondverzorging Bij chemo- en/of doelgerichte therapie Oncologie 1 Binnenkort gaat u beginnen met chemo- en/of doelgerichte therapie. Bij chemotherapie en doelgerichte therapie worden medicijnen gegeven
Nadere informatieMondverzorging bij nierziekten
Mondverzorging bij nierziekten Inhoudsopgave Inleiding 3 Veel voorkomende mondaandoeningen 3 Mondverzorging bij mensen met nierinsufficiëntie na een niertransplantatie 4 Algemene adviezen 5 Eigen gebit
Nadere informatieVerpleegkundige Instructie Palliatieve Zorg. Mondverzorging
Verpleegkundige Instructie Palliatieve Zorg Mondverzorging 1. Hoe herkent u xerostomie? Xerostomie kenmerkt zich door een droge mond, taai speeksel, scheurtjes in de mondhoeken, brandende tong, moeite
Nadere informatieMondverzorging bij de oudere patiënt
Mondverzorging bij de oudere patiënt Ziekenhuis Gelderse Vallei Uw familielid, vriend(in) of kennis is opgenomen in ons ziekenhuis vanwege ziekte, onderzoeken, een ongeval en/of operatie. Om ervoor te
Nadere informatieMondverzorging bij chemotherapie. Dagcentrum
Mondverzorging bij chemotherapie Dagcentrum Inleiding In overleg met uw arts is besloten dat u een behandeling met chemotherapie krijgt. Chemotherapie remt de ontwikkeling van sneldelende cellen. Kwaadaardige
Nadere informatieLasertherapie (bij orale mucositis)
HHZH/INF/090.03(0115) Patiënteninformatie Lasertherapie (bij orale mucositis) een hart voor zorg Welkom Orale mucositis is een ontsteking van het mondslijmvlies die vooral voorkomt bij patiënten die behandeld
Nadere informatieHematologie. Mondverzorging bij intensieve chemotherapie
Hematologie Mondverzorging bij intensieve chemotherapie Hematologie Inleiding Op dit moment bent u opgenomen in het UMCG voor een behandeling met intensieve chemotherapie. De middelen die tijdens de chemotherapie
Nadere informatieVoorbeeldzorgplan Mondzorg
Voorbeeldzorgplan Mondzorg Voorbeeldzorgplannen Dit voorbeeldzorgplan is met nadruk een voorbeeldzorgplan en geen standaardzorgplan. Verpleegkundigen en verzorgenden kunnen het plan als hulpmiddel gebruiken
Nadere informatieMondverzorging bij mensen met kanker
Mondverzorging bij mensen met kanker Oncologisch dagcentrum Locatie Purmerend/Volendam Inleiding Door chemokuren, medicijnen en/of bestraling van één of meerdere speekselklieren kunt u klachten in de mond
Nadere informatieMondverzorging bij kinderen met chemo- / of radiotherapie
Mondverzorging bij kinderen met chemo- / of radiotherapie Uw kind krijgt chemo- en / of radiotherapie in het Radboudumc. Door deze behandelingen worden het tandvlees en de slijmvliezen van wang, tong
Nadere informatiePatiënteninformatie. Mondverzorging bij chemotherapie
Patiënteninformatie Mondverzorging bij chemotherapie Inhoud Inleiding... 3 Informatie over mondverzorging bij chemotherapie... 3 Tips en adviezen... 3 Wat kunt u zelf doen voor een goede mondverzorging
Nadere informatieLasertherapie bij orale mucositis
Heeft u opmerkingen of suggesties i.v.m. deze brochure? Geef ons gerust een seintje! Lasertherapie bij orale mucositis Dienst kwaliteit E-mail: kwaliteit@jessazh.be Tel: 011 33 55 11 Jessa Ziekenhuis vzw
Nadere informatieProtocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen Lichaamsverzorging en observatie 19
Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen Lichaamsverzorging en observatie 9 Basis mondverzorging Mondverzorging bestaat uit het poetsen van het gebit en tandvlees met tandpasta, ook
Nadere informatieStandaardkaarten voor individuele mondverzorging van bewoners met/bij:
Standaardkaarten voor individuele mondverzorging van bewoners met/bij: 1. eigen gebit en eventueel kroon- en brugwerk 2. gedeeltelijk eigen gebit en gedeeltelijke prothese/frame 3. in de bovenkaak een
Nadere informatieEen frisse MOND: ZORG voor iedereen
Heeft u opmerkingen of suggesties i.v.m. deze brochure? Geef ons gerust een seintje! Een frisse MOND: ZORG voor iedereen Dienst kwaliteit E-mail: kwaliteit@jessazh.be Tel: 011 33 55 11 Jessa Ziekenhuis
Nadere informatieXEROSTOMIE. (droge mond)
XEROSTOMIE (droge mond) XEROSTOMIE (droge mond) Voorwoord Wat is speeksel? Wanneer u bestraald wordt in het hoofdhalsgebied zullen de speekselklieren minder speeksel aanmaken. Als gevolg daarvan kunt u
Nadere informatiePas als de klachten optreden is het aan te raden de onderstaande adviezen te raadplegen. Verander dus niet bij voorbaat al uw voeding.
Voeding bij geïrriteerd slijmvlies van de mond, keel en/of slokdarm Door de bestraling kan het slijmvlies van de mond en keel geïrriteerd raken. Dit kan klachten geven bij het eten. Aanpassing van de voeding
Nadere informatieDroge mond. Droge mond
Droge mond Droge mond Iedereen heeft tijdelijk wel eens last van een droge mond, bijvoorbeeld na langdurig spreken of bij stress. Maar je kunt er ook langdurig last van hebben. Of de klacht kan blijvend
Nadere informatieUMC St Radboud. Mondverzorging tijdens chemotherapie
UMC St Radboud Mondverzorging tijdens chemotherapie Patiënteninformatie Waarom mondverzorging? U start binnenkort met chemotherapie. In de behandelperiode is een goede mondverzorging heel belangrijk. In
Nadere informatieDroge mond. Tijdelijke, langdurige of blijvende monddroogheid?
Droge mond Tijdelijke, langdurige of blijvende monddroogheid? Iedereen heeft tijdelijk wel eens last van een droge mond, bijvoorbeeld na langdurig spreken of bij stress. Maar je kunt er ook langdurig last
Nadere informatieMONDSLIJMVLIES- ONTSTEKING. na radiotherapie
MONDSLIJMVLIES- ONTSTEKING na radiotherapie MONDSLIJMVLIESONTSTEKING na radiotherapie Bij bestraling van de mond- en keelholte kunt u last krijgen van een pijnlijke mond en keel. Ze zien rood en zijn gezwollen.
Nadere informatieMondspoelmiddelen. Mondspoelmiddelen
Mondspoelmiddelen Mondspoelmiddelen Uw tandarts of mondhygiënist heeft u geadviseerd een mondspoelmiddel te gaan gebruiken. U heeft bijvoorbeeld een aantal beginnende gaatjes (cariës). Het tandenpoetsen
Nadere informatieMondspoelmiddelen. Spoelen, voor wie en waarom? Mondspoelmiddelen tegen gaatjes
Mondspoelmiddelen Uw tandarts of mondhygiënist heeft u geadviseerd een mondspoelmiddel te gaan gebruiken. U heeft bijvoorbeeld een aantal beginnende gaatjes (cariës). Het tandenpoetsen lukt niet zo goed.
Nadere informatieHet gebruik van speekselvervangers Verandering van medicijnen Droge mond
Droge mond Droge mond Tijdelijke, langdurige of blijvende monddroogheid? Iedereen heeft tijdelijk wel eens last van een droge mond, bijvoorbeeld na langdurig spreken of bij stress. Maar je kunt er ook
Nadere informatieonbewaakte kopie Protocollenboek Voorbehouden en Risicovolle en Overige handelingen Hoofdstuk Mondzorg
Protocollenboek Voorbehouden en Risicovolle en Overige handelingen Hoofdstuk Mondzorg Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen Mondzorg 1 Inhoudsopgave Aanbevelingen mondzorg voor zorgafhankelijke
Nadere informatiePas als de klachten optreden is het aan te raden de onderstaande adviezen te raadplegen. Verander dus niet bij voorbaat al uw voeding.
Voeding bij geïrriteerd slijmvlies van de mond, keel en/of slokdarm Door de bestraling kan het slijmvlies van de mond en keel geïrriteerd raken. Dit kan klachten geven bij het eten. Aanpassing van de voeding
Nadere informatiePATIËNTENINFO MOND- EN TANDVERZORGING TIJDENS EN NA BESTRALING
UNIVERSITAIRE ZIEKENHUIZEN LEUVEN PATIËNTENINFO MOND- EN TANDVERZORGING TIJDENS EN NA BESTRALING INHOUD INLEIDING 3 INLEIDING..................................................3 WAT IS HET EFFECT VAN BESTRALING
Nadere informatieMondzorg bij chemotherapie, je aandacht waard
daghospitaal oncologie en algemeen inwendige ziekten informatiebrochure Mondzorg bij chemotherapie, je aandacht waard Inhoudstafel 1. Het belang van een goede mondzorg! 4 2. Waarom extra aandacht besteden
Nadere informatieDoor deze bestraling (radiotherapie) kunnen er een aantal bijverschijnselen optreden in uw mond.
Mondhygiëne. U wordt bestraald in verband met een aandoening in het hoofd/hals gebied. Door deze bestraling (radiotherapie) kunnen er een aantal bijverschijnselen optreden in uw mond. Dit willen wij tot
Nadere informatieMondzorg bij chemotherapie, uw aandacht waard
daghospitaal oncologie en algemeen inwendige ziekten informatiebrochure Mondzorg bij chemotherapie, uw aandacht waard Inhoudstafel 1. Het belang van een goede mondzorg! 4 2. Waarom extra aandacht besteden
Nadere informatieSlechte adem. Is uw adem fris?
Slechte adem Is uw adem fris? Een frisse adem. Dat wil iedereen. Maar is uw adem ook fris? De meeste mensen met een slechte adem, ook wel halitose genoemd, merken het zelf niet. Ze ruiken het zelf niet.
Nadere informatieProtocol Mondverzorging. Verpleegkundig protocol mondverzorging bij oncologische patiënten met een verhoogd risico op beschadigd mondslijmvlies
Protocol Mondverzorging Verpleegkundig protocol mondverzorging bij oncologische patiënten met een verhoogd risico op beschadigd mondslijmvlies WVC, 2006 INHOUDSOPGAVE pagina 1. INLEIDING 3 2. VERHOOGD
Nadere informatiePatiënteninformatie. Adviezen bij mond- en keelbestraling
Patiënteninformatie Adviezen bij mond- en keelbestraling Inhoud Inhoud... 2 Inleiding... 3 Adviezen bij mond- en keelbestraling... 3 Vermoeidheid... 3 Huidreacties... 3 Algemeen advies... 4 Haarverlies...
Nadere informatieRICHTLIJN KLACHTEN VAN DE MOND
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 RICHTLIJN KLACHTEN VAN DE MOND Herziening Richtlijn Klachten van de Mond/Versie 5/21-5-2010 Pagina 1 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 Colofon De eerste versie van de
Nadere informatieMondzorg bij chemo. Jessa Ziekenhuis vzw. Dienst kwaliteit. versie versie 2016 (Object-ID )
Mondzorg bij chemo Heeft u opmerkingen of suggesties i.v.m. deze brochure? Geef ons gerust een seintje! Dienst kwaliteit E-mail: info@jessazh.be Tel: 011 33 55 11 Jessa Ziekenhuis vzw Maatschappelijke
Nadere informatieProcedure Mondzorg. Bruggerbosch Enchede 18-12-2014
2014 Procedure Mondzorg Bruggerbosch Enchede 18-12-2014 Mondzorg INLEIDING: Goede mondzorg is belangrijk voor de kwaliteit van leven. Wie een gezonde mond heeft kan beter eten, ziet er verzorgder uit en
Nadere informatieProFitt: Diëtetiek & Lifestyle coaching. Voeding & Kanker
: Diëtetiek & Lifestyle coaching Voeding & Kanker Voorstellen Marloes van Dommelen, diëtist sinds 2013 Werkzaam bij : diëtistenpraktijk in Nijmegen 16 locaties in Nijmegen Voorbeelden van vragen uit de
Nadere informatieBeschermende isolatie en mondverzorging
Beschermende isolatie en mondverzorging Beschermende isolatie Door uw ziekte en de behandeling met chemotherapie en/ of immunotherapie, heeft u weinig afweer tegen infecties, doordat de witte bloedlichaampjes
Nadere informatieSamen werken aan een glimlach naar mondzorg
00017524 GZA - september 2017 campus Sint-Augustinus Oosterveldlaan 24 2610 Wilrijk tel. + 32 3 443 30 11 campus Sint-Vincentius Sint-Vincentiusstraat 20 2018 Antwerpen tel. + 32 3 285 20 00 Samen werken
Nadere informatieVocht en voeding in de palliatieve fase
Vocht en voeding in de palliatieve fase Het telkens maar afvallen door onvoldoende te eten en het voortschrijdende ziekteproces legt vaak een grote emotionele druk op de laatste levensfase. Het ziekteproces
Nadere informatiePatiënteninformatie. Adviezen bij mond- en keelbestraling met tracheostomie
Patiënteninformatie Adviezen bij mond- en keelbestraling met tracheostomie Inhoud Inhoud... 2 Inleiding... 3 Adviezen bij mond- en keelbestraling met tracheostomie... 3 Huidreacties... 3 Haarverlies...
Nadere informatieHier is ruimte voor een introtekst die zichtbaar is voordat de presentatie begint. Samen werken aan een gezonde en frisse mond bij kwetsbare ouderen!
Hier is ruimte voor een introtekst die zichtbaar is voordat de presentatie begint. Samen werken aan een gezonde en frisse mond bij kwetsbare ouderen! Groepsles thuiszorg Programma Kennisquiz (45 minuten)
Nadere informatieEen zorgvrager helpen bij de mondverzorging
OPDRACHTFORMULIER Een zorgvrager helpen bij de mondverzorging Naam student: Datum: Voordat je gaat oefenen 1 Lees het handelingsformulier van deze vaardigheid en noteer vragen en opmerkingen. Bespreek
Nadere informatieBijwerkingen van chemotherapie. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg
Bijwerkingen van chemotherapie Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies Jouw gezondheid is onze zorg Inhoud Mondverzorging 3 Huidverzorging 4 Voeding 5 Vermoeidheid 6 Haarverzorging 7 Diarree
Nadere informatieGezonde en aangepaste voeding bij het ouder worden. Kimberly Feys Diëtiste Liesbeth De Meyer Logopediste
Gezonde en aangepaste voeding bij het ouder worden Kimberly Feys Diëtiste Liesbeth De Meyer Logopediste Als alles goed gaat Gezonde voeding Gezond kauw- en slikpatroon Gezonde voeding Voedingsdriehoek
Nadere informatieMondverzorging na verwijdering van een kies, tand of wortelrest
Mondziekten, Kaak- en Aangezichtschirurgie Behandeling Mondverzorging na verwijdering van een kies, tand of wortelrest 2 Patiëntenvoorlichting 040 239 8413 patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl
Nadere informatieFormulieren. mondverzorging en mondzorg
Formulieren mondverzorging en mondzorg 1 Formulier 1: Globale mondgezondheid en mondverzorgingsgewoonten Naam dhr/mevr. Geboortedatum Datum In te vullen door verzorgende binnen 24 uur na opname/binnenkomst
Nadere informatieMondverzorging na verwijdering van een kies, tand of wortelrest
Mondziekten, Kaak- en Aangezichtschirurgie Mondverzorging na verwijdering van een kies, tand of wortelrest www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl
Nadere informatieMondzorg goed georganiseerd!
Mondzorg goed georganiseerd! Mondzorg goed organiseerd! Even schrikken Introductie Lies van Wegen sinds 2002 werkzaam in de tandheelkunde Sinds 2010 mondzorg voor ouderen Omnios is opgericht in 2013 Doel:
Nadere informatie1. Observatieschaal: vaardigheid mondonderzoek gezonde mond 2
BSERVATIESCHALEN Inhoudsopgave Bladzijde: 1. bservatieschaal: vaardigheid mondonderzoek gezonde mond 2 2. bservatieschaal: vaardigheid mondreiniging 4 (tanden poetsen, reinigen tussen de tanden en reinigen
Nadere informatieLeefregels na een mondkaakoperatie
Leefregels na een mondkaakoperatie In overleg met uw behandelend arts is er besloten tot een operatieve behandeling in de mond. Tijdens de opname heeft u van uw arts en de verpleegkundigen op de verpleegafdeling
Nadere informatieSlechte adem Wat helpt niet tegen halitose?
Slechte adem Slechte adem Is uw adem fris? Een frisse adem. Dat wil iedereen. Maar is uw adem ook fris? De meeste mensen met een slechte adem, ook wel halitose genoemd, merken het zelf niet. Ze ruiken
Nadere informatie1. Voorbereidende fase In deze fase vindt het afhappen, kauwen en het verzamelen van het voedsel op de tong plaats.
Slikproblemen Eten en drinken Bij normaal eten en drinken is er een hechte samenwerking tussen mond, keel, strottenhoofd en slokdarm. Het slikproces kan globaal in 4 fasen verdeeld worden: 1. Voorbereidende
Nadere informatieOmgaan met vochtbeperking
Omgaan met vochtbeperking Ziekenhuis Gelderse Vallei Dorst kan ontstaan als de arts een vochtbeperking voorschrijft, maar ook door gebruik van bepaalde medicijnen of een mondziekte. Om uw vochtinname zo
Nadere informatieOmgaan met vochtbeperking en dorst
Omgaan met vochtbeperking en dorst Ziekenhuis Gelderse Vallei Dorst kan ontstaan als de arts een vochtbeperking voorschrijft, maar ook door gebruik van bepaalde medicijnen of een mondziekte. Om uw vochtinname
Nadere informatieMet de neusduodenumsonde naar huis
Met de neusduodenumsonde naar huis 1 Inleiding Bij u is een neusduodenumsonde geplaatst voor het toedienen van sondevoeding. Uw arts heeft met u besproken wat hiervan de reden is. In deze brochure staat
Nadere informatiegezonde en frisse mond bij kwetsbare ouderen!
Hier is ruimte voor een introtekst die zichtbaar is voordat de presentatie Samen werken aan een begint. gezonde en frisse mond bij kwetsbare ouderen! Najaar 2016, Landelijke uitrol project Scholing voor
Nadere informatie1. Vaardigheid mondonderzoek gezonde mond Vaardigheid mondonderzoek uitgebreid 7
PROTOCOLLEN Inhoudsopgave 1. Vaardigheid mondonderzoek gezonde mond 2 2. Vaardigheid mondreiniging 4 (tanden poetsen, reinigen tussen de tanden en reinigen van de tong) 3. Vaardigheid mondonderzoek uitgebreid
Nadere informatieHet verwijderen van gebitselementen. door de kaakchirurg onder plaatselijke verdoving
Het verwijderen van gebitselementen door de kaakchirurg onder plaatselijke verdoving Inleiding Er worden bij u één of meerdere tanden of kiezen (gebitselementen) verwijderd. Er kunnen verschillende redenen
Nadere informatieInformatie. Vrijleggen van geretineerde gebitselementen
Informatie Vrijleggen van geretineerde gebitselementen Inleiding U heeft geretineerde gebitselementen. Hiervoor bent u doorverwezen naar de kaakchirurg. Deze folder geeft u meer informatie over de voorbereiding
Nadere informatieSF Z. Oncologisch support Team. Afinitor SINT-FRANCISKUSZIEKENHUIS
SF Z SINT-FRANCISKUSZIEKENHUIS Oncologisch support Team Afinitor Patiënteninformatie doelgerichte therapie In het kader van uw behandeling voor nierkanker heeft uw arts het geneesmiddel Afinitor voorgeschreven.
Nadere informatieOptimale mondverzorging bij palliatieve ouderen
Optimale mondverzorging bij palliatieve ouderen Naam : Hananjah Schipper Studentnummer : 0801521 Opleiding : HBO- Verpleegkunde Hogeschool Rotterdam AGZ/afstudeerstage : 06/02/2012 t/m 06/07/2012 Stage
Nadere informatieAlgemene maatregelen bij een droge mond
Algemene maatregelen bij een droge mond Algemene maatregelen bij een droge mond Bij het ervaren van een droge mond (xerostomie) of verdenking op het syndroom van Sjögren, zal in het algemeen eerst een
Nadere informatieInfectie bij een implantaat
Infectie bij een implantaat Patiënteninformatie 1. Wat is het? U heeft een implantaat gekregen. Sommige mensen krijgen een ontsteking in de mond rondom dit implantaat. De oorzaken en gevolgen worden in
Nadere informatiePlaatsen gebitsprothese Direct na het verwijderen van tanden en/of kiezen
KAAKCHIRURGIE Plaatsen gebitsprothese Direct na het verwijderen van tanden en/of kiezen Gebitsprothese Van eigen tanden en kiezen naar een kunstgebit Ten gevolge van een ongeluk of tandbederf worden uw
Nadere informatieMondzorg. Een samenvatting van de Richtlijn Mondzorg voor zorgafhankelijke cliënten in verpleeghuizen. & de rol van verzorgenden en verpleegkundigen
Mondzorg Een samenvatting van de Richtlijn Mondzorg voor zorgafhankelijke cliënten in verpleeghuizen & de rol van verzorgenden en verpleegkundigen Colofon Dit is een uitgave van de NVVA, beroepsvereniging
Nadere informatieVerwijdering van tanden of kiezen onder narcose
Mondziekten, Kaak- en Aangezichtschirurgie Behandeling Verwijdering van tanden of kiezen onder narcose 2 Patiëntenvoorlichting 040 239 8413 patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl MKA/ Verwijdering
Nadere informatieVerwijderen van gebitselementen
Verwijderen van gebitselementen Door de kaakchirurg onder plaatselijke verdoving Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding Er worden bij u één of meerdere tanden of kiezen
Nadere informatieAdviezen na een behandeling door de Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurg (MKA-chirurg)
Adviezen na een behandeling door de Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurg (MKA-chirurg) Inleiding Vandaag heeft u een behandeling aan uw kaak gehad. Door de behandeling kunt u enige tijd klachten hebben.
Nadere informatieDiabetes en mondhygiëne
Diabetes en mondhygiëne Goede mondverzorging VOOR MENSEN MET DIABETES EXTRA BELANGRIJK Mondhygiëne is belangrijk voor iedereen, maar voor mensen met diabetes net iets meer. Met diabetes loopt u namelijk
Nadere informatieVerwijdering van tanden of kiezen onder narcose
Mondziekten, Kaak- en Aangezichtschirurgie Verwijdering van tanden of kiezen onder narcose www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl MKA005 / Verwijdering
Nadere informatieInformatie over trekken van tand/kies
Informatie over trekken van tand/kies Dagbehandeling / Kort verblijf Beter voor elkaar Inleiding Er zal binnenkort bij uw kind een tand/kies of meerdere tanden/ kiezen getrokken moeten worden. In deze
Nadere informatieKanker in het Hoofd-Halsgebied
Inleiding Kwaadaardige gezwellen (=tumoren) die zich voordoen binnen het werkgebied van de kaakchirurg worden gerekend tot de zogenaamde hoofd- halstumoren. Kwaadaardige gezwellen in het hoofd- halsgebied
Nadere informatieDRBR0775. MKA ingreep. Algemene informatie
DRBR0775 MKA ingreep Algemene informatie 2 Welkom op de dienst mond-,kaak- en aangezichtsheelkunde (MKA). Op advies van uw tandarts of huisarts bent u naar onze dienst doorverwezen voor een operatie aan
Nadere informatieVerwijderen van een verstandskies of wortelrest
Verwijderen van een verstandskies of wortelrest marinaclinic.nl U heeft een afspraak voor het verwijderen van een verstandskies of wortelrest, of deze is inmiddels verwijderd. In deze folder leest u meer
Nadere informatieMondziekten, Kaak- en Aangezichtschirurgie en Centrum voor Bijzondere Tandheelkunde. Mondverzorging bij een droge mond
Mondziekten, Kaak- en Aangezichtschirurgie en Centrum voor Bijzondere Tandheelkunde Mondverzorging bij een droge mond Mondziekten, Kaak- en Aangezichtschirurgie en Centrum voor Bijzondere Tandheelkunde
Nadere informatieRADIOTHERAPIE bij hoofd- en halstumoren
RADIOTHERAPIE bij hoofd- en halstumoren RADIOTHERAPIE bij hoofd- en halstumoren Geconfronteerd worden met kanker brengt vaak veel vragen met zich mee. Via deze brochure proberen we u alvast een zo goed
Nadere informatieINFECTIES VOORKOMEN KANKERCENTRUM UZ GENT. Onco_hemato_015
INFECTIES VOORKOMEN KANKERCENTRUM UZ GENT Onco_hemato_015 INHOUDSTAFEL 01 Wat is een infectie? 3 02 Verhoogd risico op infectie 3 03 U beschermen tegen infecties 4 04 Belangrijke aandachtspunten bij het
Nadere informatieAangepaste Vanderbilt Hoofd-halstumoren klachtenlijst-50v.2.0 Modified Vanderbilt Head and Neck Cancer Symptom Survey-50v.2.0)
Aangepaste Vanderbilt Hoofd-halstumoren klachtenlijst-50v.2.0 Modified Vanderbilt Head and Neck Cancer Symptom Survey-50v.2.0) Modified VHNSS-50v.2.0 (NL versie 1.0+) Wij stellen u achtereenvolgens vragen
Nadere informatieTips voor een gezonde lach
Tips voor een gezonde lach Gezonde tanden, een leven lang Door dagelijks een paar minuten aandacht aan uw tanden te besteden, kunt u veel winst behalen. Onderzoek toont aan dat mondgezondheid ook van
Nadere informatieBijlage D Graft-versus-host-ziekte
Bijlage D Graft-versus-host-ziekte Deze bijlage is een aanvulling op de beschrijving van de Graft versus Host Disease in hoofdstuk 7. Het ontstaan van een graft-versus-host-ziekte (GvHD) kan een grote
Nadere informatieBijwerkingen radiotherapie hoofd/hals gebied
Bijwerkingen radiotherapie hoofd/hals gebied Inleiding In deze folder is de informatie uit de brochure Radiotherapie van de KWF Kankerbestrijding over de bijwerkingen en tips tijdens en na de radiotherapie
Nadere informatieEen tandheelkundige behandeling onder algehele anesthesie Adviezen voor thuis
Vandaag heeft: u uw kind de door u begeleide patiënt met lichamelijke en/of verstandelijke beperking een tandheelkundige behandeling ondergaan. Graag geven wij u informatie over wat u kunt verwachten na
Nadere informatie