Voeding en mondgezondheid. Louise Witteman 5 juni voor Quality Practice

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Voeding en mondgezondheid. Louise Witteman 5 juni voor Quality Practice"

Transcriptie

1 Voeding en mondgezondheid Louise Witteman 5 juni voor Quality Practice 1

2

3

4 Beroerte Hoofd-hals kanker Eet stoornis Onder gewicht ASA Hartproblemen Reflux Allergie voor tandheelkundige producten Verhoogde bloeddruk Zwanger schap MDklachten Over gewicht Osteoporose Medicatie COPD DM Metabool syndroom Verlamming Leveren nierziekte? 4

5 5

6

7 Beroerte Hoofd-hals kanker Eet stoornis Onder gewicht ASA Hartproblemen Reflux Allergie voor tandheelkundige producten Verhoogde bloeddruk Zwanger schap MDklachten Over gewicht Osteoporose Medicatie COPD DM Metabool syndroom Verlamming Leveren nierziekte? 7

8 Caries blz:56-70

9 bladzijde 68

10

11

12 Tanderosie (71-85)

13 Vragen bij tanderosie: Zijn uw voedingsgewoonten (recent) veranderd? Hoe drinkt u dranken? Houdt u de drank in de mond, nipt of gorgelt u? Poetst u de tanden direct na het eten of na het drinken van zure producten? Kauwt u kauwgom direct na een zuuraanval? Geeft u frequent (vrijwillig) over? Eet of drinkt u vaker dan zeven keer per dag iets (uitgezonderd thee, koffie en water)? Nuttigt u vlak voor het slapen gaan zure consumpties? Wat is het tijdstip en op welke wijze gebruikt u zure medicatie, supplementen en mondspoelmiddelen?

14 Voedingsadviezen bij tanderosie afhankelijk oorzaak

15 Tanderosie 1. Extrinsieke zuren 2. Intrinsieke zuren 3. Speekselsecretie 4. Abrasie 5. Attritie

16 Monddroogte (86-91)

17 Voeding 1. Speekselsecretie 2. Oral clearance 3. Bevochtigen

18 Vragen bij monddroogte: Gebruikt u vloeistof als hulpmiddel bij het doorslikken van voedsel? Voelt uw mond droog aan als u eet? Staat u s nachts op om te drinken? Voelt uw mond droog aan? Kost het eten van droog voedsel u moeite? Zuigt u op snoepjes of lolly s om uw mond te bevochtigen? Heeft u moeite met het doorslikken van bepaalde voedingsmiddelen? Voelt de huid van uw gezicht droog aan? Voelen uw lippen droog aan? Voelt de binnenkant van uw neus droog aan? Naar Thomson et al (Ivoren Kruis, 2007)

19 Aandachtspunten bij monddroogte: Droge mondgevoel > advies Caries > advies / preventie Tanderosie > advies / preventie Kauw-en slikken > doorvragen Smaak > doorvragen Doorverwijzen

20 Vragen bij kauw- en slikklachten: Bent u lang bezig met uw maaltijd (opvallend langzamer dan uw tafelgenoten)? Heeft u problemen met het eten van bepaalde voedingsmiddelen? Mijdt u bepaalde voedingsmiddelen? Bent u afhankelijk van hulp bij het eten en drinken?

21 Vragen bij smaak- en reukstoornissen: Wanneer en hoe zijn de klachten begonnen? Is de smaak helemaal weg, verminderd of veranderd? Heeft u last van een vreemde smaak? Zijn er andere klachten/ontstekingen in de mondholte? Is de speekselproductie verminderd? Bent u bestraald of geopereerd in het hoofd-halsgebied? Zijn er veranderingen in het medicijngebruik? Welke andere ziekten heeft u? Heeft u last van zuurbranden Hoe smaken koffie, chocolade en aardbeien? (zegt iets over de reuk).

22 Vragen bij kauw- en slikklachten: Bent u lang bezig met uw maaltijd (opvallend langzamer dan uw tafelgenoten)? Heeft u problemen met het eten van bepaalde voedingsmiddelen? Mijdt u bepaalde voedingsmiddelen? Bent u afhankelijk van hulp bij het eten en drinken?

23 23 Gingivitis & parodontitis ( )

24 Overweeg alle cliënten te adviseren over verhoging van de inname van -visolie -voedingsvezels -fruit -groente verlaging van de inname van -toegevoegde suikers als onderdeel van de behandeling en preventie van parodontitis en ter bevordering van de algehele gezondheid ( Chapple & Milward, 2013)

25 Vermoeden DM:

26 Diagnose DM: HbA1c

27 Aften ( ) 30% van de populatie heeft van tijd tot tijd last. RAS, minor aften die aantal keer per jaar terugkomen.

28 Predisponerende factoren: Stress Beschadiging van het slijmvlies Natrium Lauriel Sulfaat Roken Menstruatiecyclus Auto-immuunziekten Voedingsdeficiënties blz.140

29 RAS bij cliënten met coeliakie 3-61%

30 B-vitamines Vitamine B12

31 Blz. 141

32

Verwijsformulier Voeding en Mondgezondheid

Verwijsformulier Voeding en Mondgezondheid 1.Persoonsgegevens Verwijsformulier Voeding en Mondgezondheid o Naam cliënt:... o Adres:... o Geboortedatum:... o BSN nummer:... o Verzekeraar/inschrijfnr.:... *Kruis aan wat van toepassing is 2.Hulpvraag*

Nadere informatie

Voedingsadvies, geeft dat kleine beetje extra. Louise Witteman

Voedingsadvies, geeft dat kleine beetje extra. Louise Witteman Voedingsadvies, geeft dat kleine beetje extra Louise Witteman Casus De heer Doorzon, 34 jaar, Rookt 10-15 sigaretten per dag De laatste maanden veel stress (privé-situatie). ASA 1 Mondhygiëne redelijk

Nadere informatie

Het gebruik van speekselvervangers Verandering van medicijnen Droge mond

Het gebruik van speekselvervangers Verandering van medicijnen Droge mond Droge mond Droge mond Tijdelijke, langdurige of blijvende monddroogheid? Iedereen heeft tijdelijk wel eens last van een droge mond, bijvoorbeeld na langdurig spreken of bij stress. Maar je kunt er ook

Nadere informatie

Droge mond. Droge mond

Droge mond. Droge mond Droge mond Droge mond Iedereen heeft tijdelijk wel eens last van een droge mond, bijvoorbeeld na langdurig spreken of bij stress. Maar je kunt er ook langdurig last van hebben. Of de klacht kan blijvend

Nadere informatie

Droge mond. Tijdelijke, langdurige of blijvende monddroogheid?

Droge mond. Tijdelijke, langdurige of blijvende monddroogheid? Droge mond Tijdelijke, langdurige of blijvende monddroogheid? Iedereen heeft tijdelijk wel eens last van een droge mond, bijvoorbeeld na langdurig spreken of bij stress. Maar je kunt er ook langdurig last

Nadere informatie

Eten drinken en een gezond gebit

Eten drinken en een gezond gebit Eten drinken en een gezond gebit Niet vaker dan 7x iets eten of drinken per dag Veel voedingsmiddelen kunnen het glazuur van uw tanden en kiezen aantasten. Op zich is dat geen probleem. Uw gebit herstelt

Nadere informatie

Eten drinken en een gezond gebit

Eten drinken en een gezond gebit Eten drinken en een gezond gebit Niet vaker dan 7x iets eten of drinken per dag Veel voedingsmiddelen kunnen het glazuur van uw tanden en kiezen aantasten. Op zich is dat geen probleem. Uw gebit herstelt

Nadere informatie

Wie is Louise Witteman? INTERVIEW. 8 Nederlands Tijdschrift voor Mondhygiëne

Wie is Louise Witteman? INTERVIEW. 8 Nederlands Tijdschrift voor Mondhygiëne Wie is Louise Witteman? Louise Witteman is diëtist en studeerde in 1999 af aan de Haagse Hogeschool. Zij werkte 14 jaar lang als zelfstandige in haar Haagse praktijk. Zij ontwikkelde de voedingspiramide

Nadere informatie

Aangepaste Vanderbilt Hoofd-halstumoren klachtenlijst-50v.2.0 Modified Vanderbilt Head and Neck Cancer Symptom Survey-50v.2.0)

Aangepaste Vanderbilt Hoofd-halstumoren klachtenlijst-50v.2.0 Modified Vanderbilt Head and Neck Cancer Symptom Survey-50v.2.0) Aangepaste Vanderbilt Hoofd-halstumoren klachtenlijst-50v.2.0 Modified Vanderbilt Head and Neck Cancer Symptom Survey-50v.2.0) Modified VHNSS-50v.2.0 (NL versie 1.0+) Wij stellen u achtereenvolgens vragen

Nadere informatie

Verschijnselen van droge mond

Verschijnselen van droge mond Een droge mond Inleiding Iedereen heeft wel eens tijdelijk last van een droge mond, bijvoorbeeld na langdurig spreken. Maar droge mond kan ook langdurig zijn of zelfs blijvend. Dat kan slecht zijn voor

Nadere informatie

Mondverzorging bij radiotherapie

Mondverzorging bij radiotherapie Mondverzorging bij radiotherapie Inleiding U gaat beginnen of bent al bezig met radiotherapie. Als gevolg van deze therapie kunt u last krijgen van een droge mond of last van uw tandvlees, uw mondslijmvlies

Nadere informatie

XEROSTOMIE. (droge mond)

XEROSTOMIE. (droge mond) XEROSTOMIE (droge mond) XEROSTOMIE (droge mond) Voorwoord Wat is speeksel? Wanneer u bestraald wordt in het hoofdhalsgebied zullen de speekselklieren minder speeksel aanmaken. Als gevolg daarvan kunt u

Nadere informatie

Eten drinken en een gezond gebit. Niet vaker dan 7x iets eten of drinken per dag

Eten drinken en een gezond gebit. Niet vaker dan 7x iets eten of drinken per dag Eten drinken en een gezond gebit Niet vaker dan 7x iets eten of drinken per dag Veel voedingsmiddelen kunnen het glazuur van uw tanden en kiezen aantasten. Op zich is dat geen probleem. Uw gebit herstelt

Nadere informatie

Tanderosie, hoe voorkom je dat?

Tanderosie, hoe voorkom je dat? Tanderosie, hoe voorkom je dat? Wat is tanderosie? Gaatjes (tandcariës) worden veroorzaakt door bacteriën in de mond. Deze mondbacteriën vormen zuur uit suikers en andere koolhydraten (zoals in bijvoorbeeld

Nadere informatie

Door medicijnen Deze kunnen bijvoorbeeld sufheid, verminderde spierkracht of een droge mond veroorzaken.

Door medicijnen Deze kunnen bijvoorbeeld sufheid, verminderde spierkracht of een droge mond veroorzaken. Slikstoornissen 2 Deze folder is bedoeld voor patiënten met slikproblemen en hun omgeving. Er wordt uitleg gegeven over hoe het komt dat iemand zich verslikt. Ook wordt aangegeven wat de risico s zijn

Nadere informatie

Droge mond. Soms is water alleen niet genoeg. Een gids voor patiënten die behandeld worden tegen kanker. Specialist bij droge mond

Droge mond. Soms is water alleen niet genoeg. Een gids voor patiënten die behandeld worden tegen kanker. Specialist bij droge mond Droge mond Een gids voor patiënten die behandeld worden tegen kanker Soms is water alleen niet genoeg Specialist bij droge mond Droge mond: een frequente bijwerking bij de behandeling van kanker Wellicht

Nadere informatie

Omgaan met vochtbeperking en dorst

Omgaan met vochtbeperking en dorst Omgaan met vochtbeperking en dorst Ziekenhuis Gelderse Vallei Dorst kan ontstaan als de arts een vochtbeperking voorschrijft, maar ook door gebruik van bepaalde medicijnen of een mondziekte. Om uw vochtinname

Nadere informatie

Hoe ziet tanderosie eruit?

Hoe ziet tanderosie eruit? Wat is tanderosie? Tanderosie is het oplossen van het tandglazuur door zuurinwerking. Het is een sluipend proces dat niet gemakkelijk te herkennen is. Daarom is voorkómen van het allergrootste belang.

Nadere informatie

Voorkom tanderosie bij uw kind

Voorkom tanderosie bij uw kind Voorkom tanderosie bij uw kind Tanderosie bij kinderen Tanderosie bij kinderen Alle kinderen zijn er gek op: snoep en limonade. Alle ouders weten wel dat je van snoepen gaatjes krijgt. Er zit namelijk

Nadere informatie

Wachtkamerfolder Voorkom tanderosie bij uw kind

Wachtkamerfolder Voorkom tanderosie bij uw kind Wachtkamerfolder Voorkom tanderosie bij uw kind Tanderosie bij kinderen Alle kinderen zijn er gek op: snoep en limonade. Alle ouders weten wel dat je van snoepen gaatjes krijgt. Er zit namelijk veel suiker

Nadere informatie

Droge mond. Soms is water alleen niet genoeg. Een gids voor patiënten met het syndroom van Sjögren. Specialist bij droge mond

Droge mond. Soms is water alleen niet genoeg. Een gids voor patiënten met het syndroom van Sjögren. Specialist bij droge mond Droge mond Een gids voor patiënten met het syndroom van Sjögren Soms is water alleen niet genoeg Specialist bij droge mond Droge mond is één van de meest voorkomende symptomen bij syndroom van Sjögren

Nadere informatie

Daarbij kan er sprake zijn van minder eten door bijvoorbeeld: toenemende vermoeidheid; kortademigheid; minder beweging; angst; depressie.

Daarbij kan er sprake zijn van minder eten door bijvoorbeeld: toenemende vermoeidheid; kortademigheid; minder beweging; angst; depressie. Voeding bij COPD Inleiding Een gezond, afwisselend eetpatroon is voor iedereen goed. Voedsel is immers de brandstof van ons lichaam. Klachten als kortademigheid, vermoeidheid en hoesten kunnen uw lichamelijke

Nadere informatie

Mondverzorging bij de oudere patiënt

Mondverzorging bij de oudere patiënt Mondverzorging bij de oudere patiënt Ziekenhuis Gelderse Vallei Uw familielid, vriend(in) of kennis is opgenomen in ons ziekenhuis vanwege ziekte, onderzoeken, een ongeval en/of operatie. Om ervoor te

Nadere informatie

Omgaan met vochtbeperking

Omgaan met vochtbeperking Omgaan met vochtbeperking Ziekenhuis Gelderse Vallei Dorst kan ontstaan als de arts een vochtbeperking voorschrijft, maar ook door gebruik van bepaalde medicijnen of een mondziekte. Om uw vochtinname zo

Nadere informatie

Mondzorg Tanden poetsen

Mondzorg Tanden poetsen Mondzorg Tanden poetsen Gezonde tanden en kiezen zijn heel belangrijk voor je gezondheid. Gezonde tanden en kiezen heb je nodig om eten goed te kauwen en makkelijk door te slikken. Maak je tanden, kiezen,

Nadere informatie

Brandend maagzuur (reflux) klachten

Brandend maagzuur (reflux) klachten Brandend maagzuur (reflux) klachten Wat is brandend maagzuur? Met brandend maagzuur of zuurbranden wordt het te vaak terugstromen van zure maaginhoud in de slokdarm bedoeld. Het medische woord voor dit

Nadere informatie

Gezonde en aangepaste voeding bij het ouder worden. Kimberly Feys Diëtiste Liesbeth De Meyer Logopediste

Gezonde en aangepaste voeding bij het ouder worden. Kimberly Feys Diëtiste Liesbeth De Meyer Logopediste Gezonde en aangepaste voeding bij het ouder worden Kimberly Feys Diëtiste Liesbeth De Meyer Logopediste Als alles goed gaat Gezonde voeding Gezond kauw- en slikpatroon Gezonde voeding Voedingsdriehoek

Nadere informatie

Richtlijn voeding bij de ziekte van Parkinson

Richtlijn voeding bij de ziekte van Parkinson Richtlijn voeding bij de ziekte van Parkinson Versie voor mensen met parkinson M.J.M.D van Asseldonk H.C. Dicke J.I. Hoff B. van Harten B.R. Bloem S.H.J. Keus M. Munneke Inhoud Algemene informatie... 3

Nadere informatie

Bijlage 1 Vragenlijst voor de patiënt

Bijlage 1 Vragenlijst voor de patiënt Bijlage 1 Vragenlijst voor de patiënt VRAGENLIJST VOOR DE PATIËNT Hoe bent u zich bewust geworden van uw gebitsproblemen? Pijn aan uw tanden/kiezen Esthetische problemen/wensen Anders: Kunt u beknopt aangeven

Nadere informatie

Slijtage van het gebit

Slijtage van het gebit Slijtage van het gebit Slijtage van het gebit Waardoor slijt het gebit? Tandglazuur is hard en slijt langzaam. Toch slijt uw gebit in de loop van de jaren. Bijvoorbeeld door het verkeerd gebruik van een

Nadere informatie

In de bijlage van deze folder leest u meer over het ontstaan en verhelpen van slikproblemen.

In de bijlage van deze folder leest u meer over het ontstaan en verhelpen van slikproblemen. Slikspreekuur In overleg met uw behandelend KNO-arts bent u uitgenodigd voor het Slikspreekuur. In deze folder kunt u lezen wat een bezoek aan het Slikspreekuur inhoudt. Heeft u na het lezen van de folder

Nadere informatie

Voeding bij chronische longziekten

Voeding bij chronische longziekten Voeding bij chronische longziekten Voeding bij chronische longziekten Goede lichamelijke conditie Veel mensen met chronische longziekten (ook wel COPD genoemd) hebben voortdurend last van hun aandoening.

Nadere informatie

Voedingsadviezen bij misselijkheid

Voedingsadviezen bij misselijkheid Voedingsadviezen bij misselijkheid Ziekenhuis Gelderse Vallei 2 Als gevolg van diverse behandelingen bij kanker kunnen klachten ontstaan die het eten en drinken bemoeilijken. Een veel voorkomende klacht

Nadere informatie

Over- en ondervoeding

Over- en ondervoeding Over- en ondervoeding Samenvatting Voeding heeft invloed op tal van aspecten van ons leven. Sinds de jaren vijftig van de vorige eeuw is ons voedingspatroon behoorlijk veranderd. Deze veranderingen zijn

Nadere informatie

Mondgezondheid en Voeding betekent. iets met Eten en Drinken?!

Mondgezondheid en Voeding betekent. iets met Eten en Drinken?! Mondgezondheid en Voeding betekent. iets met Eten en Drinken?! José Veen kinderdietist en dietist VG 20-11-2015 Even voorstellen.. José Veen Roots in Wilhelmina Kinderziekenhuis UMC Utrecht Later gespecialiseerd

Nadere informatie

Als slikken moeilijk gaat

Als slikken moeilijk gaat Als slikken moeilijk gaat Informatie en algemene adviezen voor volwassenen met slikproblemen Logopedie Locatie Hoorn/Enkhuizen Slikken Eten en drinken (en daarmee kauwen en slikken) zijn van levensbelang

Nadere informatie

MONDVERZORGING BIJ DE ONCOLOGISCHE PATIËNT. - Patiëntinformatie -

MONDVERZORGING BIJ DE ONCOLOGISCHE PATIËNT. - Patiëntinformatie - MONDVERZORGING BIJ DE ONCOLOGISCHE PATIËNT - Patiëntinformatie - Inhoud Inleiding Informatie over mondverzorging bij chemotherapie Tips en adviezen Welke mondproblemen kunt u verwachten? Wat kunt u zelf

Nadere informatie

Diabetes en mondgezondheid

Diabetes en mondgezondheid Diabetes en mondgezondheid Dit doet diabetes met de mond Hebt u suikerziekte? Let dan extra op uw gebit en tandvlees. Mensen met diabetes hebben vaker problemen met hun tanden en tandvlees. Dat kan komen

Nadere informatie

Slikproblemen. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!

Slikproblemen. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee! Slikproblemen In deze folder krijgt u uitleg over de oorzaak van slikproblemen, hoe u verslikken kunt herkennen en de risico s van verslikken. Ook wordt besproken welke behandelmogelijkheden er zijn en

Nadere informatie

PATIËNTENINFORMATIE. LOGOPEDIE BIJ SLIKPROBLEMEN Dysfagie en Aerofagie

PATIËNTENINFORMATIE. LOGOPEDIE BIJ SLIKPROBLEMEN Dysfagie en Aerofagie PATIËNTENINFORMATIE LOGOPEDIE BIJ SLIKPROBLEMEN Dysfagie en Aerofagie 2 LOGOPEDIE BIJ SLIKPROBLEMEN Dysfagie en Aerofagie Algemeen Door middel van deze informatiefolder wil Maasstad Ziekenhuis u informeren

Nadere informatie

28-9-2014. Inhoud. Voeding en leefstijl bij en na kanker. 1. Voeding van vroeger tot nu. 1. Voeding van vroeger tot nu. 2.

28-9-2014. Inhoud. Voeding en leefstijl bij en na kanker. 1. Voeding van vroeger tot nu. 1. Voeding van vroeger tot nu. 2. Voeding en leefstijl bij en na kanker Malu van Geel Inhoud 1. Voeding van vroeger tot nu 2. Voeding en kanker 3. Aanbevelingen 4. Veel gestelde vragen 1. Voeding van vroeger tot nu 1 Hippocrates Laat voeding

Nadere informatie

Zwangerschapsbraken. gevoelige slokdarm door het braken waardoor slikken moeizaam gaat

Zwangerschapsbraken. gevoelige slokdarm door het braken waardoor slikken moeizaam gaat Zwangerschapsbraken Zwangerschapsbraken wordt ook wel hyperemesis gravidarum genoemd. Het is een term die wordt gebruikt voor overmatig braken tijdens de eerste helft van de zwangerschap. Veel vrouwen

Nadere informatie

Mondverzorging bij chemotherapie

Mondverzorging bij chemotherapie Mondverzorging bij chemotherapie Inleiding Chemotherapie kan invloed hebben op de productie van speeksel door de speekselklieren. Speeksel heeft een reinigende werking en helpt daardoor gaatjes te voorkomen.

Nadere informatie

Diabetes en mondgezondheid

Diabetes en mondgezondheid Diabetes en mondgezondheid Locatie Hoorn/Enkhuizen MKA 2 Diabetes en mondgezondheid Wat is diabetes? Diabetes is een ander woord voor suikerziekte. Het heeft te maken met bloedsuiker: de brandstof voor

Nadere informatie

Pas als de klachten optreden is het aan te raden de onderstaande adviezen te raadplegen. Verander dus niet bij voorbaat al uw voeding.

Pas als de klachten optreden is het aan te raden de onderstaande adviezen te raadplegen. Verander dus niet bij voorbaat al uw voeding. Voeding bij geïrriteerd slijmvlies van de mond, keel en/of slokdarm Door de bestraling kan het slijmvlies van de mond en keel geïrriteerd raken. Dit kan klachten geven bij het eten. Aanpassing van de voeding

Nadere informatie

Mondverzorging bij nierziekten

Mondverzorging bij nierziekten Mondverzorging bij nierziekten Inhoudsopgave Inleiding 3 Veel voorkomende mondaandoeningen 3 Mondverzorging bij mensen met nierinsufficiëntie na een niertransplantatie 4 Algemene adviezen 5 Eigen gebit

Nadere informatie

Stoornissen van het bewegingssysteem Bradykinesie Trager / kleinere bewegingsuitslag Verstoring in de timing Hypokinesie Minder automatische

Stoornissen van het bewegingssysteem Bradykinesie Trager / kleinere bewegingsuitslag Verstoring in de timing Hypokinesie Minder automatische Stoornissen van het bewegingssysteem Bradykinesie Trager / kleinere bewegingsuitslag Verstoring in de timing Hypokinesie Minder automatische bewegingen Akinesie Bevriezen Rigiditeit Verhoogde spiertonus,

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE SLIKPROBLEMEN

PATIËNTEN INFORMATIE SLIKPROBLEMEN PATIËNTEN INFORMATIE SLIKPROBLEMEN Dysfagie is een stoornis in het slikproces. Slikproblemen komen heel frequent voor en hebben een negatieve invloed op de algemene gezondheid en de levenskwaliteit. Een

Nadere informatie

Hoe verklein ik mijn kans op kanker? Volg de kleuren!

Hoe verklein ik mijn kans op kanker? Volg de kleuren! Hoe verklein ik mijn kans op kanker? Volg de kleuren! KAN KANKER VOORKOMEN WORDEN? Kanker is in Nederland doodsoorzaak nummer één. Preventie is daarom van groot belang. Er zijn helaas geen garanties op

Nadere informatie

gezonde en frisse mond bij kwetsbare ouderen!

gezonde en frisse mond bij kwetsbare ouderen! Hier is ruimte voor een introtekst die zichtbaar is voordat de presentatie Samen werken aan een begint. gezonde en frisse mond bij kwetsbare ouderen! Najaar 2016, Landelijke uitrol project Scholing voor

Nadere informatie

arod ontitis Eva REnsman WElmoEt DE graaf 36 diabc januari 2011

arod ontitis Eva REnsman WElmoEt DE graaf 36 diabc januari 2011 - ACHTERGROND Parod - Problemen in de mond komen vaker voor bij diabetes. Vooral de aandoening parodontitis komt veel vaker voor, ook bij jongeren. Jaarlijkse controle op deze aandoening is bij diabetes

Nadere informatie

Het melkgebit. Kleine mond, kleine tanden

Het melkgebit. Kleine mond, kleine tanden Het melkgebit Kleine mond, kleine tanden In de kleine mond van een kind passen geen volwassen tanden. Daarom krijgt een kind eerst een melkgebit. Het gebit is belangrijk om te bijten, kauwen, spreken en

Nadere informatie

Eet smakelijk Informatie over vocht en voeding voor ouderen

Eet smakelijk Informatie over vocht en voeding voor ouderen Ouder worden kan verschillende problemen op het gebied van voeding met zich meebrengen. Zo kan onder andere de eetlust afnemen en kunnen ouderen minder gaan drinken dan gewenst. Dit heeft gevolgen voor

Nadere informatie

Mondverzorging bij chemotherapie

Mondverzorging bij chemotherapie Mondverzorging bij chemotherapie Inleiding Chemotherapie kan invloed hebben op de productie van speeksel door de speekselklieren. Speeksel heeft een reinigende werking en helpt daardoor gaatjes te voorkomen.

Nadere informatie

Vragenlijst. S.v.p. helemaal invullen vóór uw bezoek aan de vaatverpleegkundige

Vragenlijst. S.v.p. helemaal invullen vóór uw bezoek aan de vaatverpleegkundige Vragenlijst S.v.p. helemaal invullen vóór uw bezoek aan de vaatverpleegkundige en meenemen! Voorgeschiedenis en verwijzing Hartproblemen Heeft u Angina Pectoris klachten (klachten van pijn, een drukkend

Nadere informatie

Bijvoeding en borstvoeding (of kunstvoeding) Hoe combineer ik dat? Annet Mulder Lactatiekundige IBCLC 1

Bijvoeding en borstvoeding (of kunstvoeding) Hoe combineer ik dat? Annet Mulder Lactatiekundige IBCLC 1 Bijvoeding en borstvoeding (of kunstvoeding) Hoe combineer ik dat? Annet Mulder Lactatiekundige IBCLC 1 Borstvoeding? 1-2- hap!!!! Na zes maanden raad de WHO aan om met bijvoeding te starten. Een nieuwe

Nadere informatie

1. Voorbereidende fase In deze fase vindt het afhappen, kauwen en het verzamelen van het voedsel op de tong plaats.

1. Voorbereidende fase In deze fase vindt het afhappen, kauwen en het verzamelen van het voedsel op de tong plaats. Slikproblemen Eten en drinken Bij normaal eten en drinken is er een hechte samenwerking tussen mond, keel, strottenhoofd en slokdarm. Het slikproces kan globaal in 4 fasen verdeeld worden: 1. Voorbereidende

Nadere informatie

Voedingsadviezen na een maagresectie

Voedingsadviezen na een maagresectie Voedingsadviezen na een maagresectie Afdeling diëtetiek U heeft een maagoperatie ondergaan. Hierbij is (een gedeelte van) uw maag weggenomen. Door deze ingreep is uw spijsverteringskanaal veranderd. Deze

Nadere informatie

Slikproblemen bij volwassenen

Slikproblemen bij volwassenen Slikproblemen bij volwassenen Patiëntenvoorlichting alle aandacht Slikproblemen bij volwassenen Slikproblemen komen voor in alle leeftijdsgroepen. Deze folder gaat over de slikproblemen die bij volwassenen

Nadere informatie

(Risico op) ondervoeding

(Risico op) ondervoeding (Risico op) ondervoeding Op oudere leeftijd is het soms lastig om regelmatig, gezond en voldoende te eten. Dit kan uiteindelijk leiden tot een verminderde voedingstoestand en zelfs ondervoeding. Dit komt

Nadere informatie

Pas als de klachten optreden is het aan te raden de onderstaande adviezen te raadplegen. Verander dus niet bij voorbaat al uw voeding.

Pas als de klachten optreden is het aan te raden de onderstaande adviezen te raadplegen. Verander dus niet bij voorbaat al uw voeding. Voeding bij geïrriteerd slijmvlies van de mond, keel en/of slokdarm Door de bestraling kan het slijmvlies van de mond en keel geïrriteerd raken. Dit kan klachten geven bij het eten. Aanpassing van de voeding

Nadere informatie

De rol van voeding bij darmkanker

De rol van voeding bij darmkanker De rol van voeding bij darmkanker Stefanie Mortier Oncologisch centrum 26 maart 2015 Inhoud 1. Oorzaken 2. Preventie 3. De nog niet behandelde patiënt 4. Radio- en chemotherapie 5. Chirurgie 6. Herstel,

Nadere informatie

Het voorkomen van stemstoornissen

Het voorkomen van stemstoornissen Het voorkomen van stemstoornissen Logopedie Beter voor elkaar 2 Preventie van stemstoornissen Stemhygiëne is de zorg voor een gezonde stem. Met stemhygiëne worden maatregelen bedoeld die de gezondheid

Nadere informatie

MONDSLIJMVLIES- ONTSTEKING. na radiotherapie

MONDSLIJMVLIES- ONTSTEKING. na radiotherapie MONDSLIJMVLIES- ONTSTEKING na radiotherapie MONDSLIJMVLIESONTSTEKING na radiotherapie Bij bestraling van de mond- en keelholte kunt u last krijgen van een pijnlijke mond en keel. Ze zien rood en zijn gezwollen.

Nadere informatie

Patiënteninformatiedossier (PID) COLONCARE. onderdeel. Voeding. COLONCARE Voeding

Patiënteninformatiedossier (PID) COLONCARE. onderdeel. Voeding. COLONCARE Voeding Patiënteninformatiedossier (PID) COLONCARE onderdeel COLONCARE Inhoudsopgave Algemeen... 3 Vóór de operatie... 3 Dag van operatie... 4 Afspraken over eten en drinken... 4 Na de operatie... 6 2 bij de behandeling

Nadere informatie

Heeft u ziekenhuisopname en/of operaties ondergaan, of andere geneeskundige therapieën gehad?

Heeft u ziekenhuisopname en/of operaties ondergaan, of andere geneeskundige therapieën gehad? Anamnese Naam Datum Adres Geboortedatum Postcode Geboorteplaats Plaats Huisarts Mobiel nummer Specialist E-mail Andere behandelaar(s) Zorgverzekeraar Polisnummer Gebruik voor langere antwoorden s.v.p.

Nadere informatie

Mondziekten, Kaak- en Aangezichtschirurgie. Zygomafractuur.

Mondziekten, Kaak- en Aangezichtschirurgie. Zygomafractuur. Mondziekten, Kaak- en Aangezichtschirurgie Zygomafractuur www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl MKA011 / Zygomafractuur / 26-11-2015 2 Zygomafractuur

Nadere informatie

Slechte adem Wat helpt niet tegen halitose?

Slechte adem Wat helpt niet tegen halitose? Slechte adem Slechte adem Is uw adem fris? Een frisse adem. Dat wil iedereen. Maar is uw adem ook fris? De meeste mensen met een slechte adem, ook wel halitose genoemd, merken het zelf niet. Ze ruiken

Nadere informatie

Gezonde mond ook vanzelfsprekend voor mensen met een beperking?

Gezonde mond ook vanzelfsprekend voor mensen met een beperking? Gezonde mond ook vanzelfsprekend voor mensen met een beperking? Mondgezondheid van mensen met een beperking Toename van gebitsproblemen naar mate mensen met een beperking meer afhankelijk zijn van de zorg

Nadere informatie

Dienst geriatrie Dehydratatie. Informatiebrochure voor de patiënt en de familie

Dienst geriatrie Dehydratatie. Informatiebrochure voor de patiënt en de familie Dienst geriatrie Dehydratatie Informatiebrochure voor de patiënt en de familie INLEIDING Dehydratatie of uitdroging is een verstoring van de vochtbalans van het lichaam. Ons lichaam bestaat voor 50 tot

Nadere informatie

Parkinsoncafe Breda 27-09-2013

Parkinsoncafe Breda 27-09-2013 Parkinsoncafe Breda 27-09-2013 Stoornissen van het bewegingssysteem Bradykinesie Trager / kleinere bewegingsuitslag Verstoring in de timing Hypokinesie Minder automatische bewegingen Akinesie Bevriezen

Nadere informatie

Gezond gewicht. Wat kunt u er zelf aan doen? altijd dichtbij. Vraag ons gerust om advies.

Gezond gewicht. Wat kunt u er zelf aan doen? altijd dichtbij. Vraag ons gerust om advies. Gezond gewicht Wat kunt u er zelf aan doen? Vraag ons gerust om advies altijd dichtbij www.alphega-apotheek.nl Gezond gewicht De meeste mensen willen graag een aantal kilo s afvallen. Maar is dat wel nodig?

Nadere informatie

Voedingsadviezen na een Whipple-operatie

Voedingsadviezen na een Whipple-operatie Voedingsadviezen na een Whipple-operatie Albert Schweitzer ziekenhuis september 2014 pavo 1127 Inleiding U heeft een Whipple-operatie gehad waarbij (een deel van) uw alvleesklier is verwijderd. Na de operatie

Nadere informatie

H. 278374.0115. Ademtest

H. 278374.0115. Ademtest H. 278374.0115 Ademtest Inleiding U bent bij uw arts geweest met maag- en/of darmklachten. Het kan zijn dat deze klachten veroorzaakt worden door een moeizame vertering van bepaalde suikers in uw darmen.

Nadere informatie

Feiten en fabels over voeding, medicatie en diabetes

Feiten en fabels over voeding, medicatie en diabetes Feiten en fabels over voeding, medicatie en diabetes Heleen Berkelmans, diëtist, DITO Paul van den Broek, medisch coördinator Diabetes Inhoud Diëten en medicatie aanpassen? Wat te doen na een gastric bypass?

Nadere informatie

Het melkgebit. Kleine mond, kleine tanden

Het melkgebit. Kleine mond, kleine tanden Het melkgebit Kleine mond, kleine tanden In de kleine mond van een kind passen geen volwassen tanden. Daarom krijgt een kind eerst een melkgebit. Het gebit is belangrijk om te bijten, kauwen, spreken en

Nadere informatie

Mondziekten, Kaak- en Aangezichtschirurgie en Centrum voor Bijzondere Tandheelkunde. Mondverzorging bij een droge mond

Mondziekten, Kaak- en Aangezichtschirurgie en Centrum voor Bijzondere Tandheelkunde. Mondverzorging bij een droge mond Mondziekten, Kaak- en Aangezichtschirurgie en Centrum voor Bijzondere Tandheelkunde Mondverzorging bij een droge mond Mondziekten, Kaak- en Aangezichtschirurgie en Centrum voor Bijzondere Tandheelkunde

Nadere informatie

Mondverzorging bij kinderen met chemo- / of radiotherapie

Mondverzorging bij kinderen met chemo- / of radiotherapie Mondverzorging bij kinderen met chemo- / of radiotherapie Uw kind krijgt chemo- en / of radiotherapie in het Radboudumc. Door deze behandelingen worden het tandvlees en de slijmvliezen van wang, tong

Nadere informatie

Functionele dyspepsie

Functionele dyspepsie Functionele dyspepsie Maag-, darm- en leverziekten Beter voor elkaar 2 Van uw MDL-arts heeft u te horen gekregen dat u een (functionele) dyspepsie heeft. Om te begrijpen wat deze term precies inhoud en

Nadere informatie

Voeding en uw gezondheid

Voeding en uw gezondheid Georgie Dom Voeding en uw gezondheid Ziekten voorkomen en behandelen 1e druk, september 2009 Copyright 2009 Consumentenbond, Den Haag Auteursrechten op tekst, tabellen en illustraties voorbehouden Inlichtingen

Nadere informatie

PATIËNTENINFORMATIE. HET PLAATSEN EN VERWIJDEREN VAN EEN MAAGBALLON Richtlijnen en advies

PATIËNTENINFORMATIE. HET PLAATSEN EN VERWIJDEREN VAN EEN MAAGBALLON Richtlijnen en advies PATIËNTENINFORMATIE HET PLAATSEN EN VERWIJDEREN VAN EEN MAAGBALLON Richtlijnen en advies 2 HET PLAATSEN EN VERWIJDEREN VAN EEN MAAGBALLON Richtlijnen en advies Inleiding Obesitas wordt door de Wereldgezondheidsorganisatie

Nadere informatie

Instructies voor het invullen van de SWAL-QoL (NL)-vragenlijst

Instructies voor het invullen van de SWAL-QoL (NL)-vragenlijst Instructies voor het invullen van de SWAL-QoL (NL)-vragenlijst Deze vragenlijst is ontwikkeld om te bepalen in welke mate uw slikprobleem invloed heeft op de kwaliteit van uw dagelijks leven. Neemt u rustig

Nadere informatie

Leefregels voor. Gezond blijven. KBO Bernadette Helmond. 23 april 2014

Leefregels voor. Gezond blijven. KBO Bernadette Helmond. 23 april 2014 Leefregels voor Gezond blijven KBO Bernadette Helmond 23 april 2014 1 Senioren leven ongezonder dan 10 jaar geleden - Drinken meer - Roken (vrouwen) - Bewegen minder - Overgewicht - Eenzijdig eten 2 Leefregels

Nadere informatie

Wetenschappelijke onderbouwing Nederlandse voedingsrichtlijnen

Wetenschappelijke onderbouwing Nederlandse voedingsrichtlijnen Wetenschappelijke onderbouwing Nederlandse voedingsrichtlijnen Prof Daan Kromhout Gezondheidsraad Gezondheidsraad 1 De commissie Wat zijn Richtlijnen goede voeding? Geïntegreerde boodschappen gebaseerd

Nadere informatie

Voedselallergie en voedselintolerantie

Voedselallergie en voedselintolerantie DC 29 Voedselallergie en voedselintolerantie 1 Inleiding Bij voedselallergie of voedselintolerantie is er sprake van overgevoelige reacties op voedsel of bepaalde bestanddelen in voedsel. De informatie

Nadere informatie

Klachten door irritatie van maagzuur. In het keel- neus- en oorgebied

Klachten door irritatie van maagzuur. In het keel- neus- en oorgebied Klachten door irritatie van maagzuur In het keel- neus- en oorgebied Inleiding Maagzuur is zeer irriterend voor al het slijmvlies dat zich buiten de maag bevindt. Dit geldt zowel voor het slijmvlies in

Nadere informatie

Slechte adem. Is uw adem fris?

Slechte adem. Is uw adem fris? Slechte adem Is uw adem fris? Een frisse adem. Dat wil iedereen. Maar is uw adem ook fris? De meeste mensen met een slechte adem, ook wel halitose genoemd, merken het zelf niet. Ze ruiken het zelf niet.

Nadere informatie

Voedingsadvies bij een colostoma

Voedingsadvies bij een colostoma Voedingsadvies bij een colostoma Albert Schweitzer ziekenhuis oktober 2013 pavo 1099 Inleiding U heeft een colostoma gekregen. U hoeft hiervoor geen speciaal dieet te gebruiken. Wel kan de voeding die

Nadere informatie

Roken en mondgezondheid

Roken en mondgezondheid Roken en mondgezondheid Roken en mondgezondheid Wist u dat stoppen met roken kan bijdragen aan een gezonde mond? Natuurlijk is het u bekend dat u van roken longkanker en hart- en vaatziekten kunt krijgen.

Nadere informatie

ANAMNESE FORMULIER VOOR SHIATSU BEHANDELINGEN

ANAMNESE FORMULIER VOOR SHIATSU BEHANDELINGEN ANAMNESE FORMULIER VOOR SHIATSU BEHANDELINGEN Hieronder treft u een vragenlijst bedoeld om inzicht te krijgen in uw gezondheidstoestand. Als behandelwijze komt shiatsu voort uit de Oosterse geneeskunde.

Nadere informatie

HART-LONG CHIRURGIE. Vochtbeperking ADVIES

HART-LONG CHIRURGIE. Vochtbeperking ADVIES HART-LONG CHIRURGIE Vochtbeperking ADVIES Hart-Long Chirurgie Uw arts heeft een vochtbeperking geadviseerd. Dit houdt in dat u niet meer dan ml. vocht per dag tot u mag nemen. In deze folder leest u alles

Nadere informatie

Intakeformulier VoedingGezond

Intakeformulier VoedingGezond Intakeformulier VoedingGezond Persoonsgegevens Naam: Adres: Postcode: Woonplaats: Tel.nr.: Mobiel: E-mailadres: Geboortedatum: Man / vrouw Datum: / /_20 Bent u doorverwezen? Ja / Nee Zo ja: Welke arts?

Nadere informatie

melkkies 24-30 mnd. melkkies 16 mnd. melkhoektand 20 mnd. melksnijtand 12 mnd. melksnijtand 6-9 mnd.

melkkies 24-30 mnd. melkkies 16 mnd. melkhoektand 20 mnd. melksnijtand 12 mnd. melksnijtand 6-9 mnd. Het melkgebit In de kleine mond van een kind passen geen volwassen tanden. Daarom krijgt een kind eerst een melkgebit. Het gebit is belangrijk om te bijten, kauwen, spreken en slikken. Het melkgebit beïnvloedt

Nadere informatie

Infectie bij een implantaat

Infectie bij een implantaat Infectie bij een implantaat Patiënteninformatie 1. Wat is het? U heeft een implantaat gekregen. Sommige mensen krijgen een ontsteking in de mond rondom dit implantaat. De oorzaken en gevolgen worden in

Nadere informatie

Klachten door irritatie van maagzuur. In het keel- neus- en oorgebied

Klachten door irritatie van maagzuur. In het keel- neus- en oorgebied Klachten door irritatie van maagzuur In het keel- neus- en oorgebied Inleiding Maagzuur is zeer irriterend voor al het slijmvlies dat zich buiten de maag bevindt. Dit geldt zowel voor het slijmvlies in

Nadere informatie

Duchenne en het gebit. Duchenne congres 2 juni 2018, Kempenhaeghe Heeze

Duchenne en het gebit. Duchenne congres 2 juni 2018, Kempenhaeghe Heeze Duchenne en het gebit Duchenne congres 2 juni 2018, Kempenhaeghe Heeze Dental health should be on the Care agenda for DMD Gebit is belangrijker dan je denkt Ontbreken van dystrofine Kauwspieren en spieren

Nadere informatie

Mondzorg bij chemotherapie, uw aandacht waard

Mondzorg bij chemotherapie, uw aandacht waard daghospitaal oncologie en algemeen inwendige ziekten informatiebrochure Mondzorg bij chemotherapie, uw aandacht waard Inhoudstafel 1. Het belang van een goede mondzorg! 4 2. Waarom extra aandacht besteden

Nadere informatie

Copyright Het reflux plan

Copyright Het reflux plan Vraag & Antwoord Box Hieronder staan de meest gevraagde vragen omtrent Het Reflux Plan. Het doel van deze vraag & antwoord box is om uw vragen snel te beantwoorden zodat u meteen kunt starten en geen tijd

Nadere informatie

WAT ETEN WE VANDAAG? 1 Waarom moet je eten?

WAT ETEN WE VANDAAG? 1 Waarom moet je eten? WAT ETEN WE VANDAAG? 1 Waarom moet je eten? Alles wat je eet en drinkt noemen we voedingsmiddelen. Voorbeelden hiervan zijn: brood, boter, groenten en vlees. In voedingsmiddelen zitten voedingsstoffen:

Nadere informatie