IK WIL GELUKKIG ZIJN een film van Annette Apon geproduceerd door SNG film logline Fien de la Mar (1898-1965) was een actrice met een bijzondere allure en een uitzonderlijk talent. Ze vierde daar grote triomfen mee, maar haar leven eindigde tenslotte in een tragedie. trailer: https://vimeo.com/152269661 www.sngfilm.nl/nl_ik_wil_gelukkig_zijn.htm Facebook.com/IkWilGelukkigZijnFilm
IK WIL GELUKKIG ZIJN producent: SNG Film Digna Sinke Van Hallstraat 52-1051 HH Amsterdam T: +31 20 686 78 37 M: info@sngfilm.nl W: www.sngfilm.nl distributie & publiciteit NL: Mokum Filmdistributie T: +31 20 428 30 25 M: info@mokumfilm.nl W: www.mokumfilm.nl Herrie T: +31 20 486 82 12 M: info@herrie.com W: www.herrie.com
IK WIL GELUKKIG ZIJN synopsis Fien de la Mar (1898-1965) was een uitzonderlijke actrice. Ze trad op in revues en cabarets, maar speelde ook grote dramatische rollen. Ze kon zich zonder reserves in een rol blootgeven en een personage daarmee ongekend reliëf geven. Ze had lak aan het onderscheid tussen hoge en lage kunst, en kon in allebei excelleren. Ook in andere opzichten was ze ongrijpbaar en liet ze zich niet in een hokje stoppen. Ze leek niet geïnteresseerd in politiek en de wereld om haar heen, maar weigerde in de oorlog zich voor de Kultuurkamer aan te melden. Ze had intense amoureuze affaires, maar Piet Grossouw bleef de belangrijkste man in haar leven. In 1947 kwam haar grote droom, een eigen theater, uit: het De La Mar Theater. Ze was daar in de ene na de andere productie te zien. Maar na drie jaar ging het theater al weer failliet. Ze kon daarna geen plek meer in de toneelwereld vinden. Haar man, Piet Grossouw, die een rustpunt was in haar turbulente leven, stierf in 1957. In 1965 pleegde ze zelfmoord. Fien de la Mar was iemand die zo veel talenten had, maar niet goed wist hoe die te hanteren. Het had eigenlijk over drie levens verdeeld moeten worden om tot volle ontwikkeling te komen. Het was een mateloosheid die haar tenslotte fataal werd. Er is veel beeldmateriaal van haar bewaard gebleven. Haar hele leven lang zijn er foto s van haar gemaakt, vanaf toen ze een baby was tot vlak voor haar dood. Tussen 1934 en 1940 speelde ze in negen films. De film roept middels filmfragmenten en foto s een beeld op van de magie van haar spel, de euforie en de wanhoop in haar leven. In de soundtrack wordt een spel gespeeld met het geluid van haar filmscènes en quotes uit interviews over haar.
IK WIL GELUKKIG ZIJN director s statement Ik wil een portret maken van Fien de la Mar, haar leven en haar spelen. Het instrument waarmee een acteur werkt is zijn lijf, en in tweede instantie ook zijn leven. Daardoor is het kijken naar een acteur zo intrigerend: hij laat een vorm zien, maar tegelijkertijd ook zichzelf. Bij Fien de la Mar is dat heel nauw verweven. Spelen was voor Fien haar lust en haar leven. Letterlijk. En daarmee was de inzet heel hoog. Ik wil met het portret van Fien proberen de essentie van toneelspelen te benaderen. Mijn beide ouders waren acteurs, en thuis ging het eigenlijk altijd over anekdotes van collega s. Wat over Fien verteld wordt, bestaat ook voor het grootste deel uit saillante anekdotes. Met deze film wil ik zoeken naar wat er achter die anekdotes schuilt. Een film maken over toneelspelen is in een bepaald opzicht een onmogelijke onderneming. Fien speelde in films, maar vooral op het toneel. Die filmrollen kunnen we nu nog zien, maar de rollen die ze op de planken gecreëerd heeft zijn voorgoed verloren. Wat rest zijn foto s en herinneringen. De essentie van toneel, dat je als toeschouwer live aanwezig bent bij een optreden, kan per definitie niet gefilmd worden. Deze onmogelijkheid is ook een thema dat door de film heen voelbaar is. Het verhaal van haar leven vertel ik met behulp van interviewfragmenten, onder andere afkomstig uit de biografie van Jenny Pisuisse uit 1982. De mensen die toen geïnterviewd werden leven niet meer. De teksten worden door acteurs ingesproken. Ik kom ook zelf aan het woord het verwijst naar mijn zoektocht naar het materiaal, naar mijn pogen greep te krijgen op Fien. We hebben ook nieuwe opnames in een theater gemaakt. Ik herinner me dat ik als klein meisje in de coulissen naast de brandwacht mocht staan en mijn vader op toneel zag spelen. Ik probeer iets van die sfeer op te roepen. Dat was Fiens wereld. Er is een gevoel van gemis. Waar is Fien gebleven? Fien zelf komt op verschillende manieren in de film voor. We zien fragmenten uit haar films. Extra troef daarbij is dat twee van haar films, Op stap en Het leven is niet zoo kwaad, zich in het theater- en filmmilieu afspelen en ze daarin min of meer zichzelf, een vedette/zangeres/filmster speelt. Verder putten we uit de grote collectie foto s van het Theaterinstituut. Die toneelfoto s laten een glimp zien van de veelzijdigheid van haar talent. Belangrijk element in de film is een aantal geweldige liedjes die ze gezongen heeft. Die liedjes zijn indertijd speciaal voor haar geschreven door Jacques van Tol en Martie Verdenius. Ze zijn direct geïnspireerd op haar leven en haar melancholieke levensgevoel. Hartverscheurend vind ik het soms. Daarnaast horen we ook stukjes uit interviews die Fien ooit gegeven heeft en die door Johanna ter Steege ingesproken worden. Johanna ter Steege komt ook in beeld wanneer zij een tekst van Fien probeert te recreëren, geschreven door Martie Verdenius, met de titel Opbouw. Het is niet gefilmd, er bestaat ook geen geluidsopname van. Er is één foto. Mensen die er in 1940 bij waren, beschouwen het als een hoogtepunt van het Nederlands cabaret. We volgen Johanna bij de opbouw van haar rol: hoe ze beelden van Fien bekijkt, repeteert, kleren past, geschminkt wordt en een pruik op krijgt. Uit getuigenissen valt op te maken dat Fien de tekst heel eenvoudig bracht, zonder enige pathos. Johanna s performance komt daar in dat opzicht dichtbij. Toch speelt zij niet Fien de la Mar in 1940. Ze imiteert haar niet. Het is de emotie die de tekst bij Johanna oproept, die haar acteren een lading
geeft waardoor de oorlogsdagen voelbaar worden. De afstand tussen de historisch Fien en het heden wordt juist extra voelbaar, het onherroepelijk vluchtige karakter van haar aanwezigheid op toneel tastbaar. Op het eerste gezicht lijkt het verschil tussen de manier van spelen van Johanna en Fien misschien groot. Maar dat is toch eigenlijk niet zo. Ze hebben allebei die onloochenbare presence op het doek. Johanna is een actrice die zich op een heel emotionele manier meester maakt van haar rollen en daarin zie ik een parallel met Fien. Johanna excelleert in het aanwezig zijn op het doek, heel intens maar zonder gedoe. Ook Fien kon volledig in het hier en nu zijn als ze speelde. Je ziet hoe ze leven in de film brengt. Ze treedt buiten de sjablonen van de scènes en het keurslijf van haar rol. Dat maakt haar aanwezigheid zo authentiek en modern. Daarin is ze uniek op dat moment in de Nederlandse film. Johanna ter Steege en Annette Apon tijdens de repetitie voor de reconstructie van het gedicht OPBOUW van Martie Verdenius
SNG Film presenteert ----------------------------------------------------------------------------------- in samenwerking met EYE Filmmuseum ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------- met steun van het Nederlands Filmfonds en Amsterdams Fonds voor de Kunst Abraham Tuschinski Fonds ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------- IK WIL GELUKKIG ZIJN Fien de la Mar (1898-1965) ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------- een film van Annette Apon u zag Johanna ter Steege als Fien de la Mar u hoorde de stemmen van Kees Hulst als Jo Spiers Truus te Selle als Martie Verdenius Anke Jansen als Didi Canivez Anita Menist als Jenny Pisuisse Leen van den Berg als Jan Willem Hofstra Titus Muizelaar als Henk Rigters Krijn ter Braak als Eduard Veterman Hans Sinnema als Anton Koolhaas Olga Zuiderhoek als Jetty Cantor Cas Enklaar als Ferd Sterneberg Peter Schreiber als Ludwig Berger Wiske Sterringa als mevrouw van Zalingen Joost Tholens als Simon Carmiggelt Gerda Heijnis als Chris van Kleunen u zag samen met Fien de la Mar Nico de Jong in De spooktrein Adolphe Engers in Op stap Cees Laseur in Het leven is niet zoo kwaad
Frits van Dongen in Op stap Johan Heesters in Bleeke Bet Lou Bandy in Het leven is niet zoo kwaad Aaf Bouber in Bleeke Bet Jan de Hartog en Cruys Voorbergh in Ergens in Nederland Johan Kaart in De Jantjes Susie Klein en Joan Remmelts in De Jantjes Louis de Bree in Klokslag twaalf Jan van Ees in Bleeke Bet scenario en regie Annette Apon camera Peter Brugman geluid Fokke van Saane kostuums Bernadette Corstens grime Sara Meerman pruik Atelier Sjoerd Didden montage Jan Ketelaars geluidsontwerp Huibert Boon soundscapes Harry de Wit met speciale dank aan Jenny Van der Linden Pisuisse voor teksten uit Fien de la Mar, portret van een kunstenaar en dank aan Max Arian, Frank Bak, Herke Brugman, Peter Delpeut, Annette Förster, Dorine Holman, Gé Joosten, Sandro Lichtenberg, Ankie van der Linde, Leendert Pot, Stadsgehoorzaal Kampen, Larz Kemper, Toetssteen, Vera de Vries en Roel Bogaards, Gonneke Janssen, Hans van Keulen, Peter Odding, Willem Rodenhuis
beeldafwerking Loods Lux & Lumen verzekering AON boekhouding Maria Koevoets productieleiding Sjoerd Rijkeboer producent Digna Sinke bewegend beeldmateriaal EYE Filmmuseum de heer en mevrouw Donkers (De Jantjes) mevrouw Maya Hornecker (Honger) VPRO (De Wals) Beeld en Geluid Polygoon foto's Theatercollectie Bijzondere Collecties UvA (Stichting TiN) Maria Austria Instituut Stadsarchief Amsterdam EYE Filmmuseum Beeldbank WO2 NIOD Spaarnestad Photo Beeld en Geluid liedjes die Fien de la Mar zingt: OP STAP muziek: Max Tak; tekst: Jacques van Tol WHAT DOES MUSIC DO TO ME? muziek en tekst: Margie Morris DE LIEFDE SPREEKT HAAR EIGEN TAAL muziek: Louis Davids, Margie Morris; tekst: Jacques van Tol IK HAAT JE, IK HOU VAN JE muziek: Cor Lemaire; tekst: Martie Verdenius RADIJSWALS muziek: Margie Morris HOLLANDS HOLLYWOOD muziek: Han Beuker; tekst: Jacques van Tol IK WIL GELUKKIG ZIJN muziek: Hans May; tekst: Jacques van Tol VOORBIJ muziek: Cor Lemaire; tekst: Martie Verdenius muziek / geluid WORLD WITHOUT END Michael Nyman REMEMBERING BETTER TIMES Zoltan Biscotti EIN AUTOGRAM uit de Nelson revue; muziek: Rudolf Nelson ONE MORE BEBOP Alexander Khaskin (All Music Publishing) INDIA SONG muziek: Carlos d Alessio GUUS HERMUS geluidsfragment NCRV
tekst OPBOUW (van Rotterdam) Martie Verdenius distributeur Rieks Hadders / Mokum Filmdistributie is tot stand gekomen in samenwerking met EYE Filmmuseum met steun van Nederlands Filmfonds Amsterdams Fonds voor de Kunst Abraham Tuschinski Fonds SNG Film heeft geprobeerd alle rechthebbenden op archiefmateriaal te vinden. Wie meent rechthebbend te zijn wordt verzocht contact op te nemen met de producent. (EYE, Filmfonds, Abraham Tuschinski Fonds, SNG Film, TiN) 2015 SNG Film
ANNETTE APON BIOGRAFIE Geboren in Amsterdam in 1949. Nederlandse Film Academie (1968-1972). Richtte in 1968 met een aantal medestudenten het filmtijdschrift Skrien op. Publiceerde in de tien jaar daarop volgend regelmatig over film in tijdschriften en kranten. Net afgestudeerd van de filmacademie stond zij in de zomer van 1972 op de set van Turks Fruit als scriptgirl. Daarna volgde nog enkele assistentschappen bij speelfilms. In 1974 behoorde zij tot de medeoprichters van het filmcollectief Amsterdams Stadsjournaal en maakte daar tot 1980 deel van uit. In 1982 maakte zij haar eerste lange speelfilm Golven, de eerste verfilming van een roman van Virginia Woolf. Het was ook de eerste lange speelfilmproductie van Studio Nieuwe Gronden (SNG Film). Het werd een filmhuishit. Sinds 1973 regisseerde zij een 40-tal films, zowel speelfilms als documentaires. Ook regisseerde zij een aantal theatervoorstellingen. FILMOGRAFIE 2012 Droom & Daad, documentaire over Henriette Roland Holst, 74' en 50', uitgezonden door Omroep Brabant en NTR 2009 De Stelling van Amsterdam waterlinie stille stadsgrens, documentaire, 31 Het onopvallende monument wordt uit een diepe slaap gewekt. 2008 The Art of Motion, documentaire, 45' 8 bewegingsstudies van verschillende sportmomenten. 2007 Exploded view, documentaire, 7 De high speed camera laat zien hoe ingenieus het samenspel van lichaam en geest is, opdat de tennisbal precies in het midden van het racket geraakt wordt. 2007 Utrecht CS, documentaire, 30 24 uur lang worden reizigers geobserveerd in de centrale hal van een groot station. 2004 Door het oog van een ander, documentaire, 50 3 vrouwengroepen in El Salvador, Ghana en Nederland lezen eenzelfde bijbeltekst, hun culturele achtergrond bepaalt voor een belangrijk deel hun manier van lezen. 2002 Sporen van Erasmus, 5-delige documentaire-serie (5x40 ) Serie over het hedendaagse erfgoed van Erasmus. 2000 Onbekende kinderen, documentaire, 70 Op 13 september 1944 gingen 52 kinderen van het weeshuis van Westerbork op transport naar kamp Bergen-Belsen. Op één na overleefden de kinderen Bergen-Belsen en Theresiënstadt. 8 overlevenden vertellen over hun herinneringen, het ontbreken daarvan. première International Documentary Filmfestival Amsterdam 1998 De man met de hond, speelfilm, 85 Tragikomedie over Kees die met gestolen foto s een eigen levensalbum creëert. openingsfilm Festival du Cinéma Nordique Rouen 1999; Zilveren Dolfijn van het Festival Internacional de cinema de Troia voor de beste acteur (Ramsey Nasr); festivals o.a. Mannheim-Heidelberg, Sao Paolo, Créteil, Vancouver, Montreal, Seattle, Rotterdam 1996 Het is de schraapzucht, gentlemen, single-play, 47 Naar 3 dierenverhalen van Anton Koolhaas.
1996 Carlo Ginzburg op reis naar de wereld van de doden, documentaire, 49 Portret van de Italiaanse historicus Carlo Ginzburg. 1994 Wakers en dromers, documentaire, 32 Het Nederlands kent 128 woorden voor dijk; een film over het Hollandse landschap. Een poëtische impressie van de ambivalente houding van Nederland tegenover het water. première International Documentary Filmfestival Amsterdam 1994 Een winter in Zuiderwoude, documentaire, 8 Buiten verandert de sneeuw en vorst het landschap, binnen wachten de koeien op het voorjaar. première International Documentary Filmfestival Amsterdam ; Festival International du Cinéma Documentaire Marseille; International Film Festival Rotterdam 1993 Naarden-Vesting, single-play, 52 Naar Verkozen landschap van Margriet de Moor. 1992 De reis om de wereld in 80 snackbars, documentaire, 29 Op een kilometer, in de J.P Heyestraat in Amsterdam, zijn ongeveer 20 nationaliteiten vertegenwoordigd in zo n 40 restaurants, snackbars, eethuizen, pizzeria s en toko s. 1990 Krokodillen in Amsterdam, speelfilm, 88 Een komedie over 2 meiden: Nina, een opstandige driftkikker en Gino, een frivole naïeveling. première Internationale Filmfestspiele Berlin Panorama; openingsfilm Festival de Films de Femmes Créteil 1990; 2 e prijs Festival International de Films de Femmes de Montréal Axel Award; festivals o.a. San Francisco, Los Angeles, Kopenhagen, Madrid 1988 Reis zonder einde, speelfilm, 53 Een filmessay gebaseerd op teksten uit Reise ohne Ende (1983) van de Oostenrijkse schrijver Peter Rosei. 1988 Afstanden 1, documentaire, 7 Ode aan de asfaltmachine. 1988 Afstanden 2, fictie, 12 Gulliver vertelt over zijn reislust. 1988 Afstanden 3, fictie, 5 Een ontmoeting verteld door middel van kleur. 1985 Ornithopter, speelfilm, 87 Jongerenportret op basis van acteursimprovisaties. 1984 Projekties, fictie, 30 Jubileumfilm voor tien jaar Amsterdams Stadsjournaal. Gerard Thoolen als werkloze filmoperateur valt op het arbeidsburo in slaap en droomt. 1983 Giovanni, speelfilm, 95 24 uur uit het leven van een hotelkamer in Rome. openingsfilm Nederlandse Filmdagen Utrecht 1983; speciale juryprijs Nederlandse Filmdagen; festivals oa. Sceaux, Hamburg, Florence 1982 Golven, speelfilm, 92 Golven is gebaseerd op The Waves (1931) van Virginia Woolf. 6 personages proberen het gevoel van harmonie uit hun kindertijd te hervinden. première Film International Rotterdam; Gouden Kalf camera (Theo van de Sande) scenarioprijs Stichting Filmenergie Nederland; festivals o.a. Internationale Filmfestspiele Berlijn Panorama, Seaux, Figueira da Foz, Londen, Edinburgh, Montreal, Mannheim
selectie uit recente films: 2014 GEORGICA, documentaire van Katelijne Schrama, in coproductie met BOS, 70 min. Neue Heimat Festival Freistadt 2014 beste documentaire 2014 AFTER THE TONE, experimentele speelfilm van Digna Sinke, 85 min. 2012 DROOM EN DAAD, documentaire van Annette Apon, 74 min; tv-versie 50 min. 2012 WAVUMBA, zij die naar vis ruiken, documentaire van Jeroen van Velzen, in coproductie met de Boeddhistische Omroep, 80 min; tv-versies 52 en 59 min. Tribeca 2012: Best New Documentary Director Festival International du Film Insulaire, île de Groix 2013 Coup de coeur International Documentary Film Festival Flahertiana, Perm 2013: Silver Nanook Award for Original Artistic Solution 2011 DE ENGEL VAN DOEL, documentaire van Tom Fassaert, in co-productie met CinéTé, 76 min. Berlinale Forum 2011: eervolle vermelding Oecumenische jury nominatie Beste Documentaire Nederlands Film Festival 2011 nominatie Beste Montage Nederlands Film Festival 2011 doclisboa 2011, International Competition Universities award NL-Awards 2011, Lunteren 2012: NL-Award voor Documentaire Ânûû-rû âboro documentary film festival, Nieuw Caledonië 2012: Grand Prix 2010 WEEMOED & WILDERNIS, documentaire van Digna Sinke, 88 min. Festival International du Film d'environnement Paris 2010 beste documentaire Neue Heimat Festival Freistadt 2011 beste documentaire Eberswalde 2012 nominatie beste documentaire 2008 ZWARTE OGEN, documentaire van Jan Bosdriesz, in coproductie met de NPS, 100 min; tv-versie 75 min. 2008 WINTERSTILTE, een lange speelfilm van Sonja Wyss, in het kader van De Verbeelding, 70 min. competitie Nederlands Filmfestival 2008: Gouden Kalf sound design FORUM Berlinale 2009 San Gio Video Festival 2009: Logan prijs 2006 TIENGEMETEN 2001 2006, documentaire van Digna Sinke, in co-productie met NPS, 80 min; tv-versie 58 min. 2005 L'AMI HOLLANDAIS, JEF LAST & ANDRÉ GIDE documentaire van Pieter Jan Smit, 72 min; tv-versie 55 min. competitie Nederlands Film Festival 2006: nominatie Gouden Kalf beste montage 2005 OVER MIJN LIPPEN van Janica Draisma. Korte film in het kader van Every Picture Tells a Story (EPTAS), 12 min. Nederlands Film Festival 2005: nominatie Gouden Kalf
2005 WESTERSCHELDE van Anne Van de Putte. Korte film in het kader van Gedichten uit Zee, 10 min. 2005 LENTELIED van Erik de Bruyn. Korte film in het kader van Gedichten uit Zee, 10 min. Nederlands Film Festival 2005 Nominatie NPS prijs Kort 2005 BRESKENS van Ate de Jong. Korte film in het kader van Gedichten uit Zee, 8 min. 2005 DOMBURG van Jan Wouter van Reijen. Korte film in het kader van Gedichten uit Zee, 10 minuten. 2005 PASSANTEN van Jos de Putter. Korte film in het kader van Gedichten uit Zee, 7 min. 2005 BROSSA van Digna Sinke. Documentaire, in coproductie met VPRO, 70 min; tvversie 54 min. 2005 VEERE van David Lammers. Korte film in het kader van Gedichten uit Zee, 10 min. International Film Festival Rotterdam 2005: Tiger Cub Award 2004 DROOMHUIS van Jan Wouter van Reijen. Experimentele documentaire, 78 minuten. 2004 REIMERSWAAL van Clara van Gool. Korte film in het kader van Gedichten uit Zee, 7 minuten. New York Dance on Camera Festival 2005: genomineerd voor de Jury prijs 2003 ZOMERZEE van Kees Hin. Korte film in het kader van Gedichten uit Zee, 18 min. 2003 MATCH van Jef Nassenstein. Animatiefilm, 4 min. Competitie 60.Mostra internationale d'arte cinematografica Venezia 2003 2002 POLONAISE van Nicole van Kilsdonk. Telefilm in coproductie met de KRO, 90 min. Nominatie Persprijs Nederlands Filmfestival 2002 2001 TIENGEMETEN van Digna Sinke. Documentaire, in coproductie met NPS, 77 min. 2000 DE ZEE DIE DENKT van Gert de Graaff. Experimentele documentaire, in coproductie met Theorema Films,100 min. International Documentary Festival Amsterdam 2000: Joris Ivens Award 2000 Teplice Art Fiction 2001: Golden Key Award for Best Camera Special F.I.C.C. Jury Award Dahlonega Film Festival 2001: Experimental Feature DIFF Award Rhode Island Film Festival 2001: Grand Prix Best Experimental Feature Winecountry International Film Festival 2001: Best Feature Film Award Nomination European Discovery 2001: Fassbinder Award