Bliksem Hoofdstukken 1. inleiding 2. hoe ontstaat bliksem? 3.vroeger 4. bliksemafleider 5. soorten bliksem 6. buiten en binnen schuilen 7. hoe ver weg? 8. weetjes 1 inleiding Ik heb dit onderwerp gekozen omdat ik wilde weten wat bliksem was. Ik wilde weten hoe een bliksemafleider werkte en ik wilde weten wat je moest doen als het onweert. Wat kan je hiervan allemaal leren? Hoe bliksem ontstaat. Hoe een bliksemafleider werkt. Hoe je goed en veilig kan schuilen. Wat voor een soorten bliksem er zijn. 1 / 8
Oh jee, er komt onweer aan! 2. Hoe ontstaat bliksem? 2 / 8
De lucht die zich dicht bij de grond bevindt is warmer dan de lucht hogerop. Warme lucht is lichter dan koude licht, en stijgt daarom op. Er ontstaat dan een sterke opwaartse stroming van vochtige, warme lucht. Als de warme lucht is opgestegen tot een hoogte wel 10 kilometer koelt de lucht snel af doordat de lucht in de omgeving veel kouder is. Daarbij ontstaan weer waterdruppels, en kleine ijsdeeltjes. De ijsdeeltjes worden groter en groeien uit tot hagelstenen. Deze hagelstenen zijn negatief geladen en zijn zo zwaar dat ze aan de onderkant van de wolk komen te zitten. De sterke negatieve lading van de onderkant van de wolk stoot (net als bij magneten) de negatieve deeltjes in het aardoppervlak af, die daardoor dieper in de bodem afdalen. De bovenste laag van de aarde wordt hierdoor positief geladen. Nu is dus de volgende situatie ontstaan: Kleine, positief geladen ijssplinters aan de bovenkant van een wolk. Grote, negatief geladen hagelstenen aan de onderkant van een wolk. De aarde daaronder, die in verhouding tot de onderkant van de wolk positief geladen is. De positieve en negatieve ladingen elkaar proberen te neutraliseren, waardoor er een bliksemflits ontstaat. Die je kunt zien en horen. De lucht knalt uit elkaar en geeft licht af, en dat is het licht dat wij de bliksemflits noemen. Het geluid dat tegelijkertijd ontstaat is de donder. 3. Vroeger 3 / 8
Heel lang geleden wisten de mensen niet wat bliksem was. Ook waren ze een beetje bang. Onweer moest wel het werk van de goden zijn! Een verhaal gaat over de god Donar. Hij was de god van de donder. Donar trok ten strijde door de hemel op zijn bokkenwagen. De wielen donderden door de lucht! Ook sloeg Donar met zijn hamer op zijn zwaard. De vonken vlogen er vanaf! Zo ontstaat bliksem, dachten de mensen toen. Later geloofden de mensen dat ze het onweer weg konden jagen. Ze bedachten de raarste middeltjes! Een klavertje vier bewaren, een ezelskop boven op het dak zetten. Of het ei van een zwarte kip over het dak gooien, een dode uil op de schuurdeur timmeren enz.! Honderd jaar geleden luidde de klokkenluider de kerkklokken als er een onweersbui aankwam. Het geluid van de klokken moest het geluid van de donderslagen tegenhouden. Zo was het dorp beschermd tegen blikseminslag. Sommige mensen hadden thuis een schelletje. Dat is een klein belletje. Ze luidden het bij onweer. Zo voelden ze zich veilig! 4. Bliksem afleider In 1752 woonde in Amerika een man, Benjamin Franklin. Hij vroeg zich af of bliksem ontstond door elektriciteit. Om dat te ontdekken bedacht hij een gevaarlijk vliegerplan. Zodra het onweerde, liet hij zijn vlieger op. Aan het vochtige vliegertouw hing een metalen sleutel. Franklin hoopte dat de bliksem in de vlieger zou slaan! En dat gebeurde. Het natte touw vonkte van de elektriciteit en de sleutel lichtte op. Franklin voelde de schok tot in zijn botten! Gelukkig overleefde hij het levensgevaarlijke experiment. Franklin wist dat metaal goed elektriciteit doorlaat. Metaal brengt bliksem heel snel naar de aarde. Met dit in zijn achterhoofd bedacht Franklin de bliksem-afleider. Dat is een metalen staaf op het dak van een hoog gebouw. Daaraan zit een metalen draad. Deze draad loopt langs de muren naar de grond. Als de bliksem inslaat, loopt de elektriciteit door de draden naar de aarde. Zo loopt het gebouw geen schade op. Bliksem-afleiders worden nu nog steeds gebruikt. 5. Soorten bliksem Gevorkte bliksem Dit is de meest bekende bliksem. Je hebt hem vast wel eens gezien. Het is de bliksem die je normaal altijd ziet hij ziet er zo ongeveer uit. 4 / 8
Bandbliksem Deze is veel breder. Hij wordt opzij geduwd door de wind. Een bandbliksem is eigenlijk meerdere bliksems bij elkaar. Parelsnoerbliksem Als een bliksem opgedeeld is in een aantal stukjes is het een parelsnoerbliksem. Deze is heel erg zeldzaam. Deskundigen hebben hem alleen gezien als het heel hard regende. Ze weten niet precies hoe deze ontstaat. Bolbliksem Ze weten nog niet helemaal hoe de bolbliksem ontstaat. Het is een vurige, lichtende bol, die een baan door de lucht maakt. In sommige verhalen rolt de bolbliksem zelfs over straat en in huis. Onderzoekers dachten eerst dat het gewoon een verhaaltje was. Maar nu beginnen ze te denken dat hij echt bestaat. Maar er is nog steeds geen bewijs. 5 / 8
6. Binnen en buiten schuilen Binnen Zelfs binnen kan de bliksem voor rare dingen zorgen. Bliksem raakt soms een elektriciteitskabel. Zo kan de televisie opgeblazen worden of houd je Nintendo er mee op. Je kunt dit voorkomen. Trek gewoon alle stekkers uit het stopcontact en de kabel uit de tv. Stop ook met douchen als het gaat onweren! Bliksem kan wel eens de waterleiding raken. Met onweer kun je dus beter niet afwassen. Wat vervelend nou! Binnen ben je veiliger dan buiten. Zorg dus dat je altijd op tijd binnen bent. Buiten Als je buiten bent en het onweert moet je erg goed oppassen. Zorg dat je laag bij de grond blijft. Als je geraakt wordt door de bliksem, hoeft dit niet meteen dodelijk te zijn. Sommige mensen raken alleen bewusteloos. Sommigen beweren dat ze zich een stuk beter voelden dan voordat ze geraakt waren. Probeer het maar niet uit! Als je toch in een open veld bent, moet je dit doen: ga op je hurken zitten zet je voeten pal naast elkaar doe je hoofd tussen je knieën Je moet je voeten zo dicht mogelijk naast elkaar zetten. Als je dat niet doet, wordt de spanning tussen je benen te groot. De aarde wordt ook elektrisch geladen. Er kan stroom door je lichaam gaan lopen. Vergeet dit niet! Als je op je fiets door een open veld rijdt, doe dan dit: spring zo snel mogelijk van je fiets. Je fiets is van metaal! leg je fiets op de grond ren meer dan tien meter weg Schuil ook nooit onder een alleenstaande boom! Een boom is hoog. Je kunt geraakt worden 6 / 8
door een indirecte blikseminslag. De bliksem slaat in de boom en gaat via de grond naar je toe. Bij een sportveld staan vaak lichtmasten. Blijf er een héél eind vandaan! Deze masten geleiden de elektriciteit goed. Een auto is ook van metaal gemaakt. Je zou denken dat je in een auto dus niet veilig bent. Mis! De elektriciteit wordt via de buitenkant van de auto naar de aarde gebracht. Je zit in een soort metalen kooi. Daarom ben je wel veilig in een auto! Als je in de stad bent, hoef je niet bang te zijn. De huizen en de gebouwen zijn hoger dan jij. Toch kun je ook daar het beste naar binnen gaan. 7. Hoe ver weg? Een auto kan een snelheid van wel tweehonderd kilometer per uur halen. Dat vinden wij razendsnel. Maar een bliksemflits is véél sneller. Die haalt een snelheid van 100 kilometer per seconde. Bliksemsnel! De dikte van een flits stelt daarentegen niet veel voor: ongeveer 2,5 cm. Neem nu in je verbeelding de Eiffeltoren van Parijs in je hoofd. Stapel er in gedachten negentien op elkaar. Dat is bijna zes kilometer. Zo lang kan een bliksemflits worden! Een bliksemflits heeft een temperatuur van 30.000 graden Celsius. Dat is vijf keer zo heet als de oppervlakte van de zon! Je kunt je dan misschien ook wel voorstellen dat een enkele bliksemschicht heel veel elektriciteit bevat. Tip Mocht je toch overvallen worden door een onweersbui doe dan dit kijk of je een bliksemflits ziet zodra je een flits ziet, ga je rustig tellen. Je telt de seconden tussen bliksem en donder. stop met tellen zodra je de donder hoort het getal tussen bliksem en donder deel je door drie De uitkomst vertelt je hoeveel kilometer het onweer verwijderd is. Als de uitkomst 10 is, bevindt het onweer zich tien kilometer verderop. Nu heb je tenminste tijd om naar binnen te gaan! Is de uitkomst drie of minder, dan hangt de onweersbui boven je hoofd. Ga zo snel mogelijk naar binnen! 8. Weetjes 7 / 8
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org) Spreekbeurten.info Wist je dit al over bliksem Op de hele wereld zijn er altijd zo n 2000 onweersbuien. Elke seconde schiet er wel ergens een bliksemschicht uit de lucht. Er is een man in Amerika die al zeven keer door de bliksem is getroffen. Mechelen was in de zestiende eeuw de hoofdstad van Nederland. Totdat het paleis getroffen werd door de bliksem. Helaas lag daar veel buskruit opgeslagen, zodat het paleis totaal afbrandde. Er moest uitgeweken worden naar Brussel. Die stad is van toen af de hoofdstad gebleven. 8 / 8