Zorgen voor een ander en geldzaken Mezzo helpt u met tips en verwijzingen
Werk U bent mantelzorger als u langdurig en intensief voor uw hulpbehoevende, chronisch zieke of gehandicapte partner, ouder, kind, vriend of buur zorgt. Werk en inkomen 40% van de werkende mantelzorgers voelt zich matig tot zwaar overbelast. Een op de tien moet zelfs stoppen met werken of gaat (tijdelijk) minder werken. Of zij aanvaarden een lagere functie. Stopt u (gedeeltelijk) met werken, dan heeft dat op korte termijn gevolgen voor uw inkomen. Maar het kan ook voor de lange termijn veel gevolgen hebben. U bouwt bijvoorbeeld geen of minder pensioen op. En wordt u ziek, dan heeft u geen recht op een uitkering omdat u niet meer werkt. Neemt u zelf ontslag, dan heeft u geen recht op een uitkering via de Werkeloosheidswet (WW). Komt u wel in de WW, dan bestaat de kans dat u na afloop van de WW-uitkering in de bijstand terecht komt. In de bijstand worden inkomsten van alle huisgenoten, zoals een pensioen of een persoonsgebonden budget (pgb), gekort op uw uitkering. Ga daarom na of er andere mogelijkheden zijn dan minder werken of stoppen met werken. Wanneer u en uw werkgever samen een werkbare situatie voor mantelzorgers creëren is er veel mogelijk. Hoe doet u dat: Op uw werk Maak uw mantelzorgtaken bespreekbaar. Onderzoek of verlofregelingen toereikend zijn. Zoek samen met uw leidinggevende naar maatwerkoplossingen. Buiten uw werk Verschillende instanties bieden ondersteuning aan (werkende) mantelzorgers, zoals Steunpunten Mantelzorg en mantelzorgmakelaars. Maak hier gebruik van. www.mezzo.nl/werk www.mezzo.nl/steunpuntmantelzorg www.loonwijzer.nl 2 Mantelzorg en geldzaken
Geldzaken Uitkeringen We noemen van een aantal uitkeringen waar u als mantelzorger rekening mee moet houden. Werkeloosheidswet (WW) Zorgt u minimaal drie maanden 20 uur per week voor een ander? Dan kunt u mogelijk in aanmerking komen voor een ontheffing van de sollicitatieplicht. U behoudt dan voor maximaal zes maanden uw WW-uitkering terwijl u mantelzorg verleent. Deze periode moet u gebruiken om vervangende zorg te regelen. In uitzonderlijke situaties wordt de ontheffing kortdurend verlengd. Het UWV beoordeelt of u in aanmerking komt voor deze regeling. Neem voor meer informatie contact op met de afdeling Sociaal Juridische Dienst van Mezzo. Ook bestaat het mantelzorgforfait. Dit betekent dat kalenderjaren waarin u mantelzorg heeft verleend die is betaald uit een persoonsgebonden budget (pgb) voor de helft meetellen als arbeidsverleden voor uw WW-uitkering. www.mezzo.nl/geldzaken Mantelzorg en geldzaken 3
Wet Werk en Bijstand (WWB) In de WWB geldt voor nieuwe uitkeringen per 1 januari 2012 een huishoudinkomensen vermogenstoets voor alle leden in het huishouden. Voor mensen die al een uitkering hebben gaat de regeling op 1 juli 2012 in. Heeft een van de gezinsleden voldoende inkomen of vermogen, dan vervalt het recht op bijstand. Woont u samen met uw volwassen familielid of 4 Mantelzorg en geldzaken kennis en heeft een van u beiden een bijstandsuitkering? Of wilt u met een van hen gaan samenwonen om mantelzorg te kunnen geven? Dan bestaat de kans dat de bijstandsuitkering wordt gekort of stopgezet. Zelfs als het om een heel korte periode van samenwonen gaat. Uitzondering is alleen onder zeer strikte voorwaarden mogelijk voor ouders/kinderen en voor broers/zussen.
Bij ouders/kinderen moet er een AWBZindicatie zijn van tenminste 10 uur en u moet dan zelf de zorg verlenen. U mag voor deze 10 uur dus geen zorgaanbieder inschakelen en/of van een pgb gebruik maken. Ook mag degene voor wie u zorgt niet ouder zijn dan 65 jaar. Informeer dus goed wat voor u de gevolgen kunnen zijn. Mantelzorgers met een bijstandsuitkering hebben sollicitatieplicht. Een aantal gemeenten verleent aan mantelzorgers met een intensieve zorgtaak vrijstelling van de sollicitatieplicht. Zij beoordelen per individuele situatie of iemand hiervoor in aanmerking komt. Gemeenten kunnen mensen met een bijstandsuitkering vragen een tegenprestatie te leveren. De plicht om onbeloond, maatschappelijk nuttige taken te verrichten is vastgelegd in de WWB. Soms zien gemeenten mantelzorg niet als een tegenprestatie en moet u vrijwilligerswerk gaan doen. www.mezzo.nl/geldzaken www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/ bijstand of informeer bij uw gemeente AOW Ontvangt u AOW en wilt u gaan samenwonen met iemand die ook AOW ontvangt en uw zorg nodig heeft? Dan kunt u onder voorwaarden toch uw alleenstaanden-aow behouden. De voorwaarden: U bent allebei 65 jaar of ouder. Er is sprake van duurzame intensieve zorg, omdat de medische situatie naar verwachting stabiel blijft of verslechtert. U behoudt allebei uw eigen woning én draagt hiervoor de financiële lasten. U woonde niet samen voordat sprake was van intensieve zorg. U blijft niet samenwonen als geen intensieve zorg meer nodig is. Wijzigt er iets in uw situatie, neem dan altijd contact op met de Sociale Verzekeringsbank (SVB). Dus ook als u gaat samenwonen of voor elkaar gaat zorgen. www.svb.nl www.mezzo.nl/geldzaken Algemene Nabestaanden Wet (ANW) Heeft u een ANW-uitkering en wilt u gaan samenwonen met iemand die zorg nodig heeft? U houdt dan recht op een inkomensafhankelijke uitkering van 50% van het netto minimumloon. Dit geldt ook als u een ANW-uitkering heeft en zelf zorg nodig heeft. www.svb.nl www.mezzo.nl/geldzaken Mantelzorg en geldzaken 5
Vergoedingen Mensen met een chronische ziekte, handicap of hoge leeftijd én hun mantelzorgers hebben vaak extra kosten. Meestal gaat het om een combinatie van kosten voor hulpmiddelen, medische zaken, telefoonkosten en kosten voor vervoer. Deze kosten kunnen behoorlijk oplopen. Daarom zijn er verschillende regelingen voor vergoeding of compensatie van kosten. Niet iedereen is op de hoogte van alle mogelijkheden. Landelijke vergoedingen Er is een aantal landelijke regelingen, zoals: Kosten door chronische ziekte of handicap Via de Wet chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg) kunnen mensen die chronisch ziek of gehandicapt zijn een tegemoetkoming ontvangen. Iemand die in aanmerking komt, krijgt automatisch bericht via het Centraal Administratie Kantoor (CAK). Compensatie Eigen Risico U betaalt voor uw zorgverzekering een verplicht eigen risico. Chronisch zieken kunnen soms een tegemoetkoming krijgen. Als iemand in aanmerking komt, krijgt hij automatisch bericht via het CAK. Kosten van gehandicapte kinderen die nog thuis wonen Ouders van thuiswonende kinderen met een ernstige lichamelijke en/of verstandelijke handicap kunnen een financiële vergoeding krijgen indien het kind een AWBZ-indicatie heeft van tenminste 10 uur per week. Dit kan via de Tegemoetkoming ouders van gehandicapte kinderen (TOG). U vraagt de TOG aan bij de Sociale Verzekeringsbank. Een financieel extraatje voor mantelzorgers Een zorgvrager kan in bepaalde gevallen jaarlijks zijn mantelzorger een Mantelzorgcompliment geven als blijk van waardering. In 2012 bedraagt dit 200 euro. De zorgvrager ontvangt hiervoor jaarlijks automatisch een aanvraagformulier van de Sociale Verzekeringsbank. Onkostenvergoeding voor reizen buiten de regio Mensen die chronisch ziek of gehandicapt zijn en ouderen met een mobiliteitsprobleem kunnen gebruik maken van het taxivervoer van Valys: 0900 9630 of www.valys.nl. Voorbeeld Eenverdiener U of uw partner werkt door mantelzorgtaken niet. Dan vervalt niet alleen het inkomen, maar ook de belastingvoordelen. De niet-werkende partner komt namelijk niet in aanmerking voor een heffingskorting, een arbeidskorting en een inkomensafhankelijke combinatiekorting. Dit is niet te voorkomen. 6 Mantelzorg en geldzaken
Landelijke vergoedingen via de belastingdienst Toeslagen De overheid draagt in bepaalde gevallen bij in de kosten van uw zorgverzekering, huurhuis of kinderen. Zo n bijdrage heet een toeslag. Er zijn vier toeslagen: zorgtoeslag, kindgebonden budget, huurtoeslag en kinderopvangtoeslag. Op de site van de belastingdienst (www.belastingdienst.nl) kunt u een proefberekening doen om te kijken of u in aanmerking komt. Heffingskortingen Dit zijn kortingen op de inkomstenbelasting en de premies volksverzekeringen. Door heffingskortingen hoeft u minder belastingen en premies te betalen. Welke u krijgt, hangt af van uw persoonlijke situatie. Voorbeelden zijn: jonggehandicaptenkorting en een heffingskorting voor mensen boven de 65 jaar. Gemeentelijke vergoedingen Gemeenten hebben diverse regelingen voor inwoners met een laag inkomen. De regelingen verschillen per gemeente. Voorbeelden zijn: Onkostenvergoeding vervoer in de regio. Vergoedingen in het kader van het gemeentelijke minimabeleid, zoals kosten bijzondere uitgaven via de bijzondere bijstand. www.mezzo.nl/geldzaken www.regelhulp.nl www.meerkosten.nl www.rechtopbijstand.nl of informeer bij uw gemeente Voorbeeld Opname partner in instelling Uw partner wordt definitief opgenomen in een instelling. Dit kan financiële gevolgen voor u hebben. Denk bijvoorbeeld aan wijzigingen in heffingskortingen voor de belastingen, diverse toeslagen (zoals huur-, zorg- en kinderopvangtoeslag), uw eigen bijdragen AWBZ/Wmo, gemeentelijke belastingen en aanvullende bijstand. Ga dus goed na wat voor u de gevolgen zijn. U wordt 65 jaar en uw partner verblijft definitief in een instelling. Dan moet u de keuze maken of u een alleenstaande- of een gehuwden-aow aanvraagt. U kunt namelijk uw keuze daarna niet meer veranderen. Ga daarom goed na wat voor u de beste keuze is. De ANBO heeft de brochure Leidraad, wel of geen ongehuwden AOW? gemaakt. Bel voor advies de ANBO advieslijn: 030-2330088. Mantelzorg en geldzaken 7
Erfenis Zorgt u voor een ander, dan kan dat bij een erfenis soms positieve gevolgen hebben. Erfbelasting Met ingang van 1 januari 2010 is de erfbelasting ingevoerd (voorheen successierecht). U kunt namelijk recht hebben op een verhoogde vrijstelling als u voldoet aan een aantal voorwaarden, zoals: u bent familielid in de eerste graad (ouder/ kind), u woonde langere tijd samen met degene voor wie u zorgde en u ontving in het jaar voorafgaand aan het overlijden het Mantelzorgcompliment. Vergeet dus niet om deze aan te laten vragen door degene voor wie u zorgt, anders komt u niet in aanmerking voor de verhoogde vrijstelling. www.mezzo.nl/erfbelasting www.belastingdienst.nl Vruchtgebruik woning Kinderen die de woning van hun ouders in vruchtgebruik hebben, betalen erfbelasting over de waarde van de woning op het moment van overlijden van de ouders. Voorheen betaalden zij erfbelasting over de (lagere) waarde van de woning op het moment dat de ouders het huis overdroegen. Er is een overgangsregeling: mensen die voor 1 januari 2010 onder de oude regeling vielen, kunnen hier gebruik van blijven maken. www.rijksoverheid.nl/nieuws (bericht 18-10-2011) 8 Mantelzorg en geldzaken
Overname van de zorg U hoeft natuurlijk niet alle zorg zelf te doen. U kunt de zorg (deels) door vrijwilligers of door formele zorgverleners laten overnemen. Kijk voor meer informatie op www.regelhulp.nl. Dit is een digitale wegwijzer van gemeenten, het CIZ, UWV en SVB voor iedereen die op zoek is naar zorg of ondersteuning. U vindt hier informatie over zorg, welzijn, opvoeden en opgroeien, en sociale zekerheid. Zorgverzekeringswet Iedereen die in Nederland woont of werkt, heeft dezelfde zorgverzekering. Deze zorgverzekering vergoedt de kosten voor het grootste deel van de gezondheidszorg. Dit deel is het basispakket. De overheid beslist wat er in het basispakket zit. Het basispakket is verplicht, maar vergoedt niet alle kosten. U kunt zich daarom aanvullend verzekeren maar dit is niet verplicht. Vaak vergoedt uw zorgverzekeraar voor mantelzorgers meer dan u denkt. Lees dus goed uw polisvoorwaarden of neem contact op met uw zorgverzekeraar. Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) De AWBZ betaalt langdurige zorg voor mensen met een beperking door handicap, chronische ziekte of ouderdom. Dat kan gaan om zorg thuis of in een instelling. Om aanspraak te kunnen doen op AWBZ-zorg, heeft u een indicatie nodig. U kunt hiervoor terecht bij het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) of bij Bureau Jeugdzorg. www.ciz.nl www.bureaujeugdzorg.info Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) De Wmo zorgt ervoor dat iedereen kan mee doen in de samenleving. Ook stimuleert de wet dat mensen zo lang mogelijk zelfstandig wonen. Lukt dat niet dan kunt u de gemeente vragen om ondersteuning, ook als u mantelzorger bent. Wanneer u een beroep op de Wmo doet, kijkt de gemeente samen met u naar wat u nodig heeft. U kunt te horen krijgen dat u eerst een beroep moet doen op uw eigen mogelijkheden; via mensen in de eigen omgeving of via vrijwilligers. De gemeente besluit welke ondersteuning u kunt krijgen. Zij moet zorgvuldig onderzoek doen en goed motiveren waarom zij tot haar besluit is gekomen. Zij mag geen voorzieningen weigeren op basis van de inkomensgrens. Vindt u dat de gemeente dit niet naar behoren heeft gedaan, dan kunt u hiertegen binnen zes weken bezwaar maken. Neem voor hulp of advies bij een bezwaarschrift contact op met de Sociaal Juridische Dienst van Mezzo. Mantelzorg en geldzaken 9
Voorbeeld Respijtzorg Soms heeft u als mantelzorger even pauze nodig. Even de taken overdragen, zodat u weer energie op kunt doen. U kunt dat vragen aan mensen uit uw omgeving, aan vrijwilligers of aan formele zorgverleners. Voor de inzet van vrijwilligers wordt vaak een kleine vergoeding gevraagd. De kosten voor formele zorg zijn hoger en worden soms (deels) vergoed: uit de AWBZ (u heeft een indicatie nodig), via de gemeente of via uw zorgverzekeraar (lees uw polis goed na). www.mezzo.nl/vrijetijd www.respijtwijzer.nl Persoonsgebonden budget (pgb) De zorg wordt via een zorgaanbieder geregeld (zorg in natura) of via een persoongebonden budget (pgb). Iemand kan een pgb aanvragen om zelf zorg, hulp en/ of begeleiding in te kopen. Een zorgvrager kiest dus zelf zijn hulpverleners uit. Soms zeggen mantelzorgers hun werk op om deze zorg te geven. En sommigen krijgen daar een vergoeding voor uit het pgb. Dit vangt gedeeltelijk het missende inkomen uit arbeid op. Maar dit kan ingrijpende financiële gevolgen hebben. Zo bouwt u met een pgb geen pensioen op en heeft u geen recht op een uitkering bij ziekte. Het pgb kan bovendien komen te vervallen, bijvoorbeeld wanneer degene voor wie u zorgt opgenomen wordt. 10 Mantelzorg en geldzaken
Pgb via de AWBZ Vanaf 1 januari 2012 kan een zorgvrager alleen voor een pgb kiezen als hij een indicatie heeft voor langdurig verblijf in een zorginstelling, bijvoorbeeld in een verpleeghuis of instelling voor gehandicaptenzorg. Iedereen die al een pgb ontvangt verliest deze vanaf 1 januari 2014, tenzij hij een indicatie heeft voor verblijf. Heeft een zorgvrager 10 of meer uur zorg per week uit de AWBZ nodig, en kan hij via een zorginstelling geen passende zorg ontvangen, dan komt hij in aanmerking voor een vergoedingsregeling persoonlijke zorg. www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/ persoonsgebonden-budget-pgb Pgb via de Wmo Het is voorlopig nog wel mogelijk om via de Wmo bij de gemeente een pgb aan te vragen. Ga na of een pgb loont in uw situatie. Wanneer degene voor wie u zorgt een hoge eigen bijdrage moet betalen, is het soms beter geen pgb aan te vragen. U kunt zelf berekenen wat in uw situatie de beste keuze is via www.hetcak.nl. Overname door vrijwilligers Vrijwilligers kunnen de zorg deels van u overnemen. Neem contact op met een Steunpunt Mantelzorg of een organisatie voor vrijwilligerszorg: Vriendendiensten, Buddyzorg, Vrijwillige Thuishulp en Voorbeeld Samenwonen U gaat (af en toe) samenwonen om mantelzorg te kunnen geven. Dat kan financieel veel gevolgen hebben. Uw uitkeringen of toeslagen (zoals huurtoeslag) kunnen worden verlaagd. De eigen bijdragen (voor zorg, hulpmiddelen en woningaanpassingen) worden bepaald op grond van het inkomen van de aanvrager en van degene met wie de aanvrager een gezamenlijk huishouden voert. De enige uitzondering geldt voor ouders en kinderen. Wanneer u van mening bent dat u geen gezamenlijk huishouden voert, dan kunt u bezwaar indienen bij het Centraal Administratiekantoor (CAK). Om aan te tonen dat er geen sprake is van een gezamenlijke huishouding, moet een bewijsstuk worden toegestuurd, zoals een huurcontract of bewijs dat u geen gezamenlijke fiscale huishouding voert. Voor 65+ers kan een bewijs van alleenstaanden AOW worden opgestuurd. www.hetcak.nl Georganiseerde Burenhulp. Uw gemeente kan u hierbij op weg helpen. www.mezzo.nl/overnamezorg www.pgb.nl Mantelzorg en geldzaken 11
Mezzo Postbus 179 3980 CD Bunnik T 030 659 22 22 F 030 659 22 20 info@mezzo.nl www.mezzo.nl Wilt u meer weten? Per onderwerp staat waar u terecht kunt voor meer informatie. Met vragen of voor sociaal juridisch advies kunt op contact opnemen met de Mantelzorglijn van Mezzo: 0900 20 20 496 ( 0,10 p/m) op werkdagen van 9.00 tot 13.00 uur mantelzorglijn@mezzo.nl B22 01 12 005