2. Wonen 2.1. Ik heb behoefte aan een aangepaste woning, wat zijn de mogelijkheden? Wie nagaat dat over 10 jaar bijna de helft van de huishoudens uit 55 plussers zal bestaan, terwijl slechts 7% van het woningaanbod momenteel bestaat uit ouderenwoningen begrijpt dat de behoefte aan aangepaste woningen de komende tijd sterk zal stijgen. Wat zijn momenteel zoal de mogelijkheden voor wie op zoek is? Er worden zogenoemde levensloopbestendige woningen aangeboden. Woningen waar de bewoner tot op hoge leeftijd in kan wonen. Slechts tien procent van de woningen voldoet aan de basiscriteria van toegankelijkheid en aanpasbaarheid, terwijl twintig procent van de huishoudens op grond van leeftijd zo' n woning nodig zou hebben. Het aanbod van levensloopbestendig gebouwde woningen neemt de komende jaren naar verwachting toe, mede doordat de overheid flexibele en aanpasbare nieuwbouw stimuleert. Een goede mogelijkheid voor ouderen is de patiobungalow. Deze bungalow is gelijkvloers en heeft een kleine binnentuin, vaak omsloten door muren. De patiobungalow kan vrijstaand of geschakeld voorkomen. Domotica-woningen zijn woningen die zijn uitgerust met technische snufjes (domotica), deze zijn erop gericht om het de bewoner mogelijk te maken comfortabeler en veiliger te wonen. Bijvoorbeeld een video-intercomsysteem, waarbij u op een zwart-wit beeldschermpje kunt zien wie er buiten voor de deur staat. Een ander voorbeeld is een schakelaar bij het bed waarmee de woning in de nachtstand kan worden gezet. De bewoner heeft met één druk op de knop de zekerheid dat er geen apparaten aan blijven staan of lichten blijven branden. Ook kan hiermee het inbraakalarm worden geactiveerd. Kangoeroewoningen, ook wel meergeneratiewoningen genoemd, zijn een voorbeeld van de integratie van wonen en zorg. Het zijn dubbele woningen waar hulpbehoevende ouderen met hun kinderen kunnen wonen. De twee woningen hebben elk hun eigen voordeur, maar staan wel met elkaar in verbinding. In de Eindhovense nieuwbouwwijk Meerhoven zijn veertien van dergelijke woningen gerealiseerd. Seniorenwoningen zijn bestemd voor ouderen vanaf 55 jaar. Daarmee houdt de duidelijkheid op. Want wat een seniorenwoning precies is, staat niet vast. Vaak wordt de term gebruikt om de verkoop van woningen te stimuleren. Een woning met brede deuren kan al als seniorenwoning worden aangeprezen. Een echte seniorenwoning moet in principe voldoen aan de eisen van WoonKeur. Er zijn seniorenwoningen in de koop- en in de huursector. Een woonzorgzone is een gewone wijk waar veel voorzieningen zijn voor mensen die zorg en andere diensten nodig hebben. In een woonzorgzone wonen ouderen en andere mensen die zorg nodig hebben in een eigen (aanpasbare) woning en wordt de zorg op maat aan huis aangeboden. De meerderheid van de bewoners is geen zorgcliënt, maar maakt wel gebruik van dezelfde algemene wijkvoorzieningen en komt dus wat vaker mensen met functiebeperkingen tegen. Een serviceflat is een luxe huur- of koopflat in een appartementencomplex waarin, zoals de naam al zegt, veel service wordt geboden. Alle complexen hebben een bemande receptie, een huismeester en zijn goed beveiligd tegen inbraak. Ook is er bijna altijd een keuken die warme maaltijden verzorgt. Mensen wonen in een serviceflat volledig zelfstandig, meestal in ruime en luxe appartementen. In een serviceflat staat de dienstverlening voorop, niet de zorg. De maandelijkse servicekosten zijn hoog: vaak rond de vijfhonderd euro. Meer informatie over woonvormen www.serviceflats.org, www.serviceflats.nl, www.smart-homes.nl
2.2. Een serviceappartement is voor mij veel te duur, kan ik zelf mijn huidige woning aanpassen? Inderdaad kunnen serviceappartementen behoorlijk prijzig zijn. Er gelden vaak toelatingseisen. Bovendien wordt de huur, die door een puntenwaarderingsysteem wordt samengesteld, op bepaalde punten met een fors percentage verhoogt. Hierdoor wordt de maximale huurprijs hoger. Als daarna nog de maandelijkse servicekosten worden doorberekend, verdwijnt de veel te dure huurserviceflat voor veel ouderen uit het zicht. Ook servicekoopappartementen zijn veelal alleen te betalen door vermogende ouderen. De vraagprijs varieert tussen de 45.000 en ca. 600.000 euro. De servicekosten bedragen al snel 500 euro per maand, maar meestal meer. Daarbij kunnen ook de kosten voor maaltijden berekend worden en entreekosten variërend van 800 tot 2000 euro. Ouderen die op zoek zijn naar een betaalbare, levensbestendige woning, kunnen momenteel het beste zelf (met hulp van specialisten) de nodige aanpassingen in de woning aanbrengen. Het Ministerie van VROM, maar ook de stichting Consument en Veiligheid geven brochures uit waarin uitvoerig staat beschreven hoe u uw woning kunt aanpassen om bijvoorbeeld (val)ongevallen te vermijden. Naast maatregelen om uw huis veiliger te maken, biedt een sociaal alarmeringssysteem mogelijkheden om contact op te kunnen nemen met anderen. Deze systemen zijn er in diverse uitvoeringen, voor meer informatie kunt u contact opnemen met de thuiszorgwinkel of uw ziektekostenverzekeraar. Domotica is een term die wordt gebruikt voor technologie die uw huis als het ware 'slim' maakt. Uw huis gaat als het ware met u meedenken. Het doel van domotica is het verhogen van de kwaliteit van wonen en leven. Daarnaast kan domotica gebruikt worden bij het veiliger maken van uw huis. Er zijn diverse vormen van technologische mogelijkheden die een woning veiliger maken. Zo kan bijvoorbeeld automatisch de alarmcentrale gebeld worden bij inbraak of brand. Of gaat er een melding naar de alarmcentrale wanneer er een bepaalde periode geen beweging in huis wordt waargenomen of water wordt verbruikt. Ook kunt u zelf alarm maken door op een knop te drukken. Er wordt dan een spreek/luisterverbinding tot stand gebracht met een contactpersoon of meldkamer. Andere veiligheid vergrotende en gemakkelijke domotica toepassingen zijn het uitschakelen van alle kookapparatuur na een ingestelde tijd en/of bij het verlaten van de woning. Dit voorkomt ongelukken bij mensen die vergeetachtig zijn. Of het automatisch aangaan van verlichting bij het betreden van een donkere ruimte of wanneer u 's nachts naar het toilet gaat. Hierdoor is er minder kans op struikelen of vallen. Ook kan de domotica technologie gebruikt worden om op een beeldscherm weer te geven wie er voor de deur staat als er wordt aangebeld. Of om alle apparatuur, zoals radio en televisie, uit te schakelen wanneer u de alarmknop indrukt om een spreek/luisterverbinding met de alarmcentrale tot stand te brengen. Er zijn diverse organisaties die zich bezighouden met voorlichting over domotica. Daarnaast kunnen woningcorporaties, particuliere verhuurders, maar ook groepen eigenaar-bewoners hun woningen bloksgewijs Opplussen. Opplussen is het verbeteren van bestaande woningen tot toegankelijke, bruikbare en veilige onderkomens. U moet dan denken aan het wegwerken van niveauverschillen tot het aanbrengen van goede verlichting, een glijstang in de douche en een antisliplaag op de vloer. Vergeet niet bij uw gemeente te informeren of u recht heeft op een subsidie of vergoeding. Als u bijvoorbeeld een indicatie heeft op grond van de Wet Voorzieningen Gehandicapten vergoedt de gemeente de aanpassingen in uw woning.
2.3. Waar kan ik neer informatie krijgen over woonappassingen ministerie van VROM, www.vrom.nl, Stichting Consument en Veiligheid, www.veiligheid.nl of telefoon 020-511 45 67 (ma t/m vrij 9.00-13.00). Kijk ook eens op www.kennisnetwerkvalpreventie.nl Smart Homes, het kenniscentrum over domotica www.smart-homes.nl Telefoon: 0497-514984 www.vitaalgrijs.nl Telefoon: 073-6812745 domoticacentrum 013-5367667 www.opplussen.nl of telefoon stichting kenniscentrum opplussen 077-32 707 90 www.woonkeur.nl (Certificaat voor nieuwbouwwoningen) www.sir-55.nl (Stichting Initiatieven Realisatie 55+ Woningbouw) Via www.politiekeurmerk.nl Op de website www.vvebelang.nl treft u een checklist waarop u moet letten als u een appartement koopt. VvE Belang Postbus 210 4900 AE Oosterhout Telefoon: 0900 2020510 (10cpm)
2.4. Ik ben gevallen in huis, nu ben ik bang om weer te vallen. Wat kan ik daar tegen doen? Jaarlijks moeten duizenden ouderen naar een ziekenhuis als gevolg van een ongeval in of om het huis. Ouderen worden vaker opgenomen in het ziekenhuis dan jongere mensen. Bovendien moeten ze vaak veel langer blijven voordat ze voldoende genezen zijn om weer naar huis te kunnen. Een val is het meest voorkomende ongeluk! De kans op een val is voor ouderen groot. Elke 4 minuten raakt een oudere dusdanig gewond door een val, dat behandeling in het ziekenhuis nodig is. Een ongeval kan heel vervelende gevolgen hebben. Van klein letsel als een blauwe plek of een snijwond tot zelfs blijvende invaliditeit. Veel valongevallen hebben een botbreuk tot gevolg; vooral heupen en polsen zijn kwetsbaar. Onverbiddelijke wet der natuur is dat genezingsprocessen op latere leeftijd langzamer gaan. Bovendien zijn klachten vaak van blijvende aard. In de praktijk komt daar nog bij dat veel mensen na een pijnlijke ervaring in een vicieuze cirkel terechtkomen: angst voor een nieuwe val maakt het risico nog groter. Gelukkig kunt u zelf veel doen om een ongeval in of om huis te voorkomen! Door op tijd de nodige maatregelen te treffen, vergroot u de kans dat u veilig oud kunt worden in uw eigen huis. Zo kunnen kleine aanpassingen in de woning wonderen doen om de boel een stuk veiliger te maken. Antislip onder losse kleden, een solide trap, een traplift, een herindeling van de keuken en betere verlichting zijn al het halve werk. Kijk kritisch naar uw huis - en blijf dat doen. Daarnaast is het belangrijk dat u zelf in goede conditie bent. Fit en lenig zijn, het hebben van spierkracht en snel kunnen reageren, spelen een grote rol bij het voorkomen van ongevallen. Door dagelijks te bewegen, het liefst een half uur per dag, kunt u ervoor zorgen dat u fit blijft. U kunt ook voldoende beweging krijgen bij uw dagelijkse bezigheden. Neem eens wat vaker de trap, of loop een bushalte verder als u toch op de bus moet wachten. En ook tuinieren is 'bewegen'! Ook voor ouderen met een chronische ziekte is het van belang om dagelijks, binnen de eigen mogelijkheden, voldoende te blijven bewegen. Daarnaast kunt u ook een cursus valpreventie volgen. Informeer daarnaar bij de ouderenorganisatie of het buurt- welzijnswerk. In de thuiszorgwinkel kunt u terecht voor stoel- en bedverhogers, seniorenstoelen en bedden en allerlei handgrepen. Bij de sanitairspecialist en doe-het-zelf zaak kunt u douchezitjes, en stoelen, badplanken, thermosstatische douchekranen enz. kopen. Bron: www.veiligheid.nl, de website van Consument en Veiligheid. U kunt de service desk ook telefonisch bereiken 020-511 45 67 (ma t/m vrij 9.00-13.00). Kijk ook eens op www.kennisnetwerkvalpreventie.nl
2.5. In hoeverre is mijn woning geschikt om er tot in de lengte der dagen zelfstandig te blijven wonen? Op die vraag kan de SeniorenThuisTest antwoord geven. De SeniorenThuisTest is een vragenlijst waarmee de woning op vijf aspecten onderzocht kan worden: de woonomgeving, de veiligheid in huis, het gebruiksgemak, de toegankelijkheid en de aanpasbaarheid. Afhankelijk van de uitslag kan men besluiten om te verhuizen of om het huis aan te passen. U kunt de ThuisTest van 3,40 Euro bestellen via de ANBO, voor 50- plussers. Stuur daarvoor een e-mail naar verzending@anbo.nl
2.6. Ik vind de lucht in mijn huis zo muf. Wat kan ik doen om de luchtkwaliteit in mijn woning te verbeteren? Houd ventilatieroosters boven de ramen open. Is het buiten erg koud, sluit ze dan maximaal voor de helft. Maak roosters regelmatig schoon. Dit kan met een stofzuiger. Vergeet daarbij niet de buitenkant schoon te maken. Spinnenwebben of bladeren kunnen de roosters eveneens afsluiten. Controleer of de ventilatieroosters in de gevel nog open zijn. Deze zorgen ervoor dat uw kruipruimte en spouwmuren droog blijven. Bent u klaar met koken? Laat de afzuigkap nog een kwartiertje aanstaan, zodat het overtollige vocht in uw keuken wordt afgevoerd. Let op het filter in uw afzuigkap. Door vervuiling neemt de capaciteit van het toestel af. Vervang de kunststoffilters op tijd. Als u een metalen filter heeft, maak deze dan schoon met een sopje of was hem in de vaatwasser. Als u klaar bent met douchen, zet dan even een raam open of de ventilator aan. Wordt er in huis gerookt? Zorg dan voor extra ventilatie, door de centrale ventilatie hoger te zetten, ventilatieroosters verder open te zetten of een raam te openen. Als u de mogelijkheid heeft, kies dan bij een nieuwbouwhuis voor mechanische ventilatie met een warmte terugwinsysteem. De warmte van afgevoerde lucht wordt weer gebruikt om frisse lucht te verwarmen. Binnen enkele jaren heeft u de investering terugverdiend. Heeft uw woning mechanische ventilatie? Laat deze periodiek reinigen, bijvoorbeeld gelijktijdig met de controle van uw cv-installatie. In de ventilator kan vuil en vet zich ophopen. Bron: ministerie van VROM (www.vrom.nl)
2.7. Ik wil geen stenen, maar geld. Maar mijn vermogen zit grotendeels in mijn huis, hoe krijg ik dat eruit? U kunt natuurlijk uw huis verkopen en een goedkoper huis kopen. Maar als u eigenlijk zolang mogelijk in uw huidige woning wil blijven wonen, kunt u ook uw huis verkopen en het weer terughuren. Als u huurder wilt worden van uw eigen huis kunt u terecht bij Amvest (www.amvesthomefree.nl, 0800-6338765)of Torenstad Verzilverd Wonen (www.torenstad-verzilverdwonen.nl, 0575-511393). Deze organisaties kopen uw woning en zorgen voor het onderhoud. U krijgt niet het volledige aankoopbedrag in handen, maar een percentage dat varieert tussen de 75 en 90 procent. Voordat u dit bedrag in handen krijgt, lost u er eerst uw hypotheek mee af. Amvest koopt gangbare woningen (tussen de 200.000 en 500.000 euro) die interessant zijn om te verhuren, ook nadat u eruit bent. Zo n huurconstructie is alleen interessant als u minimaal zes jaar in het huis blijft wonen, meer dan 40 procent van de hypotheek hebt afbetaald en als uw bruto jaarinkomen minimaal 40.000 euro bedraagt. Houdt er rekening mee dat u een vrij hoge huur moet gaan betalen. Torenstad Verzilverd Wonen koopt het bloot eigendom van uw woning. De waarde van uw woning bestaat uit het woonrecht en bloot eigendom. Het bloot eigendom kan afzonderlijk van het woonrecht worden getaxeerd en verkocht. Ook deze constructie is alleen interessant als u van plan bent om nog lang in uw woning te blijven wonen. Een vierde mogelijkheid is het opeten van uw huis door middel van een aflossingsvrije (krediet)hypotheek. Dit kan alleen als uw woning voldoende overwaarde heeft. Spreek met de bank af dat het bedrag in een depot wordt gestort waaruit u maandelijks een bedrag krijgt uitgekeerd.
2.8. Mag in de tweepersoonskamer van het verzorgingshuis blijven wonen als mijn partner overlijdt? Of u de tweepersoonskamer mag aanhouden, hangt af van de afspraken die gemaakt zijn met het verzorgingshuis. Deze afspraken worden veelal vastgelegd in een zorgverlenerovereenkomst. Het is niet ondenkbaar dat een bewoner wordt gevraagd te verhuizen naar een eenpersoonskamer in het tehuis zodat een kamer voor een echtpaar ontstaat.
2.9. Ik zie door het aanbod aan woonzorgvoorzieningen het bos niet meer, is er ergens een overzicht? In een steeds veranderende en individueler wordende maatschappij hebben ontwikkelingen gezorgd voor een zeer divers aanbod van zorgvoorzieningen. Het resultaat is een zeer ondoorzichtig scala en aanbod van woonzorgvoorzieningen met een groot onderling verschil in kwaliteitsniveau. De voormalige Stichting Verzorgen van Wonen en Zorg (SVWZ) heeft samen met de Landelijke Organisatie Cliëntenraden (LOC) het initiatief genomen om een integrale, landelijke woonzorggids; de Kijk op Wonen en Zorg (KWZ)gids te introduceren. De Unie KBO is een van de sponsors van deze gids. U vindt hierin in één oogopslag de verschillende woonmogelijkheden inclusief de bijbehorende faciliteiten. Voor meer informatie surft u naar www.kwzgids.nl: hier vindt u ook een groot aanbod online.