i n d o o r a i r q u a l i t y I AQ Camfil Farr Segment brochure EN 13779:2007 Europese standaard Camfil Farr clean air solutions
en 13779 milieu, luchtkwaliteit en gezondheid De geïndustrialiseerde wereld verschilt enorm van de wereld van 50 jaar geleden. Eén groot verschil is, dat de lucht die we nu inademen zwaarder en op meer diverse manieren verontreinigd is. Er bestaan natuurlijke bronnen van vervuiling, maar vervuiling als gevolg van menselijk handelen baart de meeste zorgen. Tegenwoordig worden tienduizenden (niet in de natuur gevonden) synthetische chemicaliën gemaakt met een geschatte jaarlijkse productie van meer dan een miljard ton. Deze chemica liën komen tijdens de fabricage en het gebruik ervan in de atmosfeer terecht en kunnen vervolgens vele kilometers afleggen. Ze vormen een onlosmakelijk onderdeel van ons leven. Onze levensstijl (arbeidsactiviteiten en vrijetijdsbesteding) brengt met zich mee dat we steeds meer tijd in gebouwen doorbrengen. De vereiste ventilatie van deze gebouwen betekent dat we steeds meer blootstaan aan de deelt jes- en gasverontreiniging in de buitenlucht. Luchtverontreiniging kan eenvoudig worden onderverdeeld in verontreiniging door deeltjes (stof) of moleculaire verontreiniging (gas). Deeltjes kunnen door inademing in de lichaam s- en ademhalingssystemen komen. Moleculaire verontreiniging (gas) komt ook door inademing in het lichaam, maar deze stoffen kunnen de longen passeren en in de bloedstroom en het hele lichaam doordringen. Hoewel deze stoffen onzichtbaar zijn, is verontreiniging op grote schaal en op vele manieren zichtbaar: uitlaatgassen, fabriekspijpen, opstijgend stof door snelrijdende auto's en sigarettenrook. Het is bekend dat blootstelling aan vervuiling enige tijd invloed heeft op mensen. Algemene gezondheidsklachten zoals hoofdpijn, jeukende ogen en verminderde werkprestaties worden traditiegetrouw aangeduid met de term SBS (Sick Building Syndrome) of met soortgelijke termen. Zo goed als geen enkel onderzoek heeft precies kunnen vaststellen wat de toxicologische gevaren zijn als gevolg van verontreiniging door deeltjes van verschillende afmeting en moleculaire vervuiling. Het staat echter vast dat verontreiniging in ingeademde lucht direct in verband staat met een toename van ademhalingsproblemen, toenemend gebruik van hulpmedicatie, astma en chronische obstructieve longziekte (COPD), met als gevolg eerste hulpbehandeling en zelfs verminderde longgroei bij kinderen (1, 2). Als reactie hierop is er in toenemende mate aandacht voor de invloed van verontreiniging op de gezondheid. De CAFE (Clean Air for Europe)-groep die deel uitmaakt van de Europese Commissie heeft al geconcludeerd dat er voor grove en fijne deeltjes (PM 10, PM 2,5) geen veilige concentratie (geen effect of onder de drempel) kan bestaan (1). Door het ontbreken van duidelijke gegevens hanteren de regulerende instanties en beleidsmakers, zoals de Europese Commissie, de meest praktische methoden om ons te beschermen tegen schade. Een voorbeeld is de nieuwe Europese standaard (EN 13779) voor de ventilatie van bedrijfspanden. Deze standaard beschrijft diverse categorieën buitenluchtkwaliteit, verschillende categorieën van de gewenste binnenluchtkwaliteit en de stappen voor luchtfiltratie die voor de verschillende categorieën moeten worden toegepast. Foto: Lennart Nilsson Roetdeeltjes (geel gekleurd) zijn de bronchiën binnengedrongen en hopen zich op in de longblaasjes (paars). 1,T. Sandstrom, D. Nowak and L. Van Bree. Health effects of coarse particles in ambient air: messages for research and decision-making. Eur Respir J 2005;26:187-188 2,Gaudeman WJ, Avol E, Gilliand F, et al. The effect of air pollution on lung development from 10 to 18 years of age. Eur Respir J 2004;351:1057-1067 2
en 13779 de nieuwe Europese standaard voor ventilatie De nieuwe Europese standaard EN 13779 heeft tot doel om in alle seizoenen een aangenaam en gezond binnenmilieu te creëren tegen acceptabele installatie- en bedrijfskosten. Dit is nu een nationale standaard in alle landen. Deze standaard definieert de vereiste filterprestaties in een systeem om een goede binnenluchtkwaliteit (IAQ) te bereiken. Hierbij wordt rekening gehouden met de buitenlucht. De buitenlucht wordt onderverdeeld in 3 niveaus: van ODA 1, waarbij de lucht zuiver is met uit-zondering van tijdelijke verontreiniging zoals pollen, tot ODA 3 met hoge concentraties gassen en deeltjes. De schadelijke deeltjes hebben betrekking op de totale hoeveelheid vaste deeltjes of aerosolen in de lucht. De meeste richtlijnen voor buitenlucht verwijzen nog naar PM10 (deeltjesmassa tot maximaal 10 µm). Voor bescherming van de gezondheid bestaat echter in toenemende mate de overtuiging, dat de nadruk moet komen te liggen op deeltjes die bijvoorbeeld kleiner zijn dan 10 µm. De gasvormige schadelijke stoffen hebben betrekking op de concentraties van CO 2, CO, NO 2, SO 2 en VOC s. De onderstaande tabel geeft een overzicht van de concentratieniveaus in de buitenlucht en een voorstel voor de onderverdeling van de kwaliteit in categorieën. Classificatie van de buitenluchtkwaliteit Omschrijving van Concentratieniveaus* Categorie de luchtkwaliteit van de buitenlucht CO 2 CO NO 2 SO 2 PM 10 (ppm) (mg/m 3 ) (µg/m 3 ) (µg/m 3 ) (µg/m 3 ) Landelijke gebieden 350 < 1 5 35 < 5 < 20 ODA 1 zonder belangrijke bronnen Kleinere steden 400 1 3 15 40 5 15 10 30 ODA 2 Stadscentra 450 2 6 30 80 10 50 20 50 ODA 3 * Voor de meeste Europese steden kunt u de huidige, dagelijkse concentratieniveaus on line via internet bekijken! Let op, dat wat in de meeste steden een normaal concentratieniveau voor deeltjes wordt genoemd, in werkelijkheid in de hoogste categorie (slechte kwaliteit) voor buitenlucht valt (ODA 3). De Wereldgezondheidsorganisatie heeft als doelstelling bepaald, dat het jaarlijkse gemiddelde van PM10 lager dan 40 µg/m 3 moet zijn. Die doelstelling is nog niet bereikt. De meeste mensen in Europa brengen dus het grootste deel van de tijd door in gebieden waarvan de buitenluchtkwaliteit in de categorie ODA 3 valt. Daaruit volgt de conclusie dat de toepassing van de juiste filters essentieel is voor de gezondheid. Bij de nieuwe standaard wordt de binnenluchtkwaliteit onderverdeeld van IDA 4 (lage IAQ) Classificatie van de binnenluchtkwaliteit tot IDA 1 (hoge IAQ). Het onderzoeken van de CO 2 -niveaus is een traditionele, maar beperkte methode om de IAQ vast te stellen. CO 2 is het product van de ademhaling van mensen. Het vormt een goede indicator van effectieve ventilatie, maar niet van de exacte luchtkwaliteit. Bij een andere gevestigde methode voor binnenruimtes voor mensen, wordt voor elke persoon de hoeveelheid toegevoegde lucht aan de buitenlucht gespecificeerd. Deze waarden worden meestal gebruikt om het systeem te ontwerpen. De tabel geeft een overzicht van het aanbevolen bereik van CO2-niveaus en de hoeveelheid buitenlucht. Opmerking: bij beide methoden wordt geen rekening gehouden met schadelijke stoffen in de vorm van deeltjes of gas die via de buitenlucht het gebouw binnenkomen. Categorie Omschrijving CO 2 niveau hoger dan Hoeveelheid buitenlucht niveau van buitenlucht (ppm) (m3/uur/persoon) Bereik Bereik, rookvrije zone IDA 1 Hoge IAQ 400 >54 IDA 2 Gemiddelde IAQ 400 600 36 54 IDA 3 Matige IAQ 600 1000 22 36 IDA 4 Lage IAQ > 1000 < 22 Roetdeeltjes die zijn verwijderd met een glasvezelfilter van Camfil Farr. Dezelfde type roetdeeltjes ziet u op de foto s van Lennart Nilsson op pagina 2. Foto: Camfil Farr 3
aanbevelingen aanbevelingen voor filters overeenkomstig EN 13779 Nadat de buitenluchtkwaliteit is bepaald, geeft EN 13779 de filterklasse aan die vereist is om de gewenste binnenlucht kwaliteit te bereiken. De filterklassen worden gespecificeerd overeenkomstig EN 779:2002. De standaard EN 13779 is duidelijk: als u een acceptabele IAQ (IDA 1 of IDA 2) wilt hebben en u zich in een verstedelijkt gebied bevindt, is niet alleen het filter F9, maar ook een gas filter (GF) vereist ter bescherming tegen gasvormige (moleculaire) schadelijke stoffen. Aanbevelingen voor filters overeenkomstig EN 13779 Buitenluchtkwaliteit IAQ Binnenluchtkwaliteit IDA 1 (hoog) IDA 2 (gemiddeld) IDA 3 (matig) IDA 4 (laag) Verontreinigingsniveau ODA 1 F9 F8 F7 F5 ODA 2 F7 + F9 F6 + F8 F5 + F7 F5 + F6 ODA 3 F7 + GF + F9 F7 + GF + F9 F5 + F7 F5 + F6 Deze tabel verwijst naar de bijlage A3. Use of Air Filters in de Europese standaard EN 13779:2007. In een verstedelijkt gebied wordt een moleculair filter (gas filter) aanbevolen. Dit is ook een goede oplossing in gebieden van de categorie ODA3. Het gasfilter moet worden gecombineerd met een nafilter F8 of F9. Vanuit hygiënisch oogpunt wordt filtratie in twee stappen aanbevolen: Minimaal F5, maar bij voorkeur F7 in de eerste stap. Minimaal F7, maar bij voorkeur F9 in de tweede stap. Als er niet in twee stappen wordt gefilterd, is de minimumvereiste F7. Voor recirculatielucht is ten minste klasse F5 vereist ter bescherming van het systeem. Bij voorkeur moet dezelfde filterklasse als voor de hoofdbuitenluchtstroom worden gebruikt. Gebruik ten minste klasse F5 ter bescherming van de afzuig- en uitlaatsystemen. Ongeacht de gebruikte filterklasse mag de efficiëntie niet onder de gedefinieerde waarden zakken. Let altijd op de verhouding tussen untreated / discharged. De ontladen efficiëntie wordt als discharged gerapporteerd, als een filter wordt getest overeenkomstig de huidige Europese standaard EN 779:2002, die de vroegere standaard EN 779 heeft vervangen. De interval voor het vervangen van filters moet niet alleen worden gekozen vanuit economisch oogpunt. Er moet ook rekening worden gehouden met de hygiëne. Drie limieten moeten worden overwogen en de limiet die het eerst wordt bereikt, bepaalt het tijdstip van vervanging: Einddrukverlies, tijdsduur geïnstalleerd en bedrijfsuren. Voor eerstetrapfilters: 2000 bedrijfsuren of maximaal 1 jaar geïnstalleerd of als het einddrukverlies is bereikt. Voor tweede- en derdetrapfilters: 4000 bedrijfsuren of maximaal 2 jaar geïnstalleerd of als het einddrukverlies is bereikt. Voor uitlaat- en recirculatieluchtfilters: 4000 bedrijfsuren of maximaal 2 jaar geïnstalleerd of als het einddrukverlies is bereikt. Ter voorkoming van bacteriologische groei moet de installatie zo worden ontworpen dat de relatieve vochtigheid altijd lager dan 90% blijft en dat de gemiddelde relatieve vochtigheid per drie dagen lager is dan 80% in alle delen van de installatie, inclusief de filters. Gasfilters (moleculaire filters) vertonen geen toename van het drukverlies in normaal bedrijf. In de afwezigheid van een duidelijk standpunt in de norm EN 13779, wordt er door Camfil aanbevolen om de gasfilters (moleculaire filters) te vervangen om de 5000 bedrijfsuren of na 1 jaar in bedrijf. 4
oplossingen van camfil farr producten van camfil far r voor IAQ Vaste schadelijke stoffen (deeltjesfiltratie) Voor een effectieve beheersing van gevaarlijke fijne deeltjes worden door de standaard EN 13779 de filterklassen F7 en F9 aanbevolen. Camfill Farr, een bedrijf met meer dan 50 jaar ervaring in comfortluchtfiltratie, beveelt de volgende deeltjesluchtfilters voor uw ventilatie-installaties aan. Hi-Flo F7 tot F9 De beste eerste trap voor een optimaal lage-drukverlies en een product met een lange levensduur. De hoogst mogelijke standaard voor zuiverheid en hygiëne van hoogrendementsfilters. Maximale bescherming van tweedetrap filtratie voor een maximale levensduur. Opakfil Green F9 De beste tweede trap voor het verwijderen van meer dan 95% van alle deeltjes met een afmeting die groter is dan 0,4 µm. Het distributiekanaalsysteem blijft schoon en de onderhoudskosten zijn aanzienlijk lager. De hoogste hygiëneniveaus voor kanalen worden gegarandeerd. Ecopleat Deze nieuwe generatie compacte fijnfilters vormen de ideale filtratieoplossing voor toepassingen met beperkte ruimte. U kunt een compact G3- of G4-filter upgraden naar Ecopleat F6 tot F7. Schadelijke moleculaire stoffen (gasfiltratie of moleculaire filtratie) De volgende gasvormige (moleculaire) schadelijke stoffen zijn vooral van belang: zwaveldioxide (SO 2 ), stikstofoxides (NOX), polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK) en de vluchtige organische verbindingen (VOC s). In de standaard EN 13779 staat het volgende: In een verstedelijkt gebied wordt een moleculair filter (gasfilter) aanbevolen. Het gasfilter moet bij voorkeur worden gecombineerd met een nafilter F8 of F9. Overeenkomstig de standaard doet Camfil Farr de volgende aanblingen: Citycarb Citycarb heeft een zeer compacte afmeting en biedt effectieve moleculaire filtratie. Citycarb en Citysorb zijn geschikt voor alle nieuwe installaties en voor het upgraden van installaties met filters van standaardafmetingen. Citycarb biedt een combinatie van deeltjesfiltratie en moleculaire filtratie in één stap. City-Flo Dit product biedt een combinatie van deelt-jesfiltratie en moleculaire filtratie via een Hi-Flo zakkenfilter. Dit product is ideaal voor gebruik in alle stedelijke toepassingen met frames van standaardafmetingen. Citysorb Het Citysorb-filter biedt effectieve moleculaire filtratie en is geschikt voor stedelijke omgevingen met hoge gasniveaus in installaties waarbij deeltjesfiltratie (minimaal F7 Hi-Flo of F7 Opakfil) apart wordt geleverd. Gigacheck: een methode om de moleculaire verontreiniging te meten Gigacheck een handige en goedkope techniek om het niveau van gasvormige (moleculaire) verontreiniging in de buiten- en binnenlucht vast te stellen. In een toepassingsgericht IAQ-apparaat worden de niveaus van vluchtige organische verbindingen (VOC s), zwaveldioxide (SO 2 ), stikstofdioxide (NO 2 ) en ozon (O 3 ) tegelijkertijd vastgesteld.
O ve r we re l d s t a n d a a rd e n......camfil Farr is wereldleider op het gebied van de productie en ontwikkeling van energiezuinige luchtfilters en oplossingen op basis van schone luchttechnologie en beschikt over productontwikkelingsfaciliteiten, R&D en lokale vertegenwoordigers in Noord-, Midden- en Zuid-Amerika, Europa, Azië en Oceanië. We leveren hoogwaardige producten en services en streven ernaar om de bedrijfsvoering van onze klanten duurzamer, energiezuiniger en efficiënter te maken. In onze visie is duurzaamheid een wereldwijde aanpak waarin aandacht voor mensen, milieubescherming en zakelijke prestaties samenkomen. Camfil Farr is lid van het Global Compactprogramma van de Verenigde Naties en maakt gebruik van het GRI-raamwerk voor duurzaamheidsrapportage. www.camfilfarr.com Camfil Farr, Sweden Dutch. Edition 3. 100112 / Printer: Trosa Tryckeri AB 71627, Sweden, Certified according to ISO 9001 and ISO 14001 GELIEVE VOOR MEER INFORMATIE CONTACT OP TE NEMEN MET HET DICHTSTBIJZIJNDE KANTOOR VAN CAMFIL FARR. U KUNT ONZE KANTOREN VINDEN OP DE WEBSITE. Camfil BV Galvanistraat 50 6716 AE EDE Nederland Ph: +31 318 633346 Camfil NV Excelsiorlaan 67-69 B-1930 Zaventem België Ph: +32 27058070 Dutch edition no.3/2010-01-12