Programmatische Aanpak Stikstof Gebiedswijzer Wierdense Veld Nederland heeft ruim 160 natuurgebieden aangewezen als Natura 2000-gebied. Samen met de andere landen van de Europese Unie werkt Nederland zo aan de bescherming van haar topnatuur. In 117 Natura 2000- gebieden is de neerslag van stikstof uit de lucht een van de belangrijkste belemmeringen om de natuurdoelen te halen. Met de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) biedt Nederland het hoofd aan dat probleem. De PAS zorgt ervoor dat de depositie van stikstof blijft dalen en zorgt voor ecologische herstelmaatregelen in gebieden om de effecten van stikstof te verminderen. Denk bijvoorbeeld aan het afgraven van stikstofrijke bodemlagen. Een deel van de daling van de stikstofdepositie mag worden benut voor nieuwe economische ontwikkelingen. Ecologen hebben per gebied geoordeeld dat bij de verwachte depositie en de geplande herstelmaatregelen de natuurdoelen naar verwachting niet in gevaar komen. In zogenoemde gebiedsanalyses is per gebied vastgelegd welke stikstofgevoelige typen natuur er voorkomen. Ook zijn de natuurdoelen, de verwachte depositie, de ecologische herstelmaatregelen en het oordeel van de ecologen beschreven. De 117 gebiedswijzers - waarvan deze brochure er één is - geven een korte weergave van de informatie uit de gebiedsanalyses. Meer informatie Algemene informatie over de PAS en AERIUS (het rekeninstrument van de PAS) vindt u op PAS.Natura2000.nl en AERIUS.nl. Op de website van de PAS kunt u ook de PAS-wijzer downloaden met algemene informatie over de systematiek van de PAS.
Basisgegevens Naam gebied Wierdense Veld Opsteller gebiedsanalyse Provincie Overijssel Oppervlakte 420 hectare Wierdense Veld is een uniek stukje natuur in Nederland. Het is 1 van de ruim 160 aangewezen Natura 2000-gebieden. De Natura 2000-gebieden vormen een Europees netwerk van natuurgebieden met bijzondere dieren en planten. In het algemeen neemt het aantal soorten snel af en wordt de natuur in Europa steeds eenvormiger. Doel van Natura 2000 is om de soortenrijkdom in stand te houden en, waar dat kan, weer te vergroten. De depositie van stikstof is één van de belangrijkste belemmeringen om de Europese natuurdoelen te halen. Een te hoge stikstofdepositie kan de kwaliteit van de natuur aantasten, doordat planten die slecht tegen stikstof kunnen verdwijnen en planten die gebaat zijn bij stikstof mogelijk juist gaan woekeren. Dit heeft ook gevolgen voor de overige planten en dieren in een natuurgebied. Deze gebiedswijzer laat kort zien hoe de situatie is voor het Natura 2000-gebied Wierdense Veld. Rekenbasis De berekeningen zijn tot stand gekomen op basis van: AERIUS versie Monitor 2014.2 Database versie dedd72141d Datum 15-01-2015 Disclaimer U kunt aan de informatie in deze gebiedswijzer geen rechten ontlenen. Wierdense Veld 2
Beschermde habitattypen en leefgebieden Aangewezen stikstofgevoelige habitattypen De tabel laat zien welke stikstofgevoelige typen natuur ('habitattypen' in beleidstaal) er voorkomen in dit Natura 2000-gebied. Per type natuur is de doelstelling vermeld: behoud of verbetering. Habitat Gebied Doelstelling oppervlakte Doelstelling kwaliteit H4030 Droge heiden 1,4 ha Behoud Verbetering H7110A Actieve hoogvenen (hoogveenlandschap) < 1,0 ha Verbetering Verbetering H7120 Herstellende hoogvenen 382,6 ha Vermindering Verbetering H4010A Vochtige heiden (hogere zandgronden) 0,0 ha Behoud Verbetering Leefgebieden van aangewezen soorten In dit gebied leven ook diersoorten die afhankelijk zijn van stikstofgevoelige natuur als leefgebied. De tabel laat zien om welke soorten en habitattypen het gaat. In dit gebied komen geen soorten voor die afhankelijk zijn van stikstofgevoelige habitattypen binnen het gebied. Wierdense Veld - Beschermde habitattypen en leefgebieden 3
Herstelmaatregelen De tabel en/of kaarten geven weer welke herstelmaatregelen zijn gepland en eventueel op welke locaties. De maatregelen dragen bij aan het verminderen van de effecten van stikstof op de stikstofgevoelige habitattypen en leefgebieden van soorten. Voor sommige maatregelen is een groter gebied weergegeven, omdat de specifieke locaties nog niet bekend zijn. Maatregelen kunnen niet alleen binnen maar ook buiten de gebieden plaatsvinden, bijvoorbeeld als het gaat om veranderingen in het watersysteem. Maatregel M1 Dempen sloten langs Hortmeerweg en Prinsendijk en oost-west-sloot door Huurnerveld M10 Stoppen grondwateronttrekking voor landbouw (beregening en proceswater) in omgeving van Natura 2000 gebied indien een knelpunt M11 Verplaatsen in 2009 vergunde verplaatsing grondwateronttrekking van 2 miljoen m3/j onttrekking van Wierden naar Rectum-Ypelo M12 Verplaatsen (deel van de) grondwateronttrekking Hoge Hexel en Wierden M13 Peilverhoging in Hogelaarsleiding M14 Onderzoeksopgave voor het uitzoek van de mate waarin aanvullende pas.maatregelen nodig zijn in de waterhuishouding buiten het Natura 2000 gebied na de 1e beheerplanperiode; de volgende mogelijk pas.maatregelen worden beschouwd: vermindering ontwatering aan de oostzijde van het N2000 gebied; verminderen ontwatering op de stuwwal ten Noorden van N2000 gebied en verleggen van de schadebeltsleiding, reallocatie van de grondwaterwinning Hoge Hexel, Wierden en mogelijk ook andere grondwateronttrekkingen in Nijverdal en elders M2 Dempen kleine sloten in natuurgebied M22 extensieve begrazing M23 verwijderen boomopslag M24 chopperen op droge delen na vernattingspas.maatregelen M3 Aanleg foliedam aan de oost- en zuidzijde van het Huurnerveld M4a Inrichten, stoppen onderbemaling en verwijderen ontwatering in verworven nieuwe natuur EHS ten zuidoosten van Natura 2000-gebied en westelijk van Westerveenweg M4b Verwerven, inrichten, stoppen onderbemaling en verwijderen ontwatering in nieuwe natuur EHS ten zuidoosten van Natura 2000-gebied: west van Westerveenweg M5 optie: Minder diepe ontwatering, aanpassen onderbemaling en aanpassen landbouwgewas (naar grasland) ten zuidoosten van Natura 2000- gebied, oost van Westerveenweg, west van Dwarsdijk M6 optie: Verwerven, inrichten, stoppen onderbemaling en verwijderen ontwatering ten zuidoosten van Natura 2000-gebied: oost van Westerveenweg M7a Inrichten en verwijderen ontwatering in verworven nieuwe natuur EHS westzijde Natura 2000 gebied M7b Verwerven en verminderen ontwatering in niet-verworven nieuwe natuur EHS binnen Natura 2000 gebied (zuidwestelijk deel); M7c Verminderen ontwatering in niet-verworven nieuwe natuur EHS westzijde Natura 2000 gebied; op korte termijn uitzoeken of vernatting met behoud van huidige functie mogelijk plus natschaderegeling mogelijk is of dat verwerven noodzakelijk is Wierdense Veld - Herstelmaatregelen 4
Maatregel M7d Verminderen ontwatering in percelen buiten EHS en buiten Natura 2000 gebied aan de westzijde Natura 2000 gebied; op korte termijn uitzoeken of vernatting met behoud van huidige functie mogelijk plus natschaderegeling mogelijk is of dat verwerven noodzakelijk is Wierdense Veld - Herstelmaatregelen 5
Wierdense Veld - Herstelmaatregelen 6
Wierdense Veld - Herstelmaatregelen 7
Ontwikkeling van de stikstofdepositie en depositieruimte Onderstaande figuur laat zien hoe de stikstofdepositie zich gemiddeld over het gebied onder de PAS de komende jaren naar verwachting zal ontwikkelen. Een deel van de daling van de stikstofdepositie kan ecologisch verantwoord worden ingezet voor economische ontwikkeling. Dit wordt de depositieruimte genoemd. In de figuur, die een depositiedaling laat zien, is onder meer al rekening gehouden met het benutten van de depositieruimte. In dit gebied is er tot 2020 gemiddeld ongeveer 66 mol/ha/j depositieruimte. De benodigde depositieruimte voor specifieke projecten of activiteiten kan berekend worden met behulp van AERIUS Calculator (www.aerius.nl/calculator). Depositie (mol/ha/j) Wierdense Veld - Ontwikkeling van de stikstofdepositie en depositieruimte 8
Depositiedaling De ruimtelijke verdeling van de daling van de stikstofdepositie is in onderstaande figuren weergegeven voor de perioden huidig-2020 en huidig-2030. Periode huidig - 2020 Depositiedaling in mol/ha/j < 0 0-50 50-100 100-175 175-250 > 250 Periode huidig - 2030 Wierdense Veld - Ontwikkeling van de stikstofdepositie en depositieruimte 9