Patiënteninformatiedossier (PID) (Non) Hodgkin onderdeel BLOED EN BLOEDWAARDEN (NON) HODGKIN
2
Inhoud Waaruit bestaat bloed?...4 Rode bloedcellen...4 Witte bloedcellen...5 Bloedplaatjes...5 Invloed van chemotherapie op bloed...5 Normaalwaarden...6 De dip...6 Direct contact opnemen...7 3
Bloed en bloedwaarden Waaruit bestaat bloed? Bloed is een vloeistof die door het hart wordt rond gepompt en onafgebroken door het lichaam stroomt. Het heeft de functie van vervoermiddel: het transporteert stoffen door het lichaam naar plaatsen waar deze stoffen nodig zijn. Er zijn drie soorten bloedcellen: rode bloedcellen (erytrocyten) witte bloedcellen (leukocyten) bloedplaatjes (trombocyten) Bloedcellen ontstaan in het beenmerg uit de bloedstamcellen. Ze ontwikkelen zich geleidelijk en specialiseren zich tijdens hun groei. Rode bloedcellen De belangrijkste taak van de rode bloedcellen is het vervoer van zuurstof van de longen naar de weefsels en organen die zuurstof nodig hebben. Ook zorgen ze voor de afvoer van koolstofmonoxide, een afvalproduct dat ze mee terug nemen naar de longen en dat door uitademing uit het lichaam verdwijnt. Rode bloedcellen bevatten een stof die het bloed rood kleurt, vandaar de naam. De medische term voor rode bloedcel komt uit het Grieks en is erythrocyt. 4
Witte bloedcellen Witte bloedcellen zijn de grootste bloedcellen. De term witte bloedcel is in feite een verzamelnaam voor cellen met een verschillende taak en oorsprong. Over het algemeen geldt dat witte bloedcellen verantwoordelijk zijn voor de afweer tegen ziekten, bacteriën, virussen en andere schadelijke cellen die in het lichaam ontstaan of van buitenaf in het lichaam doordringen. Daarnaast helpen ze bij het opruimen van cellen die in het lichaam zijn afgestorven. Witte bloedcellen worden ook wel leukocyten genoemd. Bloedplaatjes De kleinste bloedcellen zijn de bloedplaatjes of in medische termen de trombocyten. Bloedplaatjes spelen een belangrijke rol bij het stollen van het bloed. Als een wondje ontstaat, worden de bloedplaatjes groter en stroperig. Rondom het wondje produceren ze een stof die andere bloedplaatjes aantrekt. Samen vormen ze een prop en zorgen ze ervoor dat het wondje stopt met bloeden en er een korstje op verschijnt. Invloed van chemotherapie op bloed Door de chemokuur worden er tijdelijk te weinig bloedcellen aangemaakt. Dit noemen we ook wel beenmergsuppressie. Hierdoor kunnen verschillende klachten ontstaan: Klachten die kunnen ontstaan door het tekort aan rode bloedcellen: bloedarmoede met bleekheid, vermoeidheid, kortademigheid of duizeligheid.
Klachten die kunnen ontstaan door het tekort aan gezonde, witte bloedcellen: een grotere kans op koorts en infecties in bijvoorbeeld de keel of in de lucht- of urinewegen. Klachten die kunnen ontstaan door het tekort aan bloedplaatjes: wondjes die blijven bloeden, onderhuidse bloedingen of inwendige bloedingen. Normaalwaarden Hieronder staan de aantallen bloedwaarden van een gezonde volwassene op een rijtje, de zogenaamde normaalwaarden. Rode bloedcellen (HB) 8,7-11 mmol/liter bij mannen versus 7,5-10 mmol/liter bij vrouwen Witte bloedcellen (leuco s) 4,0-10,0 x 109 /liter (= miljard per liter) Bloedplaatjes (THR) 150-400 x 109 /liter (= miljard per liter) Door uw ziekte en de behandeling zijn bij u de normaalwaarden verstoord. In de meeste gevallen zijn de getallen lager dan de normaalwaarden. De dip De periode die aanbreekt na de chemotherapie (of de transplantatie) wordt ook wel de dip genoemd. Deze periode valt tussen de 7 á 10 dagen na de kuur. In deze periode heeft u een sterk verminderde weerstand en bloedstelping door het tekort aan bloedcellen in het lichaam. Hoe lang het duurt voordat de cellen weer tot 6
normale waarden zijn gestegen, valt niet precies te zeggen. Direct contact opnemen In de volgende gevallen dient u direct contact op te nemen met het ziekenhuis: Koorts vanaf 38 Celsius Koude rillingen Kortademigheid Langdurige bloedneuzen (langer dan dertig minuten) Blauwe plekken die spontaan ontstaan Opvallend grote blauwe plekken nadat u zich heeft gestoten of bent gevallen Aanhoudend bloeden van een wondje (langer dan 30 minuten) Bloed in de ontlasting of urine Bij onderstaande klachten dient u na een etmaal (12 uur) te waarschuwen: Bij ernstig braken langer dan 24 uur, aanhoudend na de toediening van cytostatica Bij plotseling optredende huiduitslag Diarree 5 tot 6 keer per dag, of langer dan 48 uur Pijnlijk branderig gevoel bij het plassen Obstipatie langer dan 3 dagen 7
Uitgave: Patiënteninformatie en -communicatie Harderwijk, augustus 2008 Internet: www.stjansdal.nl CAZ IN 59.08.08 8