EUROPESE COMMISSIE Brussel, 10.2.2016 COM(2016) 85 final ANNEX 3 BIJLAGE bij de Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement en de Raad over de voortgang van de uitvoering van de prioritaire maatregelen van de Europese migratieagenda Italië - Voortgangsverslag NL NL
Italië Voortgangsverslag Aanbevelingen december 2015 HOTSPOTS De hotspots in Pozzallo en Villa Sikania/Porto Empedocle moeten tegen eind 2015 operationeel zijn. De renoveringswerken voor extra hotspots moeten ook worden aangevangen, zodat deze tegen eind februari 2016 klaar zijn. onmiddellijk de aanwezigheid van medisch personeel in de hotspots verhogen, zodat het aantal wachtrijen voor screening en het nemen van vingerafdrukken kan worden uitgebreid en de totale tijd die een migrant nodig heeft om aan alle maatregelen en formaliteiten in de hotspot te voldoen, wordt gestroomlijnd. versneld verdere inspanningen leveren, onder meer op het vlak van regelgeving, om tot een sterker wettelijk kader te komen Stand van zaken Lampedusa en Pozzallo zijn open en operationeel (sinds respectievelijk oktober 2015 en 19 januari 2016). X Trapani is open verklaard in december 2015, maar er moeten nog constructiewerkzaamheden plaatsvinden en procedures worden ingesteld om volledig operationeel te zijn. De werkzaamheden zullen naar verwachting op 20 februari klaar zijn. X De werkzaamheden in Taranto zijn nog aan de gang. De Italiaanse autoriteiten verwachten dat de werkzaamheden eind februari klaar zullen zijn. X Er zijn nog geen duidelijke plannen uitgewerkt met betrekking tot de renoveringswerkzaamheden in Augusta en Porto Empedocle. De opening van extra faciliteiten is van essentieel belang om klaar te zijn voor de zomermaanden. Om de toewijzing van de plaats van ontscheping na een opsporings- en reddingsoperatie te bevorderen en de coördinatie te verbeteren, is via de in Pratica di Mare gevestigde operationele Frontex-coördinator direct contact tot stand gebracht tussen het ministerie van Binnenlandse Zaken en het internationaal coördinatiecentrum. Het ministerie van Binnenlandse Zaken heeft met de hulp van de Commissie, Frontex, Europol, het Europees Ondersteuningsbureau voor asielzaken (EASO), de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) en de UNHCR operationele standaardprocedures opgesteld, waarin de activiteiten in de hotspots zijn beschreven en de volgorde waarin deze moeten plaatsvinden. Op 8 februari 2016 is een geconsolideerde versie aan het ministerie van Binnenlandse Zaken gepresenteerd. De vereiste om 24 uur per dag en 7 dagen per week medisch personeel aanwezig te hebben, is opgenomen in de operationele standaardprocedures voor hotspots. X ervoor zorgen dat er 24 uur per dag en 7 dagen per week medisch personeel aanwezig is in alle huidige en toekomstige hotspots. De aanwezigheid van medisch personeel moet worden verhoogd, zodat er meerdere wachtrijen voor screening en het nemen van vingerafdrukken zijn en de migranten sneller aan alle maatregelen en formaliteiten in de hotspot kunnen voldoen. Volgens gegevens van de Italiaanse autoriteiten, de IOM en Frontex zijn bij recente ontschepingen in operationele hotspots van bijna 100 % van de personen vingerafdrukken genomen (het gemiddelde voor januari is 87 %). 2
voor de uitvoering van de hotspotactiviteiten, en met name om het gebruik van dwang voor het nemen van vingerafdrukken mogelijk te maken en bepalingen vast te stellen op grond waarvan migranten die weigeren vingerafdrukken te geven, langer kunnen worden vastgehouden. Het doel van alle arriverende migranten (100 %) vingerafdrukken te nemen, moet onverwijld worden gerealiseerd. De aanwezigheid van Europol in de hotspotgebieden moet worden uitgebreid, bevorderd en verduidelijkt, zodat intensiever onderzoek kan plaatsvinden naar migrantensmokkelaars. Er moeten duidelijke, gestandaardiseerde bepalingen inzake de Italiaanse staatspolitie en de justitiële autoriteiten worden uitgevaardigd, zodat doelgericht (realtime) informatie kan worden uitgewisseld met Europol, zowel met extra personeel op het terrein als in voorkomend geval door middel van contact met de hoofdzetel in Den Haag via Siena. De IT-systemen moeten zo snel mogelijk worden geactualiseerd om de interconnectie tussen nationale databanken en internationale databanken en databanken van de EU te garanderen, zodat arriverende migranten volledig kunnen worden gecontroleerd aan de hand van het SIS II/de SLTDdatabank van Interpol. Het ministerie van Binnenlandse Zaken heeft een aanvraag ingediend voor noodfinanciering om extra vingerafdrukscanners te kopen en de computersystemen te actualiseren zodat het dubbel nemen van vingerafdrukken wordt vermeden. De Commisie heeft bij besluit van 8 februari 2016 de financiering goedgekeurd. X Er is een wetsontwerp ter verbetering van het wettelijk kader opgesteld, om personen langer te kunnen vasthouden en de vingerafdrukoperaties te verduidelijken (het evenredige gebruik van dwang zou worden toegestaan als laatste middel). Het ontwerp is klaar op technisch niveau en moet nu snel worden goedgekeurd. X Van het nemen van vingerafdrukken van migranten die buiten de hotspots ontschepen, kan geen onafhankelijke bevestiging worden gegeven. Alle ontschepingen zouden moeten plaatsvinden in aangewezen en operationele hotspots. De taak van Europol is beschreven in de operationele standaardprocedures voor hotspots. Europol, de Commissie en de afdeling politie (het ministerie van Binnenlandse Zaken), met inbegrip van de nationale Europol-eenheid, staan momenteel onderling in contact om ervoor te zorgen dat Europol beter betrokken wordt in het veld, op basis van goede praktijken die met een aantal openbare aanklagers zijn ontwikkeld en op basis van een door de Commissie ter plaatse uitgevoerde behoefteanalyse. X Op dit moment wordt er slechts één werknemer van Europol ingezet, in de regionale taskforce van de EU in Catania. Met het Europees Centrum tegen migrantensmokkel dat binnen Europol zal worden opgericht, zal het agentschap een tweede personeelslid inzetten op Sicilië, maar er zijn nog meer middelen nodig om voldoende en doeltreffende aanwezigheid van Europol te garanderen. De Italiaanse autoriteiten hebben verduidelijkt dat vingerafdrukken systematisch door de forensische politie worden gecontroleerd aan de hand van het nationaal geautomatiseerd identificatiesysteem voor vingerafdrukken (AFIS) en Eurodac. Wanneer een migrant documenten heeft of er een treffer is in het AFIS of Eurodac, worden nominale gegevens gecontroleerd aan de hand van de belangrijkste databank van de Italiaanse politie: Sistema di Indagine (SDI). Het SDI is verbonden met het SIS en de Interpol-databank. De Italiaanse autoriteiten moeten verdere toelichting geven over de interconnectie met de Interpol-databank. X De interconnectie tussen de databanken is momenteel nog beperkt. Er is met name geen rechtstreekse automatische connectie tussen het registratieproces (foglio notizie) en het SIS en de databanken van Europol en Interpol. Deze connectie moet er zo snel mogelijk komen, zodat 3
systematische controles kunnen worden verricht. X ervoor zorgen dat arriverende migranten systematisch worden gecontroleerd aan de hand van de bestaande nationale, Europese en internationale databanken (voor vingerafdrukken: AFIS en Eurodac, voor nominale gegevens: SDI, het SIS en de Europoldatabank). hun systeem voor het overbrengen van mensen van hotspotgebieden naar het vasteland verder verbeteren, met name door een systeem van luchtvervoer te ontwikkelen. Dit kan indien nodig worden ondersteund via het Fonds voor asiel, migratie en integratie (AMIF nationaal programma). X De aanbestedingsprocedure voor luchtvervoer moet nog worden gestart. De procedure wordt momenteel onderzocht door de Italiaanse autoriteit voor overheidsopdrachten (CONSIP). de procedure snel afronden. Aanvullende maatregelen die na de goedkeuring van de mededeling in december zijn vastgesteld Er moet een behoefteanalyse X Er moeten in alle hotspots specifieke bijstand, worden uitgevoerd en een faciliteiten en medewerkers beschikbaar zijn, om workflow worden ontwikkeld om tegemoet te komen aan de behoeften van niet-begeleide minderjarigen en minderjarigen en kwetsbare groepen. andere kwetsbare personen bij ontscheping als dusdanig te herkennen en op passende wijze op te vangen, voor zij naar speciale opvangcentra worden begeleid en aan specifieke procedures worden onderworpen. Omdat door overmacht en de omstandigheden op zee er altijd ook ontscheping buiten de hotspots zal plaatsvinden, is er behoefte aan mobiele teams voor ontscheping en registratie. X Aangezien er ontscheping blijft plaatsvinden buiten de operationele en aangewezen hotspots, zijn Italië en de Commissie in januari de oprichting van een mobiel hotspotteam overeengekomen. Er moet nu snel een akkoord worden bereikt op technisch niveau en de Italiaanse autoriteiten moeten maatregelen nemen om personeel en mobiele AFIS-uitrusting beschikbaar te stellen om op ontschepingsplaatsen meteen vingerafdrukken te nemen en te controleren. Het mobiele hotspotteam moet uiterlijk medio maart operationeel zijn. HERPLAATSING onderzoeken of de hotspotfaciliteiten verder moeten worden verbeterd met het oog op de zomermaanden. Om verwarrende informatie aan migranten over rechten en plichten te vermijden, wordt er momenteel aan gewerkt dat alle X Er moeten gezamenlijke bezoeken van de Italiaanse autoriteiten, de Commissie en de bevoegde agentschappen worden georganiseerd waarbij eventuele aanvullende behoeften in kaart worden gebracht, om de verwerkingscapaciteit van de hotspots met het oog op de zomermaanden te versterken. Het EASO heeft in samenwerking met de Commissie een brochure over herplaatsing opgesteld, die in januari 2016 is gepubliceerd. Er wordt momenteel aan de brochure gewerkt om 4
actoren die betrokken zijn bij de hotspots en de herplaatsingsregeling, identieke informatie gaan verstrekken. begin 2016 een aparte workflow ontwikkelen voor het overbrengen van niet-begeleide minderjarigen in het kader van de herplaatsingsregeling. Het EASO moet snel culturele bemiddelaars inzetten bij de teams, om meer resultaten te kunnen boeken op het terrein en niet afhankelijk te zijn van de nationale autoriteiten. De lidstaten moeten veel sneller reageren op de aanvragen tot herplaatsing die de Italiaanse autoriteiten indienen. De lidstaten moeten meer toezeggingen doen in het kader van het herplaatsingsprogramma en de geldigheidsduur van hun gedane toezeggingen verlengen om rekening te houden met het feit dat er momenteel weinig migranten aankomen in Italië. Het herplaatsingsproces moet verder worden geoptimaliseerd op basis van de aanbevelingen van de werkgroep en de resultaten van het forum over herplaatsing van er nog meer gedetailleerde informatie over herplaatsing in op te nemen. Het EASO heeft in 2015 een korte informatievideo over herplaatsing gemaakt. Er wordt gewerkt aan verder videomateriaal om informatie te geven over herplaatsing en het proces toe te lichten. Momenteel wordt de laatste hand gelegd aan een gemeenschappelijk draaiboek waarin de procedurele en operationele stappen van herplaatsing worden beschreven ten behoeve van de betrokken actoren. X Er is nog geen procedure ingesteld voor het overbrengen van niet-begeleide minderjarigen op grond van het besluit van de Raad inzake herplaatsing. Het EASO legt de laatste hand aan de aanbestedingsprocedures voor het inzetten van cultureel bemiddelaars van het EASO in Italië. X De lidstaten reageren nog steeds te traag en brengen zo de efficiëntie en de doeltreffendheid van het herplaatsingsproces in het gedrang. X de verbindingsfunctionarissen van de lidstaten toelichting geven over de veiligheidsprocedures die in de hotspots worden toegepast, zodat verdere veiligheidscontroles minder noodzakelijk worden geacht. X De lidstaten moeten de Italiaanse autoriteiten feedback geven wanneer zij om redenen van nationale veiligheid of op basis van uitsluitingsgronden herplaatsingskandidaten weigeren, zodat de Italiaanse autoriteiten vervolgens passend kunnen handelen. Italië moet de lidstaten meedelen welk contactpunt bevoegd is om dergelijke informatie te ontvangen. X De toezeggingen van de lidstaten en het aantal uitgevoerde herplaatsingen zijn onvoldoende (zie bijlage 4). X De lidstaten die al toezeggingen hebben gedaan, zouden de geldigheidsduur ervan moeten verlengen, om rekening te houden met de invloed van de seizoenen op het aantal aankomsten in Italië. X Het herplaatsingsproces moet verder worden geoptimaliseerd, op basis van bijdragen van de Commissie en discussies binnen de relevante werkgroepen en fora. 5
16 december 2015. Aanvullende maatregelen die na de goedkeuring van de mededeling in december zijn vastgesteld Sommige lidstaten hebben zich X De lidstaten moeten de in het besluit van de Raad beroepen op andere dan in het vastgestelde criteria strikt toepassen wanneer zij besluit van de Raad vastgestelde herplaatsingsaanvragen afwijzen. criteria om herplaatsingsdossiers Herplaatsingsaanvragen mogen zeker niet te verwerpen. worden afgewezen op basis van de voorkeur van de lidstaat met betrekking tot het profiel van de herplaatsingskandidaat. TERUGKEER hun dialoog met de belangrijkste landen van herkomst van irreguliere migranten opvoeren en hun administratieve procedures stroomlijnen, zodat de gedwongen terugkeer snel kan plaatsvinden. Van de in Italië arriverende migranten heeft een steeds groter deel (volgens de Italiaanse autoriteiten op dit moment meer dan 50 %) geen internationale bescherming nodig. In het licht daarvan kan worden aangenomen dat de huidige detentiecapaciteit in Italië (in totaal zo'n 604 plaatsen) nu al onvoldoende is. Er moet worden nagedacht over het volledige gebruik van de bestaande detentiecapaciteit, waarvoor reeds in financiering via het nationaal programma in het kader van het AMIF is voorzien, evenals over de (dringende) planning van een (tijdelijke) uitbreiding van de detentiecapaciteit in Italië. Italië is al een aanbestedingsprocedure gestart en moet zo snel mogelijk het programma voor begeleide Er heeft terugkeer plaatsgevonden naar Egypte, Tunesië en Nigeria, waarmee er bilaterale overeenkomsten zijn. Er zijn bijeenkomsten georganiseerd met Ghana, Senegal, Gambia en Ivoorkust, waaraan ook de Italiaanse premier en het hoofd van de Italiaanse politie hebben deelgenomen, met het oog op de sluiting van bilaterale overeenkomsten. De Commissie was aanwezig bij vergaderingen op technisch niveau. X Italië moet samen met Frontex op basis van een heldere planning en behoefteanalyse met voorrang een duidelijk operationeel terugkeeren overnameplan uitwerken en lanceren, dat waar nodig ondersteuning geeft aan alle elementen van de tenuitvoerleggingsprocedure voor terugkeer. X Italië heeft het aantal beschikbare plaatsen in detentiecentra (CIE-Centri di identificazione ed espulsione) verder teruggebracht, naar 420 plaatsen, hoewel er in het stappenplan van Italië sprake was van 1 248 plaatsen. De Italiaanse autoriteiten moeten deze situatie met de hoogste spoed aanpakken door het aantal beschikbare plaatsen niet te verlagen, maar te verhogen, zodat wordt voorkomen dat irreguliere migranten onderduiken en irregulier doorreizen naar andere lidstaten. X Italië moet voorzien in de mogelijkheid de duur van administratieve detentie te verlengen binnen de grens van 18 maanden die in de terugkeerrichtlijn is vastgelegd, om ervoor te zorgen dat alle procedures volledig kunnen worden afgerond zonder dat er een risico is dat de personen die moeten terugkeren worden vrijgelaten en onderduiken. X Italië moet ook voorzien in de mogelijkheid van vrijwillige terugkeer voor alle categorieën migranten, waaronder (niet-begeleide) minderjarigen, families en kwetsbare personen, rekening houdend met de bijzondere omstandigheden van elk individueel geval. Op 24 december 2015 is een oproep tot het indienen van voorstellen inzake begeleide vrijwillige terugkeer gelanceerd. De oproep wordt eind februari afgesloten, waarna 6
vrijwillige terugkeer hervatten, om het grote aantal dossiers inzake personen dat klaar is voor terugkeer, te doen dalen. Italië kan daarbij overwegen een aanvraag voor noodhulp uit het AMIF in te dienen, om de periode tot het nieuwe programma voor begeleide vrijwillige terugkeer te overbruggen. De Europese Commissie moet, met de steun van de lidstaten, het overleg met derde landen verder opvoeren, om de overname van migranten die niet in aanmerking komen voor internationale bescherming, te bevorderen, onder meer via gericht gebruik van het trustfonds voor Afrika. kandidaten zullen worden geselecteerd en de opdracht zal worden gegund. Het nieuwe mechanisme voor begeleide vrijwillige terugkeer moet uiterlijk in juni 2016 operationeel zijn. De IOM bereidt momenteel een financieringsaanvraag in het kader van het AMIF voor, om de periode tot de start van het nieuwe mechanisme voor begeleide vrijwillige terugkeer te overbruggen. De aanvraag zal medio februari worden ingediend. De gemengde comités overname met Turkije en Pakistan zijn bijeengekomen op respectievelijk 19 januari en 2 februari 2016. De Commissie heeft Afghanistan bezocht en zal een bezoek brengen aan Nigeria om overname te bespreken. Aanvullende maatregelen die na de goedkeuring van de mededeling in december zijn vastgesteld De richtsnoeren voor begeleide X In het licht van het nieuwe nationale programma vrijwillige terugkeer in Italië zijn voor begeleide vrijwillige terugkeer moeten de verouderd en moeten Italiaanse autoriteiten de richtsnoeren voor de doeltreffender worden. desbetreffende programma's herzien. X Italië moet de bestaande door de EU gefinancierde programma's zo goed mogelijk benutten, met name de Europese geïntegreerde aanpak inzake terugkeer naar derde landen (ERIN), om de re-integratie van terugkeerders te bevorderen. VERBETEREN VAN HET GRENSBEHEER OPVANGCAPACITEIT Rekening houdend met het risico dat het aantal arriverende migranten aan de grens tussen Slovenië en Italië zal stijgen, moeten de Italiaanse autoriteiten noodplannen opstellen, waarin onder meer wordt voorzien in de mogelijkheid van een verzoek om extra steun van Frontex/het EASO. De lidstaten moeten er verder voor blijven zorgen dat materiaal beschikbaar wordt gesteld voor de operaties in het Middellandse Zeegebied van zowel Triton als EUNAVFOR MED. De lopende werkzaamheden voor de hervorming van het asiel- en De Italiaanse autoriteiten en Frontex zijn tot een akkoord gekomen over de uitbreiding van het operationele gebied van de gezamenlijke operatie Triton naar het zuidelijke deel van de Adriatische Zee. De Frontex-operatie Triton telt nu 293 medewerkers (205 grenswachters en bemanningsleden, 57 uitgezonden functionarissen en 31 coördinatiemedewerkers). Italië heeft verduidelijking gevraagd en gekregen over de mogelijkheid migranten te herplaatsen die via de route langs de Westelijke Balkan het land bereiken. X duidelijkheid scheppen over hun plannen voor de eventuele inrichting van met hotspots vergelijkbare faciliteiten in het noordoosten van het land. De lidstaten moeten er verder voor blijven zorgen dat voor de operaties Triton en EUNAVFOR MED in het Middellandse Zeegebied materiaal beschikbaar wordt gesteld. X Binnen het ministerie van Binnenlandse Zaken is een werkgroep voor hervormingen op het gebied 7
opvangstelsel moeten worden voortgezet, om de asielprocedure te stroomlijnen, meer bepaald met betrekking tot beroepsprocedures, en om de kwaliteit van de besluitvorming over het hele land op een gelijker niveau te brengen. De monitoringsystemen moeten worden verbeterd, teneinde het verschil in kwaliteit van de opvangomstandigheden in het land weg te werken en het risico van corruptie bij het opvangbeheer te voorkomen. Er moet één databank worden ontwikkeld die de asiel- en opvangprocedures aan elkaar linkt, om tot een vlotter beheer te komen. zo snel mogelijk de aanbesteding voltooien voor de instelling van een systeem van vluchten voor het overbrengen van migranten. De Europese Commissie kan overwegen om dit systeem te ondersteunen als noodmaatregel en voor een beperkte duur, in afwachting van de volledige uitvoering van de aanbesteding. van asiel opgezet, die nieuwe asielwetgeving moet voorstellen om huidige tekortkomingen aan te pakken en de procedures te versnellen. X De werkzaamheden voor de hervorming moeten vóór de zomer worden afgerond, onder meer om tegemoet te komen aan de problemen die de Commissie aan de orde heeft gesteld in het kader van de lopende inbreukprocedures. De Italiaanse autoriteiten hebben aangegeven dat het Italiaanse systeem voor de monitoring van de opvangomstandigheden al in 2015 is verbeterd door overeenkomsten met de UNHCR en de IOM voor extra monitoringbezoeken bovenop die welke Italiaanse prefecturen uitvoeren. In de loop van 2016 zullen nieuwe initiatieven worden genomen om het monitoringsysteem verder te verbeteren. X De nieuwe nationale databank voor de registratie van migranten ten behoeve van hun verspreiding en de opvangsystemen, is nog niet in gebruik genomen, maar zou klaar moeten zijn om in het tweede semester van 2016 operationeel te worden. X Er moeten IT-oplossingen worden ontwikkeld om de databanken voor opvang en asiel en het nieuwe systeem voor toezicht op de aanwezigheid van migranten, aan elkaar te koppelen. X De aanbestedingsprocedure is nog aan de gang en zou vervroegd moeten worden afgerond. Aanvullende maatregelen die na de goedkeuring van de mededeling in december zijn vastgesteld Plaatsen voor eerste opvang van X Met noodfinanciering uit het AMIF in 2014 niet-begeleide minderjarigen. werden projecten opgezet voor de oprichting van een nieuw systeem van centra voor eerste opvang onder de verantwoordelijkheid van het ministerie. Deze projecten lopen in februari 2016 ten einde. duidelijk meedelen hoe zij van plan zijn de continuïteit van eerste opvang voor nietbegeleide minderjarigen te garanderen. Systeem van tweedelijnsopvang van niet-begeleide minderjarigen. Er zijn 961 plaatsen voor tweedelijnsopvang van niet-begeleide minderjarigen beschikbaar. In december 2015 is een oproep tot het indienen van voorstellen voor 1 010 extra plaatsen voor niet-begeleide minderjarigen, ongeacht hun juridische status, afgerond (voor plaatsen in het 8
9 SPRAR-systeem), en de extra plaatsen zijn toegewezen.