in Groningen en Drenthe
Inhoud fotonummers 1-11 Voorbeelden van natuurvriendelijke en harde oevers. fotonummers 12a - 18 Vies versus schoon water. fotonummers 19-21 Onderzoek naar het effect van maatregelen op de waterkwaliteit. fotonummers 22-27 Voorbeelden van rechte en meanderende waterlopen. fotonummers 28-31a Voorbeelden van wel en niet passeerbare waterlopen.
de krw in beeld Komend najaar gaat u als bestuurder keuzes maken voor schoner water. De voorbeelden hierna zijn een dwarsdoorsnede van situaties in onze regio. Met de bedoeling u te helpen in uw beeldvorming wat de KRW betekent. Uw ambities op het gebied van waterkwaliteit in Noord-Nederland komen dit najaar aan bod. De Stuurgroep Water 2000+ verheugt zich op een levendige discussie hierover. Belangrijke data in het KRW-traject 2007 Bestuurlijke vaststelling van doelen en maatregelen in de regionale Beslisnota. 2008 Inspraak in de concept Stroomgebiedbeheerplannen door burgers. 2009 Vaststelling Stroomgebiedbeheerplannen en start uitvoering ervan. 2015-2027 Goede ecologische en chemische toestand van het oppervlakte- en grondwater is bereikt.
Dat er in de laatste decennia al flinke stappen in de goede richting zijn gemaakt, getuigt de zwart/wit foto van het Oude Winschoterdiep bij Hoogezand rond 1960. De aardappelmeelfabriek loosde toen direct op het kanaal hetgeen resulteerde in een stinkende laag zetmeelrestanten die op het water dreef. Dit is nu niet meer voor te stellen.
vriendelijk of oeverloos 1 1. Visvlietervaart (bij Sappentil) met vispaaiplaatsen.
2 3 4
vriendelijk of oeverloos 5 2. Verbindingskanaal Oosterhorn met zones (achter de keien) voor uitloop van rietbegroeiing. 3. Op veel plaatsen in Groningen en Drenthe is een actief akkerrandenbeleid waarbij een rand over een breedte van drie meter wordt ingezaaid met een flora- en faunavriendelijk mengsel. Zoveel mogelijk aan weerszijden van de sloten zodat er geen bestrijdingsmiddelen en meststoffen in het water terechtkomen. Op de foto ziet u het Voorste Diep. 4. Strakke, rechte betuining aan de Oosterwijtwerdermaar. 5. En een natuurvriendelijke oever in aanleg bij het Ellersinghuizerveld.
6 6a
vriendelijk of oeverloos 6. Effectief om afkalving te voorkomen, maar niet natuurvriendelijk: stalen beschot aan het Winschoterdiep... 6a. en hetzelfde aan het Van Starkenborghkanaal. 7. Een eindje verderop aan het Van Starkenborghkanaal is een natuurvriendelijke oever aangelegd met vispaaiplaatsen (aan de andere kant van het dijkje ). 8. Vispaaiplaats in aanleg (let op de vorm ) aan het Drents Diep. 7 8
9 9a variabel 1.50 m 2:3 gerijpte klei tussen stortsteen aanbrengen rietwortelstekken tussen stortsteen planten (10 st/m 2 ) aanvullen met grond -0,75 m -1,17 m -1,25 m steensmuur ± 0.50 m hoog verwijderen en verwerken in onderwatertalud stortsteen filterdoek palen stortsteen 1:2 dubbele langswiepen 300 mm h.o.h. 1.00 m dwarswiepen 300 mm h.o.h. 1.00 m
vriendelijk of oeverloos 10 9. Noordoever van het Damsterdiep. Omdat het water hier breed genoeg is, zijn vlakke oevergedeelten gemaakt. Dit noemen we een plasberm. Het aangeplante riet in de oever levert een micromilieu op, dat van belang is voor vele soorten waterorganismen. De stortstenen onder water leveren beschutting en voedsel aan bijvoorbeeld waterinsecten en vissen... 9a....de tekening laat zien hoe men te werk is gegaan. 10. Detail van afkalvende natuurlijke oever aan het Damsterdiep. Deze oever levert geen bijdrage aan de ecologie in het water. Bovendien betekent het verlies van bijvoorbeeld landbouwgrond. 11. Natuurvriendelijk betekent ook diervriendelijk: wilduittredeplaats aan het Eemskanaal. 11
vieze smurrie of lekker fris 12a 12b 12a en 12b een veelheid aan waterplanten in sloten en meren getuigt van een goede waterkwaliteit.
13b 14 15 13a
vieze smurrie of lekker fris 13a...blauwalg... 13b...en een gevolg ervan. 14. Bij de zuiveringsinstallatie van Gieten wordt in het kader van de KRW overwogen om een extra zuiveringsstap in te bouwen. Hierdoor neemt de hoeveelheid voedingsstoffen richting de Hunze en het Zuidlaardermeer af. 15. Jong en oud riet door elkaar in de buurt van Muntendam. 16. Schoon water zonder drijvend afval maakt het aantrekkelijk om... 17....erin te springen! Of... 18....te varen (bij Molenrij, Noord- Groningen). 16 17 18
zuiver bewezen 19 19. Door het meten van de waterkwaliteit weten we in hoeverre we de KRW doelstelling halen.
20
zuiver bewezen 21 20. Visstandonderzoek behoort nu ook tot een verplichte meetinspanning. 21. Inlaat voor moerasontwikkeling. Hier wordt onderzoek gedaan naar de zuiverende werking van moeras waarbij water ingelaten wordt van de Hunze naar het ernaast gelegen natuurgebied.
In de jaren vijftig werd de Hunze rechtgetrokken en bedijkt. Onder meer door intensievere landbouw en een tweetal zuiveringsinstallaties kwamen via de Hunze steeds meer voedingsstoffen en slib in het Zuidlaardermeer terecht. Het eens heldere water raakte vertroebeld met blauwalgen. Nu wordt de oude situatie weer hersteld. Door het water langer vast te houden en door moerassen te leiden wordt het op natuurlijke wijze gefilterd. Het is de bedoeling dat de veertig kilometer lange beek en het Zuidlaardermeer weer volledig in hun oude vorm worden hersteld. De vraag is wanneer dit haalbaar is (2015?, 2021?, 2027?).
recht versus krom 22 22. Een meanderende Hunze bij Elzemaat, Eexterveen.
23 24 25
recht versus krom 23. Doordat een deel van de Hunze zijn oude, natuurlijke vorm terug heeft, wordt het water in het Zuidlaardermeer weer schoner. 24. Het rechtgetrokken kanaal Buinen- Schoonoord. 25. De Hunze meanderend in de buurt van Spijkerboor. 26. Het Zeegserloopje; een voorbeeld van de Drentsche Aa in oude staat. 27. Het Annermoeras is een voorbeeld van een combinatie van een WB21 maatregel (het water krijgt hier de ruimte) en een KRW maatregel (zuiverende werking van het moeras zorgt voor verbetering van de waterkwaliteit). 26 27
Vrije migratie van vissen, tussen bron en monding, is van essentieel belang voor het bereiken van een gezond ecosysteem. De waterschappen Hunze en Aa s en Noorderzijlvest werken, conform de visie Van Wad tot Aa, aan het passeerbaar maken van waterlopen. De aanleg van vispassages bij gemalen en stuwen biedt uitkomst.
Van wad tot AA 28 29 28. Natuurlijk aangelegde vistrap in de Drentsche Aa. 29. Stuw in het Amerdiep: vismigratie is hier onmogelijk. Deze stuw is inmiddels vervangen door een passeerbare vispassage.
van wad tot aa 30 31 31a 30. De aanleg van een natuurlijk ogende drempel in de Drentsche Aa (Anreeperdiep) maakt het voor vissen weer mogelijk om hun paaien opgroeiplaatsen te bereiken. 31. Tekening van vispassage (bron: Witteveen en Bos). 31a. Vispassage naast het gemaal bij Friescheveen (gemeente Haren).
Redactie Werkgroep Communicatie Water 2000+ Vormgeving Studio Rob Pentinga, Haren Fotografie Jur Bosboom, Alex Wiersma, Maarten Burggraaff, Edward Sie - Provincie Groningen, Herman Wanningen - waterschap Hunze & Aa s, www.groenezoden.nl Drukwerk Provincie Groningen Informatie De Europese Kaderrichtlijn Water Van papieren tijger naar sloot en plas Voor informatie over de Kaderrichtlijn Water kunt u terecht bij: Stuurgroep Water 2000+ Postbus 610 9700 AP Groningen telefoon (050) 316 45 30 www.groningenleeftmetwater.nl www.drentheleeftmetwater.nl Een uitgebreide beschrijving van het te doorlopen proces en wat er wanneer van u als bestuurder verwacht wordt, vindt u in de brochure Werken aan schoon! water. De brochure is uitgebracht door de Stuurgroep Water 2000+ en te bevragen bij bovenstaand adres of door een email te sturen aan info@groningenleeftmetwater.nl of info@drentheleeftmetwater.nl.