Functieonderzoek/Endoscopie Gastroscopie/colonoscopie na 13.00 uur Inleiding Uw behandelend arts heeft u verteld dat hij of zij een gastroscopie en een colonoscopie bij u wil verrichten. Deze folder geeft u meer informatie over deze onderzoeken. De beschrijving komt natuurlijk niet in plaats van een gesprek met uw arts. Hij of zij zal steeds bereid zijn om u persoonlijk een en ander uit te leggen en op uw vragen in te gaan. Doel van het onderzoek Bij een gastroscopie wordt het slijmvlies (de binnenbekleding) van de slokdarm, maag en het eerste deel van de twaalfvingerige darm met behulp van een gastroscoop bekeken. Een colonoscopie (colon is het Latijnse woord voor dikke darm) is een onderzoek waarbij met een kijkinstrument (de endoscoop) de binnenbekleding (slijmvlies) van uw dikke darm en eventueel het laatste deel van uw dunne darm wordt bekeken. Beide onderzoeken worden gedaan om eventuele afwijkingen op te sporen (of uit te sluiten) die uw klachten of ziekte kunnen veroorzaken. Wat neemt u mee? Wanneer u nog niet geregistreerd staat in ons ziekenhuis, kunt u dit laten doen bij de patiëntenregistratie. Anders neemt u uw afsprakenmapje mee. Neem altijd uw zorgverzekeringspapieren en identificatiebewijs mee. Hebt u een aanvraag van de verwijzend specialist, dan neemt u deze ook mee. Wij raden u dringend aan om waardevolle bezittingen en geld thuis te laten. Let op Als u bloedverdunnende medicijnen gebruikt en u bent bekend bij de trombosedienst, dan is waarschijnlijk met u afgesproken dat u tijdelijk met deze medicijnen moet stoppen. Is dit niet het geval, neemt u dan alsnog contact op met uw behandelend arts. Gebruikt u Ascal of Aspirine, dan moet u dit vóór het onderzoek aan uw arts melden. Gebruikt u nog andere medicijnen, dan heeft uw arts met u besproken hoe u deze toch kunt blijven innemen. Is dit niet het geval, neemt u dan contact met hem/haar op. Ook als u allergisch bent voor bepaalde medicijnen, moet u dit uw arts melden. Hebt u een hartafwijking, dan is het soms nodig om als voorzorgsmaatregel antibiotica te krijgen. Meld uw hartafwijking dus altijd aan uw behandelend arts. IJzer- en staaltabletten kleuren de ontlasting zwart en veroorzaken een moeilijk te verwijderen zwarte aanslag op het darmslijmvlies. Hierdoor kan het onderzoek worden bemoeilijkt. Daarom moet u zeven dagen vóór het onderzoek met deze medicijnen stoppen. Wanneer u diabetes mellitus hebt en hiervoor als medicatie tabletten en/of insuline gebruikt, overleg dan met uw behandelend arts diabetes verpleegkundige over eventuele aanpassing van uw medicatie tijdens de voorbereiding. Zo nodig hebt u hierover aanvullende informatie ontvangen.
Bloeddonor Bent u bloeddonor neem dan contact op met de bloedbank. Het feit dat u een endoscopie moet ondergaan houdt in dat u een bepaalde tijd geen bloed mag geven. De bloedbank zal u daar over inlichten. Voorbereiding Een gastroscopie kan alleen goed worden uit-gevoerd als uw maag leeg is. Voor de colonoscopie is het noodzakelijk dat uw darmen op de dag van het onderzoek leeg zijn. Daarom hebt u een recept meegekregen voor Moviprep en bisacodyl (à 5 mg). Deze middelen werken laxerend waardoor u regelmatig naar het toilet zult moeten. Hierna leest u hoe de voorbereiding precies is. We raden u aan om extra ondergoed mee te nemen naar het onderzoek. Bent u in ons ziekenhuis opgenomen, dan wordt u op de afdeling voorbereid op het onderzoek. In dat geval kan het zijn dat u meer Moviprep moet innemen dan in deze folder staat beschreven. Moviprep GHZ folder gebruiken en niet de bijsluiter van de Moviprep. We raden u aan om naast iedere liter Moviprep minimaal een liter van de toegestane vloeistoffen te drinken. Iedere verpakking bevat twee setjes in plastic folie. Iedere set bevat twee zakjes: een groot zakje A en een klein zakje B. Let op: u hebt alle vier de zakjes nodig voor het reinigen van uw darmen. U maakt de Moviprep als volgt klaar: Open de verpakking van Moviprep. Open een plastic set met zakje A en zakje B. Leeg zowel zakje A als zakje B in een lege kan en voeg één liter water toe. Roer de oplossing tot het poeder geheel is opgelost. Dit kan vijf minuten duren. Giet de oplossing in een glas. Drink de vloeistof binnen één à twee uur op. Dit kan door bijvoorbeeld iedere tien à vijftien minuten een glas te drinken, totdat de kan leeg is. Dag vóór het onderzoek Om 8.00 uur neemt u één tablet bisacodyl. U mag tot 16.00 uur alleen lichtverteerbaar voedsel gebruiken. Onder lichtverteerbaar voedsel wordt verstaan: Broodmaaltijd: Witbrood zonder korst, beschuit en geroosterd brood. Boter: margarine. Beleg: jonge kaas (zonder komijn of kruidnagel), smeerkaas (zonder kruiden), jam zonder pitjes, honing en appelstroop. Warme maaltijd: Vlees: tartaar of mager rundergehakt, magere kip of kalkoen (zonder vel). Magere vis: kabeljauw, tong, koolvis en baars. Jus: gestolde vet eraf halen. Groenten: gekookte groenten; wortelen, witlof, snij/sperciebonen, bloemkool of brocolli. Geen rauwkost gebruiken. Aardappelen: gekookte aardappelen. Geen peulvruchten: bruine/witte bonen, kapucijners, linzen en erwten. Daarna mag u alleen nog de volgende toegestane vloeistoffen onbeperkt drinken: thee (zonder melk en suiker, als zoetstof mag u gebruiken Candarel en Natrena of Istaslim), water, bronwater zonder koolzuur, bouillon (echter alleen heldere bouillon zoals tuinkruiden- en kippenbouillon). Ook kunt u kauwgom gebruiken. Om 16.00 à 17.00 uur start u met de eerste liter Moviprep, zoals beschreven onder het kopje Voorbereiding Moviprep. Om 20.00 uur neemt u weer één tablet bisacodyl. Probeer daarna zo veel mogelijk te drinken van de vloeistoffen die zijn toegestaan. Dit om het schoonhouden van uw darmen te bevorderen.
Dag van het onderzoek Om 07.00 à 08.00 uur start u met een liter Moviprep zoals hierboven beschreven. Voor een gastroscopie moet uw maag leeg zijn. Daarom mag u zes uur voor het onderzoek niets meer eten of drinken. U trekt dus zes uur af van het tijdstip van uw afspraak, zodat u weet vanaf wanneer u niet meer mag eten of drinken. Vanaf dat tijdstip mag u dan ook niet meer roken. Wanneer uw ontlasting niet goed op gang is gekomen en/of de ontlasting is nog niet waterdun, neem dan op de dag van het onderzoek contact op met onze afdeling. Het onderzoek Op de afgesproken tijd meldt u zich bij de afdeling Functieonderzoek/Endoscopie. Een medewerker van de afdeling neemt u mee naar de onderzoekskamer. Het is niet toegestaan dat er familie aanwezig is tijdens het onderzoek. Daar krijgt u een infuusnaaldje waardoor u een slaapmiddel krijgt toegediend. Het onderzoek wordt meestal als onplezierig en soms pijnlijk ervaren. Daarom krijgt u vooraf een slaapmiddel. Tijdens het onderzoek wordt een soort knijper op uw vinger geplaatst om uw hartslag en ademhaling te kunnen controleren. Hierna beschrijven we eerst de gastroscopie en daarna de colonoscopie. Gastroscopie Wanneer u een (gedeeltelijke) gebitsprothese hebt, vragen wij u deze uit te doen. Hebt u uw eigen gebit, dan krijgt u een kunststof ring in uw mond die beschadiging van de gastroscoop voorkomt. Tijdens het onderzoek ligt u op uw linkerzijde. Behalve de arts is ook een endoscopieassistent (een onderzoeksmedewerker) aanwezig. De gastroscoop is een dunne flexibele slang van ongeveer 1 cm. dikte met een lens en lampje. Aan deze slang kan een gelei worden aangebracht die de keel wat verdooft. De arts brengt via uw mond (door de ring) de gastroscoop in de slokdarm en schuift hem voorzichtig door naar de maag en de twaalfvingerige darm. Tijdens het inbrengen van de gastroscoop en het verdere onderzoek houdt u voldoende ruimte in uw keelholte over om normaal te kunnen ademen. De arts blaast via de gastroscoop lucht naar binnen om de slokdarm, maag en twaalfvingerige darm te ontplooien en zo beter te kunnen bekijken. Het kan zijn dat u van de ingeblazen lucht moet boeren, dat is normaal. Ook kunt u last hebben van een kokhalsreflex; dit is een normale reactie. Tijdens het onderzoek bepaalt de arts of er ook een biopt (stukje weefsel) moet worden genomen voor nader onderzoek in het laboratorium. U zult van het nemen van deze biopten weinig of niets merken. Colonoscopie U gaat op uw linkerzij op de onderzoekstafel liggen. Via de anus wordt de endoscoop voorzichtig in uw dikke darm gebracht. Daarna wordt het instrument geleidelijk steeds verder de dikke darm ingeschoven. Om een beter zicht te krijgen op de darmwand, kan via de endoscoop lucht in de darm worden geblazen. Hierdoor gaat de darm wijder open staan en kan het slijmvlies dat de darmwand bekleedt, beter worden bekeken. Door het invoeren van de lucht kunt u wat pijnlijke darmkrampen krijgen. Waarschijnlijk moet u hierdoor ook winden laten. Dit is heel normaal, dus u hoeft zich hier niet voor te schamen. Houdt de lucht niet op, want hierdoor krijgt u meer last van pijnlijke krampen. Soms vragen we of u tijdens het onderzoek op uw rug of rechterzij wilt gaan liggen. Om de endoscoop goed te sturen, wordt deze
regelmatig kleine stukjes teruggetrokken voor hij verder de darm wordt ingeschoven. De arts kan ook de assistente vragen om met de handen op bepaalde plaatsen van uw buik druk uit te oefenen. De endoscoop wordt meestal tot aan de dunne darm gebracht. Daarna wordt de endoscoop geleidelijk teruggetrokken, waarbij de darmwand nauwkeurig wordt geïnspecteerd. Als de arts het nodig vindt, kan hij tijdens de colonoscopie een stukje weefsel (biopt) wegnemen voor verder onderzoek onder de microscoop. Ook kan hij een andere handeling verrichten, bijvoorbeeld het verwijderen van poliepen (kleine paddestoelvormige groeisels). Wanneer dit bij u gebeurt, zal de arts u dit vertellen. Na het onderzoek Als u wakker bent, mag u meteen weer eten en drinken. U kunt een rauw gevoel in uw keel ervaren, zeker als u tijdens het onderzoek enige malen flink hebt moeten boeren. Dit gevoel zakt vrij snel weg. Als er verdovende gelei aan de slang heeft gezeten, kunt u een dik gevoel in uw mond en keel hebben. Dit gevoel is ook na enige tijd verdwenen. Omdat u een slaapmiddel hebt gekregen, blijft u na het onderzoek één uur uitslapen. Houd er rekening mee dat u zich door het slaapmiddel suf kunt voelen. Ook kunt u zich mogelijk niet goed meer herinneren wat er na het onderzoek met u is besproken. U mag gedurende twaalf uur na het onderzoek niet zelfstandig aan het verkeer deelnemen! Dat wil dus zeggen dat u alléén onder begeleiding naar huis mag. Dit geldt niet alleen voor eigen vervoer, maar ook voor de taxi en de bus. Het is belangrijk dat u dit van tevoren hebt geregeld. Is dat niet het geval dan kan het onderzoek niet doorgaan. Mogelijke complicaties Gastroscopie Een gastroscopie is over het algemeen een veilig onderzoek. Complicaties komen gelukkig zelden voor. Een luchtweginfectie of een longontsteking kan optreden als u zich verslikt in de maaginhoud. Dit komt vaker voor bij spoedonderzoeken, bijvoorbeeld bij een maagbloeding, omdat de patiënt dan meestal niet nuchter is. Door krachtig boeren tijdens het onderzoek kan er een beschadiging optreden in het laatste deel van de slokdarm. Dit kan soms een bloeding tot gevolg hebben. Soms kan er een scheurtje in de slokdarm (of uiterst zelden in de maag) optreden. Dit komt voor als de gastroscoop de keel moeizaam kan passeren of als er vernauwingen zijn. Als tijdens het onderzoek ook een behandeling wordt uitgevoerd, bijvoorbeeld het oprekken van vernauwingen of het inspuiten van een bloedvat, dan neemt het risico op complicaties toe. Uw behandelend arts kan u hier meer over vertellen. Colonoscopie Een colonoscopie is een veilige onderzoeksmethode. Toch kunnen soms complicaties optreden. Als er poliepen worden verwijderd of andere handelingen worden uitgevoerd, is de kans op complicaties iets groter. Een enkele keer kan tijdens het onderzoek een scheurtje in de darmwand optreden. De kans hierop neemt toe als de darmwand ernstig is ontstoken of vernauwd, als er veel uitstulpingen zijn of als een poliep is verwijderd. Mocht dit gebeuren, dan krijgt u buikpijn en later koorts. Het verwijderen van een poliep kan ook een bloeding tot gevolg hebben. Deze kan direct tijdens het onderzoek optreden, maar ook een tot veertien dagen erna. Neem in dat geval contact op met de huisarts. Bij 10 % van de mensen lukt het niet om het begin van de dikke darm te bereiken en kan dus niet de hele darm worden onderzocht.
Duur van het onderzoek De voorbereiding duurt vijf tot tien minuten. De gastroscopie zelf neemt ongeveer vijf tot tien minuten in beslag. De colonoscopie duurt ongeveer dertig minuten. Als er extra handelingen worden verricht, duurt dit onderzoek iets langer. Uitslag Uw behandelend arts bespreekt de uitslag met u tijdens uw eerstvolgende polikliniekbezoek. Bent u via de huisarts verwezen, dan bespreekt deze de uitslag met u. U krijgt in dat geval een brief voor de huisarts mee, met een voorlopige uitslag en advies. Patiënten die in ons ziekenhuis zijn opgenomen, horen de uitslag van het onderzoek op de afdeling van hun behandelend arts of afdelingsarts. Tot slot Aangezien wij volgens een nauwkeurig schema werken, verzoeken wij u vriendelijk op tijd aanwezig te zijn. Het kan echter voorkomen dat, door onvoorziene omstandigheden (vaak spoed-gevallen), het onderzoek later plaatsvindt dan is afgesproken of, indien u in ons ziekenhuis bent opgenomen, dat uw afspraak wordt verzet. We hopen dat u hiervoor begrip hebt. Als u uw afspraak niet kunt nakomen, wilt u ons dan tijdig berichten? afdeling Functieonderzoek/Endoscopie (tussen 8.00 en 17.00 uur) op telefoonnummer (0182) 505017. Op. wordt u om uur op de afdeling Functieonderzoek/ Endoscopie (Bleulandlocatie) verwacht. Wanneer u uw afspraak niet ten minste 24 uur van te voren hebt afgezegd, kunnen u kosten in rekening worden gebracht. Colofon uitgave : Groene Hart Ziekenhuis, Gouda productie : Marketing & Communicatie augustus 2011 05.04.069 Algemene informatie over het GHZ Voor informatie over het ziekenhuis kunt u terecht op onze internetsite: www.ghz.nl. Ook kunt u bellen naar het algemene informatienummer (0182) 505050. Vragen? In deze folder hebben we een en ander verteld over een gastroscopie en colonoscopie. Hebt u na het lezen van deze folder vragen, stelt u die dan gerust aan de internist of de endoscopieassistent die bij het onderzoek aanwezig zijn, of, indien u bent opgenomen, aan de verpleegkundigen van uw afdeling. Ook kunt u bellen met de