Bloedtransfusie
Onder ouders verstaan wij ook verzorger(s), pleeg- of adoptieouder(s) U kunt wijzigingen of aanvullingen op deze informatie door geven per e-mail: patienteninformatiewkz@umcutrecht.nl
Wat staat er in deze folder Informatie voor u als ouder 2 Ben je 12 jaar of ouder? Lees dit dan! 4 Bloedtransfusie 6 1
Inleiding voor ouders Een onderzoek in een ziekenhuis kan een ingrijpende gebeurtenis zijn. Wij vinden het belangrijk u en uw kind hierbij goed te begeleiden. Uw kind voelt zich misschien niet goed of heeft zelfs pijn. Het krijgt te maken met verschillende behandelaars en allerlei medische termen. Deze folder is bedoeld om uw kind voor te bereiden op het onderzoek. Maar ook om ú te informeren over wat er gaat gebeuren. Begrijpelijke informatie is van groot belang. Als je weet wat je te wachten staat, geeft dat een gevoel van zekerheid en vertrouwen. Een deel van de voorlichting gebeurt in het ziekenhuis. De arts bespreekt de volgende zaken met u, en als het mogelijk is ook met uw kind: Waarom uw kind dit onderzoek krijgt Hoe we dit onderzoek doen Thuis stellen kinderen vaak meer vragen dan in het ziekenhuis. Uw kind vertrouwt u. Daarom kunt u het beste uitleggen wat er gaat gebeuren. Deze folder helpt u daarbij. U weet het best welke informatie uw kind begrijpt en emotioneel kan verwerken. 2
Lees de folder éérst zelf. Zorg dat u goed weet wat er gaat gebeuren. U kunt de tekst daarna voorlezen of in uw eigen woorden navertellen. Of uw kind leest de tekst zelfstandig. Bespreek in elk geval samen of alles duidelijk is. Achterin deze folder staat hoe u uw kind kunt voorbereiden en begeleiden bij het onderzoek. 3
Informatie voor jongeren vanaf 12 jaar Een behandeling of operatie in het ziekenhuis kan vervelend zijn. Je krijgt te maken met verschillende artsen, assistenten en verpleegkundigen. Je hoort ook allerlei medische termen. Wij willen je zo goed mogelijk voorbereiden op een behandeling of operatie. Lees daarom deze folder goed door. Als je weet wat er gaat gebeuren, ben je meestal minder zenuwachtig. Je ouders lezen deze folder ook. Vraag of ze kunnen uitleggen wat je niet snapt. Wie beslist: jij, je ouders of samen? Wat is het beste voor je als je ziek bent? Wie beslist dat eigenlijk? Moet er rekening gehouden worden met jouw mening? Dat staatin een speciale wet: de Wet op de Geneeskundige Behandelings Overeenkomst (WGBO). Ben je ouder dan 12 jaar Dan moet de dokter ook aan jou vragen of je het goed vindt wat hij gaat doen. Jij en je ouders moeten allebei toestemming geven. Maar wat gebeurt er als jij het niet eens bent met je ouders? Hoe gaat het dan? Ook dat staat in deze wet. Lees er meer over op www.jadokterneedokter.nl Ben je ouder dan 16 jaar Dan beslis je zelf. Dan is alleen jouw toestemming nodig. Maar moet de arts dan wel informatie over de behandeling geven aan je ouders? Lees er meer over op www.jadokterneedokter.nl 4
Tips Neem iemand mee naar het ziekenhuis. Je vader, moeder of iemand anders die je vertrouwt. Praat met je ouders, broers, zussen, vrienden en vriendinnen over wat er gaat gebeuren in het ziekenhuis. Schrijf je vragen op, dan vergeet je ze niet. Bij je volgende bezoek aan het ziekenhuis kun je ze stellen. Wil je meer weten? www.hetwkz.nl www.opeigenbenen.nu www.ikvoelpijn.nl 5
Binnenkort krijg je een behandeling of operatie, waarbij een bloedtransfusie nodig kan zijn. In deze folder leggen we uit wat dat is. Wat is een bloedtransfusie? Een bloedtransfusie betekent dat je extra bloed uit een zakje in je lichaam krijgt. Dat gebeurt met een infuus. Een infuus bestaat uit een naald met daarin een heel klein plastic buisje. De naald wordt in je arm geprikt. Bijvoorbeeld in je hand, je elleboog of je onderarm. Het plastic buisje komt dan in een bloedvat (ader). Als de naald er weer uitgehaald wordt, blijft het plastic buisje in de ader zitten. De zak bloed wordt aan het infuus vastgemaakt, en zo kan het extra bloed via het buisje jouw lichaam instromen. Wat zit er in een bloedtransfusie? Bloed bestaat uit verschillende onderdelen: rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes. Deze bloedcellen bewegen rond in een vloeistof die bloedplasma heet. Als je een bloedtransfusie krijgt, zit in het zakje bloed alleen dat onderdeel dat jij nodig hebt. Hieronder staat kort waar elk onderdeel van het bloed voor nodig is: 6 Bloedtransfusie Rode bloedcellen brengen zuurstof van je longen naar de rest van je lichaam. Zuurstof is nodig voor energie. De zuurstof wordt vervoerd door hemoglobine, dat in rode bloedcellen zit. Hemoglobine wordt ook wel Hb genoemd (spreek uit Ha-Bee ). De dokter meet of er genoeg hemoglo bine (hb) in je bloed zit. Als er te weinig Hb in je bloed zit, krijgt je lichaam te weinig zuurstof. Je voelt je dan heel moe. Je hebt dan bloedarmoede.
Bloedplaatjes zorgen ervoor dat bij wondjes je bloed snel stolt en er een korstje op komt. Stollen betekent dat het bloeden stopt. Als je te weinig bloedplaatjes hebt, krijg je snel blauwe plekken, neusbloedingen en kleine puntbloedinkjes van 1 millimeter groot (die zijn héél klein). De arts kan meten hoeveel bloedplaatjes er in je bloed zitten. Vaak heeft de dokter het dan over trombocyten (spreek uit trombosieten ) of trombo s. Dat is een andere naam voor bloedplaatjes. Witte bloedcellen zorgen ervoor dat bacteriën die in je lichaam komen, doodgemaakt worden. Als je te weinig witte bloedcellen hebt, word je sneller ziek. Witte bloedcellen worden bijna nooit via een infuus gegeven, omdat ze moeilijk te bewaren zijn buiten het lichaam. In bloedplasma (of plasma) zitten ook stoffen die het bloed helpen stollen en een korstje maken als je een wondje hebt. Bij mensen die heel erg veel bloed hebben verloren, bijvoorbeeld na een verkeersongeluk of een zware operatie, kunnen die stollingsstoffen opraken. Dan krijgen ze bloedplasma via het infuus om de stollingsstoffen weer aan te vullen. Waar komt het bloed van de bloedtransfusie vandaan? Het bloed dat jij krijgt, komt van een donor. Dit is een gezonde volwassen man of vrouw die een beetje van zijn of haar eigen bloed heeft gegeven om zieke mensen te kunnen helpen. Als iemand bloed geeft, mag dat alleen maar als hij of zij heel gezond is. 7
Waarom een bloedtransfusie? Ieder jaar krijgen ongeveer 250.000 mensen in Nederland een bloedtransfusie. Een bloedtransfusie is bijvoorbeeld nodig bij mensen die veel bloed hebben verloren bij een verkeersongeluk of een operatie. Jouw arts wil jou een bloedtransfusie geven Dit doet jouw arts niet zonder toestemming van jou en je ouders (behalve in een spoedsituatie). De arts vertelt je alles wat je moet weten om een goede beslissing te kunnen nemen over de bloedtransfusie. Je krijgt informatie over: waarom je een bloedtransfusie nodig hebt, hoe veilig de bloedtransfusie is, welke problemen er kunnen ontstaan als je de bloedtransfusie niet wilt, of er een andere behandeling dan een bloedtransfusie mogelijk is. 8
Hoe veilig is een bloedtransfusie? Om bloedtransfusies zo veilig mogelijk te maken, zijn er regels: alleen gezonde mensen kunnen bloeddonor worden, donors geven hun bloed vrijwillig en worden hiervoor niet betaald, er wordt getest of er in het donorbloed bacteriën en virussen zitten, zoals hepatitis B en C, syfilis en hiv. Als donorbloed besmet is, wordt het vernietigd. Toch is er, ondanks alle voorzorgen, een heel kleine kans op besmetting met een virus of bacterie. Die kans is echt heel klein, de kans bijvoorbeeld dat een zak bloed besmet is met hiv is kleiner dan één op een miljoen. Waardoor kunnen we niet honderd procent zeker weten dat in het bloed geen enkel virus of bacterie zit? Dat komt omdat het bij sommige, heel speciale situaties, moeilijk is om het bloed op virussen te testen. Bijvoorbeeld als: er te weinig virus of bacterie in het bloed zit om te meten, er een virus of bacterie is dat we nog niet kennen, er niet voor alle virussen en bacteriën een test is om ze op de sporen. Met speciale vragen aan de donors kunnen we erachter komen of een donor veel kans heeft op deze ziekte. Als dat zo is, nemen we geen bloed bij zo n donor af. 9
Bloed op maat Het is belangrijk dat je bloed krijgt dat bij jou past. Jouw bloed heeft een bepaalde bloedgroep. Je lichaam kan afweerstoffen maken tegen vreemde bloedgroepen. Het is belangrijk dat je bij een bloedtransfusie het juiste bloed krijgt, anders heeft de bloedtransfusie geen effect. Daarom neemt de arts eerst bij jou af, om te kijken hoe jouw bloedgroep eruit ziet. In het laboratorium zoeken ze dan ander bloed uit dat bij jouw bloedgroep past. Vlak voordat je een bloedtransfusie krijgt, controleert de verpleegkundige nog een keer goed of het bloed inderdaad voor jou geschikt is. 10
Bijwerkingen van de bloedtransfusie We doen we ons best om ervoor te zorgen dat een bloedtransfusie zo veilig mogelijk is. Maar honderd procent veilig is onmogelijk, er kunnen soms toch bijwerkingen van de bloedtransfusie zijn. Het is heel zeldzaam, maar soms krijgt iemand na de transfusie een allergische reactie. Je krijgt dan koorts, je gaat bibberen en krijgt rode jeukende plekken op je huid. Gelukkig zijn er medicijnen die ervoor zorgen dat het snel weer over gaat. Als je lichaam na een eerdere bloedtransfusie afweerstoffen tegen een vreemde bloedgroep heeft gemaakt, kan je daar bij een nieuwe transfusie last van krijgen: de rode bloedcellen worden in je lichaam afgebroken en je krijgt koorts. Dit kan met medicijnen worden behandeld. Het is belangrijk om deze informatie voor volgende bloedtransfusies te weten, want de afweerstoffen verdwijnen na een tijdje uit je bloed en kunnen dan niet meer gemeten worden. Daarom bewaren we deze informatie over jou in de computer, als jij en je ouders dat goed vinden. Kan ik nee zeggen als ik geen bloedtransfusie wil? Ja, dat kan. De transfusie is echter wel een belangrijk onderdeel van de behandeling en er is niet altijd een andere behandeling mogelijk. Bloedtransfusies zijn vaak levensreddend. Voor sommige operaties of behandelingen is een bloedtransfusie echt nodig. Bespreek jouw twijfels over de bloedtransfusie met je dokter. 11
Meer weten? Heb je nog vragen? Of snap je iets in deze folder niet? Vraag het dan aan je ouders of je dokter. Colofon Deze folder is gebaseerd op de folder Bloedtransfusie van Sanquin Bloedvoorziening. 12
Colofon Divisie kinderen Educatieve voorziening (WKZ-school) augustus 2015, Wilhelmina Kinderziekenhuis KITE.00.053
Wilhelmina Kinderziekenhuis Lundlaan 6 3584 EA Utrecht Tel 088 75 555 55 www.hetwkz.nl