Verslag van de informatiebijeenkomst 23 september 2013 Locatie: Vivaldi, Molenstraat 81, 5341GC Oss Aanwezig: - Initiatiefnemers Energiecoöperatie Oss - Wethouder Hendrik Hoeksema - Ca. 80 belangstellenden, zowel beroepsmatig als inwoner Opening Jacco Bakker, één van de initiatiefnemers, opent de bijeenkomst en heet iedereen welkom. Introduceert Johan Berendsen als de gespreksleider voor deze avond. Inleiding door wethouder Hendrik Hoeksema Dhr. Hoeksema start met zich uit te spreken verheugd te zijn over de opkomst en belangstelling voor het onderwerp energie. De gemeente Oss is al ongeveer 10 jaar actief bezig om aan duurzaamheid te werken. Hij is dan ook blij dat er inwoners zijn die willen investeren in energie. Niet alleen vanwege het klimaat en milieu aspecten maar ook voor de portemonnee. De gemeente Oss heeft pakweg 35.000 woningen die in totaal ca. 90 miljoen Euro aan energiekosten per jaar uitgeven. Daar komt nog een veelvoud bij voor de bedrijven. De gemeente Oss steunt en faciliteert verduurzaming van woningen en leefomgeving al via verschillende wegen door onder andere het Vlagheidefonds, gesprekken met de woningcorporaties e.d. Een lokale energiecoöperatie draagt hier verder aan bij en krijgt de steun vanuit de gemeente. Hij houdt hierbij het doel voor ogen: - Samen inkopen - Samen investeren - Samen kosten besparen - Samenwerken - Samen de lokale economie steunen De recente nationale ontwikkelingen ondersteunen dit initiatief in de juiste richting, al moet er nog wel het één en ander gebeuren. De gemeente Oss ondersteunt daarom de energiecoöperatie. Bijvoorbeeld door de discussie aan te gaan om daken van gemeentelijke gebouwen ter beschikking te stellen. Naast zijn activiteiten op bestuurlijk vlak sluit de wethouder af door aan te geven zich ook aan te melden als burger bij de energiecoöperatie Oss. Hij verzoekt de belangstellenden dit voorbeeld te volgen en wenst de leden veel succes toe richting de oprichting en daarna voor de Energiecoöperatie Oss. - Kunnen er niet meer zonnebomen komen in de gemeente als uiting en ter ondersteuning van zichtbaarheid duurzame energie opwekking? Antwoord: Er leven verschillende meningen over deze vorm van kunstuiting in combinatie met praktisch nut. De gemeente staat wel open voor dergelijke initiatieven en ideeën. - Houdt de energie coöperatie zich enkel bezig met zonnepanelen? Antwoord: Nee zeker niet. Er zijn talloze andere mogelijkheden om energie op te wekken. Naast zon kan ook wind, water en aardwarmte onder de grond benut gaan worden.
Achtergronden en doelen Energiecooperatie Oss Jacco Bakker start zijn uitleg met het voorstellen van de initiatiefnemers. Naast zichzelf (actief in huisvestingsvraagstukken) zijn dit Jaap Pannekoek (energiedeskundige), Henny van Heeswijk (fiscaal jurist), Mundel van Wezenbeek (duurzaamheid en communicatie) en Wil Panneman (website). Aan de hand van de presentatie geeft Jacco de achtergronden van de energiecoöperatie weer en waarom het zinvol is voor de leden. Alle inwoners en ondernemers van de gemeente Oss kunnen aspirant lid worden. Specifieke aandacht wordt gegeven aan Oss als stad en de rol van de dorpskernen. De volgende stap van het initiatief is de daadwerkelijke oprichting van de energie coöperatie. Henny van Heeswijk gaat vervolgens in op de coöperatie vorm als meest gunstigste manier van organiseren voor een energie coöperatie. Hij geeft aan waarom mensen lid zouden moeten worden en wat het voor hen kan betekenen. Ook vermeldt Henny dat initiatieven al daadwerkelijk gestart zijn. Bijvoorbeeld in de Ruwaard met Buurkracht. Henny sluit af door aan te geven om het initiatief vooral te steunen en je aan te melden als aspirant lid, of om deel te gaan nemen aan nog op te richten werkgroep(en). Maar ook door de informatie en achtergronden van deze avond vooral door te vertellen aan anderen. - Hoeveel leden streeft de energie coöperatie na? Antwoord: Zo veel mogelijk. De coöperatie wordt immers gevormd voor en door de leden. Hoe meer mensen er meedoen, hoe meer we kunnen bereiken. - Loop je (financieel) risico als coöperatie? Antwoord: In deze organisatie vorm is de aansprakelijkheid voor leden nihil. - Wat is de doelgroep? Antwoord: Alle inwoners en ondernemers uit de gemeente Oss. - Hoe staat het met de samenwerking tussen energie coöperaties? Antwoord: Wim van Lith (uit de zaal) geeft aan dat er een Verenigde Energie Coöperatie is opgericht in Brabant waarvan lokale energie coöperaties lid van kunnen worden. Deze VEC stelt kennis en kunde ter beschikking zodat niet telkens opnieuw het wiel uitgevonden hoeft te worden. Ook zijn een aantal initiatiefnemers betrokken bij andere energie coöperaties waardoor uitwisseling van informatie met bijvoorbeeld de energiecoöperaties uit Bernheze (BECO), Uden, Brummen, Lochem en andere plaatsvindt. - Waar gaat het geld naar toe als de gemeente zijn daken vol legt met zonnepanelen? Antwoord: Naar de leden. - Hoe komt de stroom geproduceerd door zonnepanelen op gemeentedaken bij de leden? Antwoord: Stroom opgewekt wordt aan het net geleverd dat beheerd wordt door Enexis. Vergelijk het maar met een groot bad waarin dit stroomt. Een gebruiker (lid) neemt daarna stroom af uit dit bad. De verrekening van kosten is daarna een administratief proces. - Is het ook mogelijk om zonnepanelen op te stellen in een weiland? Antwoord: Ja, dat kan. Voorbeeld is genoemd uit Engeland, waar schapen tussen en onder de zonnepanelen grazen.
- Moeten we allemaal dezelfde energieleverancier hebben? Antwoord: Dat hoeft niet. De energie coöperatie zou bij voldoende belangstelling ook zelf energie kunnen gaan produceren. Hier zitten nog wel de nodige haken en ogen aan. Zo moet je bijvoorbeeld goede afspraken maken met de netbeheerder en de overheid. - Kan de energie coöperatie en/of de gemeente de stuw in de Maas niet gaan gebruiken voor het produceren van stroom? Antwoord: Hier is naar gekeken. De huidige centrale van 14MW valt echter op grondgebied van Gelderland en wordt geëxploiteerd door de Nuon. Of hier nog verdere mogelijkheden zijn moet verder onderzocht worden. - Hoe betrouwbaar is de overheid voor bijvoorbeeld het nakomen van afspraken zoals vastgelegd in het energie akkoord? Antwoord: Het zal erg lastig worden om de huidige in gang gezette ontwikkelingen en trends alsnog terug te draaien. - Hoe zit het met de BTW op zonnepanelen voor de particulier? Antwoord: Een Oostenrijkse particulier (Fuchs case) heeft tot op het hoogste niveau in de Europese Unie gelijk gekregen om als BTW ondernemer aangemerkt te worden bij de productie van zonne energie. De wetgeving in Oostenrijk voor het terug leveren van stroom is echter iets anders dan in Nederland. Desondanks beraadt de Nederlandse overheid en fiscus zich over de consequenties van deze uitspraak. Het kan betekenen dat ook in Nederland de particulier zijn BTW op aanschaf terugkrijgt. Daarvoor moet hij echter wel elk jaar de BTW afdragen voor zelf geproduceerde stroom. Via de kleine ondernemingsregeling kan hij echter weer vrijgesteld worden. In de komende maanden zal hier meer duidelijk over worden. - Waar staat de Energiecoöperatie Oss over 5 jaar? Antwoord: Geweldig succes en veel bereikt voor de vele leden. Lochem Energie - ervaringsdeskundige energiecoöperatie Lochem is een gemeente in de Achterhoek en omvat 10 kernen met in totaal zo n 30.000 inwoners. Nico Groen, secretaris van Lochem Energie, geeft aan dat het initiatief tot oprichten nu 3 jaar geleden gestart is. Men heeft er 10 maanden over gedaan tot de daadwerkelijke oprichting. Er is veel gepionierd en onderzoek gedaan voor de juiste vorm. Nu na 3 jaar is er een bloeiende organisatie tot stand gekomen. Lochem energie heeft leden (bijna 400), klanten en men kan producten kopen in de eigen Energie Winkel. Lochem Energie heeft nu 90 huishoudens voorzien van een zonne energie centrale. Recent is er het eerste zonnepark in gebruik genomen van 203 zonnepanelen op het dak van gemeentehuis. Voor 25,50 kan men een kavel kopen van 5 panelen, waarmee men ongeveer 40 bespaard op energiekosten bij een energie leverancier. Daarnaast heeft men een contract afgesloten met Eneco voor de inkoop van energie. Er wordt een overstap service aangeboden en de leden hebben meteen 75 korting. Er lopen nog diverse andere initiatieven en onderzoeken. Bijvoorbeeld voor het plaatsen van laagstroom turbines in de rivier de Berkel die door Lochem heen loopt. Met het waterschap is al afgesproken dat het waterniveau een aantal centimeter hoger gehouden wordt. Net voldoende voor een type turbine dat uitgezocht is.
Hans Geerlink, directeur van het collectief zonnepanelenpark van Lochem Energie, licht daarna de organisatie vorm van Lochem Energie toe. Men heeft nu 5 bestuursleden en 4 stafleden. Alleen de stafleden ontvangen een bescheiden vergoeding voor hun werkzaamheden. Het bestuur zet het algemene beleid en strategie uit. De algemene vergadering van leden beslist uiteindelijk wat er gedaan wordt en wat er met de (overblijvende) financiële middelen gebeurd. Op dit moment is het echter zo dat er meer geld uitgegeven wordt, dan dat er binnenkomt. Vanuit Lochem Energie is er een Energie Winkel actief. Men betaald geen huur voor de Energie Winkel, maar fungeert hier tevens als Kraakwacht. Men heeft berekend dat er minimaal 2.000 leden nodig zijn om een goede financiële situatie te verkrijgen waarmede de organisatie zichzelf kan bedruipen. Tot die tijd is men afhankelijk van vrijwilligers, subsidies en sponsors. Voor specifieke projecten gaat men met de pet langs bij de leden. De ervaring is dat de grootste groep van leden en belangstellenden meedoen om financiële redenen. Het is daarom zaak om elke keer het product of dienst goed neer te zetten met een juiste business case. Als afsluiting geeft men aan dat er over het algemeen een lange adem nodig is om de energie coöperatie goed van de grond te krijgen. Aan de andere kant levert het de actieve bestuursleden en vrijwilligers veel uitdaging en voldoening op. - Hoe is de samenwerking met de gemeente? Antwoord: Doe het vooral zelf en houdt de gemeente op afstand. Betrek wel de gemeente in de plannen en vraag ondersteuning voor onderzoek en opstellen business cases. Zo heeft men initieel 11.000 uitgegeven aan opstellen van een businessplan. Dit is in de la verdwenen, maar er is wel veel lering getrokken uit het onderzoek en verrichte werk. - Zijn de huidige energieleveranciers (zoals Eneco) geen vijand van Lochem Energie? Antwoord: Energie maatschappijen beseffen dat deze ontwikkelingen niet meer te stoppen zijn. Men wil daarom juist graag samenwerken. Voor Lochem Energie betekend het wel dat men frequent moet bekijken of, en wat de toegevoegde waarde is van de gekozen energieleverancier. Men is regelmatig in gesprek met Eneco hierover. Besef ook dat je niet zonder hun kunt inclusief de netbeheerder om de contiuniteit van energie levering te waarborgen. - Waarom zijn jullie pas na 10 maanden naar de notaris gegaan voor de oprichting? Antwoord: Na de informatie bijeenkomst zoals jullie die vanavond hebben is er veel werk te verrichten. Formeer werkgroepen om goed na te denken en uit te werken wat je als eerste gaat doen en op welke manier. Hier gaat veel tijd in zitten. Betrek zo veel mogelijk mensen en betrokkenen hierin. Wij waren ook één van de eersten, en hebben veel moeten uitzoeken. We werden en worden veel gebruikt voor pilots en referenties. Hier kan de Energiecooperatie in Oss zijn profijt van hebben en misschien sneller van start gaan. - Waarom breiden jullie je diensten niet uit naar een groter gebied als de gemeente Lochem? Antwoord: Maak het niet te groot en creëer geen concurrentie onderling tussen energie coöperaties. Je hebt elkaar juist nodig en kan elkaar aanvullen. De energie coöperatie moet ook iets van de mensen in de buurt zijn.
Algemene vragen Kun je de jeugd betrekken bij dit initiatief; bijvoorbeeld via de voetbalclubs? Antwoord: Dit is een goed idee. Men kan de daken van clubhuizen gebruiken voor installatie van zonnepanelen of windenergie. Via crowd-funding kan men geld bijeenbrengen voor de investeringen, waarbij een deel van het resultaat ook weer ten goede komt aan de club. Bij Lochem Energie heeft men bijvoorbeeld de regeling dat als een lid van de voetbalclub iemand aanbrengt voor overstap naar Eneco via Lochem Energie, er een bepaalde vergoeding naar de club gaat. Wat zijn de mogelijkheden voor VvE s (Vereniging van Eigenaren)? Antwoord: Een VvE kan daken beschikbaar stellen om energie op te wekken die in algemene ruimtes gebruikt wordt (gangverlichting, liften, e.d.) Daarnaast is afgesproken in het energie akkoord dat het vanaf 2014 mogelijk wordt om te salderen met je buurman via een zogenaamde salderingsroos. (Salderen betekend dat je het verbruik tegen de productie van zelf opgewekte energie mag wegstrepen. Dit is met inbegrip van energiebelastingen en BTW) Wat is het nut voor bedrijven in Oss? Antwoord: Zelf energie produceren middels zon of wind is voor veel (grote) bedrijven economisch niet interessant. Men betaalt met name zeer weinig energiebelasting en krijgt de BTW terug. Wat wel interessant voor bedrijven is, is om hun daken beschikbaar te stellen aan een energie coöperatie. Daarnaast kan het invoeren van maatregelen zoals isolatie van woningen, renovaties, vervanging door energiezuiniger apparatuur en andere maatregelen ook werk opleveren voor lokale bedrijven. Er is veel expertise en kennis aanwezig hierover in de gemeente Oss. Hoe staan de woning coöperaties tegenover de Energie Coöperatie in Oss? Antwoord: (door vertegenwoordiger Brabant Wonen): De woningcorporatie staat zeer positief tegenover dit initiatief. Men is continue op zoek, en wil in gesprek komen, om de lasten voor huurders te kunnen verlagen. Afsluiting en vervolg Mundel van Wezenbeek sluit de avond af en bedankt alle sprekers en aanwezigen voor hun belangstelling en vragen. De belangstelling was groot, de energiecoöperatie Oss wordt opgericht! De presentatie evenals het verslag wordt gepubliceerd op de website Vanaf nu kan men zich aanmelden als aspirant lid en/of vrijwilliger voor de energiecoöperatie via de website