Massale emigratie na watersnoodramp 1953 Tekenares Charlotte Dematons verbeeldt Nederland

3 e j a a r g a n g n u m m e r 1 0 w w w. v e r t r e k n l. n l h e t m a g a z i n e v o o r w o n e n, w e r k e n e n l e v e n i n h e t b u i t e n l a n d + special RUSLAND Massale emigratie na watersnoodramp 1953 Tekenares Charlotte Dematons verbeeldt Nederland Nooit meer Nederlanders Verhuizen naar een plek waar je écht geen landgenoten meer tegenkomt Hoe word je succesvol in Rusland? 400 jaar Nederlands-Russische betrekkingen Deel 1 van Heer Bommel en de Pas-kaart E 6,50 ISSN 977-221128700-6 i i n t e r v i e ws i r e p o r tag e s i o n ro e r e n d g o e d i BP

voorwoord We zijn wat we zijn De Russen komen. Ooit, in de tijd van de Koude Oorlog, was die zin een dreigement. Nu is het een feit. De Russen zijn er al. Ze lopen door de Kalverstraat, door Regent Street en op de Champs Elysées. De redelijk welvarenden zijn op zoek naar mooie schoenen, de echt rijken kopen liever een voetbalclub. En dan óók nog mooie schoenen, trouwens. Toen de Sovjet-Unie uiteenviel, vergaarde een behoorlijke groep Russen in hoog tempo twee dingen: geld en het recht dat ongehinderd uit te geven, waar ook ter wereld. Dat zal die wereld weten. En zo treden ze in de voetsporen van de Nederlanders, die al eeuwen als een reislustig volk bekendstaan. Probeer als Nederlander maar eens een plek te vinden waar je zeker geen landgenoten zult treffen. Onlangs zat ik me op een terras in Buenos Aires een ongeëvenaarde globetrotter te voelen. Het restaurant was me aangeraden door een Argentijnse, overal om me heen klonk het Argentijns dat voor Spaans moet doorgaan en de steaks waren inderdaad de beste die ik ooit had geproefd. Mijn droom was compleet, tot een vrouw aan de tafel naast de mijne haar stoel achteruit schoof en in kraakhelder Nederlands zei: U heeft er toch geen last van? Nee, dacht ik, van die stoel niet. Maar de droom dat ik de enige Hollander was die wist dat hij hier, juist hier, de ojo de bife moest bestellen, was wreed verstoord. En zo gaat het altijd. Van Moab, Utah, waar Nederlandse mountainbikers door de enorme supermarkt dwalen, tot het mooiste Noorse fjord of de kleinste cocktailbar in Londen: waar toeristen komen, zijn wij. Probeer als Nederlander maar eens een plek te vinden waar je zeker geen landgenoten zult treffen En toch zijn er Nederlanders die, na hun emigratie, praktisch nooit meer landgenoten zien. Yrma bijvoorbeeld, die in dit nummer vertelt hoe ze voor de liefde verhuisde naar Castle Rock, waar de rijkdom aan natuur het moet opnemen tegen een gebrek aan voorzieningen en Nederlanders. Of Anna, die in haar buitenwijk van Sydney alleen Australiërs treft. Of Ruslandkenner Peter d Hamecourt, die zeker weet dat nog geen tien landgenoten de naam van zijn dorp, Ignatovskoje, kennen. Maar een Rus is hij niet geworden, zegt hij, zelfs na een kwart eeuw daar. Hij blijft een Nederlander. Net zoals Anna en Yrma, die soms hun familie missen of terugverlangen naar de botte Hollandse humor. Dat schudt je blijkbaar niet af, waar je ook heengaat. Laat dat een les zijn voor al die Russen die nu de wereld over trekken. Probeer vooral geen Fransman, Brit of Italiaan te worden. Hoeveel je ook reist en waar je ook woont, uiteindelijk blijf je wat je bent. Wij kunnen het weten. n p e t e r s m o l d e r s j o u r n a l i s t V e rt r e k N L foto: peter beemsterboer MAART 2013 VERTREK NL 5

Speciale bijlage Rusland Met bijdragen van Peter d Hamecourt, Hans van Koningsbrugge en Demy de Zeeuw Pagina 53 14 Column Chimène van Oosterhout wisselt af met Boris Dittrich 16 Bed & Breakfast Welkom bij Aire les Biefs van René en Rudolf 18 Coverstory Nederlanders die nooit Nederlanders zien 26 Interview Charlotte Dematons: Liefde voor een vol, druk, aangeharkt land 32 Partners Jos en Jan hebben zich aangepast aan het Spaanse tempo 18 Nooit meer Nederlanders 6 VERTREK NL MAART 2013

inhoud 36 26 42 46 35 Vertrekhal Peter Wiezoreck op banenjacht in Nieuw-Zeeland 36 Onroerend goed Een woning met tropische allure 40 Toen Marketingmedewerker in Amsterdam Nu Eigen bedrijf op de Malediven 42 De immigrant Van Amerika naar Nederland 46 Strip De aftrap van een gloednieuw Bommelverhaal: De pas-kaart 14 En verder... voorwoord 5 kortom 9 column 14 advies 25 boeken 44 emigratiewijzer 50 MAART 2013 VERTREK NL 7

kortom Prognose CBS: Gestaag stijgende immigratie, dalende emigratie In januari zijn de tweejaarlijks verschijnende kerncijfers van het CBS uitgekomen op het gebied van diverse bevolkingsprognoses. In de gegevens is bijvoorbeeld te lezen dat de Nederlandse bevolking langzaam toeneemt van 16,7 miljoen in 2013, via 17,5 miljoen in 2030 (de 17 miljoenste Nederlander wordt tussen 2015 en 2020 verwacht), tot bijna 17,9 miljoen in 2060. De levensverwachting stijgt van 79 jaar (2013) tot 86 jaar (2060) bij mannen, en van 82 jaar (2013) tot 89 jaar (2060) bij vrouwen. Interessant zijn natuurlijk de immigratie- en emigratiecijfers. De immigratie zal volgens het CBS heel langzaam, maar zeker stijgen. Van 152.909 mensen in 2013, tot 155.139 mensen in 2060. De emigratie zal even langzaam dalen, van 141.165 personen in 2013, tot 137.521 personen in 2060, met een tussentijds dal van 134.901 in 2025. Kortom, het migratiesaldo stijgt op lange termijn licht. Bron: CBS n Japanse bevolking daalt spectaculair De bevolking van Japan is vorig jaar afgenomen met 212.000 mensen, blijkt uit cijfers van het Japanse ministerie van Gezondheid. Het is een scherpere daling dan in 2011, het jaar van de zware aardbeving en de tsunami. In 2011 kwam de totale bevolkingsafname voor het eerst in de buurt van de 200.000, maar kwam in 2012 dus daarboven. In 2012 werden in Japan slechts ruim 1 miljoen baby's geboren, een laagterecord. Het aantal mensen dat stierf bedroeg bijna 1,25 miljoen. Japan vergrijst snel. Meer dan 20 procent van de bevolking is 65 of ouder. Daarmee behoort Japan wereldwijd tot de landen met het grootste percentage bejaarden. Japan heeft ook weinig immigratie. Ieder idee om de grenzen te openen voor jonge buitenlandse werknemers, stuit op negatieve reacties uit de Japanse samenleving. Bron: Trouw n Een derde emigranten komt weer terug Afgelopen jaar vertrokken er volgens het Centraal Bureau voor Statistiek 395 personen per dag uit ons land om zich in het buitenland te vestigen. Dit komt vooral door onvrede met het politieke klimaat, de economische crisis en verharding van de samenleving. Met name Duitsland, België en Engeland zijn populair als emigratieland onder de Nederlanders. De Scandinavische landen zijn duidelijk in opkomst vanwege een aantrekkelijk woon- en werkklimaat. In de Telegraaf laat VertrekNLuitgever Seb van der Kaaden weten dat naar schatting circa één op de drie emigranten ook weer terugkeert naar Nederland. Volgens Van der Kaaden is dit aantal zelfs nog aan de lage kant, als je bedenkt dat veel mensen emigreren om in het buitenland een onderneming te starten, en dat alleen al in Nederland van de twee starters die u kent, er een na vijf jaar alweer is gestopt. Belangrijke redenen van een vroegtijdige terugkeer zijn lastige wetgeving, cultuurverschillen en geldproblemen. n MAART 2013 VERTREK NL 9

kortom kortom kort Een tweede huis begint met verliefdheid Een royaal appartement aan de Spaanse kust, een vakantiehuisje aan het Zeeuwse strand, een lodge in de Zuidafrikaanse bush of een klassiek chalet in de Oostenrijkse sneeuw. Wie wil investeren in en droomt over een tweede huis kan van 8 tot en met 10 maart terecht op de beurs Second Home International, in de Utrechtse Jaarbeurs. Ruim 135 exposanten, van makelaar tot vakantieparken, geven informatie over landen, regio s en huizen. Tijdens korte seminars horen bezoekers, naast ervaringsverhalen van tweede huiskopers, alles over procedures, gebruiken en financiële, juridische en fiscale regels in diverse landen. Een tweede huis is nog steeds een waardevaste bestemming en door de crisis zijn bovendien veel prijzen binnen handbereik gekomen. In Spanje bijvoorbeeld waren kortingen van meer dan 30% geen uitzondering. De bodem van de huizenprijzen lijkt nu bereikt en voor de tweede huiszoeker kan dit het moment zijn om te investeren in vastgoed. Dit stelt Henkjan Prins, organisator van Second Home International. De zoektocht naar een passend tweede huis begint bij de liefde voor een land of regio. Dat is pure emotie, onderstreept Prins. Pas daarna volgt het kiezen van het type woning. De toplanden voor een tweede huis zijn Frankrijk, Spanje, Italië, Turkije en Oostenrijk. Ook Nederland biedt zeer interessante mogelijkheden. Denk aan de talloze recreatieparken met huizen in alle soorten en maten, in het bos, op het platteland of aan de kust. Niet alleen de zon, ook rust en natuurschoon spelen een belangrijke rol tijdens de zoektocht naar een tweede huis. De interesse in Zuid-Afrika en de Verenigde Staten neemt elk jaar toe. Feiten & cijfers Gemiddelde aankoopbedrag tweede huis is 253.000,- Een tweede woning wordt gebruikt: - 63% voor vakantiedoeleinden; - 40% voor verhuur; - 30% voor permanente bewoning; - 23% voor beleggingskansen. Meer informatie op www.secondhome.nl n Verenigde Staten geven meest uit aan handhaving immigratiewet De VS besteedden in de afgelopen tien jaar 219 miljard dollar aan handhaving van de immigratiewet. Het Amerikaanse immigratiesysteem had in het fiscale jaar 2011 dagelijks zo'n 430.000 migranten in detentie, meer dan het federale gevangenissysteem. De aantallen zijn flink gegroeid na de aanslagen van 11 september 2001, toen de VS antiterrorismeprogramma's lanceerden. Hoewel president Barack Obama heeft gezegd dat een omvangrijke hervorming van het immigratiebeleid een van de topprioriteiten is in zijn tweede termijn, bereikte het aantal uitzettingen in zijn eerste termijn nog een record. In de afgelopen vier jaar zijn 1,6 miljoen mensen de Verenigde Staten uitgezet. Recordaantal Portugezen emigreerde in 2012 Volgens de Portugese regering trokken in 2011 120.000 mensen weg uit Portugal, en in 2012 nog iets meer. Sinds 1998, toen de Portugese economie de eerste tekenen van krimp begon te vertonen en de emigratie weer op gang kwam, hebben al een miljoen Portugezen hun land verlaten cijfers die niet meer gezien zijn sinds de massale emigratie van de jaren zestig. Vooral jongeren met een universiteitsdiploma op zak zoeken hun geluk elders. In geen ander Europees land is de uittocht van hoopopgeleiden zo groot. Door de massale emigratie voorspellen analisten bijkomende problemen: een tekort aan hoogopgeleid personeel, een snelle vergrijzing van de bevolking, en daardoor een bedreiging van het stelsel van sociale zekerheid. Franse filmster Gerard Depardieu emigreert naar Rusland De Russische president Poetin heeft aan de Franse filmster Gerard Depardieu het Russisch staatsburgerschap verleend. Depardieu heeft zijn Franse paspoort ingeleverd uit onvrede met de poging van de socialistische regering in Parijs om de belasting voor inkomens vanaf 1 miljoen euro tot 75 procent te verhogen. n 10 VERTREK NL MAART 2013

kortom Immigranten maken minder gebruik van kraamzorg Met 95 procent maakte de overgrote meerderheid van de vrouwen van 15 tot 50 jaar die in de twee jaar voorafgaand aan een CBS-enquête zijn bevallen bij de laatste bevalling gebruik van kraamzorg. Dit percentage is over de jaren 2001-2011 behoorlijk stabiel gebleven, en dat geldt ook voor het aantal dagen dat kraamzorg is ontvangen. Wel nam het percentage vrouwen dat hele dagen zorg gebruikte af. En immigranten maken gemiddeld genomen minder gebruik van kraamzorg. Van de niet-westers allochtone vrouwen maakt een kleiner deel gebruik van kraamzorg dan van de autochtone vrouwen en de vrouwen met een westers allochtone achtergrond. Niet-westers allochtone vrouwen gebruikten opvallend minder vaak hele dagen zorg, en ook het aantal dagen en uren dat zij kraamzorg gebruikten was minder. Niet-westers allochtone vrouwen bevallen vaker dan autochtone vrouwen in het ziekenhuis, maar dit kan het verschil maar voor een klein deel verklaren. Relevant was ook de vraag of het gebruik van kraamzorg door niet-westers allochtone vrouwen de afgelopen tien jaar is toegenomen, mogelijk mede door de aanbevelingen van de Inspectie voor de Gezondheidszorg uit 2001 (Inspectie voor de Gezondheidszorg, 2001). Inderdaad is door de jaren heen een groter aandeel vrouwen met niet-westers allochtone achtergrond gebruik gaan maken van kraamhulp. Dit aandeel blijft met 89 procent echter nog altijd achter bij de 96 procent onder autochtone vrouwen. Het aantal dagen dat zorg werd gebruikt en het percentage vrouwen dat hele dagen versus enkele uren zorg gebruikte veranderden niet voor niet-westers allochtone vrouwen. Er blijven daar flinke verschillen bestaan tussen de herkomstgroepen. Een voorzichtige conclusie luidt dan ook dat niet-westers allochtone vrouwen wat betreft het gebruik van kraamzorg een inhaalslag aan het maken zijn. Bron: CBS n Watersnoodramp 1953 Op zaterdagmiddag 31 januari 1953 steekt er een stevige wind op. Het KNMI waarschuwt op de radio voor een tijdelijke zware storm, die kan leiden tot gevaarlijk hoog water. De storm groeit uit tot een noordwesterstorm van windkracht tien. Steeds meer schepen op de Noordzee raken in nood. s Nachts gaat het mis. In Zeeland, West- Brabant en op de Zuid-Hollandse eilanden breken de dijken door. Het water stroomt zo snel de polders in dat in sommige dorpen binnen een half uur drie meter water staat, in totaal 165.000 hectare. Officieel overleven 1835 mensen de ramp niet. illustratie charlotte dematons Na de ramp worden 100.000 mensen die huis en haard hebben verloren, geëvacueerd naar de grote steden. Een jaar na de ramp zijn 5000 mensen nog niet teruggekeerd. Veel overlevenden van de watersnoodramp emigreerden naar Amerika, Australië en Nieuw-Zeeland. n MAART 2013 VERTREK NL 11

kortom Meer huis voor minder geld De grootste drijfveer van Vlamingen om zich in Zeeuws-Vlaanderen te vestigen is dat je daar meer huis voor minder geld kan krijgen, en dat doen zij massaal. Eind 2012 was het aantal Vlamingen ten opzichte van 2011 dat bijvoorbeeld in Terneuzen ging wonen met 106% toegenomen. Zeeuws-Vlaanderen wordt wel eens de 11de provincie van België genoemd. Zeeuws- Vlamingen voelen zich zelf meer verwant met de Vlamingen dan met de Nederlanders en steeds meer Vlamingen gaan zich daar ook vestigen. Die instroom werd nog extra in de hand gewerkt door de promotiecampagne van de Stichting Zeeuws & Vlaanderen een consortium van Zeeuws-Vlaamse sociale woningbouw, bouwpromotors, makelaars, banken, hypotheek-adviseurs, fiscalisten en notarissen. Reden voor deze massale instroom is niet alleen dat de huizen gemiddeld 40.000 euro goedkoper zijn, maar ook in betere staat zijn dan de Belgische woningen. Bovendien is de rust en uitgestrektheid van het Nederlandse platteland evenzeer een troef en ligt de regio slechts op een steenworp afstand van Vlaanderen. Daarbij liggen de notaris- en registratiekosten in Nederland gemiddeld zo n 75% lager dan in België. Meer informatie via Stichting Zeeuws & Vlaanderen Gloribox: Peter Zuurveld (peter.zuurveld@hypotheker.nl, T: + 31 115 697 424) en Ann Van Steenkiste (ann@gloribox.be, T: +32 479 98 98 73) n Belg productiever dan Nederlander België is op de lijst van meest productieve landen gestegen van de vijfde naar de vierde plaats. Dat blijkt uit de jaarlijkse studie van The Conference Board. Luxemburg was in 2012 opnieuw het land met de hoogste arbeidsproductiviteit. Noorwegen en de VS behouden respectievelijk de tweede en de derde plaats. België haalde Nederland in. De productiviteit wordt gedefinieerd als het bruto binnenlands product (bbp) per gewerkt uur. Al die productiviteit levert de Belgen ook wat op. Met gemiddeld 67.158 euro financieel vermogen bezitten de Belgen meer dan de Nederlanders en zijn het zelfs de rijkste mensen van Europa. n

De vliegreis zelf was ook een unieke belevenis. In een vliegtuig, waarvan je zou denken dat het inmiddels toch écht wel rijp voor het vliegtuigkerkhof was, werden wij van Amsterdam naar Moskou gevlogen, en wacolumn De eerste ervaring die ik ooit met Rusland had, was zo n kleine achttien jaar geleden. Toen was alles nog anders daar in het Verre Oosten van Europa! Dit land was toen nog totaal in de ban van het communisme en vol verbazing heb ik één groot avontuur beleefd in Moskou, die indrukwekkende stad vol tegenstrijdigheden. Dat het niet zomaar een stedentrip zou zijn, werd mij namelijk al vrij snel duidelijk. Tijdens mijn visumaanvraag dook het eerste obstakel als een duveltje uit het rode doosje: ik kreeg mijn visum niet toegewezen! Dus de eerste poging om Moskou te bezoeken was meteen een mission impossible geworden. Alhoewel, ik liet mij natuurlijk niet zo snel uit het veld slaan, want het schijnt nu eenmaal zo te zijn dat de aanhouder wint. En ja hoor, inderdaad ook dit keer weer. Bij mijn tweede poging om een visum te bemachtigen waren de goden mij wel goed gezind. Nadat ik drie uur in de ambassade van Rusland in Den Haag in de rij had gestaan, wachtend op deze felbegeerde stempel, liep ik uiteindelijk mét visum naar buiten. Op weg naar Rusland! foto: peter beemsterboer Unieke belevenis 14 VERTREK NL MAART 2013

column From Russia, With Love rempel we hebben het er heelhuids van afgebracht. Toen diende het volgende avontuur zich direct aan: het land proberen binnen te komen, dát was ook niet vanzelfsprekend. Bij aankomst op de luchthaven Seremetjevo, 29 kilometer van Moskou gelegen, begaf ik mij in één klap in een totaal andere wereld. Eenmaal het vliegtuig verlaten werd ik gedumpt in een soort hal die mij sterk deed denken aan een gevangenkamp. Met z n allen schuifelden we stap voor stap richting douane en ondertussen voelde ik mijzelf een heuse crimineel met van alles op haar kerfstok. De klok tikte vrolijk een paar uur verder toen ik uiteindelijk het douanehokje bereikte. Daar zat ze, uitgedost in uniform en met een prachtige bontmuts op, een Nikita. Ze bekeek mij, geheel zonder emoties, van top tot teen en weer van teen tot top, terwijl ik mij ondertussen steeds schuldiger ging voelen. Waarover? Joost mag het weten, ík wist het in ieder geval niet! Na een dikke zeven minuten, het leken wel zeven slechte jaren, werd ik gelukkig vrijgesproken en kon ik mijn verdere avontuur richting Moskou voortzetten. Pracht en praal onder de grond De volgende uitdaging: het vinden van een taxi. Nee dus, taxi s waren er bijna niet te vinden. Wat je moest doen was het volgende: op straat gaan staan, je hand uitsteken in de hoop dat er een auto van Russisch fabricaat stopt, met uiteraard een Russische chauffeur C h i m è n e va n O o s t e r h o u t A c t r i c e e n p r e s e n tat r i c e va n d i v e r s e t e l e v i s i e p r o g r a m m a s, w o o n t s i n d s 2 0 1 0 i n Z w e d e n. achter het stuur, die je stoïcijns aankijkt, net als die Nikita van de douane. Vervolgens moet je met handen en voeten en een Hoe zeg ik het in het Russisch?-boekje duidelijk maken waar je heen wenst te gaan en over een prijs onderhandelen. Het communistische systeem bleek dus niet geheel waterdicht te zijn, want dit was een overduidelijk kapitalistisch trekje van gewoon keihard In Moskou heb ik geleerd dat iedere mooie, in design gestylede dame, niet geheel legaal haar geld verdient zwart geld bijbeunen! Of het veilig was werd mij niet gemeld, maar iedereen deed het toch? Maar natuurlijk, totaal vanzelfsprekend bij een wildvreemd persoon in de auto stappen, een taxichauffeur ken je per slot van rekening ook niet. Voor mij was dit echter niet zo vanzelfsprekend. Ik verkoos dus het openbaar vervoer boven de privé-taxi. Nog nooit had ik een stad met zulke indrukwekkende metrostations gezien. Eén dag ben ik zelfs gewoon in de metro gaan zitten en op ieder station uitgestapt om deze stuk voor stuk te bekijken en te ervaren. Het was iedere keer een soort van museumbezoek. Geweldig! Mijn ogen uitgekeken. Pracht en praal. Het tsaardom vierde daar nog hoogtij onder de grond in Moskou. James Bond Met grote ogen heb ik ook staan kijken hoe mensen op een zondagmiddag uren in de rij gingen staan om een fast food snack te nuttigen in een welbekende Amerikaanse voedselketen. Dat is het weekendtripje waar ze maanden voor sparen en naar uitkijken. Voor hen pure luxe, voor mij één groot vraagteken! Verder heb ik in het Moskouse geleerd dat iedere mooie, in design gestylede dame, niet geheel legaal haar geld verdient. Een interessante gewaarwording, vooral tijdens een bezoek aan de lokale nachtclub, waar men mij was vergeten te melden dat alle dames in dat horeca-etablissement van lichte zeden waren Tja, ik hoef verder niet te melden dat het onderhandelen over de prijs in Moskou zich niet alleen tot particuliere taxi s beperkte Het was voor mij echter wel het signaal om deze dames rustig hun werk te laten uitoefenen, en het nachtleven van Moskou voor gezien te houden. De terugrit naar het hotel was al bijna even spannend als het nachtclubbezoek en bracht mij langs gebouwen vol met kogelgaten. Maffia was het antwoord op de kogelgaten Okee, daar hoef je geen Russisch voor te spreken. De volgende dag kwam er helaas een einde aan mijn Russische avontuur, maar ik was wel een enorme ervaring rijker. Het voelde alsof ik een week lang de hoofdrol had gespeeld in een James Bond-film. Shaken but not stirred! (oftewel vriendelijke groeten) n MAART 2013 VERTREK NL 15

bed & breakfast leven 16 VERTREK NL MAART 2013

In deze nieuwe rubriek vertellen eigenaren van een B&B over de passie voor het vak, de voor- en nadelen van het runnen van een B&B, de diversiteit aan gasten, maar natuurlijk ook wat hun eigen locatie zo bijzonder maakt. tekst jorine de bruin In deze uitgave maakt u kennis met René van Hulst en Rudolf Bouwmans. Sinds 2007 bestaat hun chambres d'hôtes, de Franse benaming voor een Bed and Breakfast. Het was oktober 2004 toen René van Hulst en Rudolf Bouwmans tegen de perfecte locatie voor hun Bed and Breakfast aanliepen. Het pand werd gekocht en vanaf dat moment begon het vele klussen in en om het huis. René: In mei 2007 openden we voor het eerst onze deuren met welgeteld één gîte (vakantiehuis, red.) en kamer. Tot die tijd heb ik in Nederland nog doorgewerkt, want doordat Rudolf al in oktober 2006 gestopt was met zijn baan, wilden we nog wel financieel iets achter de hand hebben. En als we nu onze chambres d hôtes bekijken, voelen we ons dankbaar en trots. Want inmiddels zijn we de eigenaren van drie volledige, ruime en sfeervolle kamers, een zeer grote suite met badkamer, een tweepersoonsgîte (2012) een vierpersoons gîte (2010) en een minicamping van vier staanplaatsen. Voordeel Het grote voordeel van een Bed and Breakfast is volgens René en Rudolf dat het een omgeving in huiselijke sfeer is. Wij ontvangen onze gasten als vrienden en bekenden. We gaan bij binnenkomst graag even met onze gasten om de tafel met een drankje. Een mooi moment om kennis met elkaar maken. In 2007 en 2009 (follow-up) hebben de eigenaren deelgenomen aan het televisieprogramma Ik Vertrek. Soms hebben gasten die voor het eerst bij ons komen al wat meer kennis over ons doordat ze de uitzendingen hebben bekeken. Dat is voor zowel de gast als ons een voordeel. Voor René en Rudolf is het de sfeer die bepalend is en dat vertalen zij door op hun eigen manier: altijd klaar te staan voor de gast. Maar omdat ons seizoen van maart tot en met oktober loopt, hebben wij in de tussenliggende maanden tijd voor onszelf. Dan genieten we van familiebezoekjes in Nederland en van de omgeving, maar vooral door er samen er even tussenuit te gaan. Bij Aire Les Biefs (rustplaats tussen de watervallen) komen of vertrekken bijna dagelijks gasten. René en Rudolf koken elke avond een viergangendiner die zij aan een sfeervol gedekte tafel serveren. Daarnaast komen natuurlijk ook huishoudelijke klussen aan bod als boodschappen doen en schoonmaken. In het hoogseizoen zijn we dan ook van s ochtends vroeg tot s avonds laat aan het werk. Lofzang Een B&B wordt gemaakt door haar eigenaren, vinden René en Rudolf. Een leuk voorbeeld hiervan is het verhaal van gasten die, na hun verblijf bij een andere B&B, bij ons kwamen. Ze vertelden vol overgave hoe mooi het daar wel niet was geweest. Die zien we nooit meer terug, dachten we. Maar ze sloten de lofzang af met: Bij jullie is het veel huiselijker en gezelliger. Een mooier compliment kunnen we ons bijna niet voorstellen. Bij Aire les Biefs hebben alle gasten een privébadkamer. Dat kost veel ruimte, maar René en Rudolf hebben dit er dubbel en dwars voor over. Je bedenkt immers wat je zelf ook graag zou willen als gast. René en Rudolf hadden geen idee hoe een B&B te runnen. We zijn vanaf het begin dicht bij onszelf gebleven en draaien de B&B zoals wij dat willen. En dit werkt blijkbaar prima. n Wilt u ook een verblijf boeken bij Aire les Biefs of meer informatie? René van Hulst en Rudolf Bouwmans 03120 Les Biefs, Arfeuilles Frankrijk (0033)477657894 lesbiefs@lesbiefs.eu www.lesbiefs.eu De reportages uit Ik Vertrek zijn op internet terug te kijken: - www.uitzendinggemist.nl/afleveringen/ 1134306 - www.uitzendinggemist.nl/afleveringen/ 1121474 MAART 2013 VERTREK NL 17

coverstor y 18 VERTREK NL MAART 2013

coverstory Verhuizen naar een plek waar je écht geen landgenoten meer tegenkomt Nooit meer Nederlanders Nederlanders weten elkaar over de hele wereld te vinden. Maar wat als je verhuist naar een plek waar je écht nooit landgenoten tegenkomt? Een plek waar geen woord Nederlands wordt gesproken en waar je je herinneringen aan Sinterklaasfeesten met niemand kunt delen? Raak je daar je roots helemaal kwijt of word je er alleen maar chauvinistischer van? tekst lotte stegeman en peter smolders MAART 2013 VERTREK NL 19

coverstor y Yrma van der Steenstraeten (55) is kunstenares. Ze woont met haar Amerikaanse man Dave (51) in het dorp Castle Valley in Utah. Ze heeft geen kinderen. Het dichtstbijzijnde stadje ligt op drie kwartier rijden, over een bochtige weg langs de Colorado River. In het afgelegen Castle Valley is ze de enige Nederlandse. Er wonen hier 325 tot 350 mensen. Er is geen winkel. Ik ga gemiddeld zo eens in de week naar Moab, waar we boodschappen kunnen doen. Verder ben ik doorgaans hier. Dat wordt wel eens eenzaam, ja. Soms móet ik gewoon even naar de stad, om tegen mensen aan te praten. Yrma toen nog gewoon Irma trouwens kwam Dave in het jaar 2000 tegen toen ze een groepsreis maakte door de Verenigde Staten. Hij was de reisleider van haar gezelschap. Het jaar erna zocht ze hem opnieuw op. Nog eens twee jaar hielden ze er een langeafstandsrelatie op na. Toen werd het tijd om te kiezen. Het werd een huwelijk en voor Yrma een verhuizing naar Amerika. Maar Amerika was in het geval van haar nieuwe liefde bepaald geen Manhattan of Los Angeles: Dave woonde al sinds halverwege de jaren negentig tot volle tevredenheid in Castle Valley, een afgelegen dorp in de staat Utah, in het westen van de VS. Alleen bereikbaar via de staatshighway 128, die met de rivier de Colorado mee kronkelt en die in de winter, als het water over de oevers stroomt, nog wel eens levensgevaarlijk wil bevriezen. Er is geen winkel, geen postkantoor, geen tankstation, geen pinautomaat. Maar ook: geen rijtjeshuizen, geen files, geen drukte. Er is wel een uitzicht dat nergens in Nederland te vinden is: aan de ene kant de rode rotsen waar Utah om bekend staat, aan de andere de hoge pieken van de La Sal Mountains, die tot 3700 meter de hemel in steken. En Yrma was in Nederland nota bene een stadsmens. Ik kom uit Arnhem. Ik ga er nog steeds twee keer per jaar naar terug. Ik ben blij dat ik dat doe, ook omdat de cultuur er zo anders is. Dan zit ik in een kamer op een woonboot. Totaal anders dan hier. Ik ga er vaak bij mijn moeder op bezoek. Het is een uur lopen, maar dat is een goede eh excercise. Het is niet zo gek dat ze af en toe naar het juiste Nederlandse woord moet zoeken. Eigenlijk spreekt ze de taal alleen nog tijdens haar bezoeken aan Nederland, tijdens het Skypen met haar beste vrienden in Arnhem en wanneer ze aan haar blog werkt. In juli had ik toevallig even een nichtje op bezoek. Ze maakte een rondreis en vond het leuk om eens te kijken hoe ik hier woonde. Maar dat was het wel. Verder geloof ik niet dat ik ooit een Nederlander heb gezien in Castle Valley. In Moab komen ze wel, dat is heel toeristisch. Maar Nederlanders die er wonen heb ik ook daar nog nooit ontmoet. Ze voelt zich nog steeds Nederlandse ( Dat verandert niet ), maar ze mist haar landgenoten niet. Nee. Er zijn wel kleine dingen die je soms even mist. De humor is hier anders. Er is geen winkel, geen postkantoor, geen tankstation, geen pinautomaat. Maar ook geen rijtjeshuizen, geen files, geen drukte De enige weg die door Castle Valley loopt. Het is er nogal leeg. Yrma voor enkele van haar kunstwerken in haar atelier. 20 VERTREK NL MAART 2013

coverstory Yrma en Dave tijdens een kampeertrip in The Maze, een paar uurtjes rijden van Castle Valley. Wij Nederlanders zijn daar wat harder, wat directer in. Maar ik heb hier net zulke diepe vriendschappen als ik in Nederland had. Je mist hoogstens het verleden dat je samen De woning van Yrma en haar man in Castle Valley. deelt. En sommige dingen zijn hier gewoon makkelijker. Het is hier veel simpeler om contact te krijgen met mensen. Een praatje maken met een onbekende is de gewoonste zaak van de wereld. Als je in Nederland iemand aanspreekt die je niet kent, denken ze vaak dat je gek bent. Het Nederlandse idee dat Amerikanen oppervlakkige wezens zijn, verwerpt ze resoluut. Dat is gewoon niet zo. Als iemand in een restaurant tegen je begint te praten, is dat vaak uit oprechte interesse. Anders zouden ze het gewoon níet doen. En dat is niet het enige dat haar goed bevalt aan Amerikanen. Ik heb twee dingen geleerd in mijn jaren hier: vaker dankjewel zeggen en vaker sorry. Als jij hier in de supermarkt tegen iemand aanbotst, zegt die ander meteen sorry, zelfs al is het niet zijn schuld. En als je hier iets doet, wordt je voortdurend bedankt. Zelfs Dave bedankt me als ik iets in huis doe. Wat doet ze als ze in Moab, niet in Castle Valley iemand op straat Nederlands hoort praten? Ze lacht. Weet je, vaak hoor ik het niet eens. Dan moet Dave me er op wijzen. De kans is groter dat hij wat doet, want hij vindt het dan leuk om te laten horen dat hij een paar woorden Nederlands spreekt. Ik merk het vaak niet eens, omdat ik het niet verwacht. Dan hoor ik iets en denk ik: wat zeggen die mensen nou! Da s helemaal geen Engels! MAART 2013 VERTREK NL 21