Stappenplan houtstook Door en voor tuinders Datum: November 2011 Door: Sander Peeters, Energy Matters 1
Overzicht stappenplan houtcontract & ketel 1. Keuze energiebron & benodigd vermogen 2. Verkrijgbaarheid hout, keteltype, houtbuffer en aanvoersysteem 3. Vergunningen 4. Emissies & omgeving 5. Budgetoffertes, rentabiliteit & PvE 6. Financiering & stimuleringsmaatregelen 7. Valideren haalbaarheid & keuze leverancier 8. Planning, bouwen, installeren & in bedrijf stellen 2
Keuze energiebron & benodigd vermogen (1) Stel jezelf de volgende vragen: 1. Waarom zoek ik een alternatief voor mijn eenvoudige en relatief bedrijfszekere aardgasketel of wkk? 2. Zijn er geen andere rendabelere systemen dan een houtketel of houtwkk? 3. Past een houtketel in je bedrijfsstrategie? 4. Heb je de tijd en motivatie om in de voorfase te investeren? 3
Keuze energiebron & benodigd vermogen (2) Houtketel is geen gas-gestookte CV-ketel Overwegend meer aandacht nodig, relatief meer (aanloop)storingen Aslade en Vuurhaard regelmatig controleren, leeg maken/ reinigen Warmtewisselaar regelmatig controleren, reinigen (i.v.m. warmte overdracht, rendement). Houttransport regelmatig controleren, reinigen en smeren Schoorsteen 1 x per jaar vegen Advies: ieder jaar een servicebeurt Houtketel en houtwkk is maatwerk en vergt kennis en ervaring. Laat je informeren door ervaringsdeskundigen! 4
Keuze energiebron & benodigd vermogen (3) Overweging/ gevoeligheid: Aardgasprijs en dat van andere brandstoffen Warmte & elektriciteitsvraag irt aardgas- en elektriciteitscontract/ staffel Effectieve warmtebenutting (=vermeden gaskosten) Beschikbaarheid hout, houtprijs, kwaliteit & contracttermijn Behoefte belichting en CO2 SDE-2012; vergoeding voor zowel elektriciteit als warmte MEI (40% voor houtwkk), IRE (25% voor houtketel), EIA (11%) 5
Keuze energiebron & benodigd vermogen (4) Benodigd vermogen 1. Warmtevraag obv gasverbruik en/of m3/ kas 2. Basislast, en bestaande gas- of olieketel als back up en/of voor piekbelasting 3. Volledige warmtevraag (min. 25% warmteafname) 4. Met/ zonder warmtebuffer 5. HoutWKK; vanwege complexiteit een andere tak van sport 6
Verkrijgbaarheid hout & ketel (1) Keuze brandstof en ketel Basisregel: eerst het hout organiseren, dan pas bijpassende houtketel-installatie 1. Zorg voor 1 of meer betrouwbare hout-leveranciers incl. langjarig contract 2. Kies voor een robuust systeem; waarbij hout-ketel-houtaanvoer-bufferrookgasreiniging goed op elkaar zijn afgestemd, en heeft een bewezen staat van dienst bij collega-tuinder (ervaringsdeskundige/ eigenaren van een houtketel ) 3. Let op: opgegeven (maximaal) afgegeven thermisch vermogen is uitgelegd op de kwaliteit/energiedichtheid/vocht/vervuiling van het aangeleverde hout Er zijn houtketels beschikbaar die een hoog of juist laag vochtpercentage aankunnen Nat hout (50% vocht) is meer beschikbaar en geeft minder (wrijvings-)storingen dan droog hout (25% vocht) maar heeft een lagere energiedichtheid (MJ/ton) 4. Zorg voor een hout- en ketel-leverancier die bij problemen voor je klaar staat (24/7- service) 5. Er zijn hybride ketels verkrijgbaar; zowel hout als aardgas als steenkool gestookt 7
Verkrijgbaarheid hout & ketel (2) Keuze brandstof en ketel Bespaartips: 1. Verlaag exploitatiekosten d.m.v. aanschaf robuuste installatie die meerdere kwaliteiten brandstof aankan 2. Vraag lokale bosbeheerder naar tak- en tophout en/of haal deze zelf uit de bossen en laat deze shredderen door loonbedrijf 3. Verlaag transportkosten/frequentie d.m.v.: Ga zelf het hout halen/ transporteren grote ontvangst/opslag lokale houtleverancier(s); binnen straal van 20 km walking floor i.p.v. verticale buffer zodat geen kraan benodigd is 4. Verlaag inkoopprijs door met meerdere tuinders hout in te kopen (kwantum-korting) 5. Vraag gemeente naar snoeihout, fruitteler naar gerooide fruitbomen, MKB naar kapotte heftruckpellets, en laat deze door loonbedrijf shredderen 8
Verkrijgbaarheid hout & ketel (3) Keuze brandstof en ketel Algemeen geldt voor een installatie op basis van: Houtsnippers en shreds: hogere investering, flexibel, grote installatie, goedkope brandstof, grotere bandbreedte vochtpercentage en afmetingen brandstof Pellets: lage investering, minder flexibel, compact, schoon, dure brandstof Grootte biomassa en normering: Pellets Snippers Shreds 9
Verkrijgbaarheid hout & ketel (4) Keteltype/ aanvoer Beweegbaar rooster, vlak Grootte hout: G30 G100 Vochtpercentage: < 30% Asgehalte > 1% Beweegbaar rooster, schuin Grootte: G30 G100 (transportschroeven) Grote: G30 G150 (hydraulisch) Vochtpercentage: < 60% Asgehalte > 1% 10
Verkrijgbaarheid hout & ketel (5) Keteltype/ aanvoer Vast rooster, onderinvoer Pellets: standaard norm Vochtpercentage: < 30% Asgehalte > 1% Wervelbed, boveninvoer Grootte hout: < G50 Vochtpercentage: < 45% Asgehalte > 1% 11
Verkrijgbaarheid hout & ketel (6) Opslag houtsnippers & shreds; silo, bunker, wisselcontainer Opslagkeuze: afhankelijk van beschikbare ruimte, type brandstof, benodigde capaciteit en bereikbaarheid Transportsysteem; houtpellets, snippers of shreds Schroef/ vijzel: Storingsgevoeliger bij verkeerde houtkeuze Met name geschikt voor pellets Afmetingen hout: G30 G100 Betere dosering mogelijk Flexibeler (positie bunker tov ketel invoer) Hydraulische pers/ walking floor: Robuust systeem; minder kans op storingen Geschikt voor snippers en shreds Afmetingen hout: G30 G150 Meest bedrijfszekere (minder kans op storingen) Minder homogeen hout mogelijk Duurder Dosering hout mogelijk Transportketting: Robuust systeem; minder kans op storingen Geschikt voor snippers en shreds Afmetingen hout: G30 G150 Geschikt voor transport voor het overbruggen van grote afstanden en hoogteverschillen 12
Houtcontract & leveringsvoorwaarden Aandachtspunten Prijsstelling, betaling & contracttermijn Eenheid; /ton, /m3, /GJ irt % vocht, inclusief transportkosten! Looptijd contract; probeer met juiste prijs/kwaliteit een langjarig contract af te sluiten!! Product Betalingscondities & facturatie Evaluatiemoment(en) inplannen, ontbindende voorwaarden, geschillen & aansprakelijkheid Indien mogelijk afspraken maken over inname as Verontreiniging (EU 2001/80) Typologie/ NEN-norm (NTA8003) Herkomst/duurzaamheid (NTA8080/GGL) Deeltjesgrootte, Vochtgehalte/ %ds, Asgehalte (Önorm/ CEN/ TS 14961) Levering, acceptatie & afkeur Leveringszekerheid & voorraad Loco/ franco; vracht of boot Losadres, loswijze, weegbrief & overdracht Planning & wijze van afroep Condities afkeur product
Verkrijgbaarheid hout & ketel (8) Houtcontract & leveringsvoorwaarden Voorbeeld houtcontracten en aandachtspunten, zie: www.energiek2020.eu http://bosschap.nl/cms/upload/file/2-nieuws/biomassa-checklist-voor-de-verkoop-vanhoutige-biomassa.pdf 14
Omgevingsvergunning (WABO) (1) Hout als brandstof valt niet onder het activiteitenbesluit waarbij een melding volstaat (AMvB). Voor een houtstookinstallatie is een WABO nodig. In veel gevallen is voor het verkrijgen van financiering en subsidies een vergunning noodzakelijk. Houdt rekening met een lange doorlooptijd van het vergunning-traject. Stappenplan wel/niet melding- of vergunningplichtig: 1. Oriëntatie Ga naar www.omgevingsloket.nl M.b.v. gebruikersnaam en DigiD inloggen en vervolg de volgende stappen Vergunnings- of meldingsplichtig Welk bevoegd gezag; provincie of gemeente Vooroverleg bij (complexe) projecten; betrek en vraag naar wensen ambtenaar T.b.v. de WABO is vooroverleg een aanrader. Je komt zo snel te weten hoe het bevoegd gezag tegenover jouw plannen staat. Daarnaast kun je het belang van jouw project nog eens onder de aandacht brengen; duurzame projecten en maatschappelijk verantwoord ondernemen kunnen rekenen op steun. Daarnaast kan een gemeente jou snoeihout leveren dat uit de gemeentelijke plantsoenen en/of vanuit bosbeheer komt. 15
Omgevingsvergunning/ WABO (2) 2. Aanvraag DigiD-account aanvragen Aanvraag via www.omgevingsloket.nl Controle op volledigheid Opvraag (en termijn) ontbrekende stukken 3. Controle: 8 weken (+ evt 1 x 6 weken) Voldoet aan alle wettelijke eisen Publicatie voorgenomen besluit 4. Bezwaarprocedure: 6 weken Verder dient rekening te worden gehouden met: Informeer/betrek vroegtijdig je omgeving c.q. buurman en minimaliseer geur-, rook-, geluid-, transportbewegingen en alle andere storende factoren MER-plichtig bij > 50 ton biomassa/ dag en/of >10MWth Activiteit/ bio-energie(-productie) moet passen binnen het Bestemmingsplan Door een aanpassing van de Elektriciteitswet past houtwkk binnen het Bestemmingsplan 16
Emissies & omgeving (1) Emissienormen volgens NeR (< 1 MWn) en BEMS (> 1 MWn < 50 MWn Aanduiding normen o.b.v. 6% O2 / 11% O2. BEMS (Besluit Emissie-eisen Middelgrote Stookinstallaties); NOx, Stof en SO2 obv 6% O2. NeR (Nederlandse EmissieRichtlijn lucht); Stof obv 11% O2 DeNOx middels SNCR (Selective Non Catalytic Reduction); vanaf ongeveer > 1 MWn < 5 MWn SCR (Selective Catalytic Reduction); vanaf ongeveer > 5 MWn 17
Emissies & omgeving (2) Rookgasreinigingssystemen Fijnstof: (multi)cycloon; standaard, voor grof stof Doekenfilter; met name grof stof, lagere investering hoge exploitatiekosten Elektrostatisch filter; met name fijn stof, hogere investering, lage exploitatiekosten denox-systemen: SNCR; ammoniak of een ureum-wateroplossing wordt in het afgas gespoten. Bij die reactie wordt NOx omgezet in water en stikstof. Lagere investering/hogere exploitatiekosten, minder efficiënt SCR; bij dit proces wordt daarnaast gebruik gemaakt van een katalysator. Hoge investering, lagere exploitatiekosten, grotere efficiency Enkele leveranciers: Hanwel, Steuler, Procédé, Knook 18
Budgetoffertes, rentabiliteit & PvE (1) Aanvraag budgetoffertes Stel een 1 ste Programma van Eisen op alvorens offertes aan te vragen Minstens 3 aanvragen indienen bij verschillende leveranciers en vergelijken mbv het Programma van Eisen (PvE) Toets de offertes ook met ervaringsdeskundige/ tuinders met houtketel of houtwkk Adhv de investerings- en exploitatiekosten kan de 1 ste haalbaarheid/ rentabiliteit worden achterhaald Vraag om een robuust systeem waarbij hout-ketel-aanvoer-bufferrookgasreiniging goed op elkaar zijn afgestemd en een bewezen staat van dienst hebben (referenties bij collega-tuinder) 19
Budgetoffertes, rentabiliteit & PvE (2) Bepaling rentabiliteit houtstook, zie rekenmodel via www.energiek2020.nl 20
Budgetoffertes, rentabiliteit & PvE (3) 21
Budgetoffertes, rentabiliteit & PvE (4) Tracht zoveel mogelijk garanties vanuit de leverancier/aannemer in de uiteindelijke opdrachtbevestiging en/of contract te krijgen i.r.t.: Opleveringtermijn complete installatie Betrouwbaarheid/ bedrijfszekerheid (in minimale operationele uren per jaar) Termijn levering onderdelen Betalingsvoorwaarden Onderhoud; 24/7-servicecontract Machinebreuk Acceptatietest Andere garanties en verzekeringen Boete- en prestatieclausules Aandachtspunten! Betrek ook je verzekeringsmaatschappij tijdig bij je plannen Aanhouden gasaansluiting, ketel en wkk is in de opstartfase verstandig 22
Budgetoffertes, 1 ste haalbaarheid & PvE (5) Ga voor jezelf na; bij welke terugverdientijd, bijvoorbeeld 5 jaar, een aardgasprijs van 0,25 /Nm3, 15 kg CO2 behoefte/m2 (70 /ton) mag de maximale houtprijs zijn? In dit geval, bij een all-in investering van 800.000/ 2,5 MWth houtketel met denox/ureum, EIA (11%), 4.000 uur warmtebehoefte, 10 jaar afschrijving, 4% rente, 3% onderhoud, 12.000 loon, 3% as 50 /ton, 3 ha/ 30m3 gas/m2, mag de houtshredprijs (8,3 MJ/kg, 50% vocht) inclusief transport maximaal 38 /ton zijn. 23
Financiering & stimuleringsmaatregelen Eigen & geleend kapitaal Zorg voor een goed ondernemers- en financieringsplan met garanties. Financiering kan obv een lening, lease en/of strategische samenwerking Stimuleringsmaatregelen EIA; tot 11% op investering IRE; 25% op investering houtketel MEI; 40% op investering houtwkk SDE+ 2012; zowel voor houtketel als houtwkk en afhankelijk van trance Garantie & borgstellingfonds 24
Valideren haalbaarheid & keuze leverancier Valideren haalbaarheid Toets de haalbaarheid/ rentabiliteit nogmaals adhv reële investerings- en exploitatiekosten (offertes installatie, houtlevering etc) Houdt rekening met engineering en/of commissioning-kosten over de totale bouw en installatie, geïntegreerd in de bestaande of nieuwe situatie. Keuze leverancier Kijk niet alleen naar de prijs maar vooral ook naar het totale (service)pakket Staat hij 24/7 klaar wanneer je tegen problemen aanloopt Zorgt hij voor de juiste combinatie; dat de houtketel-, houtsoort-, buffer- en het aanvoersysteem op elkaar zijn afgestemd! 25
Planning, bouwen, installeren & in bedrijf stellen Planning, bouwen en installeren Neem evt een bouwsupervisor in de hand die waakt over de planning & uitvoering over de bouw en installatie In bedrijf stellen en exploitatie Voer een acceptatietest uit bij in gebruik name, ook i.r.t. minimaal te behalen vermogen en emissienormen (periodiek schoorsteen vegen en 2 of 4 jaarlijkse emissiemeting voor stof, NOx en CO). Zorg middels een service-pakket dat je installatie de opgegeven levensduur ook daadwerkelijk haalt 26
Planning, bouwen, installeren & in bedrijf stellen Praktijkvoorbeeld: Vink Sion Paprikakweker te Beetgum Investeringsproject 1,15 MWe (19%) W/K = 4,6 5,3 MWth (90%) 8000 draaiuren per jaar Totaalrendement >100% op onderwaarde Rookgascondensor voor extra thermisch rendement Investering ~ 6.000.000 Onderhoud ~ 300.000 /jaar Input - output Tak en tophout gesnipperd ~45% vocht, 9,4 GJ/ton 18.000 ton per jaar 250 ton as per jaar Energieproductie 9.200 MWh elektriciteit 42.400 MWh warmte 5.100 MWh warmte nuttig inzetten voor maximale subsidie warmte staffel 27
Aanvullende informatie (1) * Op basis van aangeleverde offertes/ informatie 28
Aanvullende informatie (2) Zie verder: Uitgebreide Handleiding Biomassa wkk via www.energiek2020.nu Vragen over duurzame energie, bel de Helpdesk Duurzame Energie Centrum van AgentschapNL: 088-6027800 (9:00u-12:00u) Bij knelpunten in de vergunningverlening; Steunpunt vergunningverlening, kennis van collega s van AgentschapNL. Bert van Asselt: 088-6022414, 06-53375801, Bert.vanasselt@agentschapnl.nl Praktische tips voor milieuvergunning bio-energie, AgentschapNL www.agentschapnl.nl/programmas-regelingen/publicaties-bio-energie www.agentschapnl.nl/content/knelpunten-en-succesfactoren-bij-lokaleinzamelinitiatieven-tbv-bio-energie 29
Vragen? Energy Matters Princenhofpark 15 + 18 3972 NG Driebergen T: +31 (0)30 691 1844 E: www.energymatters.nl