Infosessie badseizoen 2012 Vijvers
Programma 10.00u 10.30u: registratie en ontvangst 10.30u 10.35u: verwelkoming door Martin Verdievel, VMM 10.35u 10.55u: wijzigingen in de wetgeving door Joachim Pelicaen, VMM 10.55u 11.05u: communicatieacties badseizoen 2012 door Martin Verdievel, VMM 11.05u 11.20u: toelichting nieuwe website door Liesbet Van Rooy, VAZG 11.20u 11.45u: gezondheidskundige aspecten door Liesbet Van Rooy, VAZG 11.45u 11.55u: vragen 11.55u 12.00u: slotwoord door Liesbet Van Rooy, VAZG Aansluitend is er een broodjeslunch. 2
Wijzigingen in wetgeving Joachim Pelicaen 3
Wijzigingen in wetgeving Europese zwemwaterrichtlijn: Enkel zwemwateren vallen hieronder Goedgekeurd door Europa in 2006; Omgezet naar Vlaamse wetgeving in 2008; Transitiefase tot 2015, maar grootste deel wijzigingen verplicht vanaf 2012; In Vlaanderen: vanaf 2011-2012. 4
Belangrijkste wijzigingen: Wijzigingen in wetgeving Jaarlijkse aanwijzing van de zwemwateren door de ministers (d.m.v. openbaar onderzoek); 2 parameters (E. coli en intestinale enterokokken) in plaats van 3. 5
Europese beoordeling: Wijzigingen in wetgeving Op basis van de resultaten van de afgelopen 4 jaar worden de zwemwateren ingedeeld in 4 klassen: Uitstekend, Goed, Aanvaardbaar of Slecht ; Mogelijkheid om kortstondige verontreinigingen niet te gebruiken voor beoordeling (verontreiniging <72h). 6
Europese beoordeling Wijzigingen in wetgeving KVE/100ml 95 e percentiel 95 e percentiel 90 e percentiel Uitstekend Goed Aanvaardbaar Intestinale enterokokken 200 400 330 E. coli 500 1000 900 7
Wijzigingen in wetgeving Symbolen Europese beoordeling: 8
Wijzigingen in wetgeving Resultaten Europese beoordeling 2011 43 zwemvijvers 38 Uitstekend 4 Goed 1 Aanvaardbaar 9
Zwemwaterprofielen: Wijzigingen in wetgeving Voor elke zwemwater: opmaken zwemwaterprofiel dat een inschatting maakt van de mogelijke risico s; Aan de hand van deze profielen dienen beheersmaatregelen genomen worden om de zwemwaterkwaliteit te verbeteren. 10
Zwemwaterprofielen: Wijzigingen in wetgeving Beschrijving fysische geografische en hydrologische kenmerken; Beschrijving en beoordeling van oorzaken verontreiniging; Beoordeling mogelijke proliferatie cyanobacteriën; Beoordeling mogelijke proliferatie macroalgen / fytoplankton; Indien kortstondige verontreinigingen mogelijk: aard, frequentie en duur verontreinigingen + oorzaken + maatregelen; Locatie van het controlepunt. 11
Wijzigingen in wetgeving Zwemwaterprofielen - Updates Uitstekend : nooit; Goed : om de 4 jaar; Aanvaardbaar : om de 3 jaar; Slecht : om de 2 jaar + beheersmaatregelen; Belangrijke wijzigingen: ook update nodig. 12
Wijzigingen in wetgeving Zwemwaterprofielen: werkwijze Opzoeken algemene data; Opzoeken historische data + analyse weersomstandigheden; Veldbezoek; Inschatting risico s; Beheersmaatregelen voorstellen. 13
Wijzigingen in wetgeving Beoordeling actuele waterkwaliteit Naast Europese beoordeling ook beoordeling van de kwaliteit van een single sample; Normen opgesteld op basis van Europese richtlijn; Door middel van smiley s. 14
Wijzigingen in wetgeving Beoordeling actuele zwemwaterkwaliteit KVE Intestinale enterokokken / 100ml <=400 <=700 >700 >700 + controlestaal E. Coli / 100ml <=1000 <=2000 >2000 >2000 + controlestaal Zwemadvies Geen Probleem Zwemmen ontraden 15 Overschrijding moet nog bevestigd worden, zwemmen ontraden Zwemverbod
Wijzigingen in wetgeving Beoordeling actuele recreatiewaterkwaliteit KVE Intestinale enterokokken / 100ml <=400 <=700 >700 >700 + controlestaal E. Coli / 100ml <=1000 <=2000 >2000 >2000 + controlestaal Advies Geen Probleem Aanvaardbaar Overschrijding moet nog bevestigd worden, Recreatieverb od 16
Wijzigingen in wetgeving Cyanobacteriën Beslisboom; Drijflaag; Microcystine. 17
ZWEMMEN Wijzigingen in wetgeving Blijvende waarschuwing gedurende hele zwemseizoen Buiten zwemzone bepaling MC in zwemzone MC < 20µg/L MC > 20µg/L MC < 20µg/L Drijflaag Binnen zwemzone Zwemverbod Indien drijflaag uit volledige vijver verdwenen: MC door VMM (max 3x kosten Tovo) MC > 20µg/L Geen drijflaag maar vermoeden cyano nav gezondheidsklachten of ziekte/sterfte dieren bepaling MC in zwemzone MC > 20µg/L MC < 20µg/L Zwemverbod Nadien wekelijks staal MC Stop investigatie cyano MC < 20µg/L MC > 20µg/L Blijvend zwemverbod voor seizoen indien MC 3 x >20µg/L en stop staalname MC ; tenzij bijkomende bepalingen door VMM op kosten van exploitant aantonen dat MC < 20µg/L Geen drijflaag, maar vermoeden Geen drijflaag, van cyano, maar vermoeden Geen bv n.a.v. drijflaag, van cyano, maar gezondheidsklachten vermoeden bv n.a.v. van of cyano, ziekte/sterfte gezondheidsklachten bv dieren n.a.v. of ziekte/sterfte gezondheidsklachten dieren of ziekte/sterfte dieren bepaling MC Zwemverbod indien MC>20µg/L. Nadien wekelijks staal MC indien MC < 20µg/L : stop investigatie cyano Als MC<20µg/L: waarschuwing Blijvend zwemverbod voor seizoen indien MC 3 x >20µg/L en stop staalname MC ; tenzij bijkomende bepalingen door VMM op kosten van exploitant aantonen dat MC < 20µg/L 18
Wijzigingen in wetgeving RECREATIE Blijvende waarschuwing gedurende hele recreatieseizoen Buiten recreatiezone bepaling MC in recreatiezone MC < 20µg/L MC > 20µg/L MC < 20µg/L Drijflaag Binnen recreatiezone Recreatieverbod Indien drijflaag uit volledige vijver verdwenen: exploitant verwittigt VMM en Tovo. Staalname MC door VMM in recreatiezone (tot max 3x op kosten Tovo) MC > 20µg/L Geen drijflaag maar vermoeden cyano nav gezondheidsklachten of ziekte/sterfte dieren bepaling MC in recreatie zone MC > 20µg/L MC < 20µg/L Recreatieverbod Nadien wekelijks staal MC Stop investigatie cyano MC < 20µg/L MC > 20µg/L Blijvend recreatieverbod voor seizoen indien MC 3 x >20µg/L en stop staalname MC ; tenzij bijkomende bepalingen door VMM op kosten van exploitant aantonen dat MC < 20µg/L Geen drijflaag, maar vermoeden Geen drijflaag, van cyano, maar vermoeden Geen bv n.a.v. drijflaag, van cyano, maar gezondheidsklachten vermoeden bv n.a.v. van of cyano, ziekte/sterfte gezondheidsklachten bv dieren n.a.v. of ziekte/sterfte gezondheidsklachten dieren of ziekte/sterfte dieren bepaling MC Zwemverbod indien MC>20µg/L. Nadien wekelijks staal MC indien MC < 20µg/L : stop investigatie cyano Als MC<20µg/L: waarschuwing Blijvend zwemverbod voor seizoen indien MC 3 x >20µg/L en stop staalname MC ; tenzij bijkomende bepalingen door VMM op kosten van exploitant aantonen dat MC < 20µg/L 19
Wijzigingen in wetgeving Vereiste informatieacties internet Actuele lijst zwemwateren; Indeling van elk zwemwater + alle recente resultaten; Bij zwemwateren met slechte kwaliteit: extra informatie; Zwemwaterprofielen. 20
Wijzigingen in wetgeving Vereiste informatieacties zwemwater Actuele indeling; Samenvatting zwemwaterprofiel; Waarschuwing bij kortstondige verontreiniging; Verwijzen naar bronnen met meer informatie; Waarschuwingsbord bij zwemverbod; Mededeling van mogelijke kortstondige verontreinigingen. 21
Communicatieacties badseizoen 2012 Martin Verdievel 22
Communicatieacties Overzicht: Richtlijnen 2012; Externe informatieverspreiding; Borden zwem- en recreatieverbod; Infoborden. 23
Routinematige controle Richtlijnen / Procedure 2012: Staalname door VMM (wekelijks/ tweewekelijks); Eerste staalname twee weken voor start badseizoen; Minimum 1 staal per maand gedurende badseizoen/ 4 in totaal; Analyse stalen door extern labo; Resultaten overgemaakt aan VMM / TOVO; TOVO stuurt asap ondertekend protocol naar uitbater/bevoegde gemeente; Protocol dient op duidelijk zichtbare plaats uitgehangen worden. 24
Controlestalen Richtlijnen / Procedure 2012: Bij overschrijding norm zeer goede kwaliteit (blauw gezichtje) wordt controlestaal genomen; Voor EU gerapporteerde vijvers: genomen drie dagen na oorspronkelijk staal; Voor niet EU gerapporteerde vijvers: genomen drie dagen na oorspronkelijk staal bij werkdag. Anders eerstvolgende werkdag. 25
Vervangstalen Richtlijnen / Procedure 2012: Bij EU vijvers: als controlestaal voldoet, wordt zeven dagen hierna een vervangstaal genomen; Als controlestaal aanvaardbare kwaliteit (grijs gezichtje) aangeeft: geen vervangstaal genomen => zwemmen ontraden; Als controlestaal slechte kwaliteit aangeeft (rood gezichtje): geen vervangstaal genomen => advies zwemverbod of recreatieverbod. 26
Zwem- of recreatieverbod Richtlijnen / Procedure 2012: Zwem- of recreatieverbod wordt gestaafd met een officieel document (naar VMM en TOVO); Wordt geplaatst door gemeentediensten of exploitant aan het water + staving met officieel document; Bij EU gerapporteerde vijvers: routineprogramma gaat verder; Bij niet EU gerapporteerde vijvers: exploitant toont aan dat kwaliteit minstens opnieuw aanvaardbaar is; Advies tot opheffing recreatieverbod; Opnieuw staving met officieel document; Hervatting routineprogramma. 27
Externe informatieverspreiding Richtlijnen / Procedure 2012: Affichering meest recente resultaten op duidelijk zichtbare plaats; Correcte affichering noodzakelijk; Controle door monsternemer VMM; Beschikbare meest recente gegevens komen automatisch op website www.kwaliteitzwemwater.be; Zolang resultaat van controlestaal niet gekend is, wordt enkel zwemmen ontraden; TOVO kan steeds op basis van eerste negatief resultaat preventief een zwemverbod adviseren. Komt dan zo op de website. 28
Communicatieacties Borden zwem- en recreatieverbod: Bij problemen met de zwemwaterkwaliteit; Flexibele borden: Vast bord waaraan verschillende boodschappen kunnen bevestigd worden. 29
Communicatieacties Infoborden: Enkel voor zwemvijvers; Ter vervanging van VMM-palen; Bevat uitleg over de actuele kwaliteit; Bevat de samenvatting van het zwemwaterprofiel met alle noodzakelijke informatie; Actuele kwaliteit kan erin uitgehangen worden. 30
Communicatieacties Infoborden: 31
Communicatieacties Vernieuwde website: Liesbet Van Rooy (TOVO) 32
Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid Afdeling Toezicht Volksgezondheid Liesbet Van Rooy Afdeling Toezicht Volksgezondheid
Vernieuwde website: www.kwaliteitzwemwater.be
Gezondheidskundige aspecten Liesbet Van Rooy Afdeling Toezicht Volksgezondheid
Toezicht Volksgezondheid (ToVo) afdelingshoofd team Infectieziekten - Arts en verpleegkundigen - infectieziektenbestrijding team Milieugezondheidszorg - milieuarts, milieugezondheidskundige en medisch milieudeskundigen - Relatie kwaliteit milieumedia en gezondheid administratieve en technische ondersteuning
team milieugezondheidszorg relatie tussen de kwaliteit van milieumedia en de gezondheid - lucht; - bodem; - water (drinkwater, putwater, recreatiewater); - woningen; - hinderlijke inrichtingen (Vlarem). Het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid delegeerde aan de Vlaamse Milieumaatschappij de opdracht het zwemwater te bemonsteren, te analyseren en hierover te rapporteren.
algemeen Gezondheid - zon - hitte / koude - huidkanker dieren en planten - vissen, kwallen, slakken - berenklauw infecties - allochtone kiemen - autochtone kiemen ongevallen - verdrinkingen - kwetsuren (voet, rug, hals) vergiftigingen - afvallozingen - toxines
Gezondheidsrisico s bijdragen van de mens zweet tranen speeksel urine snot neuspeuters oorsmeer tenenkaas huidschilfers stoelgang schaamhaar etter braaksel bloed talg Kiemen: virussen bacteriën parasieten Input ook door dieren en lozingen Verwijdering door natuurlijke zuivering
Gezondheidsrisico s infecties maag-darmstoornissen luchtweginfecties oorontsteking huidaandoeningen.
Addendum, Vol 1, WHO 2009 Gezondheidsrisico s Pathogen/index organism Disease/role Numbers per 100ml Bacteria Campylobacter spp. Clostridium perfringens spores Escherichia coli Faecal streptococci/intestinal enterococci Salmonella spp. Shigella spp. Viruses Adenoviruses Enteroviruses Noroviruses Rotaviruses Gastroenteritis Index organism Index organism (except specific strains) Index organism Gastroenteritis Bacillary dysentery Ocular, respiratory and urinary infections, gastroenteritis Central nervous system, ocular and respiratory infections Gastroenteritis Gastroenteritis 10 4 10 5 6 x 10 4-8 x 10 4 10 6 10 7 4.7 x 10 3 4 x 10 5 0.2 8000 0.1 1000 47 600-11 600 000 0-3 723 380-7 100 000 400-85 000 Parasitic protozoac Cryptosporidium parvum oocysts Entamoeba histolytica Giardia lamblia cysts Helminthsc (ova) Ascaris spp. Ancylostoma spp. and Necator sp. Trichuris spp. Diarrhoea Amoebic dysentery Diarrhoea Ascariasis Anaemia Diarrhoea 0.1 39 0.4 12.5 20 000 0.5 11 0.6 19 1 4
Gezondheidsrisico s: infecties Type Zeewater Zoetwater Maagdarmontstekingen X X Ogen X X Bovenste luchtwegen X X (Zwemmersjeuk) X Buitenoorinfecties X Haarwortelontsteking X Leptospirose X Hersenontsteking X
maagdarmontstekingen oorzaak: enterovirussen indicatoren: bepaalde groepen bacteriën - (totale coli) - fecale coli - fecale streptokokken / intestinale enterokokken - (Salmonella)
oogontsteking (adenovirus)
zwemmersjeuk (Trichobilharzia spp)
zwemmersoor (Pseudomonas aeruginosa) 61
62
cryptosporidiose (Cryptosporidium spp)
amoebenencephalitis (Naegleria fowleri, Acantamoeba spp) 100% mortaliteit
botulisme (Clostridium botulinum)
cyanobacteriën
cyanobacteriën
cyanobacteriën
cyanobacteriën onmiddellijke beheersmaatregelen - informeren van het pubiek - gezondheidsheidskundig advies - waarschuwen en/of zwem- of recreatieverbod Brongericht - voorkomen toevoer nutriënten; - voederverbod voor watervogels; - sanering van puntlozingen; - zuivering van toegevoegd water; - terugdringen van diffuse lozingen; - vermindering interne fosfaatbelasting; - fosfaatbinding. Effectgericht - beluchtingssystemen of streamers; - beheer visstand.
Een gezond zwemmilieu Vlarem vergunningsverlening binnenland infectieziektenpreventie: goede waterkwaliteit (grens- & richtwaarden) geen lozingen in het water; goede afval- & ongediertepreventie geen input van koelwater EU-Richtlijn 1976 kust- en binnenland goede waterkwaliteit (grens- & richtwaarden) EU-Richtlijn 2006: kwaliteit van het milieu gezondheid baders
Beoordelingssysteem werkwijze 2006 2008-2015 bacteriologie: strengere toetsingswaarden minder indicatoren beheer van het recreatiewater: actieplan maatregelen (blootstelling, verontreiniging) zwemwaterprofiel communicatie en rapportering
Gezondheidsrisico s ingestie water gemiddeld 20 50 ml per zwemmer per uur Basis van de nieuwe normering: intestinale enterokokken GI 1 op 20 (10) <40 kve/100ml AFRI 1 op 50 (25) <1% GI illness risk, <0.3% AFRI risk 41-200 kve/100ml 1-5% GI illness risk, 0.3-1.9% AFRI risk 201-500 kve/100ml 5-10% GI illness risk, > 1,9-3,9% AFRI risk >500 kve/100ml > 10% GI illness risk > 3,9% AFRI risk WHO (2003) AFRI = acute febrile respiratory illness GI = gastrointestinal
Virussen Intestinale enterokokken Vervuiling door fecaliën en infecties 200 Zoet water 100 Zeewater Risico 5-10% risico Risico
Een blik vanuit het verleden open water: - altijd problemen na hevige regenval, maar meestal van korte duur - contaminatie door beken, grachten, algemeen - zeer slechte melding incidenten - aantal incidenten in recreatievijvers stijgt - op piekmomenten soms te weinig toezichthoudende personen