Landschappelijke inpassing Waterweg 12 Naam: Adres: Waterweg 12 Beemte Broekland E-mail: Telefoon: Rosendael 2a 6891 DA Rozendaal Contactpersoon: j. Zwanenburg Datum: 16-2-2012-1 -
1 Inleiding De familie Buitenhuis aan de Waterweg 12 te Beemte-Broekland gaat twee schuren slopen en een nieuw huis naast het huidige bouwen. Een van de planologische voorwaarden hiervoor is een goede landschappelijke inrichting waarbij in principe landschappelijke winst wordt geboekt ten opzichte van de huidige situatie. In het ontwerp door de firma Kempink zijn een aantal nieuwe bomen opgenomen. De gemeente Apeldoorn geeft in een reactie aan dat dit een stap in de goede richting is, maar de landschappelijke winst nog te bescheiden is. Zo wordt bijvoorbeeld geadviseerd om een aantal exotische bomen achterop het erf te verwijderen. Firma Kempink heeft vervolgens stichting gevraagd een beplantingsplan te maken. heeft veel ervaring met het opstellen van erfplannen waarin het landschap, de cultuurhistorie en de ecologie in samenhang worden versterkt. Ligging van het perceel - 2 -
2 Gebiedsbeschrijving Het erf ligt tussen Apeldoorn en Teuge op de overgang van Veluwe naar Ijsselvallei. De bodem is een zogenaamde Beekeerdgrond en heeft een ondiepe grondwaterstand. Zoals de plaatsnaam al aangeeft is dit een broekgebied wat gekenmerkt wordt door een kleinschalige verkaveling met veel elzensingels als perceelsscheiding. Overigens staan er in deze singels niet alleen elzen maar zijn ook eik en berk regelmatig aanwezig. Op het onderstaande kaartje van 1915 is het perceel ingetekend. Langs het erf loopt een brede houtsingel en verder zijn de vele elzensingels goed te zien. Deze landschapselementen zijn in de loop van de jaren uitgedund en verdwenen. Ligging van het perceel op de kaart van 1915 Op het erf staat in de zuidwesthoek een grote eik die is overgebleven van de houtsingel. Ten noorden van het huis staat een oude els. Verder staan jonge esdoorns langs het pad aan de zuidzijde en ligt achterop het erf een dierenweide met daaromheen een beukenhaag waarin bolacacia s en trompetbomen zijn geplant. Afgezien van de oude eik en els is er nauwelijks streekeigen beplanting op het erf aanwezig. - 3 -
3 Inrichtingsmaatregelen Op 10-2-2012 is het erf door een adviseur van bezocht en is met de familie Buitenhuis een rondje over het erf gelopen en zijn de mogelijkheden voor landschappelijke versterking besproken. De uitkomsten daarvan zijn als volgt: De beukenhagen aan de zijkanten van het erf zijn in historisch opzicht niet passend en kunnen worden vervangen door meidoornhagen. Aan de noordzijde is dat een knip/scheerheg en aan de zuidzijde langs het pad een vrij groeiende haag. De beukenhaag met bolacacia s om de dierenweide achterop het erf is eveneens landschappelijk niet passend. De gemeente had voorgesteld de bolacacia s te vervangen door inheemse bomen. Dat is wel mogelijk maar de bewoners zouden het zeer betreuren wanneer de beukenhaag zou moeten verdwijnen. Wanneer deze gehandhaafd blijft is het van weinig meerwaarde om de acacia s te vervangen. Knotwilgen in een beukenhaag zijn immers landschappelijk ook niet passend. Voorgesteld wordt om de zaak dan maar ongemoeid te laten, maar wel een els op de hoek te planten. Dit ook als compensatie voor de oude els aan de weg die zal worden gekapt om ruimte te maken voor het nieuwe huis. Aan een kleine hoogstamboomgaard achter het huis is geen behoefte. De door Kempink ingetekende nieuwe eiken en te verplaatsen walnoot zijn prima. De beukenhaag bij de walnoot blijft gehandhaafd omdat de meidoorn hier te veel overlast geeft voor spelende kinderen. Vervolgens zijn deze zaken op 14-2-21012 in een tekening en plan opgenomen en aan de heer Bonekamp, landschap-coördinator van de gemeente Apeldoorn voorgelegd. In zijn reactie gaf deze aan dat de aanpassingen ten opzichte van de eerder ingediende tekening onvoldoende waren om op instemming van de gemeente te kunnen rekenen. Daarop is een nieuw ontwerp gemaakt met een hoog ambitieniveau voor het cultuurhistorische landschap Op de volgende pagina s worden de diverse nieuw aan te leggen landschapselementen beschreven en uitgewerkt. Ook is aangegeven welke huidige beplanting verwijderd zou moeten worden. De maatregelen zijn op de plankaart aangegeven. In de bijlagen van dit inrichtingsplan zijn de informatiebladen opgenomen over de aanleg en beheer van de voorgestelde elementen. - 4 -
Te verwijderen beplanting Een aantal beplantingselementen op het erf zijn niet kenmerkend voor boerenerven in deze streek en doen in meer of mindere mate afbreuk aan het beeld van een streekeigen erf. Voor een deel daarvan wordt op dit moment gesteld dat deze toch gehandhaafd kunnen blijven zoals de beukenhaag rond- en de treurwilg in de dierenweide achter op het erf en de buxushaag en coniferen in de voortuin. Van de volgende elementen is het echter gewenst dat ze worden verwijderd Bolacacia s en trompetbomen om de dierenweide Esdoorns langs het pad aan zuidzijde Verder dienen twee bomen te wijken voor het te bouwen huis: een zeer oude els en een walnoot van ruim 10 jaar oud. Beide bomen passen respectievelijk goed in het landschap en op het erf. Vanuit landschappelijk en cultuurhistorisch opzicht valt het verlies van de els zeer te betreuren. De walnoot zal, als dat mogelijk is, een nieuwe plek op het erf krijgen. - 5 -
Nieuwe beplanting Knip- en scheerheg Historische achtergrond Heggen zijn al eeuwen te vinden in het Nederlandse cultuurlandschap. Deze lijnvormige landschapselementen kennen een sterke samenhang met het omringde landschap. Nabij boerderijen en rondom boomgaard en moestuin waren veelal de heggen te vinden. Vaak diende de heg als eigendoms- of perceelsscheiding. De doornige heg had daarnaast ook nog een belangrijke veekerende functie. Langs de rivieren dienden de heggen om de waterstroom bij overstromingen te remmen en te verdelen, zodat het vruchtbare slib kon bezinken. Inmiddels zien we dat veel heggen uit het landschap zijn verdwenen door de komst van prikkeldraad, de ruilverkavelingen en achterstallig onderhoud. Alle reden om de heg weer terug te brengen in het landschap. Heggen kunnen namelijk nog altijd functionerenl als windscherm en als veekering. Ook veel dieren hebben profijt van de aanwezigheid van een heg. Vogels gebruiken het als broedplaats en veel kleine zoogdieren vinden er voedsel en een schuilplaats. Aanleg nieuw element; Knip- en scheerheg Locatie om de voortuin van nieuwe huis(zie tekening) Lengte 47 Meter Breedte 1 Plantrij Plantwijze 4 stuks per meter Aantal 188 stuks Maat 80-100 cm lengte Soort Eenstijlige meidoorn Overig Aanleg en beheer Zie informatievellen in de bijlage Locatie Langs pad aan zuidzijde tot huis (zie tekening) Lengte 30 Meter Breedte 1 Plantrij Plantwijze 4 stuks per meter Aantal 120 stuks Maat 80-100 cm lengte Soort Eenstijlige meidoorn Locatie Tussen huidige en nieuwe huis( zie tekening) Lengte 20 meter Breedte 1 plantrij Plantwijze 4 stuks per meter Aantal 80 Stuks Maat 80-100 cm lengte Soort beuk - 6 -
- 7 -
Solitaire boom, laanbomen Historische achtergrond Een solitaire boom of bomengroep werd regelmatig in het weiland aangeplant als schaduw voor het vee of om het landschappelijke beeld compleet te maken. Ook werd een solitaire boom regelmatig op de hoek van het perceel aangeplant als afbakening (grensboom). Verder vindt men ook regelmatig solitaire bomen rondom het huis. Veel boomsoorten hadden een functie. Zo werd een walnoot vaak in de buurt van de keuken aangeplant omdat de walnoot muggen en vliegen weert en ook zorgde voor schaduw. Laanbomen kennen een historische functie op bijvoorbeeld landgoederen en grotere boerderijen en buitenplaatsen als onder andere aankleding van wandellanen. Door deze aanplant ontstond er schaduw op het wandelpad. De welgestelde bewoners konden op deze manier geriefelijk wandelen zonder dat men door de werd gebruind door de zon. Iets wat in die dagen als teken van armoede werd gezien. De statigheid van een rij laanbomen werd door het gebruik van speciale soorten bomen versterkt. Aanleg nieuw element; Solitaire boom, laanbomen en/of bomengroep Locatie: Aantal: Maat: Soort(en): Overig: Aanleg en beheer: Locatie: Aantal: Maat: Soort(en): Overig: Aanleg en beheer: Ten noorden en oosten van dierenweide (zie tekening) 5 stuks 16-18 cm stamomtrek 3 zomereik, 2 zwarte els Zie informatievellen in de bijlage Langs pad aan zuidzijde (zie tekening) 3 stuks 10-12 cm stamomtrek Zomereik Zie informatievellen in de bijlage - 8 -
Vrij uitgroeiende haag Historische achtergrond Gelderland kent een grote diversiteit aan lijnvormige landschapselementen, waaronder de vrij uitgroeiende haag en de struweelhaag. De vrij uitgroeiende haag bestaat uit een enkele rij struiken die vrij uit kunnen groeien en de struweelhaag die bestaat uit meerdere rijen. De functie van deze hagen was perceelsscheiding en veekering, daarom bestonden de hagen vroeger voornamelijk uit doornige soorten zoals meidoorn, sleedoorn en hondsroos. Soms werden ook nog wat andere struiken en bomen in de haag aangeplant, denk hierbij aan wilg, eik of es. Daarnaast vestigden zich ook soorten op natuurlijke wijze. Naast de veekerende functie boden de hagen beschutting voor het vee en zorgden voor gebruikshout. Door de komst van het prikkeldraad, de schaalvergroting en de ruilverkavelingen zijn veel van deze elementen verdwenen. Vaak worden de termen heggen en hagen door elkaar gebruikt, en regionaal hebben ze soms verschillende betekenissen. De term heg gebruiken we voor strak geschoren elementen, de term haag gebruiken we voor de meer breed en hoog uitgroeiende elementen. Soms is er sprake van speciale beheervormen zoals bij het leggen of vlechten van hagen. Hagen hebben een grote natuurwaarde. Vele vogels, kleine zoogdieren, amfibieën en insecten gebruiken deze hagen als nestplaats of schuilplaats en vinden er hun voedsel. Voor vleermuizen vormen hagen bechutte vliegroutes door het landschap. Kortom; vrij groeiende hagen vergroten de landschappelijke en ecologische waarde van een gebied. Aanleg nieuw element; Vrij uitgroeiende haag Locatie Langs pad zuidzijde ( zie tekening) Lengte 50 meter Breedte 1 plantrij Plantwijze 2 stuks per meter Aantal 100 Stuks Maat 80-100 cm lengte Soorten 75 meidoorn 10 sleedoorn 5 gelderse roos 5 hondsroos 5 rode kornoelje Overig Aanleg en beheer Zie informatievellen in de bijlage - 9 -