Het leiden van een groepsgesprek Inleiding 1. Praktisch De grootte van de groep: 5 of 6 deelnemers De opstelling van de groep: in een kring De samenstelling van de groep: aftellen, jong en oud, bekend en onbekend, praters en zwijgers, levenservaring 2. Taak van de kringleider a. Organisatie: - Heeft iedereen de vragen, een bijbel, koffie? - Zit iedereen goed, kan iedereen elkaar zien en horen? - Is er veiligheid en beslotenheid? - Voelt iedereen zich op haar gemak? b. De tijd bewaken: we hebben drie kartier voor 4 vragen c. Samenvatting geven: per vraag de belangrijkste dingen noemen d. Iedereen aan de beurt laten komen: een rondje maken of iemand de beurt geven e. Deelnemers motiveren f. Geestelijk leiding geven: verbinding met elkaar en met God 3. Hoe ga je om met allerlei verschillende mensen in je groep? a. Dominante deelnemers: Altijd aan het woord, hebben hele verhalen Moedig hen niet aan, kijk hen niet te veel aan. Rondje maken: fijn dat u dit met ons gedeeld hebt; nu luisteren we even maar mevrouw Jansen. Als ze stokpaardjes berijden en zijwegen inslaan: afkappen, samenvatten en teruggaan naar de hoofdweg van het gesprek. b. Stille toehoorders: Vraag je af waarom ze zwijgen: * bang om iets verkeerd te zeggen * niet gewend te praten * opvoeding * autoritaire leidersstijl * angst voor stiltes c. Wijdlopige spreeksters: * samenvatten: en wat is nu de vraag? Wat wil je eigenlijk zeggen? d. Kort van stof mensen: * doorvragen * geduld hebben * aankijken Hoe ga je met al deze verschillende mensen om: * stimuleer de stille mensen * rem de veelpraters af * wijs de dogmatici terug naar de tekst 1
* stimuleer dominante vrouwen naar anderen te luisteren 4. Goede vragen maken bij een Bijbelstudie Wat zijn goede gespreksvragen? a. Vragen die aanzetten tot het bestuderen van de tekst: Een zwakke vraag: over welk punt heeft Paulus het in vers 3? Een betere vraag: waarom zou Paulus ons in vers 3 aansporen om eensgezind te zijn? b. Vragen die leiden tot een toepassing van de tekst: Een zwakke vraag: wat bedoelt Paulus in vers 4 met vrede? Een betere vraag: Paulus spreekt in vers 4 over vrede. Hoe kunnen wij nu in vrede met elkaar leven? c. Vragen die ons stimuleren om een standpunt in te nemen: Een zwakke vraag: ben je het met Paulus eens? Een betere vraag: waarom legt Paulus zo de nadruk op dit punt? d. Vragen die ons helpen om ons te identificeren met mensen in de Bijbel: Een zwakke vraag: waarom vraagt Paulus aan deze twee vrouwen eensgezind te zijn? Een betere vraag: weet u een oorzaak waarom twee mensen in de gemeente ruzie met elkaar maken? e. Vragen die aansporen om een concrete toepassing te maken: Een zwakke vraag: op welke manier steunde de gemeente van Filippi Paulus? Een betere vraag: Paulus wordt door de gemeente van Filippi ondersteund. Welke mensen of groepen zouden wij vandaag kunnen ondersteunen? Hoe kunnen wij dat het beste doen? 5. Goede vragen stellen tijdens het groepsgesprek a. Het stellen van gesloten vragen is niet aan te bevelen. Gesloten vragen zijn vragen, die alleen met ja of nee kunnen worden beantwoord. Bent u getrouwd? Leest u in de Bijbel? Bidt u wel eens? b. Het stellen van open vragen is aan te bevelen. Open vragen zijn vragen, die een grote vrijheid geven aan de ander om te antwoorden. Eenvoudige en goede open vragen kunnen beginnen met hoe? of wat? Deze vragen nodigen uit tot praten. Wat houdt u bezig? Wat vindt u van de preek? Wat betekent het geloof voor u? Hoe hebt u de laatste viering van het Heilig Avondmaal ervaren? c. Er komt verdieping in het gesprek als wij niet alleen vragen naar de feiten, maar ook naar gevoelens. En onder de gevoelslaag ligt ook nog de geloofslaag. Goede vragen richten zich op de verschillende niveaus in een gesprek: het niveau van de inhoud (de feiten), het gevoel en het geloof. 2
In schema: feiten gevoel geloof - Het niveau van de feiten Voorbeeld: Iemand heeft in het ziekenhuis gelegen. Na thuiskomst wordt er een bezoek afgelegd. Wat zei de dokter tegen u? Wanneer moet u terugkomen? Heeft u ook medicijnen gekregen? - Het niveau van het gevoel Hoe voelt u zich nu? Wat heeft deze ziekte met u gedaan? - Het niveau van het geloof Wat gaat u anders doen in uw leven? Welke rol heeft de bijbel/ God voor u tijdens deze ziekte gespeeld? d. Goede vragen richten zich ook op de omgang met God. Een goede vraag stimuleert het gesprek over het geloof. In het geloofsgesprek mogen hoogte- en dieptepunten besproken worden. De verborgen omgang met God komt ter sprake. e. Goede vragen stellen betekent goed doorvragen. Doorvragen geeft de ander de gelegenheid te zeggen wat hij vindt. Met het doorvragen voorkomen wij dat wijzelf invullen wat de ander bedoelt. Wat bedoelt u daarmee? Wat betekent dat nu voor u? Wat voelde u toen? Hoe is dat voor u? Doorvragen voorkomt dat je NIVEA gebruikt: Niet Invullen Voor Een Ander LSD is belangrijk: Luistenen Samenvatten Doorvragen 3
f. Tijdens het gesprek kan het goed zijn om een samenvatting te geven. Het geven van een samenvatting heeft een tweeledig doel: - Wij krijgen de gelegenheid om in het gesprek de rode draad te ontdekken - Wij helpen de ander zijn gedachten te ordenen. 6. Verschillende vormen van Bijbelstudie a. De vers voor vers methode: de Bijbelstudie over Mattheüs 3: 1 t/m 10 b. De Zweedse methode Lees een Bijbelgedeelte, bijvoorbeeld Johannes 3: 1 t/m 10 Iets over God Iets over de mens! Een nieuw inzicht? Iets wat niet begrepen wordt Iets om te gehoorzamen c. De methode van Arjan Baan Stel bij het lezen van de Bijbel de volgende vragen aan de tekst 1. Wat vertelt dit vers over de Heere God? 2. Wat vertelt dit vers over mij als mens? 3. Is er een zonde of verkeerde gewoonte die ik moet belijden? 4. Is er een voorbeeld wat ik kan navolgen? 5. Hoe kan ik dit Bijbelgedeelte (vandaag) praktisch toepassen? d. De muurkrant: welke reactie roept dit woord bij je op? Vriendschap Schrijf hierbij jouw eerste reactie Plak hierbij jouw stikker met jouw reactie Bespreek later met elkaar de verschillende reacties e. Werken met kaarten /foto's / kranten Schrijf hieronder een verhaaltje van 5 zinnen, dat bij je opkomt als je naar deze kaart kijkt. Kaart Oefening in een Groepsgesprek Gesprek over vriendschap 4
Literatuur Niek Tramper, Het Woord in de kring Niek Tramper, Wegen wijzen naar het Woord E.P. van der Veen Werken in groepen en kringen Paula van Cuilenburg Leren doe je samen Bram Krol Gesprek rondom de Bijbel Ada Lum en Ruth Siemens Kreatieve Bijbelstudie Ds. H.J. van der Veen 5