Opbouw van de stem na een stembandoperatie Logopedie Beter voor elkaar
2
Stembandoperatie Opbouw van de stem na stembandoperatie U wordt geopereerd aan uw stembanden. De ingreep zelf neemt niet veel tijd in beslag. Na de operatie volgt een periode van stemrevalidatie. Dit kan consequenties hebben voor het stemgebruik in het dagelijks leven, op het werk of bij uitoefening van bepaalde hobby s. Deze folder informeert u over de procedure rondom de stemrevalidatie na de stembandoperatie. Visie op herstel Het herstel van de stem na een operatie verschilt per individu en is afhankelijk van een aantal factoren: De aard en ernst van de aandoening De grootte van het operatiegebied De mate van stembelasting en beroep Persoonlijke factoren (zoals leeftijd, karakter, manier van stemgebruik, muzikaal talent) Omgevingsfactoren (zoals akoestiek, stressfactoren, gezinssituatie) 3
Stemrevalidatie Het opbouwen van de stemfunctie na de operatie vindt plaats onder begeleiding van een logopedist. Bij de stemrevalidatie worden de volgende afspraken als regel door de logopedist en KNO-arts in het Ikazia Ziekenhuis aangehouden: 7 dagen stemrust na de operatie; de spreekstemopbouw duurt ongeveer 5 weken; de logopedist bespreekt samen met u hoe de opbouw van stemgebruik op het werk gerealiseerd kan worden; zangers mogen na 6-8 weken weer starten met zangles; zangers mogen 3 maanden na de operatie weer optreden. Hieronder volgen een aantal richtlijnen voor stemrevalidatie. De begeleiding van het stemherstel is individueel maatwerk. Daarom worden de richtlijnen in overleg met de logopedist en/of KNO-arts soms aangepast. Dit betekent dat het herstel en de opbouw bij sommige patiënten sneller kan gaan, maar bij andere patiënten juist langer kan duren. Algemeen Niet roken, vermijd ook stoffige en rokerige ruimten; Adem in rust door de neus. De neus filtert, bevochtigt en verwarmt de ingeademde lucht. Mocht u niet lang achter elkaar door de neus kunnen ademen, laat dit dan aan de KNO-arts weten; Vermijd luid spreken en roepen, spreek niet in rumoerige ruimten zoals op feestjes, in de auto of in het openbaar vervoer; Niet fluisteren. Fluisteren is een onnatuurlijke manier van spreken die de stembanden juist irriteert en extra belast; Drink ongeveer 2 liter per dag. Drinken bevochtigt de slijmvliezen en zorgt voor de afvoer van slijm in de keel; Vermijd schrapen en kuchen zoveel mogelijk. Drink in plaats daarvan een slokje water; U mag 4 weken niet zwemmen in chloorhoudend water. Chloor kan prikkelend zijn voor de slijmvliezen; U kunt in principe alles eten en drinken. Vermijd voedsel dat brandend maagzuur opwekt. 4
Week 1 (de eerste 7 dagen na de operatie) Zeven dagen volledige stemrust. Dit houdt in: helemaal niet spreken, ook niet fluisteren; Hoesten is een grote stembelasting. Probeer dit zoveel mogelijk te vermijden tijdens de stemrustperiode. Als u toch een grote drang tot hoesten heeft, vraag dan de arts een hoestdempend middel voor te schrijven; Gebruik andere communicatievormen zoals schrijven, Twitteren, emailen of sms-en; Gebruik een signaal als u de aandacht wilt trekken, zoals klappen, kloppen of een belsignaal; Vermijd sporten waarbij u dieper en sneller gaat ademen, doe geen krachttraining. Sporten waarbij u rustig kunt blijven ademen, zoals wandelen en fietsen, zijn goed mogelijk. Niet roken Week 2 (na 7 dagen zwijgen) Neem stemrust: 4 keer 1 uur per dag zwijgen; Zeg alleen het hoognodige en vermijd lange gesprekken. Voor ouders met jonge kinderen wil een button wel eens helpen. Plaats bijvoorbeeld een rode button om duidelijk te maken dat u niet mag praten; Vermijd luid spreken en roepen, spreek niet in een rumoerige omgeving zoals op feestjes, in de auto of in het openbaar vervoer; Probeer zo ontspannen mogelijk te spreken, maar fluister niet; Niet telefoneren. Bijna iedereen heeft de neiging luider en sneller te spreken via de telefoon; Wees opmerkzaam op uw stem. Als u een vermoeid gevoel in de keel krijgt of de stemkwaliteit neemt af, neem dan weer rust. Vermijd sporten waarbij u dieper of sneller gaat ademen, doe geen krachttraining. Sporten waarbij u rustig kunt blijven ademen, zoals wandelen en fietsen, zijn goed mogelijk; 5
Week 3 Neem stemrust: 4 keer 1 uur per dag zwijgen; Indien u geen spreekberoep heeft, kunt u uw werk weer hervatten met beperking van spreektaken. Zeg alleen het hoognodige; Zoek niet zelf een langdurig gesprek op, laat anderen zoveel mogelijk het woord doen; Vermijd luid spreken en roepen, spreek niet in een rumoerige omgeving zoals op feestjes, in de auto of in het openbaar vervoer; Korte telefoongesprekken in een rustige omgeving zijn goed mogelijk. Let op dat u niet luider spreekt dan noodzakelijk is; Vermijd sporten waarbij u dieper of sneller gaat ademen, doe geen krachttraining. Sporten waarbij u rustig kunt blijven ademen, zoals wandelen en fietsen, zijn goed mogelijk. Week 4 Neem stemrust: 2 keer 1 uur per dag zwijgen; Indien u een spreekberoep heeft, kunt u in overleg met uw logopedist de spreektaken op het werk geleidelijk opbouwen. Soms is het nodig om tijdelijk vervangend werk te doen waarbij u minder of niet spreekt; Zoek niet zelf een langdurig gesprek op, laat anderen zoveel mogelijk het woord doen; U kunt telefoongesprekken uitbreiden in overleg met de logopedist; Sporten is goed mogelijk. Neem bij een droge keel of kriebelhoest extra te drinken en/of pauzeer even. Week 5 Evalueer de stembelasting op het werk met de logopedist; Probeer uit hoe de stem zich houdt wanneer u in rumoer spreekt of langer telefoneert; Blijf in het geheel opmerkzaam op uw stem en behoud goede zorg. 6
Week 6 Als u zangles heeft, kunt u het zingen weer rustig en met beleid opbouwen; U mag weer roepen. Wees bij roepen extra opmerkzaam op de stem, en luister goed of de kwaliteit en het gemak waarmee u roept stabiel blijft. Week 7 en verder De logopedie kan na 6 weken worden voortgezet of afgebouwd. Dit hangt af van uw stemmogelijkheden en de eisen die aan uw stem gesteld worden. Heeft u nog vragen? Neem gerust contact met ons op. Polikliniek Keel-, Neus- en Oorheelkunde T 010 297 53 30 Polikliniek Logopedie T 010 297 53 50 www.ikazia.nl 7
Ikazia Ziekenhuis Montessoriweg 1 3083 AN Rotterdam www.ikazia.nl Stembandoperatie, opbouw van de stem na 800714-NL / 2012-08