Vreemdelingen in België
Vreemdelingen in België Voor kinderen die meer willen weten over vreemdelingen die in België verblijven. Misschien zit er in jouw klas wel een kindje met een andere huidskleur? Of misschien woont er in jouw straat een gezin met een vreemde familienaam? Het maakt niet uit in welk land je geboren bent. Iedereen is een mens en iedereen heeft recht op een menselijk bestaan. Toch mag je niet zomaar in een ander land dan je geboorteland verblijven. Of je in je eigen land woont of niet, heeft immers invloed op je rechten en plichten. De meeste inwoners van ons land zijn Belgen, maar er wonen ook vreemdelingen. Wat het verschil is en waarom er een verschil is, kom je in deze brochure te weten.
1 Wie is wat? Wanneer is iemand een vreemdeling? Wanneer je over vreemdelingen hoort spreken, dan bedoelt men alle personen die niet de Belgische nationaliteit hebben. Meestal gaat het zelfs over mensen die niet eens uit Europa afkomstig zijn. Want Europeanen kunnen gemakkelijker in een ander Europees land verblijven dan niet-europeanen. Daardoor zijn de meeste mensen in België die een andere nationaliteit hebben, afkomstig uit Europa.
Verenigd Koninkrijk 25.126 Nederland 123.454 Polen 30.768 Duitsland 38.370 Frankrijk 130.568 Italië 169.027 Turkije 39.954 Portugal 29.802 Spanje 42.712 Marokko 79.867 De meest voorkomende vreemde nationaliteiten in België (op 1 januari 2008)
Wist je dat? Je nationaliteit bepaalt van welk land je een onderdaan of burger bent. Dat kan het land zijn waarin je geboren bent, maar ook een ander land. Kinderen van Marokkaanse ouders die hier geboren zijn, kunnen bijvoorbeeld ook de Marokkaanse nationaliteit hebben. Zij nemen dan de nationaliteit van hun ouders over. Onderdanen van een land hebben tal van speciale rechten en plichten in dat land die vreemdelingen niet automatisch krijgen. Wil je dezelfde rechten en plichten, dan moet je de nationaliteit van dat land aannemen. Daarvoor moet je aan strikte voorwaarden voldoen. Je moet ook bepaalde stappen doorlopen. Toch ben je niet verplicht om een bepaalde nationaliteit te hebben om in een land te verblijven. In dat geval ben je een vreemdeling met verblijfsrecht. Als ouders voor een internationale organisatie werken, kunnen zij bijvoorbeeld met hun hele gezin tijdelijk in België komen wonen. Dat gezin krijgt dan verblijfsrecht, maar houdt zijn eigen nationaliteit.
Wat als je geen verblijfsrecht hebt? Als iemand geen verblijfsrecht aanvraagt of de aanvraag wordt geweigerd, dan is hij of zij een vreemdeling zonder verblijfsrecht. Die woont dan illegaal in dat land. Hij heeft dan minder rechten dan legale inwoners. Toch betekent dat niet dat hij geen rechten heeft. In de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens staat immers dat elke mens recht heeft op onderdak, dringende medische verzorging, een eigen mening, Wist je dat? Zolang je geen achttien jaar bent, ben je volgens de Belgische wet minderjarig. Vanaf je achttiende ben je meerderjarig of volwassen. Kunnen minderjarige vreemdelingen ook zonder hun ouders naar België komen? Soms kan het dat kinderen gescheiden raken van hun ouders en is het beter dat ze hun geboorteland verlaten. Als er oorlog is bijvoorbeeld, kunnen kinderen hun ouders in de chaos verliezen. Dan vluchten ze beter naar een veilige plek. We spreken dan over niet-begeleide minderjarige vreemdelingen. Dat zijn kinderen van buiten Europa die alleen, in België verblijven. Ze zijn hier illegaal en vroegen ook geen asiel aan. Dat wil zeggen dat ze geen toestemming vroegen om hier te mogen verblijven. Kinderen die wel met hun ouders of een andere volwassene naar hier komen, noemen we begeleide minderjarige vreemdelingen.
2 Niet-begeleide minderjarige vreemdelingen Wist je dat? Tot je meerderjarig bent, zijn je ouders verantwoordelijk voor jou. Zij nemen ook alle beslissingen voor en over jou. Dat heet het ouderlijke gezag. Als je ouders niet meer leven of je weet niet waar ze zijn, mag een andere persoon dat gezag uitoefenen. Die persoon is dan je wettelijke vertegenwoordiger. Dat kan bijvoorbeeld een oom, tante of vriend van je familie zijn. De enige voorwaarde is dat die persoon volwassen is. Wie is verantwoordelijk voor kinderen die alleen naar België komen? De Belgische overheid zal elke minderjarige vreemdeling zonder begeleider een voogd toewijzen. Die voogd zoekt samen met de minderjarige naar een oplossing voor zijn of haar probleem. De voogd zal hem of haar ook vertegenwoordigen bij de rechtbank. De voogd neemt op dat moment dus het ouderlijke gezag over.
Wat moet een voogd doen? Kinderen die als vreemdeling in België verblijven, mogen alles aan hun voogd vertellen of vragen. Die voogd mag niets doorvertellen zonder zijn of haar toestemming. Zoiets heet beroepsgeheim. De voogd van de overheid zal de vreemdeling begeleiden tot zijn achttiende verjaardag of tot die verblijfsrecht krijgt.
3 Verblijfsrecht Hoe kan een minderjarige verblijfsrecht in België krijgen? Er zijn verschillende manieren waarop iemand verblijfsrecht in België kan krijgen. Maar een minderjarige is volgens de wet handelingsonbekwaam. Hij mag dus niets doen wat rechtsgevolgen kan hebben zonder toestemming van zijn ouders, voogd of een rechter. Als een minderjarige vreemdeling verblijfsrecht wil krijgen, moeten zijn ouders of voogd die procedure in zijn plaats voeren. Welke procedures bestaan er? Er bestaan meerdere manieren voor vreemdelingen om verblijfsrecht te krijgen. Welke procedure iemand volgt, is afhankelijk van zijn of haar situatie. 1. Kort verblijf Soms wil iemand maar voor maximum drie maanden in België verblijven. Dat kan bijvoorbeeld als sporters willen deelnemen aan wedstrijden of als artiesten willen optreden in België.
2. Asiel aanvragen Wie uit zijn land wegvlucht omdat hij of zij bang is voor vervolging, bijvoorbeeld omwille van zijn geloof of mening kan asiel aanvragen aan de Belgische grens. Dat kan onder andere op de luchthaven. 3. Gezinshereniging Als de ouders van de minderjarige verblijfsrecht in België hebben, mag die minderjarige hier meestal ook verblijven. Op die manier kan hij bij zijn mama en papa opgroeien.
4. Humanitaire redenen Vreemdelingen kunnen een verblijf om humanitaire redenen of regularisatie aanvragen. Dat betekent dat ze vinden dat ze onmenselijk behandeld worden. Als de procedure om hun gezin opnieuw samen te brengen te lang duurt bijvoorbeeld, kunnen ze op die procedure een beroep doen. 5. Medische redenen Als je ziek bent kan je in bepaalde gevallen langdurig verblijfsrecht krijgen. Er bestaat bijvoorbeeld geen geschikte behandeling in je geboorteland, maar wel in België. Meestal echter zal je toestemming krijgen voor een kort verblijf. Wist je dat? Wie mensen naar België lokt, vervoert of opvangt om hen te gebruiken, is schuldig aan mensenhandel. Ben je schuldig aan mensensmokkel dan werk je op de een of andere manier mee om mensen tegen betaling het land binnen te krijgen. Zowel mensenhandel als mensensmokkel zijn misdrijven en dus strafbaar.
6. Slachtoffer van mensenhandel of mensensmokkel Slachtoffers van mensenhandel of mensensmokkel kunnen verblijfsrecht in België krijgen. Ze moeten dan wel meehelpen om de daders te bestraffen. Dat kan door bijvoorbeeld te getuigen op hun proces. 7. Erkenning als staatsloze Soms erkent geen enkel land je als zijn onderdaan. Dan ben je staatsloos. Als een rechtbank jou dat statuut toekent, kan je verblijfsrecht aanvragen. 8. Belg worden Vreemdelingen kunnen verblijfsrecht krijgen door Belg te worden. Ze nemen dan de Belgische nationaliteit aan. Daardoor krijgen ze dezelfde rechten en plichten als alle andere Belgen. Ze moeten dan wel aan bepaalde voorwaarden voldoen.
Krijg je altijd verblijfsrecht als je dat aanvraagt? Een aanvraag tot verblijfsrecht is niet voldoende om je hier legaal te mogen vestigen. Een aanvraag kan immers ook geweigerd worden. 1. Erkenning Als de aanvraag van een minderjarige vreemdeling wordt goedgekeurd, dan mag hij in België blijven wonen. Vanaf dan moet hij dezelfde regels en wetten volgen als Belgen. Een niet-begeleide minderjarige vreemdeling met verblijfsrecht krijgt vanaf dan een andere, burgerlijke voogd toegewezen. Dat is een voogd die niet voor de overheid werkt. 2. Weigering Kreeg een begeleide minderjarige een negatieve beslissing, dan krijgt hij samen met zijn begeleider een Bevel om het grondgebied te verlaten. Als zij dat niet vrijwillig doen, verblijven ze hier illegaal. Ze kunnen dan gedwongen gerepatrieerd worden. Dat betekent dat de Belgische overheid hen gedwongen kan terugbrengen naar hun land van herkomst. Niet-begeleide minderjarigen kunnen normaal geen Bevel om het grondgebied te verlaten krijgen. Maar hun voogd kan wel een Bevel tot terugbrenging krijgen. Dat betekent dat hij alles moet regelen om de minderjarige binnen dertig dagen veilig te laten terugkeren naar zijn geboorteland.
Kunnen wij ervoor zorgen dat een vreemdeling hier kan blijven? Sommige kinderen waren nog heel klein toen ze in België aankwamen. Zij gaan hier naar school en hebben hier veel vriendjes. In hun geboorteland kennen zij niemand. Soms spreken ze zelfs de taal niet. Als zij geen verblijfsrecht krijgen, lijkt dat onlogisch en niet eerlijk. Het gebeurt dat de school waar die kinderen les volgen, dan actie voert. De school wil daarmee voorkomen dat ze terug moeten naar hun thuisland. Leerkrachten hangen bijvoorbeeld spandoeken aan de schoolpoort of houden een petitie. Dan verzamelen ze zoveel mogelijk handtekeningen van mensen die ook vinden dat die kinderen in België mogen blijven. Die overhandigen ze dan aan de minister. In sommige gevallen helpt dat, maar jammer genoeg meestal niet.
4 Rechten en plichten Hebben vreemdelingen dezelfde rechten en plichten als Belgen? Welke rechten en plichten je hebt, hangt af van de nationaliteit die je hebt en het land waarin je verblijft. Als iemand als vreemdeling of illegaal in België verblijft, heeft die minder rechten dan Belgen. Maar alle mensen hebben een aantal basisrechten. Die moeten altijd gerespecteerd worden. Wist je dat? De Universele Verklaring van de Rechten van de Mens en het Verdrag van de Rechten van het Kind zorgen ervoor dat elke mens en ieder kind een aantal basisrechten heeft. Op die manier wil men iedereen een menswaardig leven garanderen. Een aantal van die basisrechten zijn recht op onderdak, recht op ontspanning en recht op medische verzorging. Waar mogen minderjarige vreemdelingen wonen? Meestal verblijven vreemdelingen eerst een paar maanden in een collectief opvangcentrum. Daar wonen ze samen met anderen die ook verblijfsrecht willen. Daarna kunnen zij een individuele opvangplaats krijgen. Dan hebben ze een plek voor zich alleen. Er bestaan ook gesloten opvangcentra. Daar worden vreemdelingen opgesloten. Maar minderjarigen mogen daar in principe niet verblijven.
Moeten minderjarige vreemdelingen ook naar school gaan? Het Kinderrechtenverdrag zegt dat elk kind het recht heeft om onderwijs te volgen en naar school te gaan. Ook in de Belgische grondwet staat dat geschreven. Meer nog, in België is er leerplicht. Dat wil zeggen dat minderjarigen verplicht moeten leren. Daardoor geldt die plicht ook voor minderjarige vreemdelingen. Enkel wie illegaal in België verblijft, hoeft geen les te volgen. Maar als die dat wil, mag en kan het wel. Veel vreemdelingen kennen onze taal echter niet of niet goed genoeg. Zij krijgen dan les in een onthaalklas. Een deel van de lessen volgen ze dan samen met hun klasgenootjes. Maar ze krijgen soms ook alleen les. Zo wil de school hen zo snel mogelijk onze taal leren. Dan kunnen ze altijd met hun klasgenootjes les volgen. Wat als vreemdelingen ziek worden? Naast het recht op onderwijs bepaalt het Verdrag van de Rechten van het Kind ook dat elke minderjarige het recht heeft om gezond te zijn en recht heeft op geneeskundige verzorging en herstel. Ook als vreemdelingen illegaal in België verblijven hebben zij dat recht, al wordt dat recht dan vaak heel minimaal ingevuld. In praktijk komt het erop neer dat zij alleen kunnen rekenen op dringende medische hulp als zij die nodig hebben.
5 Terug naar huis? Wanneer kunnen vreemdelingen terugkeren naar hun geboorteland? Of zij nu legaal of illegaal in België verblijven, sommige vreemdelingen willen op een dag terug naar hun land van herkomst. In dat geval spreken we van een vrijwillige terugkeer. Het kan ook dat de Belgische overheid hun aanvraag tot verblijfsrecht afkeurt. Dan krijgen vreemdelingen een bevel om het grondgebied te verlaten, of dan krijgt de voogd van een minderjarige vreemdeling zonder begeleider een bevel tot terugbrenging. Die vreemdelingen zijn dan verplicht België te verlaten en moeten gedwongen terugkeren. Hoe verloopt een gedwongen terugkeer? Als een vreemdeling een aanvraag tot verblijfsrecht heeft ingediend, maar die wordt afgekeurd, krijgt hij of zij een bevel om het grondgebied te verlaten. Ofwel krijgt de voogd een bevel tot terugbrenging. Die vreemdeling is dan verplicht ons land binnen een bepaalde termijn te verlaten. Als de dienst Vreemdelingenzaken denkt dat die vreemdeling dat bevel niet zal opvolgen, kan die dienst de vreemdeling gedwongen naar de grens brengen. Dat is repatriëren. In afwachting van die repatriëring mag de dienst Vreemdelingenzaken minderjarige vreemdelingen onderbrengen in een terugkeerwoning. Dat zijn huizen die speciaal bedoeld zijn voor vreemdelingen die moeten terugkeren naar hun geboorteland.
6 Nog vragen? Ken je minderjarige vreemdelingen die, samen met hun ouders het land moeten verlaten en wil je hen helpen? Dan kan je ze doorverwijzen naar de Beweging voor Kinderen Zonder Papieren. Die zal hen helpen en ondersteunen. Beweging voor Kinderen Zonder Papieren 03 766 29 13 info@kinderenzonderpapieren.be www.kzp.be Je vindt ook heel wat informatie op de website van Unicef. www.unicef.be
Heb je nog vragen over wat vreemdelingen wel en niet mogen of kunnen in België? Of wil je meer informatie over hoe iemand Belg kan worden? Dan kan de Kinderrechtswinkel je helpen. Ook met andere vragen over kinderrechten en mensenrechten kan je bij ons terecht. Je kan ons mailen of bellen, of je kan eens langskomen. De Kinderrechtswinkel is elke woensdagnamiddag open van twee tot vijf uur. Wil je liever op een andere dag langskomen? Dan maken we een afspraak. Je kan de Kinderrechtswinkel bereiken via 1 070 21 00 71 U info@kinderrechtswinkel.be Surf ook eens naar onze website! www.kinderrechtswinkel.be
september 2009 www.kinderrechtswinkel.be