Vachtverzorging van konijnen en knaagdieren Knaag & Ko opvangcentrum voor konijnen en knaagdieren Dierenbescherming Utrecht Amersfoort en omstreken
Inhoud Algemeen 3 Vachtverzorging, waarom? 4 Borstelen 4 Knippen 4 Scheren 5 Dieren met een krulvacht 6 Colofon 8 2
Algemeen Van veel huisdieren zijn er rassen bekend met lang haar, zo ook bij konijnen en knaagdieren. In eerste instantie werden deze dieren gefokt om deze haren af te scheren en te verwerken tot wol. Vandaag de dag zien we langharige dieren veel meer als gezelschapsdier opduiken. Van oorsprong was het Angorakonijn het enige konijn met lange haren, speciaal gefokt voor de mohairwol. Tegenwoordig zijn er tal van andere rassen zoals Voskonijn, Kasjmier(hangoor)konijn en diverse kruisingen met geweldige fantasienamen als Leeuwkonijn of Manenkonijn. Bij de cavia s zijn er de Sheltie, Tessel, Coronet, Merino, Peruvian en Alpaca. Deze cavia's zijn niet gefokt voor de wol, maar puur voor de sier. Van de overige knaagdieren zijn er kleurmuizen en Syrische hamsters met lange haren. Vachtverzorging, waarom? Omdat een bijzondere vacht een niet natuurlijke vacht betreft, zal er veel aandacht moeten worden besteed om deze te onderhouden. Het dier zelf kan dat namelijk niet. Wanneer een dier met een dergelijke vacht niet of slecht verzorgd wordt ontstaan er problemen. De vacht zal gaan klitten, vooral bij de hals en de poten. Rond de anus kan er ontlasting in de vacht gaan kleven en er kan heel makkelijk stro, hooi en bodembedekking in verstrikt raken. Ontlasting in de vacht trekt vliegen aan, deze leggen daar hun eitjes in en de larven vreten al snel het dier aan (Myasis = madenziekte). Uiteindelijk gaan de klitten vervilten en het dier kan zich dan nog maar moeilijk voortbewegen. De viltlaag zorgt ervoor dat de huid niet meer kan ademen en langzaamaan sterft de huid af. Het dier zal stoppen met eten en sterven. Gelukkig hoeft het niet zover te komen. Uit ervaring blijkt dat het goed kort houden van de vacht (regelmatig knippen) en minstens een keer per week kammen en borstelen, de vacht en het dier in goede conditie houdt. 3
Borstelen Bijna iedereen die voor het eerst een langharig konijn of knaagdier ziet denkt dat een dergelijke langharige vacht dagelijks moet worden gekamd en geborsteld. Dat is echter niet het geval. Een wekelijkse borstelbeurt is ruim voldoende. Eigenlijk dient dit borstelen niet de verzorging van de haren, maar van de huid. Het op deze manier masseren van de huid stimuleert de doorbloeding van dit weefsel, waardoor voedingsstoffen beter in de huid en haren kunnen doordringen. De borstelbeweging begint bij de haarwortels en eindigt bij de haarpunten. Haarklitten kunnen het best met de vingers ontward worden. Vooral; dit is in de hals, op de borst en het zitvlak ontstaan gemakkelijk klitten. Gebruik voor het borstelen van konijnen en cavia s nooit een fijne kam met tanden maar een borstel met nopjes. Voor muizen en Syrische hamsters is een tandenborstel beter geschikt. Knippen Alle langharige konijnen en cavia s, ook de bastaardjes, moeten van tijd tot tijd geknipt worden. De vacht zal anders onherroepelijk vervilten. Als de haren in de nek en op de borst zich beginnen te verstrengelen en in plukjes gaan zitten, zijn de eerste tekenen dat er geknipt moet worden. Wacht niet te lang met het toch niet te vermijden werk! Het dier loopt het risico oververhit te raken, het kan haarballen in de maag krijgen en zal gebrek aan eetlust gaan vertonen. Ook maakt de dichte vacht het steeds moeilijker om het karwei te klaren. Leg alle benodigde spullen van tevoren klaar. Zorg ook voor een stevige, niet te gladde ondergrond zodat het dier tijdens de verzorging niet weg kan glijden. Pluk eerst met de hand alle ongeregeldheden uit de vacht, zoals hooi en strootjes. Peuter met de vingers voorzichtig alle haarklitten weg. Dan volgt het borstelen met een metalen borstel met bolletjes op de pinnen. Begin op de rug. Pak een laag en daarvan weer een pluk en werk systematisch van voren naar achteren. Vervolgens komen de borst en de poten aan de beurt. 4
Trek een scheiding over het midden van de rug en kam het haar naar beide zijden. Begin in de lengte banen te knippen. Begin van achteren en eindig steeds vooraan. Maak de banen niet te breed. Het dier krijgt anders krijgt een vacht vol happen. Houd de schaar dicht op de huid. Trek nooit aan de vacht. Omdat de huid zeer los op het lichaam ligt komt deze anders onherroepelijk tussen de schaar. Span de huid iets met de rond de schaar gespreide vingers. Houd het konijn tegelijk enigszins op de plaats. Tijdens het knippen van het gezicht en de oren van een konijn kan het dier het beste zacht bij de oren worden vast gehouden. Bij het knippen van de haren op de borst kan het konijn stevig bij oren en nekvel vastgepakt worden, terwijl het dier rechtop zit. Het konijn kan dan niet tegenspartelen. Om de buik te kunnen knippen moet het dier op de rug worden gelegd. Pak het dier bij het nekvel en ondersteun de achterhand. Let bij het knippen van de buik bij vrouwtjes op de tepels. Let op: ook mannelijke cavia's hebben tepels! Door het dier onder de arm te klemmen kunnen de haren op de achterpoten geknipt worden. Vergeet vooral de kont en het geslachtsdeel niet. De onderkant van de voeten van konijnen moeten niet al te kort worden geknipt. Er moet een beschermende wollaag achterblijven. Borstel na het knippen de vacht met een haren borstel goed door. Hierdoor worden eventueel achtergebleven haarplukken verwijderd. De doorbloeding van de huid wordt hierdoor bevorderd en de latere haargroei gestimuleerd. Het dier ziet er na het knippen enigszins vreemd uit maar het dier zelf is zeker blij dat hij de lange haren kwijt is. Zorg er wel voor dat het dier in een buitenhok geen temperatuurschok op kan lopen. Bij hamsters en muizen is het vaak afdoende om de lange haren aan de achterkant, die soms een ware sleep vormen, wat bij te knippen. Scheren Over het algemeen wordt aangeraden om Angorakonijnen eenmaal per kwartaal te scheren. Uit de praktijk blijkt echter dat het regelmatig knippen van de vacht voldoende is om vachtproblemen te voorkomen. Scheren is vooral noodzakelijk bij zeer ernstige vervilting door verwaarlozing. Het is verstandig om hiervoor een dierenarts te bezoeken. Als het konijn veel last heeft van stress zal het scheren onder narcose plaatsvinden. 5
Dieren met een krulvacht Behalve langharige konijnen en knaagdieren zijn er ook dieren met een gekrulde vacht. Meestal worden deze Rex of Teddy genoemd. Niet alleen de vacht krult maar vaak ook de snorharen en de wimpers. Regelmatig komt het voor dat deze haren de ogen en de neus in groeien. De probleemharen moeten tijdig worden kort geknipt om ontstekingen van de ogen of de gehoorgang, met vaak ernstige gevolgen, te voorkomen. Gebruik hiervoor een schaar met een afgerond einde, bijvoorbeeld een kinderschaar of beter nog een neushaarschaar. Dit zal voorkomen dat een dier gewond raakt als het een onverwachte beweging maakt. Dieren met een Rex- of Teddybeharing zien er op oudere leeftijd vaak wat mottig uit. Dat komt omdat bij oude dieren de huidstofwisseling minder goed is. Ook is er meestal sprake van huidschilfering en een verhoogde talgafscheiding. Borstel deze dieren daarom enkele keren per week om de haren te ontwarren en de huid te masseren. Hierdoor zal de huid en de vachtconditie optimaal blijven. Gebruik voor cavia s een borstel met bolletjes op de pinnen om beschadigingen van de huid te voorkomen. Voor ratten, hamsters en muizen kan het best een tandenborstel worden gebruikt. 6
7
Colofon Deze informatie is een uitgave van: Dierenbescherming Utrecht Amersfoort en omstreken Knaag & Ko, opvangcentrum voor konijnen en knaagdieren Bezoekadres: Postadres: Californiëdreef 19 Postbus 9420 3565 BJ Utrecht 3506 GK Utrecht tel: 030 2468866 (algemeen) tel: 030 2467607 (Knaag & Ko) fax: 030 2467882 Postbank 140580 KvK Utrecht 40477858 info@dierenbescherming-utrecht.nl (algemeen) opvang@dierenbescherming-utrecht.nl (Knaag & Ko) www.dierenbescherming-utrecht.nl Tekst en vormgeving: Joke Amons, Mariëlle Stegeman, Kim Bensdorp en Mieke Holtslag Illustratie voorkant: Kim Bensdorp In deze serie is ook verschenen: Konijnen, Cavia's Tamme ratten, Degoes, Chinchilla's, Gerbils, Kleurmuizen, Dwerghamsters, Syrische en Chinese hamsters, Eetbare planten voor konijnen en knaagdieren, Giftige planten voor konijnen en knaagdieren, Vachtverzorging van konijnen en knaagdieren, Adoptieplan, Pension Oktober 2006 8