Samenleving M Gemeente Delft Wdandseweg 40 2824 AD Delft Bankrekening ENG 28.50.01.787 t.n.v. gemeente Delft Retouradres : Advies, Postbus 78, 2600 ME Delít Aan de leden van de gemeenteraad Behandeld door Ruud Dlemers Telefoon 0653634065 rdiemers@delfl.nl Telefoon 14015 Intwnet www.delft.nl Datum 1411-2012 Uw brlef van Onderwerp Motie maximaal effect budget bijzondere bijstand Geachte leden van de raad, l. Aanleiding; motie maximaal effect budget bijzondere bijstand De Raad heeft middels een motie het college opgedragen: Het totaal gereserveerde budget voor de bijzondere bijstand zodanig in te zetten dat dit maximaal ten goede komt aan de mensen die het nodig hebben en zich toespitst op de concrete behoefte die zij hebben. Hiertoe moet het college de Raad een concreet voorstel voorleggen en daarbij het onderstaande mee te nemen: - Bij het vergoeden van voorzieningen te kijken naar wat echt nodig is (en niet wat er in de catalogus staat) en te wijzen op de mogelijkheid om gebruik te maken van tweedehands voorzieningen alvorens een voorziening te verstrekken, vergelijkbaar met het principe 'goedkoopste toereikende voorliggende voorziening en PG6 in de WMO. - Hierin de resultaten mee te nemen van een onderzoek naar de koopkrachteffecten van gemeentelijke en rijksmaatregelen voor minima om duidelijk te krijgen waar de behoefte aan ondersteuning het grootst is. De raad vraagt hierom vanuit de volgende overwegingen: - Het beroep op de bijzondere bijstand naar verwachting de komende jaren nog verder zal stijgen; - Het geld uit de bijzondere bijstand zo veel mogelijk ten goede moet komen aan de mensen zelf en niet aan de uitvoering; - Van voorzieningen die betaald worden uit de bijzondere bijstand niet altijd inzichtelijk is wat het resultaat is ten opzichte van de kosten. 2. Noodzaak, dat wat echt nodig is Een van de elementen van de motie is dat de bijzondere bijstand uitsluitend wordt verstrekt voor dat wat echt nodig is.
1 9-1 1-201 2 Om kenmerk Artikel 35 (bijlage l) geeft aan dat bijzondere bijstand uitsluitend kan worden verleend voor kosten die door het college als noodzakelijk worden aangemerkt. Deze bepaling wordt strikt gehanteerd. Voor bepaalde kostensoorten kan het college ter beoordeling hiervan een onafhankelijke derde inschakelen. De noodzakelijkheid is afhankelijk van de situatie waarin de persoon of het gezin verkeert. In de praktijk betekent dit dat er altijd sprake is van maatwerk. Indien bepaalde kosten niet als noodzakelijk worden aangemerkt, dan wordt geen bijstand verstrekt. Wel kan worden vastgesteld dat bepaalde kosten (bijna) altijd als noodzakelijk worden aangemerkt. 3. Goedkoopst toereikende voorziening Een tweede element van de motie heeft betrekking op het bieden van bijstand op grond van het principe de goedkoopst toereikende voorziening. Het college heeft dit uitgangspunt opgenomen in de beleidsregel bijzondere bijstand die in 2007 werd vastgesteld. Artikel 1:1, derde lid luidt: - Indien het college besluit tot toekenning van bijzondere bijstand komt in beginsel alleen de goedkoopste adequate voorziening hiervoor in aanmerking. Voor de meest voorkomende kostensoorten zijn normbedragen vastgesteld. Bij de vaststelling van normen voor bepaalde goederen wordt niet alleen gekeken naar indicatiebedragen van het NIBUD, maar ook naar aanbiedingen van lokale en regionale aanbieders. Vergoed worden de door de cliënt gemaakte werkelijke kosten, waarbij het normbedrag als maximum geldt. Als de cliënt voor hetgeen is aangevraagd met een lager bedrag toe kan, dan wordt het lagere bedrag als bijstand verstrekt. 4. De mogelijkheden van tweede handsgoederen. Een derde element in de motie heeft betrekking op het verstrekken van bijstand voor de aanschaf van tweedehandsgoederen in plaats van bijstand voor de aanschaf van nieuwe goederen. Via de bijzondere bijstand, kan mits noodzakelijk en niet te voldoen uit het normale inkomen voor een veelheid van goederen en diensten bijzondere bijstand worden verstrekt. Maatscha~~eliike voordelen Er zijn verschillende voordelen (maatschappelijk) aan het hergebruik van bepaalde goederen, zoals: - Het kan mogelijk een kostenbesparing betekenen; - Lagere kosten betekent lagere leningen, die mogelijk eerder zijn afgelost. Of er wordt minder kwijtgescholden. Het betekent eerder weer meer financiële ruimte voor de aanvrager. - Met hergebruik wordt verspilling tegengegaan; - Het opnieuw gebruiksklaar maken van bepaalde goederen kan werkgelegenheid opleveren.
Dalum 19-11-2012 Verstrekkinaen in de vorm van leenbiistand Bij de besluitvorming hierover zijn wel enkele punten belangrijk om te vermelden: - Kosten van huisraad en inrichting zijn net als kleding kosten die uit het normale inkomen dienen te worden voldaan. - Mensen dienen hiervoor te reserveren (10% van de voor hen gelde bijstandsnorm), en dit wordt ook vooraf beoordeeld. - De gemeente kan besluiten geen bijzondere bijstand te verstrekken voor deze goederen, omdat deze kosten feitelijk behoren tot de algemene kosten, - De kosten van inrichting zijn echter veelal bij een laag inkomen te hoog om voldoende te kunnen reserveren, waardoor de gemeente voor bepaalde noodzakelijke goederen toch bijzondere bijstand verstrekt. - Er wordt gecontroleerd of de bijstand inderdaad is besteed aan de kosten waarvoor de aanvraag werd ingediend. Tenminste 90% van de verstrekking dient door bonnen e.d te worden verantwoord. - Als bijzondere bijstand wordt verstrekt voor inrichtingskosten dan wordt dit verstrekt in de vorm van een renteloze geldlening. Na drie jaar terugbetaling volgens de norm kan voor het restant kwijtschelding worden verleend. Voordat deze bijzondere bijstand wordt verstrekt staat vast dat de betrokkene geen lening kan krijgen bij een normale kredietverstrekker (incl. De Gemeentelijke Kredietbank (GKB) in Den Haag). Als het gaat om tweedehandsgoederen die vanuit de bijstand vergoed kunnen worden dan gaat het om de volgende productgroepen: - Inrichtingskosten I meubilair I babyuitzet - Witgoed - Computers Inrichtin~skostenl meubilair 1 babyuitzet Normaal meubilair, zoals stoelen kasten en tafels zijn ruim voorhanden op de tweedehands markt. Bijzondere goederen die ook op deze manier verkrijgbaar zijn, zijn goederen die te maken hebben met kinderen zoals de kosten die te maken hebben met de inrichting van een baby- of kinderkamer betreffen (ledikant, commode, box). Er zijn veel aanbieders, zowel in de vorm van speciale bedrijven (in Delft bijv. de Kringloop, Flintstones) als ook op de particuliere markt (Marktplaats). Prijzen zijn zeer verschillend, afhankelijk van het product, de staat van het product, de nieuwwaarde en de vraag. Voor een aantal goederen geldt dat deze minder goed tweedehands verkrijgbaar zijn. Dit geldt met name voor goederen die aan de woning verbonden zijn, zoals vloerbedekking, gordijnen, behang etc. Vanuit het perspectief van de bijzondere bijstand is er geen belemmering om voor deze producten de kosten van tweedehandsgoederen te vergoeden. Het vergoeden van tweedehands goederen heeft een aantal voordelen: - De uitgaven bijzondere bijstand voor inrichtingskosten zullen dalen. Zoals eerder aangegeven wordt de bijzondere bijstand in principe
19-11-2012 Ons kenrneilc verstrekt als renteloze lening. Daarmee zullen ook de inkomsten dalen. - Omdat de lening voor cliënten lager wordt, zal de lening eerder zijn afgelost zodat de cliënt eerder meer financiële armslag kan krijgen. - Omdat de leningen lager worden is de kans dat deze volledig is afgelost voordat kwijtschelding kan worden verleend groter, zodat een kleiner bedrag zal worden kwijtgescholden. Toch zijn er ook enkele nadelen: - Niet in alle gevallen zal een cliënt middels een bon kunnen aantonen dat het betreffende goed tegen een bepaalde prijs is aangeschaft. Dit kan misbruik en fraude in hand werken. - Er bestaan geen normbedragen voor tweedehands goederen. Het is daarrnee moeilijk aan te geven wat reële prijzen zijn. - Het kan voorkomen dat bepaalde goederen niet direct beschikbaar zijn. Witaoed Het zgn. witgoed (koelkast, wasmachine, stofzuiger) is ook tweedehands ruim beschikbaar. De voordelen en nadelen die hierboven zijn genoemd gelden ook voor deze goederen. Er zijn nog enkele andere nadelen die genoemd moeten worden: - Gebruikte apparaten kennen een extra risico voor wat betreft veiligheid. Bovendien zijn deze vaak minder energie zuinig. - Elektrische apparaten kennen een beperkte levensduur. De levensduur van gebruikte apparaten is dan ook naar verwachting korter dan dat van nieuwe apparaten. Dit kan betekenen dat eerder een nieuwe aanvraag om bijstand wordt ingediend (tenzij de cliënt inmiddels een hoger inkomen heeft door bijvoorbeeld werkaanvaarding). Om deze extra nadelen te ondervangen is het belangrijk dat aansluiting wordt gezocht bij een betrouwbare leverancier, die een vorm van garantie geeft. Het Nibud adviseert geen bijzondere bijstand te verstrekken voor de aanschaf van goederen met een stekker. Dit uit het oogpunt van veiligheid en energieverbruik. Verschillende gemeenten onderzoeken eerst of het betreffende witgoed gerepareerd kan worden. Is dit niet mogelijk dan pas wordt bijstand verleend, in sommige gemeenten voor de aanschaf van een tweedehandsexernplaar. Com~uters De gemeente kent een speciale regeling voor de aanschaf van computers. Deze zijn vooral bedoeld voor scholieren voor het maken van huiswerk. Het normbedrag hiervoor is 350,-. Voor dit bedrag is een eenvoudige computer verkrijgbaar. Computers zijn ruim voorhanden op de tweedehandsmarkt. Naast particuliere aanbiedingen op Marktplaats e.d. zijn er verschillende bedrijven die tweedehands computers aanbieden. Deze zijn ontdaan van data, schoongemaakt, en voorzien van bepaalde software. Deze voldoen aan het doel, namelijk het verrichten van schoolwerk.
Er is geen bezwaar om de aanschaf van een computer tweedehands te doen. Besparinq Een belangrijk element in de motie is een verwachte besparing. In 201 l werd in totaal een bedrag uitgegeven voor deze kosten van ca. 480.000,-. Dit betrof 236 toekenningen, hetgeen neerkomt op een gemiddelde van E 2055,- per verstrekking. Binnen dit bedrag zijn ook goederen opgenomen die moeilijk als tweedehandsgoederen zijn te vergoeden omdat deze op maat gemaakt worden en bij een woning horen, zoals vloerbedekking. De besparing is afhankelijk van de goederen die de gemeente aanwijst waarbij de te verlenen bijstand is afgestemd op de kosten van een tweedehands product. Deze kosten worden verstrekt als lening (in bijzondere situaties als gift). Het bedrag wordt binnen de richtlijnen grotendeels terug ontvangen. De terugontvangsten vloeien terug naar de bijzondere bijstand. Wel zullen leningen wat lager worden, waardoor deze eerder terug betaald zijn. De besparingen zijn daarmee beperkt. Afhankelijk van het soort goederen zal dit aan uitgaven een verlaging betekenen van mogelijk 50.000,-. Aan de andere kant zal het bedrag aan terugontvangsten ook afnemen. 5. Werkwijze; verschillende mogelijkheden Binnen Nederland zijn er reeds verschillende gemeenten die voor inrichtingskosten I kinder- en babyspullen en witgoed tweedehandsgoederen als uitgangspunt nemen. Er zijn verschillende werkwijzen. a. Afspraken met de leverancier De gemeente kan contact opnemen met een door hen aangewezen leverancier om na te gaan of het aangevraagde (deels) beschikbaar is. De gemeente kan dan besluiten hiervoor bijstand te verlenen. Daarbij kan de gemeente: - Besluiten het bedrag aan betrokkene uit te keren; - Met de leverancier overeen komen dat het bedrag wordt gefactureerd aan de gemeente en de gemeente betaald direct aan de leverancier; - De gemeente kan een 'waardebon' verstrekken voor het gevraagde. De leverancier levert de goederen en factureert dit aan de gemeente. Voor de uitvoering is het het meest eenvoudig het geld aan de aanvrager te betalen. Het verstrekken van bonnen en het verwerken van facturen door de gemeente betekent in de praktijk hogere uitvoeringskosten. Nadeel is dat er geen richtprijzen zijn voor tweedehandsgoederen, er kan niet worden volstaan met een normbedrag. b. Lanere normbedranen Een alternatief is het vaststellen van lagere normbedragen. De cliënt kan zelf op zoek gaan naar het gebruiksgoed. Daarmee wordt het meest recht gedaan aan de eigen verantwoordelijkheid van de cliënt. De cliënt is dan
19-11-2012 ook niet gebonden aan een specifieke leverancier. Hij kan ook besluiten om uit eigen middelen een ander duurder goed aan te schaffen. De cliënt kan daarbij goed worden geïnformeerd over de mogelijkheden van tweedehandsgoederen. Voordeel is dat deze manier het meest aansluit bij de huidige praktijk en geen stijging van de uitvoeringskosten zal betekenen. 6. Conclusie en voorstel Het verstrekken van (1een)bijstand voor de aanschaf van tweedehands duurzame gebruiksgoederen is nu al mogelijk. De besparing die bereikt wordt is klein, omdat een groot deel van de verstrekkingen voor duurzame gebruiksgoederen plaats vindt in de vorm van een lening. Gezien bovenstaande adviseren wij om passen. niet aan te Hoogachtend, het college van burgemeester en drs. T.W. Andriesssn!,s,
19-1 1-2012 Bijlage l : Artikel 35 WWB, eerste lid: l. Onverminderd paragraaf=, heeft de alleenstaande of het gezin recht op bijzondere bijstand voorzover de alleenstaande of het gezin niet beschikt over de middelen om te voorzien in de uit biizondere omstandigheden voortvloeiende noodzakeliike kosten van het bestaan en deze kosten naar het oordeel van het college niet kunnen worden voldaan uit de biistandsnorrn, de langdurigheidstoeslag, het vermogen en het inkomen voorzover dit meer bedraagt dan de bijstandsnorm, waarbij artikel 31, tweede lid, en artikel 34. tweede lid, niet van toepassing zijn. Het college bepaalt het begin en de duur van de periode waarover het vermogen en het inkomen in aanmerking wordt genomen. Artikel 51 WW6 l. Bijzondere bijstand voor de kosten van noodzakelijke duurzame gebruiksgoederen kan worden verleend in de vorm van een geldlening of borgtocht, dan wel in de vorm van een bedrag om niet. 2. Indien een geldlening als bedoeld in het eerste lid wordt verstrekt, stemt het college de aflossingsbedragen en de duur van de aflossing mede af op de omstandigheden, mogelijkheden en middelen van de belanghebbende