KLEIN POELHUIS "In het afgelopen decennium heeft Totaal installateur Klein Poelhuis zich gepositioneerd als moderne, veelzijdige partner voor opdrachtgevers in woningbouw en utiliteit. Met circa 300 medewerkers en 4 vestigingen, behoort de onderneming tot de grootste installatiebedrijven van Nederland. Bij de projecten van het bedrijf voeren thema s als energiebesparing, warmteterugwinning en domotica momenteel de toon. We merken dat Projectinformatie Adres "Klein Poelhuis Winterswijk B.V. Lorentzstraat 12 7102 JH Winterswijk Tel. 0031 (0)543 561100 kpw@kleinpoelhuis.com" Land Nederland Website kleinpoelhuis.com/contact Page 1
het zwaartepunt bij de gebouwontwerpen momenteel duidelijk ligt op het gebied van duurzame energiesystemen, alleen wordt nog onvoldoende de gebouwconstructie hierin mee overwogen zegt Klein Poelhuis-directeur Elzo ter Horst. Door actieve bouwpartner te zijn in de voorontwikkelingsfase en het liefst zelfs vanaf schetsontwerp, kunnen wij onze kennis inbrengen om projecten zo efficiënt en energetisch mogelijk met elkaar te ontwikkelen. De eerste week van mei startte een bijzonder project waarbij het bedrijf vanaf de eerste schets betrokken is geweest en de toepassing van de gebouwconstructie een zeer grote rol speelt: de bouw van haar eigen, nieuwe bedrijfspand. Het pand, dat werd ontworpen door LKSVDD architecten uit Hengelo en in ontwikkeling en uitvoering werd gerealiseerd door WAM&VanDuren Bouw uit Winterswijk, bestaat uit een receptie, kantoren, een scholingsruimte en een werkplaats met magazijn. Uiteraard wordt het pand voorzien van vele duurzame technieken. Hoofddoelstelling bij het ontwerp van het nieuwe gebouw, is het verkrijgen van een energiezuinige, prettige werkomgeving met een minimale EPC en uitsluiting van het gebruik van fossiele energie. Als bedrijf in de installatietechniek leggen we bij klanten zoveel mogelijk systemen aan met een zo laag mogelijk energieverbruik. Natuurlijk moet je dat dan zelf ook willen in je nieuwe pand, aldus Elzo ter Horst. Voltooid 2010 Type project Nieuwbouw Type gebouw Industriegebouw Applicatie Uponor Magna Omvang 3250 qm Deelnemende bedrijven Installateur: Klein Poelhuis Beheer B.V. (Winterswijk, Gelderland) Planer: WAM&VanDuren Bouw (Winterswijk) Architekt: LKSVDD architecten (Hengelo) Bauherr / Objekt: Klein Poelhuis Beheer B.V. (Winterswijk, Gelderland) Link naar de productpagina's Magna industriële oppervlakteverwarming Een duurzaam klimaatconcept op maat In samenwerking met de bedrijven binnen de Nathan Groep, werd een duurzaam klimaatconcept voor het bedrijfspand ontwikkeld, waarin betonactivering, broninstallaties, warmtepompen en Uponor lagetemperatuur vloerverwarmingssystemen met elkaar gecombineerd worden. Elzo ter Horst: Dit is natuurlijk een goed toepassingsvoorbeeld van duurzame technieken voor onze doelgroep, maar ook de optimale klimatisering van het gebouw, Page 2
CO2-reductie en het verlagen van de energielasten zijn uiteraard beweegredenen geweest om te kiezen voor een duurzaam concept als dit. Nathan Import/Export leverde de warmtepompen van Alpha-InnoTec, de lagetemperatuur verwarmingssystemen van Uponor en de Komfort SBK verdelers voor het pand. Daarnaast ondersteunen de specialisten van Nathan Klein Poelhuis met advies en begeleiding en een 24-uurs service voor de Alpha-InnoTec warmtepompen. ThermoPlus B.V. ontwierp de bronnen en legde deze aan. Daarnaast verzorgt het boorbedrijf de inregeling en het onderhoud van de bronnen. Thermo Actief Benelux heeft het ontwerp en de ontwikkeling van de vloergebonden klimaatsystemen in het pand voor haar rekening genomen (betonactivering, vloerverwarming en vloerkoeling). Een belangrijk voordeel van deze bundeling van bedrijven is het verkrijgen van een systeemgarantie, aldus Elzo ter Horst. Volgens de planning zal het nieuwe bedrijfspand van Klein Poelhuis in het eerste kwartaal van 2010 opgeleverd worden. Gebruik van aardwarmte Het gebruik van aardwarmte is gebaseerd op een zeer eenvoudig principe. Warmte wordt middels een open of gesloten bron uit de aarde gehaald. Via een warmtepompinstallatie wordt de temperatuur afgegeven aan het verwarmingssysteem in het gebouw. Bij een open systeem gebeurt deze opwekking door water vanaf een zekere diepte op te pompen en naar een platenwisselaar te transporteren waaraan de warmte wordt afgedragen. Het afgekoelde water wordt vervolgens weer teruggepompt in de aarde. Hier neemt het water weer de temperatuur van de bodem aan, waarna het proces opnieuw start. Voor het pand van Klein Poelhuis werd gekozen voor gesloten, verticale bodemwarmtewisselaars. Hierbij circuleert water of een glycoloplossing door een afgesloten buis. Daar waar een open systeem grondwater uit het boorgat oppompt, gebruikt Page 3
en weer terugleidt, wordt de vloeistof bij een gesloten systeem gecirculeerd in een verticale, gesloten bodemwarmtewisselaar die is verbonden met de warmtepomp waaraan de warmte wordt afgedragen. Aan de hand van onder andere de vermogensbehoefte van een pand, een warmteverliesberekening, een koellastberekening en een simulatie, bepaalt broninstallatiebedrijf ThermoPlus B.V. de benodigde capaciteit. Hierop stemt men af hoeveel bodemwarmtewisselaars - al dan niet opgedeeld in separaat regelbare zones - er de grond in gaan. De toepassing van aardwarmte is niet alleen zeer duurzaam, het biedt tevens comfortvoordelen: waar het systeem het pand in een koude periode aangenaam verwarmt, zorgt dezelfde techniek in de warmere periodes voor een prettige verkoeling. De bodemtemperatuur is in de zomer lager dan de temperatuur van een pand. Met het koele water in het verwarmingssysteem wordt de ruimtetemperatuur verlaagd van bijvoorbeeld 26 C naar 23 C. Door het water in het verwarmingssysteem te laten circuleren en weer terug te voeren naar de bodem, wordt het door de omgeving opgewarmde water in de koude bodem weer afgekoeld en wordt het proces weer herhaald. Doordat dure, fossiele brandstoffen met het gebruik van aardwarmte overbodig worden, is de terugverdientijd van de bronnen en de warmtepompen uiterst kort. Warmtepompen De 3.250m2 werkplaats, scholingsruimte, receptie, kantoren en het magazijn worden verwarmd en gekoeld met twee parallel geschakelde Alpha-InnoTec brine/waterwarmtepompen: de SWP 390 en de SWP 540. Onafhankelijk van het jaargetijde, het moment van de dag en het aantal uren zon, bedraagt de bodemtemperatuur het hele jaar door tussen de 3 C en 12 C. De brine/water warmtepompen in het pand van Klein Poelhuis maken gebruik van Page 4
gesloten verticale bodemwarmtewisselaars om de opgeslagen warmte aan de bodem te onttrekken. De Alpha-InnoTec SWP warmtepompen zijn nagenoeg onderhoudsvrij en specifiek ontwikkeld voor toepassing in grotere gebouwen. Door het parallel schakelen van een SWP 390 en SWP 540 warmtepomp in combinatie met de toepassing van een gesloten bron, kan tot 92,6 kw warmtebehoefte worden afgedekt. Een ander voordeel van SWP warmtepompen is dat zij zowel verwarmen als koelen. In ieder jaargetijde zal hierdoor een comfortabel, prettig werkklimaat heersen bij Klein Poelhuis. Bronboring Gebaseerd op de vermogensbehoefte van het pand, zijn in totaal 22 boringen uitgevoerd. De verticale bodemwarmtewisselaars met een enkele U-lus en een diameter van 40 mm worden 100 meter diep in de grond ingebracht. In de gesloten leidingen vloeit een procesmedium waarmee de opgeslagen warmte uit de bodem wordt opgenomen en afgegeven aan de warmtepompen. Het ontwerp, de 22 boringen en de aanleg (inclusief graafwerk) van het horizontale leidingwerk wordt uitgevoerd door ThermoPlus B.V. Ook het inregelen, afvullen, afpersen en testen van de installatie neemt het bedrijf voor zijn rekening. Bij het ontwerp door ThermoPlus B.V. is de koeling een groot aandachtspunt. De bivalente vermogensvraag voor passief koelen is namelijk hoger dan de vermogensvraag voor verwarmen. Tevens is de energievraag uit de bodem nagenoeg gelijk aan de energie uit de koeling die in de bodem wordt opgeslagen. Om de energiekosten laag te houden is passieve koeling een must en wil Klein Poelhuis hier elk jaar zo lang mogelijk gebruik van maken. Door de hoge vermogensvraag voor koeling, kan de brontemperatuur snel oplopen. Om deze reden is het bronsysteem ontworpen op zowel passieve als actieve koeling en kunnen zowel de lage Page 5
energiekosten als de koeling worden gegarandeerd. ThermoPlus B.V. geeft een garantie van 25 jaar op een bronmediumtemperatuur van boven 0 C. Hiermee is een hoog rendement van de warmtepomp gegarandeerd (gemiddelde aanvoertemperatuur van 7 C). Duurzame afgiftesystemen in het pand De met de warmtepompen verkregen aardwarmte wordt middels duurzame lage temperatuur verwarmingssystemen (LTV) en hoge temperatuur koelsystemen (HTK) ingezet voor het verwarmen en koelen van het pand. Hiervoor worden de volgende afgiftesystemen gebruikt: - betonactivering (1e en 2e verdieping); - Uponor industriële vloerverwarming (werkplaats en magazijn op begane grond); - Uponor vloerverwarming/vloerkoeling (entree en receptie op begane grond). Deze systemen zijn uitstekend te combineren met duurzame warmte- en koude-opwekkers. Zowel de betonactivering als de Uponor vloerverwarmingssystemen zijn ontworpen voor lage watertemperaturen. Thermo-Actief betonactivering Betonactivering is een uitstekende manier voor het koelen en verwarmen van een gebouw. vertelt Dirk Muller, directeur van Thermo Actief Benelux B.V. (TAB). Middels VBI-klimaatvloeren worden de kantoren gekoeld en verwarmd waarbij de gebouwmassa tevens als buffer wordt gebruikt voor het opslaan van energie. Dit heeft een zeer gunstig effect ten aanzien van het opgesteld vermogen aan warmte- en koudeopwekkers. In een koelbedrijf heeft betonactivering een duidelijke meerwaarde ten opzichte van vloerkoeling. De gebouwmassa kan veel warmte onttrekken aan het gebouw en gebruikers ervaren het concept als zeer behaaglijk. De kracht van Thermo Actief Benelux B.V. schuilt in een integrale aanpak voor Page 6
elk project, waarbij het team kan rekenen op alle medewerking en kennis van de partners Nathan Import/Export, ThermoPlus, Uponor en VBI. Elk ontwerp wordt nauwkeurig afgestemd op de specificaties van het gebouw. Unieke projecteigenschappen van het pand van Klein Poelhuis, zoals het grote, ronde trappenhuis, elektriciteitssystemen en sprinklersystemen worden verwerkt in de opzet van de klimaatvloeren. Ook de eisen van de architect en constructeur worden in het ontwerp meegenomen. In de fabriek van VBI worden de klimaatvloeren voor Klein Poelhuis op maat gefabriceerd. In de onderschil van deze klimaatvloeren zijn prefab leidingregisters aangebracht. Uponor industriële vloerverwarming De werkplaats op de begane grond is volledig voorzien van Uponor industriële vloerverwarming. Doordat de vloerverwarming is geïntegreerd in de vloer van de hal, kan de totale ruimte worden ingezet waarvoor deze bedoeld is: productie. Het bedrijf ondervindt geen ruimtelijke hinder van radiatoren, ventilatoren, leidingwerk, schachten etc. en ook het onderhoud van dergelijke zichtbare installaties is niet aan de orde. De opbouw van een industrievloer wordt ontworpen volgens het geplande gebruik bij specifieke statische en dynamische lasten. Daartoe tellen wiellasten van voertuigen evenals puntlasten van rekken en machines en mechanische of chemische belastingen van het oppervlak. Uponor vloerverwarming De entree en receptie in het splinternieuwe pand krijgen vloerwarming volgens het tackersysteem. Allereerst wordt de Tacker EPS isolatieplaat - voorzien van een scheurvast textiel-rasterfolie - op de bouwkundig geïsoleerde constructievloer aangebracht. Langs de aanwezige binnen- en buitenwanden wordt vervolgens 10 mm randisolatie geplaatst. De Uponor MLC watervoerende leidingen worden Page 7
daarna eenvoudig en snel met de tackertechniek op de isolatieplaat gefixeerd. De indeling van de leidingregisters is op basis van de bouwkundige vertrekken, waardoor naregeling per vertrek tot de mogelijkheden behoort. Afhankelijk van de indeling van het vertrek, worden de leidingen zowel volgens het slakkenhuisprincipe als in het meanderpatroon gelegd. De leidingen worden aangesloten op Komfort SBK verdelers/verzamelaars. Deze verdelers zijn vervaardigd van met glasvezel versterkt kunststof, dubbelwandig uitgevoerd en hierdoor vrij van condensatie. Leidingkwaliteit De toegepaste leidingen in het pand van Klein Poelhuis zijn van het fabricaat Uponor. Uponor is wereldwijd marktleider in leidingsystemen en staat garant voor een uitstekende leiding met een gegarandeerde koppeltechniek. De leidingen zijn ongevoelig voor kerfwerking, onderhoudsvrij en na het aanbrengen beloopbaar. De volgens procedé Engel hoge druk vernette polyethyleen PE-Xa leidingen zijn uiterst robuust, bestand tegen het ruwe bedrijf op een bouwterrein en zeer geschikt voor inbouw in beton. Tijdens het aanbrengen van beton wordt de leiding zwaar belast. Daarom is een hoge kruip-bezwijksterkte van groot belang. De Uponor PE-Xa leiding voldoet perfect. Zowel de praktijk, als vele onderzoeken van axiaal ingekerfde Uponor PE- Xa leidingen hebben bewezen dat zelfs kerven met een diepte van 15 procent van de wanddikte geen invloed hebben op de vermoeidheidssterkte van de leidingen. Deze bestendigheid tegen zogenaamde snelle scheuruitbreiding werd voor de Uponor Velta PE- Xa leiding zelfs nog aangetoond bij temperaturen van -34 C bij een inwendige druk van 9 bar. Verwacht mag worden dat het systeem een gebouwleven lang meegaat." Page 8