Instituut Asbestslachtoffers

Instituut Asbestslachtoffers Verslag over 2006

Instituut Asbestslachtoffers (IAS) Het Instituut Asbestslachtoffers (IAS) bemiddelt sinds 2000 tussen asbestslachtoffers en hun (ex) werkgevers om gezondheidsschade vergoed te krijgen. De bemiddeling is gratis voor het slachtoffer. Het IAS is daarvoor opgericht door werkgevers- en werknemers-organisaties, het Comité Asbestslachtoffers, het Verbond van Verzekeraars en de overheid. Slachtoffers die hun (voormalige) werkgever niet meer aansprakelijk kunnen stellen, kunnen in aanmerking komen voor een eenmalige uitkering via de Regeling Tegemoetkoming Asbestslachtoffers (TAS). Voor meer informatie, kijk op de website van het IAS (www.asbestslachtoffers.nl). Colofon Uitgave van Instituut Asbestslachtoffers IAS publicatie 2007/1 Redactie S.A. Aarendonk N. Martens D. Morreau M.A. van der Woude Druk en vormgeving Artoos Drukkerij B.V. April 2007

Inhoudsopgave Voorwoord 2 Het IAS in 2006 4 - Resultaten bemiddeling en advies - Marktverkenning en verbeterde aanvraagprocedure - Asbestose - Landelijke regeling niet-beroepsgebonden mesothelioomslachtoffers - 3de Symposium Asbest en longziekten - Website en elektronische nieuwsbrief Expertmeeting asbest en longkanker 6 Kerncijfers IAS 2006 8 - Instroom dossiers - Afgeronde dossiers - Voorraad dossiers - Regeling tegemoetkoming asbestslachtoffers (TAS) - Instroom proces voorschotregeling - Beslissing op voorschot - Resultaten bemiddeling - Kenmerken ex-werknemers met mesothelioom Epidemiologische ontwikkelingen 14 - Aantal gevallen van maligne mesothelioom in Nederland - Rol asbest bij buikvlieskanker onduidelijk - Vergelijking sterftecijfers longkanker en mesothelioom Medische ontwikkelingen 18 - Behandeling van mesothelioom - Alimta in het nieuws - Erfelijke aanleg voor mesothelioom - Asbest en tabak samen schadelijker - Asbest en virus samen schadelijker Juridische ontwikkelingen 22 - Aansprakelijkheid bij zelfstandigen - Aansprakelijkheid bij milieuslachtoffers - Zorgplicht werkgever - Asbest en roken Internationale ontwikkelingen 26 - Verschuiving asbestgebruik naar Azië - Internationale organisaties werken elkaar tegen - Steeds meer asbestverboden - Asbestziekten in de ons omringende landen Interviews - Jaap van der Linden 13 - Guy Verhofstadt 17 - Sjaak Burgers 21 - Siewert Lindenbergh 25 - Arnout Drop 29 Nieuws - Nieuwe vergoedingsregelingen 16 voor asbestslachtoffers - Rapport legt verband tussen asbest en kanker 20 aan het strottenhoofd (larynx kanker) - Hoge Raad kiest voor proportionele 24 aansprakelijkheid - Gevaarlijke asbestschepen 28 Bijlagen - Missie, taken en werkwijze IAS 30 - Personalia 31 - Financieel verslag over 2006 en accountantsverklaring 32 - Samenvatting 43 - Summary 44 1 JAARVERSLAG 2006 INSTITUUT ASBESTSLACHTOFFERS

Voorwoord Dit verslag over het jaar 2006 geeft een overzicht van de activiteiten in alweer het zevende operationele jaar van het Instituut Asbestslachtoffers (IAS). De bemiddeling van (ex)werknemers met maligne mesothelioom staat centraal in de werkzaamheden van het IAS. Hierbij wordt in nauwe samenspraak met werkgevers en verzekeraars op basis van vaste afspraken gestreefd naar een snelle en zorgvuldige schaderegeling. Op deze wijze wordt een goed alternatief geboden voor de vaak lange, zeer belastende en soms kostbare juridische procedures op onderhavig gebied. Ook in 2006, zoals de cijfers in dit jaarverslag laten zien. IAS: geslaagd voorbeeld van het poldermodel Net als in vorige jaren zijn in dit jaarverslag enkele interviews opgenomen met personen, die voor het IAS een belangrijke rol vervullen. In de eerste plaats komt Jaap van der Linden aan het woord, die vanaf de start deel uit maakt van het bestuur van het IAS. Lange tijd op bestuursniveau actief in de vakbeweging en de Federatie van Bedrijfsverenigingen, noemt de heer Van der Linden het IAS een geslaagd voorbeeld van het poldermodel. Het gaat om een win-winsituatie, voor werknemers én werkgevers, maar ook voor het ministerie van Justitie wegens de ontlasting van de rechtbanken. In de tweede plaats wordt dr. Sjaak Burgers geïntroduceerd. Als voorzitter van de expertgroep mesothelioom van de Nederlandse Vereniging van Artsen voor Longziekten en Tuberculose (NVALT) is hij dr. Paul Baas opgevolgd. Wij zijn Paul Baas bijzonder dankbaar voor zijn grote inzet voor het IAS en wensen hem veel succes bij zijn mesothelioomonderzoek op Europees niveau. De inschakeling van de expertgroep mesothelioom van de NVALT geschiedt op basis van het door het IAS gehanteerde medisch protocol. Indien de pathologen van het Nederlands Mesotheliomen Panel (NMP) niet tot een oordeel kunnen komen wordt in bepaalde omstandigheden het dossier voorgelegd aan 3 longartsen van de expertgroep, die onafhankelijk van elkaar een diagnose stellen. Aldus kan ook bij twijfel dan wel gebrek aan onderzoeksmateriaal een zorgvuldig oordeel tot stand komen. 2 Juridische uitdagingen In het interview met prof. mr. Siewert Lindenbergh van de Erasmus Universiteit Rotterdam wordt ingegaan op enkele belangrijke ontwikkelingen op juridisch gebied. Allereerst op een spraakmakend arrest van de Hoge Raad, waarbij het idee van proportionele aansprakelijkheid wordt aanvaard. De aansprakelijkheid voor de asbestschade wordt in dit geval niet eenzijdig gelegd bij de werkgever ( alles ) of bij de werknemer ( niets ), maar pro rato bij beide partijen. Siewert Lindenbergh wijst er in dit verband wel op dat pro rato in de juridische praktijk kan leiden tot flinke bewijsproblemen. De aandacht voor het onderwerp proportionele aansprakelijkheid wordt gevoed door de vraag of longkanker bij aan asbest blootgestelde werknemers ook door andere factoren dan asbest kan zijn veroorzaakt. Deze vraag stond centraal in het langverwachte advies van de Gezondheidsraad Asbest en longkanker. In het kader van de discussie rond de eventuele uitbreiding van de dienstverlening van het IAS voor werknemers met asbestgerelateerde longkanker is aan dit advies door het IAS uitgebreide aandacht geschonken via een expertmeeting. In dit jaarverslag wordt ingegaan op de conclusies naar aanleiding hiervan. Een belangrijke conclusie is dat nader onderzoek nodig is om te komen tot besluitvorming over dit belangrijke onderwerp. Het interview met prof. Lindenbergh betreft ook de ontwikkeling van de hoogte van het smartengeld in Nederland. In tegenstelling tot de landen om ons heen, waar de bedragen in de afgelopen jaren fors zijn gestegen, blijft het uitgekeerde bedrag voor smartengeld op het zelfde niveau. Dat heeft volgens Siewert Lindenbergh o.a. te maken met ons stabiele rechtssysteem. JAARVERSLAG 2006 INSTITUUT ASBESTSLACHTOFFERS

Asbest houdt de wereld ernstig bezig De wet- en regelgeving op asbestgebied verschilt sterk in de wereld. Wat betreft de asbestverwijdering zijn de eisen in Europa niet te vergelijken met grote delen van Azië en Afrika. Dit brengt voor wat betreft de asbestverwijdering bij schepen een internationaal sloopverkeer op gang, met alle negatieve gevolgen voor de gezondheid van dien voor de mensen die deze schepen daadwerkelijk moeten slopen. Ook Nederland heeft hiermee te maken en de geschiedenis van de Otapan is hier een kenmerkend voorbeeld van. In het interview met Arnout Drop, o.a. secretaris van de European Asbestos Removel Association (EARA), wordt aangegeven hoe deze problematiek op Europees niveau wordt aangepakt. Ook niet-beroepsgebonden asbestslachtoffers krijgen compensatie In Nederland wordt op dit moment nagedacht over de vormgeving van een regeling voor nietberoepsgebonden mesothelioomslachtoffers. Staatssecretaris Van Geel van VROM heeft deze regeling in 2006 aan de Tweede Kamer toegezegd. In dit verband vindt ook een oriëntatie plaats in het buitenland. Zo wordt in België een asbestfonds tot stand gebracht voor alle asbestslachtoffers, beroeps- en niet beroepsgebonden, op fifty-fifty basis gefinancierd door overheid en bedrijfsleven, in 2007 elk goed voor 10 miljoen. Voor dit jaarverslag is Guy Verhofstadt geïnterviewd, de premier van België. Hij is nauw betrokken bij dit Asbestfonds dat in per 1 april 2007 in werking zal treden. Volgens de premier worden hiermee 2 vliegen ín één klap geslagen. De werkgevers worden juridische procedures bespaard, de getroffen werknemers hoeven wat betreft hun arbeidsverleden verder niets te bewijzen. IAS onderzoek en kennisverspreiding Naast het bemiddelen van werknemers met mesothelioom houdt het IAS zich ook bezig met onderzoek en kennisverspreiding. Dit laatste o.a. via een elektronische nieuwsbrief die in 2006 drie keer verscheen. In deze nieuwsbrief worden actuele ontwikkelingen vermeld op medisch, epidemiologisch en juridisch gebied, evenals opvallende internationale ontwikkelingen op asbestgebied. In dit jaarverslag worden de belangrijkste gebeurtenissen uit 2006 samengevat. Ook in deze beknopte vorm blijken de grote omvang én complexiteit van onderhavige problematiek. Het IAS maakt bij de afhandeling van de aanvragen voor bemiddeling gebruik van de diensten van verschillende vooraanstaande organisaties en deskundigen. Op deze manier worden, zo is ook in 2006 gebleken, snelheid én zorgvuldigheid zeer gediend. Het bestuur van het IAS is daarom veel dank verschuldigd aan het NMP, de werkgroep Mesotheliomen van de NVALT, BSA Schaderegeling, TNO, de Erasmus Universiteit Rotterdam en Technische Universiteit Delft. Ook in de toekomst zal het IAS in nauwe samenwerking met deze organisaties zijn werk met onverminderde inzet blijven verrichten. Den Haag, 19 maart 2007 J.L.E.M.W.R.R. Tiesinga-Autsema, voorzitter M.A. van der Woude, directeur 3 JAARVERSLAG 2006 INSTITUUT ASBESTSLACHTOFFERS

Het IAS in 2006 2006 was het zevende operationele jaar van het Instituut Asbestslachtoffers (IAS). In dit jaar vond een expertmeeting plaats over longkanker en asbest. Op pagina 6 kunt u meer lezen over deze bijeenkomst. Enkele andere belangrijke gebeurtenissen worden hierna toegelicht. Resultaten bemiddeling en advies Het aantal aanmeldingen (371) was in 2006 ongeveer gelijk aan het voorafgaande jaar. In overeenstemming met het aantal mensen dat volgens het CBS jaarlijks aan mesothelioom overlijdt (ca. 400) is ook het aantal aanmeldingen bij het IAS de laatste jaren stabiel. Het totaal aantal aanvragen dat het IAS de afgelopen 7 jaar in behandeling heeft genomen komt inclusief 2006 op 2530. Daarvan was 94% op 31 december 2006 financieel afgewikkeld. Van deze groep heeft 39% de volledige schadevergoeding conform de normbedragen ontvangen (in 2006 53.597 voor werknemers; 5.362 voor nabestaanden), 36 % kreeg alleen een uitkering via de Regeling tegemoetkoming asbestslachtoffers (TAS in 2006: 16.476 voor werknemers en huisgenoten). In 25% van de aanvragen werd geen vergoeding toegekend, meestal omdat er geen sprake was van mesothelioom. Sinds de invoering van de Regeling TAS in 2000 hebben 1326 slachtoffers na positief advies van het IAS een vergoeding ontvangen in de vorm van een voorschot of eenmalige uitkering. Deze groep bestaat vrijwel geheel (97%) uit mannen met een gemiddelde leeftijd van 68 jaar. Het aantal voorschot-aanvragen was in 2006 iets hoger dan in 2005. In 2006 werd aan 291 mensen een voorschot toegekend. Marktverkenning en verbeterde aanvraagprocedure Het IAS heeft in 2006 uitgebreid onderzocht met welke uitvoeringsorganisatie het best kan worden samengewerkt vanaf 2007 tot 2010. In deze marktverkenning werden de resultaten en aanbevelingen meegenomen van het onderzoeksbureau Research voor Beleid, naar aanleiding van een evaluatie van de doelmatigheid van de regeling TAS in opdracht van het ministerie van SZW. Die hebben onder andere geleid tot een plan voor een verbeterde aanvraagprocedure. Naar verwachting zal de nieuwe samenwerkingsovereenkomst inclusief de verbeterde aanvraagprocedure per 1 april 2007 ingaan. 4 Asbestose De bemiddelingsactiviteiten van het IAS worden niet uitgebreid naar asbestslachtoffers met de ziekte asbestose. Dat besloot de Raad van Toezicht en Advies (RTA) van het IAS in 2006. Achtergrond voor deze standpuntbepaling was een verzoek van staatssecretaris Van Hoof. Eind 2005 verzocht de staatssecetaris het IAS het standpunt dat het convenant niet op (ex)werknemers met de aandoening asbestose toe gepast kan worden te heroverwegen. De convenantpartijen van het IAS konden echter niet op één lijn komen. De partijen die zich uitspraken tegen deze uitbreiding wezen op de verschillende ziektebeelden van asbestose, met uiteenlopende consequenties voor aard en omvang van de letselschade, de beperkte jurisprudentie en het geringe aantal asbestoseslachtoffers, van wie de claim ook op de thans gebruikelijke wijze goed kan worden behandeld. Men was overigens wel unaniem van oordeel dat, wanneer de staatssecretaris de TAS-regeling zou willen openstellen voor asbestoseslachtoffers, het IAS zijn medewerking zou kunnen verlenen bij de uitvoering hiervan. JAARVERSLAG 2006 INSTITUUT ASBESTSLACHTOFFERS

Landelijke regeling voor niet-beroepsgebonden mesothelioomslachtoffers Mensen die niet beroepsmatig in contact zijn gekomen met asbest, maar toch de ziekte mesothelioom hebben gekregen, komen binnenkort in aanmerking voor een vergoeding. Op 10 november 2006 werd bekend gemaakt dat het kabinet op voorstel van staatssecretaris Van Geel van VROM met een landelijke regeling komt voor mesothelioomslachtoffers, die via het buitenmilieu aan asbest hebben blootgestaan. Gegeven de nauwe verwevenheid van de TAS-regeling heeft de staatssecretaris het IAS verzocht uitvoering te geven aan deze regeling van VROM, waardoor alle asbestslachtoffers met mesothelioom bij één loket terecht kunnen en de noodzakelijke afstemming tussen beide regelingen het beste geborgd zou kunnen worden. De uitwerking van dit verzoek wordt momenteel voorbereid. Interessant in dit verband is dat ook de Belgische regering eind 2006 besloten heeft in haar begroting geld te reserveren voor een vergoeding aan omgevingsslachtoffers door asbest. Ook in België komen tot nu toe alleen mensen die door hun werk een asbestziekte hebben opgelopen in aanmerking voor een vergoeding. Premier Verhofstadt vertelt op pagina 17 van dit verslag meer over dit Asbestfonds. Derde symposium Asbest en longziekten Het IAS vervult in Europa een voorbeeldfunctie voor wat betreft schadevergoedingsregelingen voor asbestslachtoffers. Dat werd duidelijk op 19 mei 2006 toen het 3de Symposium Asbest en Longziekten plaatsvond. Meer dan honderd longartsen, epidemiologen, arbeidsdeskundigen en juristen namen deel aan deze bijeenkomst. De Nederlandse Vereniging van Artsen voor Longziekten en Tuberculose (NVALT) had voor het medisch georiënteerde ochtendprogramma internationaal bekende sprekers uitgenodigd. Een conclusie van deze ochtend is dat er op medisch gebied veel gebeurt, maar dat er helaas nog geen sprake is van een medische doorbraak in de behandeling van mesothelioom. Het middagprogramma was mede door het IAS georganiseerd. Verschillende onderwerpen werden besproken zoals: de asbestsituatie in Goor, de toepassing van de in opdracht van het IAS ontwikkelde Asbestkaart en verschillende compensatie-regelingen in Europa. Een conclusie van de middag is dat het IAS in Europa een voorbeeldfunctie vervult voor wat betreft schadevergoedingsregelingen voor asbestslachtoffers. Website en elektronische nieuwsbrief Het aantal bezoekers van de IAS-website en het aantal lezers van de nieuwsbrief is in 2006 meer dan verdubbeld. De website van het IAS www.asbestslachtoffers.nl werd in 2006 veel intensiever bezocht dan in voorgaande jaren. In 2006 bezochten 22.165 mensen minimaal één keer de website, in 2005 waren dat er 10.951. Het IAS heeft in 2006 drie keer een elektronische nieuwsbrief verstuurd naar een vast bestand van inmiddels meer dan 600 adressen. Deze brieven deden uitgebreid verslag van gebeurtenissen die wereldwijd plaatsvonden op het gebied van asbest en gezondheid. Dit nieuws dat ook op de website werd geplaatst maakte onder andere duidelijk dat asbest wereldwijd de belangrijkste veroorzaker van beroepsziekten is. Elke nieuwsbrief bevatte verder een editorial waarin een deskundige zijn of haar visie gaf op een thema dat de gemoederen bezighield. Geïnteresseerden kunnen de nieuws brieven van de website downloaden. 5 JAARVERSLAG 2006 INSTITUUT ASBESTSLACHTOFFERS

Expertmeeting asbest en longkanker Patiënten met longkanker overlijden vaak nog sneller dan mesothelioompatiënten. Dit was één van de conclusies van de expertmeeting over asbest en longkanker die het Instituut Asbestslachtoffers (IAS) op 6 april j.l. organiseerde in het SER-gebouw te Den Haag. Waarom een expertmeeting bij het IAS over asbestgerelateerde longkanker? De bijeenkomst vond plaats op verzoek van de Raad van Toezicht en Advies (RTA) van het IAS. Aanleiding was het Advies van de Gezondheidsraad uit juli 2005 om bij schadeclaims een bepaalde methode te hanteren waarmee vastgesteld kan worden in hoeverre de blootstelling aan asbest op het werk een longtumor heeft veroorzaakt. In het Convenant van het IAS is bepaald dat de in de RTA vertegenwoordigde partijen binnen één jaar na het verschijnen van het advies van de Gezondheidsraad over longkanker door asbest moeten beoordelen of ook de categorie slachtoffers met deze aandoening voor bemiddeling in aanmerking komt. De RTA was van oordeel dat nader onderzoek nodig was. Want er bleken veel vragen te zijn over het advies, vooral over de door de Gezondheidsraad voorgestelde proportionele aanpak. Vragen van medische en juridische aard (causaliteit), over de vergelijking met het buitenland, de praktische uitvoerbaarheid van de gehanteerde formule en de wetenschappelijke onderbouwing daarvan. Daarbij deed zich de toevallige omstandigheid voor dat een week eerder de Hoge Raad een arrest had gewezen inzake proportionele schadevergoeding bij samenloop van asbestbesmetting en roken. Deze uitspraak - en de gevolgen daarvan- liep als een rode draad door de bijeenkomst. Conclusies en vragen Patiënten met longkanker overlijden vaak nog sneller dan mesothelioompatiënten (voor statistische info zie pagina 15). Velen van hen krijgen dus niet de tijd om de uitkomst van een juridische procedure af te wachten. Hoewel de RTA-leden de urgentie van dit probleem beseffen oordelen zij dat het echter nog te vroeg is om te bepalen of de bemiddelingsactiviteiten van het IAS ook naar deze groep slachtoffers kan worden uitgebreid. Er is volgens de RTA meer onderzoek nodig om een antwoord te vinden op de volgende vragen. 6 1. Om hoeveel gevallen van asbestgerelateerde longkanker gaat het? Dit moet zo nauwkeurig mogelijk worden bepaald. 2. Moet de uitspraak van de Hoge Raad over proportionele aansprakelijkheid door het IAS worden aanvaard als uitgangspunt voor het bepalen van schadevergoeding? 3. Kan verhoging van de kwaliteit van de Asbestkaart het arbeidshygiënisch onderzoek verbeteren en vereenvoudigen? Deze onderzoeksvragen zullen worden meegenomen in het onderzoeksprogramma 2007-2010 van het IAS. Het verslag van deze bijeenkomst kan op de IAS website worden gedownload via http://www.asbestslachtoffers.nl//publicaties.html? JAARVERSLAG 2006 INSTITUUT ASBESTSLACHTOFFERS

7 TAS-gerechtigden: aantal mesothelioomslachtoffers per 100.000 op 31 december 2006 Bron: geografische spreiding van asbestslachtoffers / L. Van Eekelen. Amstelveen : Sociale Verzekeringsbank, maart 2007. JAARVERSLAG 2006 INSTITUUT ASBESTSLACHTOFFERS

Kerncijfers IAS 2006 2530 aanvragen voor bemiddeling heeft het Instituut Asbestslachtoffers in behandeling genomen sinds de start in 2000. Sinds de invoering van de Regeling TAS in datzelfde jaar hebben 1326 slachtoffers na positief advies van het IAS een vergoeding ontvangen in de vorm van een voorschot of eenmalige uitkering. Dit was de stand op 31 december 2006 voor de twee hoofdfuncties van het IAS: bemiddeling en advies. Het IAS bemiddelt tussen asbestslachtoffers met mesothelioom en hun (ex) werkgevers, cq. verzekeraars om gezondheidsschade vergoed te krijgen. Daarnaast adviseert het IAS de Sociale Verzekeringsbank (SVB) in het kader van de Regeling tegemoetkoming asbestslachtoffers (TAS), bedoeld voor asbestslachtoffers met mesothelioom die er niet in slagen een schadevergoeding van hun (voormalige) werkgever te krijgen. De voorschotregeling is een belangrijk onderdeel van deze regeling. De belangrijkste cijfers inzake de bemiddelings- en adviesfunctie van het IAS worden hierna weergegeven 1 Bemiddeling Instroom dossiers Instroom van dossiers verdeeld naar jaar 700 650 600 550 500 450 400 350 300 250 200 150 100 594 2000 2001 2002 2003 2004 In 2006 werden 371 aanvragen voor bemiddeling bij het IAS ingediend. Dat aantal is bijna gelijk aan 2005 (374) en iets hoger dan in 2003 en 2004 ( respectievelijk 342 en 345). In overeenstemming met het aantal mensen dat volgens het CBS aan mesothelioom overlijdt (zie pagina 14) is ook het aantal aanmeldingen bij het IAS de laatste jaren stabiel. Bovenstaand diagram laat zien dat het aantal aanmeldingen in 2000 exceptioneel hoog was en in 2003 een sprong heeft gemaakt. In 2000 was de instroom extreem hoog door de oude claims, die met de komst van het IAS vooral in de eerste maanden ingediend werden (het zgn. stuwmeereffect). In 2003 is het aantal aanmeldingen substantieel gestegen, waarschijnlijk door de invoering van de voorschotregeling. Het totaal aantal aanvragen sinds de opening van het IAS op 26 januari 2000 kwam aan het eind van 2006 op 2530. Zoals in onderstaande tabel is te zien varieert de instroom per maand, hoewel hierin geen trend is te ontdekken over de afgelopen zeven jaar. 244 260 342 345 374 371 2005 2006 8 jan febr mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec totaal 2000 1 116 135 56 45 45 42 38 30 37 25 24 594 2001 14 28 14 22 14 16 22 19 24 19 37 15 244 2002 26 24 18 14 18 15 16 19 26 33 31 20 260 2003 25 33 27 27 26 18 42 41 29 20 20 34 342 2004 19 23 42 43 25 30 33 30 31 23 26 20 345 2005 30 32 22 24 36 37 22 42 35 30 34 30 374 2006 30 24 38 29 25 26 40 30 29 32 42 26 371 Totaal 2530 Tabel: instroom van dossiers verdeeld naar maand en jaar 1 De cijfers in dit hoofdstuk wijken een fractie af van eerdere jaarverslagen. Dit door definitieverschillen en door het in 2004 geïntroduceerde voortgangsregistratie bewakingssysteem(vrbs) waardoor kleine meetverschillen zijn ontstaan bij de verwerking van de gegevens. JAARVERSLAG 2006 INSTITUUT ASBESTSLACHTOFFERS

Afgeronde dossiers 2500 2530 2339 2000 1500 1000 instroom afgerond 500 0 594 594 244 244 260 259 342 334 345 330 374 351 371 227 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 totaal Diagram: instroom en afgeronde dossiers verdeeld naar jaar van instroom Bovenstaand diagram laat een vergelijking zien tussen het aantal aanmeldingen en het aantal afgeronde dossiers per jaar sinds de start van het instituut. Dit naar jaar van instroom. De tabel hieronder laat het aantal afgeronde dossiers zien naar maand van instroom. Van de totale instroom over de afgelopen zeven jaar (2530 aanvragen) was eind december 2006 in 2374 gevallen (94%) een definitieve bemiddelingsbeslissing genomen; 2339 aanvragen (92%) waren op 31 december volledig afgerond. jan febr mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec totaal 2000 1 116 135 56 45 45 42 38 30 37 25 24 594 2001 14 28 14 22 14 16 22 19 24 19 37 15 244 2002 26 25 18 14 18 15 16 19 24 33 31 20 259 2003 25 33 27 25 24 18 41 40 28 20 21 32 334 2004 18 21 42 42 24 30 31 30 28 20 25 19 330 2005 29 31 20 24 32 33 21 40 31 29 32 29 351 2006 28 20 37 25 21 20 28 17 12 14 5 227 Totaal 2339 9 Tabel: afgeronde dossiers naar maand en jaar van instroom Voorraad dossiers Eind 2006 bedroeg de voorraad 191 dossiers. In de op de volgende pagina vermelde tabel wordt de voorraad weergegeven naar maand en jaar van instroom. Alle aanvragen uit 2000 en 2001 zijn inmiddels afgerond. De nog niet afgeronde aanvragen uit 2002 tot en met 2004 betreffen dossiers waarvan de verjaring ter discussie staat en er nog onvoldoende jurisprudentie is om de discussie met werkgever c.q. verzekeraar te beslechten. Van de 374 aanvragen in 2005 staan er nog 24 open (6%) en van de 371 aanvragen in 2006 nog 145 (39%). Vergeleken met 2005 is de voorraad geslonken met 89 dossiers (272- JAARVERSLAG 2006 INSTITUUT ASBESTSLACHTOFFERS

191). Het feit dat dossiers nog in de werkvoorraad zitten, betekent niet dat er niets mee gebeurt. Zo is vaak al een beslissing genomen over uitbetaling van de normbedragen. Voor wat betreft de nog niet afgeronde aanvragen uit 2006, geldt dat in de meeste gevallen al wel een beslissing is genomen op het verzoek om een voorschot. jan febr mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec totaal 2002 1 1 2003 2 2 1 1 1 1 8 2004 1 2 1 2 3 3 1 13 2005 2 1 2 4 4 1 2 4 1 2 1 24 2006 3 4 1 4 4 6 12 13 17 18 37 26 145 Totaal 191 Tabel: voorraad dossiers naar maand en jaar van instroom Advies Regeling tegemoetkoming asbestslachtoffers (TAS) 10 Voorschotregeling Sinds de invoering van de regeling TAS in 2000 hebben 1326 slachtoffers na positief advies van het IAS een vergoeding ontvangen in de vorm van een voorschot of eenmalige uitkering. Sinds 1 januari 2003 kunnen (ex) werknemers met mesothelioom in aanmerking komen voor een voorschot via de Regeling tegemoetkoming asbestslachtoffers (TAS). Sinds 1 juli 2003 geldt dit ook voor huisgenoten. Het voorschot wordt verstrekt op basis van de diagnose maligne mesothelioom en de aannemelijkheid dat het slachtoffer in zijn werk is blootgesteld aan asbest. Pas daarna vindt het onderzoek in het kader van de bemiddeling tussen de werknemers en de werkgever/verzekeraar plaats. Vóór 2003 diende eerst bemiddeling plaats te vinden, voordat sprake kon zijn van een tegemoetkoming krachtens de Regeling TAS. De voorschotregeling is ingevoerd omdat veel slachtoffers, ondanks alle inspanningen van het IAS, overleden voordat het bemiddelingstraject volledig was afgerond. Uit de hieronder gepresenteerde cijfers blijkt dat het aantal voorschotaanvragen in 2006 (349) 3% is gestegen ten opzichte van het aantal voorschotaanvragen in 2005 (338) en 26% in vergelijking tot 2003 (276), het eerste jaar dat de regeling van kracht was. Het aantal van 349 bevat zeven aanvragen voor huisgenoten. Sinds de start van de regeling in 2003 ligt het aantal voorschotaanvragen door huisgenoten tussen de 5 en 7 per jaar. Het lijkt erop dat het aantal huisgenoten dat een beroep op deze regeling zal doen beperkt zal blijven. Instroom proces voorschotregeling jan febr mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec totaal 2002 1 1 1 2 5 2003 21 26 19 21 17 14 31 38 26 19 17 27 276 2004 17 21 25 26 23 23 26 23 29 20 26 19 278 2005 27 29 20 22 36 34 20 37 31 26 28 28 338 2006 28 22 33 28 24 24 36 30 28 30 41 25 349 Totaal 1243 Tabel: aantal dossiers instroom voorschotregeling werknemers en huisgenoten JAARVERSLAG 2006 INSTITUUT ASBESTSLACHTOFFERS

Beslissing op voorschot Afwijzing voorschot Toekenning voorschot Totaal 2003 85 138 223 2004 63 230 293 2005 69 249 318 2006 64 291 355 Tabel: verdeling beslissing op aanvraag voorschot In 2006 werd aan 291 asbestslachtoffers met mesothelioom, 82% van alle aanvragen in dat jaar, een voorschot toegekend. Het percentage aanvragen dat jaarlijks toegekend wordt is sinds 2004 stabiel en ligt rond de 80%. De voorschotaanvraag werd in 2006 64 keer (18%) afgewezen. In de meeste gevallen (41%) was de afwijzingsgrond geen mesothelioom. 14% van de afwijzingen betrof mensen die vroegtijdig overleden; 6% van hen had geen nabestaande in de zin van de TAS-regeling. Voor alle duidelijkheid betekent dit dat in 2006 3% van alle voorschotaanvragers te vroeg overleed om het voorschot nog bij leven te kunnen ontvangen. In 28% van de gevallen was toekenning van het voorschot niet noodzakelijk omdat de voormalige werkgever tot uitbetaling van de normbedragen was overgegaan. 14% betrof gevallen waarin men niet aan de bewijslast voldeed, de loondienstverhouding niet aan kon tonen of de asbestblootstelling niet aannemelijk kon maken, 3% wegens intrekking bemiddeling door de werknemer. 14% vroegtijdig overleden 3% intrekking bemiddeling 14% voldoet niet aan bewijslast 41% geen maligne mesothelioom 28% al bedrag ontvangen 11 Figuur: reden voor afwijzing voorschot JAARVERSLAG 2006 INSTITUUT ASBESTSLACHTOFFERS

Resultaten bemiddeling In 2006 werd in 475 gevallen een definitieve bemiddelingsbeslissing genomen. Dat is aanzienlijk meer dan in 2005 toen in 382 gevallen een definitieve beslissing werd genomen. De toename heeft te maken met de extra inzet van personeel om dossiers waarvan de termijnen waren verlopen sneller af te ronden. Het diagram maakt zichtbaar dat het aandeel bemiddelde dossiers waarbij de volledige schadevergoeding werd uitgekeerd in 2006 iets lager was dan in 2005 (43% t.o.v. 49%). In 2006 zijn namelijk relatief veel oude dossiers afgewikkeld die een, naar verhouding, minder grote kans hadden op een financieel bemiddelingsresultaat. Het totaal aantal aanvragen dat het IAS de afgelopen 7 jaar in behandeling heeft genomen komt inclusief 2006 op 2530. Daarvan was 94% op 31 december 2006 financieel afgewikkeld. Van deze groep heeft 39% de volledige schadevergoeding conform de normbedragen ontvangen (in 2006 53.597 voor werknemers; 5.362 voor nabestaanden), 36% kreeg alleen een uitkering via de Regeling TAS (in 2006: 16.476 voor werknemers en huisgenoten). In 25% van de aanvragen werd geen vergoeding toegekend, meestal omdat er geen sprake was van mesothelioom. 50% 40% 40% 40% 48% 49% 43% 30% 25% 20% 15% 10% 0% 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Diagram: percentage afgeronde dossiers met uitkering normbedrag 12 Kenmerken (ex)-werknemers met mesothelioom De groep asbestslachtoffers met recht op een TAS-uitkering bestaat vrijwel geheel uit mannen (97%) met een gemiddelde leeftijd van 68 jaar. Bijna tweederde is boven de 65. Meer dan driekwart is geboren in de periode tussen 1925 en 1944. De TAS-gerechtigden wonen veelal in gebieden waar in het verleden met asbest is gewerkt op scheepswerven, in asbestproductie-,isolatie en -verwerkende bedrijven. Het gaat om de regio s Rijnmond, Amsterdam-Noord, de Zaanstreek, Zuid Limburg, in Zeeland rond Vlissingen, Middelburg en Veere, en in Twente rond Goor. (zie plattegrond op pagina 7). 6% 1% 5% 11% 16% 18% 21% 22% Figuur: leeftijdsverdeling TAS-gerechtigden 2000-2006. jonger dan 50 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80 jaar en ouder JAARVERSLAG 2006 INSTITUUT ASBESTSLACHTOFFERS

Interview Jaap van der Linden, bestuurslid IAS IAS: Geslaagd product van het poldermodel Zelf heb ik gelukkig nooit met asbest hoeven te werken. In mijn familie en vriendenkring ken ik ook geen mensen met gezondheidsproblemen door asbest. Mijn betrokkenheid bij de problematiek is voortgekomen uit mijn werk bij de vakbeweging. Als bestuurslid en later hoofdbestuurslid, had ik heel lang sociale zekerheid in mijn portefeuille. De laatste jaren van mijn werkzame leven aan de uitvoeringskant, als voorzitter van de Federatie van Bedrijfsverenigingen. Dat was dus in een tijd, dat de uitvoering van sociale zekerheid in belangrijke mate nog in handen was van werkgevers en werknemers. Een jaar of 10 geleden kwam daar het probleem van de asbestslachtoffers op tafel, met name door toedoen van het Comité asbestslachtoffers, een initiatief van de Socialistische Partij (SP). Er zijn toen al- met op de achtergrond de overheid- afspraken gemaakt tussen werkgevers en werknemers en verzekeraars om deze problematiek aan te pakken. Bij de komst van het IAS ging het erom dat die afspraken ook daadwerkelijk werden uitgevoerd. In feite is de Stichting Instituut Asbestslachtoffers om erop toe te zien dat die uitvoering goed zou verlopen. Zo ben ik namens de vakbeweging in het bestuur terechtgekomen. De komst van het instituut heeft voor iedereen goed uitgepakt. Voor de slachtoffers, waar het uiteindelijk om te doen was, voor werkgevers en hun verzekeraars en zeker ook voor Justitie. Dat speelde in het begin bij de oprichting echt een belangrijke rol, vanwege al die overbelaste rechtbanken. Wat mij betreft is het IAS ook een zeer geslaagd voorbeeld van het poldermodel te noemen. Partijen bewaken zelf hun afspraken en voeren die uit. In het bestuur bespreken we alles wat met die uitvoering te maken heeft. Dus ook bijvoorbeeld mogelijkheden om het nog beter te doen. Zo is vanuit het bestuur al vrij snel na de oprichting van het IAS het initiatief genomen om te komen tot een voorschotregeling. En wat ons vanaf het begin al bezighoudt, is de doorlooptijd van dossiers. In de loop der jaren zijn procedures aanmerkelijk versneld, maar het streven moet er altijd op gericht zijn om nog te verbeteren. Wat dat betreft verwachten we veel van nieuwe afspraken met de uitvoeringsorganisatie waardoor de dossierbehandeling in de komende jaren nog beter en sneller kan verlopen. Er zijn voldoende signalen uit het veld, vanuit bijvoorbeeld verzekeraars, maar ook vanuit de slachtoffers, dat het IAS inmiddels gevestigd is. Het is ook niet meer weg te denken. Natuurlijk is het instituut daarmee nog niet perfect. Ik noem de beperking in werkingssfeer. Het is jammer dat er voor asbestose nog altijd niets is geregeld. En dan staan er nog de gevallen van longkanker en de milieuslachtoffers voor de deur. Zoals de naam al zegt, zou het een instituut voor alle asbestslachtoffers moeten zijn. Hoewel dit niet in het convenant ligt besloten, vind ik persoonlijk toch dat je als IAS dit als opdracht zou moeten stellen. 13 JAARVERSLAG 2006 INSTITUUT ASBESTSLACHTOFFERS

Epidemiologische ontwikkelingen Aantal gevallen van maligne mesothelioom in Nederland Jaarlijks wordt in Nederland momenteel bijna 400 keer de diagnose mesothelioom gesteld. Dit aantal gevallen is sinds eind jaren 90 stabiel. De groep bestaat vrijwel geheel uit mannen. Meer dan tweederde is boven de 65. Er zijn in Nederland vier databanken die gevallen van mesothelioom registreren: het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), de Nederlandse Kankerregistratie (NKR), het Pathologisch-Anatomisch Landelijk Geautomatiseerd Archief (PALGA) en het Nederlands Mesotheliomenpanel (NMP). De hieronder vermelde tabel laat het totaal aantal gevallen van mesothelioom zien volgens het CBS en de NKR, het aandeel mannen en het aandeel jonger dan 65 jaar. Beide databanken laten een dalend aandeel mesothelioompatiënten jonger dan 65 jaar zien. Dit komt omdat asbest in Nederland in de vorige eeuw tot en met de zeventiger jaren op grote schaal werd toegepast. Daarna nam het gebruik af, door het verbod op het gebruik van het blauwe asbest in 1978 en onder invloed van de recessie in de bouw. De cijfers van de verschillende databanken komen niet met elkaar overeen. Dit hangt samen met de verschillende manieren en momenten waarop geregistreerd werd. JAAR CBS NKR CBS NKR CBS NKR totaal totaal % man % man %<65 jaar %<65 jaar 1990 273 271 86% 86% 41% 48% 1995 323 336 86% 87% 37% 42% 1997 377 350 87% 87% 35% 41% 1998 325 345 89% 92% 39% 38% 1999 402 413 87% 87% 30% 33% 2000 389 387 87% 88% 33% 38% 2001 401 391 86% 85% 30% 35% 2002 394 355 86% 86% 33% 34% 2003 393 388 88% 87% 25% 32% 2004 398 87% 30% 2005 382 90% 24% * CBS: sterftecijfers (mortaliteit) (Bron: CBS Statline) * Nederlandse Kankerregistratie (NKR): incidentiecijfers (Bron: ikcnet.nl). 14 Rol asbest bij buikvlieskanker onduidelijk Asbest wordt meestal in verband gebracht met longvlieskanker, maar er bestaat ook een, weliswaar minder duidelijke, relatie met buikvlieskanker. Volgens Bofetta, epidemioloog van de International Agency for Research on Cancer (IARC) heeft blootstelling aan asbest een minder sterke relatie met peritoneum mesothelioom (buikvlieskanker) dan met pleuraal mesothelioom (longvlieskanker) (1). In het algemeen wordt aangenomen dat blootstelling aan asbest de belangrijkste oorzaak is van peritoneum mesothelioom. Hoe belangrijk blijft echter onduidelijk volgens Bofetta. Dit omdat de aandoening erg zeldzaam is en de diagnose moeilijk te stellen. Er zijn weinig statistische gegevens bekend over het voorkomen van peritoneum mesothelioom. Alleen de Verenigde Staten en een aantal Europese landen houden systematisch bij hoe vaak deze ziekte voorkomt. Het komt in die landen veel minder vaak voor dan longvlieskanker. In Nederland wordt de diag- JAARVERSLAG 2006 INSTITUUT ASBESTSLACHTOFFERS

nose jaarlijks gesteld bij ongeveer 20 mensen, 5% van het totaal aantal mensen met mesothelioom (2). Als risicofactor noemt Bofetta naast asbest ook andere factoren zoals: erfelijke aanleg, erioniet (een asbestachtig materiaal dat in Turkije in de natuur voorkomt), Thorotrast (een contrastmiddel dat in de vorige eeuw bij röntgenfoto s werd gebruikt) of het SV-40 virus (een virus dat oorspronkelijk alleen bij apen voorkwam maar per abuis in de jaren 60 van de vorige eeuw ook in het poliovaccin terecht is gekomen). Deze factoren verklaren echter slechts een klein deel van het aantal gevallen. Concluderend stelt Bofetta dat het vóórkomen van asbestblootstelling vooralsnog de beste manier is om buikvlieskanker te voorkomen. Wellicht brengt onderzoek in gebieden waarvan nog geen gegevens bekend zijn, bijvoorbeeld in de ontwikkelingslanden waar nog steeds intensief met asbest wordt gewerkt, meer inzicht in de invloed die asbest op het ontstaan van deze ziekte heeft. Vergelijking sterftecijfers longkanker en mesothelioom Longkankerpatiënten overlijden sneller dan mesothelioompatiënten. Net als bij mesothelioom is de prognose van mensen met longkanker slecht. 14% van de mensen met longkanker (een op zeven) overlijdt na 1 maand. Bij mesothelioom is dat 8%. Na 6 maanden zijn deze cijfers 45% ( longkanker) en 40% (mesothelioom). Pas na een jaar zijn de sterftecijfers bij mesothelioom iets slechter: 65% (longkanker) en 67% (mesothelioom). Dit verschil wordt daarna groter omdat longkanker beter behandelbaar is dan mesothelioom. percentage dat nog in leven is 100% 90% 80% 70% 60% 86% 92% 70% 78% 55% 60% Overleving longkanker mesothelioom 50% 40% 35% 33% 30% 20% 10% 0% 1 mnd 20% 12% 15% 11% 6% 6% 2% 1% 3 mnd 6 mnd 1 jaar 2 jaar 3 jaar 5 jaar 10 jaar periode na de diagnose 15 Bron: O. Visser (2006): presentatie voor IAS Expertmeeting asbest en longkanker, 6 april 2006. (1) Bofetta, P. (2006). Epidemiology of peritoneal mesothelioma: a review.annals of Oncology, oct 9. (2) Rustenburg, M. (2004). Onderzoek naar het mesothelioom. Stageverslag 4de jaar Geneeskunde. Universiteit van Amsterdam, AMC, afdeling cardio-thoracale chirurgie. JAARVERSLAG 2006 INSTITUUT ASBESTSLACHTOFFERS

16 Nieuws Nieuwe vergoedingsregelingen voor asbestslachtoffers In Japan, Nieuw-Zeeland, België en Nederland zijn in 2006 de mogelijkheden voor vergoedingen aan asbestslachtoffers verruimd. Het zwaar bekritiseerde asbestfonds in de Verenigde Staten gaat voorlopig niet door. Japan Sinds februari 2006 kunnen in Japan ook niet-beroepsgebonden asbestslachtoffers met mesothelioom of longkanker in aanmerking komen voor een uitkering via een overheidsregeling. Er was al een regeling voor beroepsgebonden slachtoffers. Slachtoffers zélf krijgen een vaste uitkering per maand. Voor niet-beroepsgebonden slachtoffers is dat bijna 700 euro per maand, voor beroepsgebonden slachtoffers 80% van het verdiende maandsalaris. Nabestaanden van exwerknemers komen in aanmerking voor nabestaandenpensioen en een bijdrage in de overlijdenskosten. Als het slachtoffer zelf geen uitkering heeft gehad kan zijn nabestaande een aanvraag indienen voor een eenmalige uitkering van smartengeld (ca. 18.000-19.000). Nederland, België, Nieuw-Zeeland De Nederlandse en Belgische regering stemden bijna tegelijkertijd in met een vergoedingsregeling voor niet-beroepsgebonden asbestslachtoffers. De Belgische regering besliste in oktober 2006 om vanaf 2007 10 miljoen euro per jaar uit te trekken om een vergoeding te kunnen bieden aan alle asbestslachtoffers met mesothelioom. Het Nederlandse kabinet heeft in november 2006 toegestemd in een vergoedingsregeling voor niet-beroepsgebonden mesothelioomslacht offers. Momenteel wordt deze regeling voor bereid. Nieuw-Zeelandse asbestslacht offers kunnen sinds november 2006 in aanmerking komen voor een eenmalige standaarduitkering van ongeveer 50.000 euro via de Accident Compensation Scheme : een overheidsregeling die aan alle inwoners en tijdelijke bezoekers compensatie biedt voor allerlei vormen van letselschade, waaronder nu ook asbestziekten. Verenigde Staten Het Republikeinse plan voor een Nationaal Asbestfonds, de Fairness in Asbestos Injury Resolution (FAIR) Act strandde in februari 2006 in de Senaat. Tegenstanders, waaronder de Democraten, vinden dat een oplossing van de honderdduizenden asbestgeschillen uiteindelijk veel meer dan het begrote bedrag van $ 140 miljard zal vergen. Zij verklaren dan ook dat bovengenoemd plan nooit een serieuze poging was om de geschillen op te lossen, maar eerder een manier om bedrijven tegen de grote hoeveelheid asbestclaims te beschermen. JAARVERSLAG 2006 INSTITUUT ASBESTSLACHTOFFERS

Interview Guy Verhofstadt, Premier België V/- Waarom een Belgisch Asbestfonds? A/- Omdat we, op vraag van alle betrokkenen, een fonds wilden creëren tot schadeloosstelling van alle asbestslachtoffers. Dat beslisten we in onze programmawet van 27 december 2006. Bewust Asbestfonds zal per 1 april 2007 in werking treden. V/- Waar zit het verschil met de bestaande regeling via Premier Guy Verhofstadt en Sofie Geeroms, het Fonds voor beroepsziekten? adviseur inzake Asbestfonds A/- Het Fonds voor beroepsziekten, waarin het Asbestfonds geïntegreerd wordt, heeft uitsluitend betrekking op werknemers die in hun beroepsleven slachtoffers werden van een meosthelioom of een asbestose, de meest voor komende asbestkwalen. Daarbij moest die band met hun beroepsleven ook bewezen worden en werden door belanghebbenden soms lange procedures ingespannen om hun rechten te vrijwaren. Het Asbestfonds heft die beperkingen op. Voortaan komen alle asbestslachtoffers voor een schadeloosstelling in aanmerking, waar of hoe ze ook met asbest in contact kwamen. Dat geldt zelfs voor hun nabestaanden. V/- Zo te horen komt het bedrijfsleven er goed van af? Dat hoeft geen lange en dure procedures meer te vrezen? A/- Dat is niet helemaal correct. Het op te richten Asbestfonds wordt fifty-fifty door de overheid én door de werkgevers gefinancierd, dit jaar elk voor een bedrag van 10 miljoen euro. Er is zelfs een bijdrage voor de zelfstandigen voorzien, gelet op het aantal zelfstandigen dat door asbestose getroffen wordt. Het klopt wel dat de werkgevers vragende partij waren bij de oprichting van dit Asbestfonds, maar dat waren de asbestslachtoffers evenzeer. Het Asbestfonds slaat twee vliegen in één klap. De werkgevers krijgen een zekere immuniteit maar ook de slachtoffers moeten niets meer bewijzen. De gekende asbestkwalen volstaan om voor een schadeloosstelling in aanmerking te komen. V/- Toch is die tegemoetkoming beperkt tot slachtoffers van een mesothelioom of een asbestose? A/- In de gegeven omstandigheden wel, omdat er uitsluitend in deze gevallen een bewezen verband is met blootstelling aan asbest. Tegelijk sluiten we niet uit dat er andere ziekten kunnen opduiken die voor een tegemoetkoming van het fonds in aanmerking komen. Als kan bewezen worden dat ook andere ziekten een gevolg zijn van blootstelling aan asbest zal de schadeloosstelling voorzien in het Asbestfonds in die zin uitgebreid worden. 17 V/- Hoe ziet die tegemoetkoming er uit en waar kan de aanvrager terecht? A/- Voor het slachtoffer zelf bestaat de tegemoetkoming van het Asbestfonds uit een maandelijkse forfaitaire rente, voor zijn rechthebbenden gaat het om een vast kapitaal*. Aanvragen moeten ingediend worden bij het Asbestfonds zelf, dat organiek wordt opgericht binnen het Fonds voor beroepsziekten. Wel ligt het voor de hand dat die aanvraag wordt aangepast aan de bepalingen van het Asbestfonds en aan de aard van de te herstellen schade. * De maandelijkse forfaitaire rente bedraagt bij mesothelioom minimaal 1500 euro per maand. Bij overlijden krijgt de echtgenoot of echtgenote een eenmalige bijdrage van 30.000 euro, voor elk kind dat nog onderhouden wordt, is 25.000 euro gereserveerd en voor een eventuele ex-partner met recht op alimentatie 15.000 euro. De vergoedingen voor asbestose zijn gerelateerd aan de mate van arbeidsongeschiktheid. JAARVERSLAG 2006 INSTITUUT ASBESTSLACHTOFFERS

Medische ontwikkelingen * Behandeling van mesothelioom Bescheiden succes, maar van een medische doorbraak is helaas nog geen sprake in de behandeling van maligne mesothelioom. Na vele jaren zoeken en proberen is in 2003 vastgesteld dat met chemotherapie met het middel pemetrexed (merknaam Alimta) een, weliswaar bescheiden, winst behaald kan worden in de behandeling van mesothelioom (ook wel asbestkanker genoemd). Dit zei Sjaak Burgers, longarts in het Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis en voorzitter van de mesotheliomenwerkgroep van de NVALT, in zijn editorial voor de IAS-nieuwsbrief van september 2006. Eén van de conclusies van het ochtendprogramma van het Derde Symposium Asbest en Longziekten dat op 19 mei 2006 plaatsvond was dat er op medisch gebied veel gebeurt, maar van een doorbraak nog geen sprake is. De Nederlandse Vereniging van Artsen voor Longziekten en Tuberculose (NVALT) had voor het medisch georiënteerde ochtendprogramma internationaal bekende sprekers uitgenodigd. Nederlands onderzoek Ook in Nederland zelf wordt onderzoek gedaan naar de behandeling van mesothelioom en niet zonder succes. Begin december 2006 promoveerde onderzoeker Joost Hegmans aan de Erasmus Universiteit Rotterdam op de werking van dendritische cel immunotherapie. Deze vorm van immunotherapie toonde hoopvolle resultaten in een proefdiermodel. Hegmans onderzocht of dendritische cellen, de verkenners van het immuunsysteem, een rol in de behandeling zouden kunnen spelen. De behandeling met deze cellen heeft bij muizen effect wanneer de tumor nog klein is. Inmiddels is de eerste fase gestart van een onderzoek bij patiënten, om de werking en eventuele bijwerkingen vast te stellen. De resultaten daarvan worden op z n vroegst over twee jaar verwacht. 18 Alimta in het nieuws Het medicijn Alimta (stofnaam pemetrexed) had in 2006 veel aandacht in de pers, zowel positief als negatief. Allereerst het positieve nieuws. De onderzoekers die het medicijn ontwikkeld hebben denken dat het effect van Alimta op de tumor verbeterd kan worden. Er is een kleine groep patiënten die voor mesothelioom met Alimta behandeld is en vijf jaar na diagnose nog steeds in leven. Deze groep wordt nu nader onderzocht. Professor Hillary Calvert van de universiteit van Newcastle denkt dat deze mensen het zo goed doen door de samenstelling van hun genen en de manier waarop Alimta op hun genen inwerkt. Negatief in dit verband is dat patiënten in het Verenigd Koninkrijk, in tegenstelling tot Nederland, een chemotherapeutische behandeling met dit dure medicijn niet vergoed krijgen. De Britse gezondheidsautoriteit Nice heeft namelijk in augustus 2006 de vergoeding van Alimta afgewezen op basis van het argument dat er niet genoeg bewijs is dat behandeling met dit medicijn beter werkt dan voordeliger behandelingen. Verder wees de Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) farmaceut Ei Lilly op onvolledigheden in de brochure over Alimta. De brochure vermeldde namelijk niet voor welke vormen van kanker Alimta gebruikt mag worden. Noch werd gewezen op de fatale gevolgen die het medicijn tijdens zwangerschap op de foetus kan hebben. * Voor bronvermelding zie website IAS: www.asbestslachtoffers.nl onder Nieuws JAARVERSLAG 2006 INSTITUUT ASBESTSLACHTOFFERS