Energiemanagement actieplan Voor akkoord, opsteller Voor vrijgave Naam R. W. Goudswaard G. J. van de Pol Functie KAM manager Algemeen directeur Datum 23-01-2013 31-01-2013 Handtekening
Inhoudsopgave 1 Inleiding... 3 2 Duurzaamheid beleid... 4 3 PLAN: Energieverbruik en reductiekansen... 6 3.1 Energieverbruik door GMB (scope 1 en 2)... 6 3.2 Energieverbruik in de keten (scope 3)... 7 3.3 Energie reductiekansen... 7 3.4 Doelstellingen... 7 4 DO: Implementatie... 8 5 CHECK: Monitoren en beoordelen... 8 6 ACT: Rapporteren... 8 7 Continue verbetering... 9 BIJLAGE A: PROCESSCHEMA ENERGIEMANAGEMENT ACTIEPLAN... 10 BIJLAGE B: DOELSTELLINGENMATRIX... 11 Energiemanagement actieplan I GMB 2
1 Inleiding Deze rapportage is het Energiemanagement actieplan van GMB en is gebaseerd op de NEN-EN-ISO 50001 Energiemanagement systemen. De NEN-EN-ISO 50001 is gebruikt als handleiding voor het opzetten van het Energiemanagement actieplan. De norm is echter niet volledig gevolgd. Het energiemanagement actieplan maakt onderdeel uit van het integrale kwaliteitssysteem van GMB het MZS (ManagementZorgSysteem). Het MZS is digitaal toegankelijk voor alle werknemers van GMB. Het document is opgesteld volgens de plan-do-check-act cyclus (zie figuur 1) vanuit de NEN-EN-ISO 50001. Continue verbetering Energiebeleid hoofdstuk 2 Energieplanning hoofdstuk 3 Directie beoordeling (hoofdstuk 7) Implementatie en uitvoering (hoofdstuk 4) Controle (hoofdstuk 5) Monitoring, meting en analyse (hoofdstuk 5) Interne audit (hoofdstuk 7) Afwijkingen, correcties, corrigerende en preventieve maatregelen (hoofdstuk 6) Figuur 1: Plan-Do-Check-Act Cyclus In bijlage A van dit plan is het energiemanagement actieplan van GMB verwoord in een stroomschema. Dit stroomschema is opgenomen in het MZS. Energiemanagement actieplan I GMB 3
2 Duurzaamheid beleid De energieproblematiek is slechts één van de aspecten van duurzaamheid. Kijkend naar duurzaamheid focust GMB zich op het respectvol en zorgvuldig omgaan met mens, omgeving en middelen over de volle breedte van het werkveld van GMB: water, energie en grondstoffen. GMB ontwerpt en realiseert gezichtsbepalende en omgevingsbeïnvloedende werken waarbij elk aspect van het werk een bepaald duurzaamheideffect heeft of kan hebben. GMB benut de organisatietalenten door gericht te zoeken naar kansen voor duurzame oplossingen voor deze effecten. We willen onze organisatie, producten en de totstandkoming ervan zo duurzaam mogelijk maken. We hebben hiervoor onze CO2 emissie berekend en CO2-reductie doelstellingen opgesteld. Als onderdeel van dit reductieprogramma willen we ook onze leveranciers stimuleren om duurzame producten te leveren en een duurzame bedrijfsvoering te voeren. Onze ervaringen hebben geleerd dat kansen voor duurzame oplossingen voortkomen uit het verbreden van de keten: door samenwerking met toeleveranciers, afnemers en overheid en met de betrokkenheid van de omgeving. Daarnaast denken we na over ketenverbreding in het gehele bedrijf, waarbij we bewust inspelen op ontwikkelingen in de markt. In aanbestedingen komt er bovendien veel meer aandacht komt voor zaken als energieverbruik en het gunnen op waarde in plaats van op de laagste prijs. GMB gaat niet alleen uit van termen zoals maatschappelijk verantwoord ondernemen, cradle to cradle, groen, people/planet/profit en carbon footprint meting om invulling te geven aan duurzaam en ethisch ondernemen. GMB heeft op basis van de strategische thema s water, energie en grondstoffen en de onderstaande uitgangspunten een eigen duurzaamheid en ethisch beleid bepaald: verantwoordelijkheid nemen; transparant zijn; ethisch gedrag; respect voor belangen van stakeholders (werknemers, omgeving, klanten, leveranciers, ketenpartners); respect voor wetgeving (overheid); respect voor internationale gedragsnormen; respect voor mensenrechten. Normen en waarden Eerlijk zakendoen en behoorlijk bestuur zijn fundamentele waarden voor een onderneming om maatschappelijk verantwoord te ondernemen. Betrokkenheid bij de ontwikkeling van de gemeenschap door aandacht voor arbeidsomstandigheden, mensenrechten en milieu maakt dat een onderneming een waardevolle maatschappelijke bijdrage levert. Door mondiaal te denken en lokaal te acteren, werkt GMB mee aan een betere wereld door bij zichzelf te beginnen. GMB streeft naar intrinsieke duurzaamheid, waarbij de eigen medewerkers maar ook de gebruikers van de door ons gerealiseerde producten een belangrijke schakel zijn. Door te streven naar verbetering en verduurzaming van de door ons gerealiseerde producten en de (werk)omgeving wordt duurzaamheid bij gebruikers en ook onze medewerkers gestimuleerd. Wij geloven dat duurzaamheid onlosmakelijk verbonden is met aandacht voor normen en waarden, de basis voor een professionele en respectvolle relatie tussen opdrachtgevers en opdrachtnemers. Energiemanagement actieplan I GMB 4
De normen en waarden van GMB zijn vertaald in de Zeven Zekerheden (GMB-SURE). Deze punten zijn een belangrijk onderdeel van elke processtap in onze organisatie. Intern heeft GMB de volgende waarden onderkend: afspraak = afspraak, openheid en verantwoordelijkheid nemen. Energiemanagement actieplan I GMB 5
3 PLAN: Energieverbruik en reductiekansen (Stap 2 stroomschema in bijlage A) De eerste stap is het inzichtelijk maken van het energieverbruik van de organisatie en de keten waarin de organisatie actief is. Op basis van de inzicht kan er gekeken worden op welke aspecten er winst valt te behalen in de reductie van energie. 3.1 Energieverbruik door GMB (scope 1 en 2) Door GMB wordt halfjaarlijks. De inventarisatie wordt uitgevoerd conform ISO14064-1 en het GHG protocol voor scope 1 en 2. Figuur 2: Scope diagram. Binnen GMB is de assistent hoofdadministratie verantwoordelijk voor het uitvoeren van de inventarisatie. Voor de inventarisatie wordt gebruik gemaakt van een datasheet. In deze datasheet wordt voor de volgende onderdelen de CO2 uitstoot bepaald: De kwaliteit van de inventarisatie wordt geborgd door het kwaliteitsmanagementplan. Scope 1: Direct CO2 emissie Gasverbruik op de kantoren en projecten; Brandstofverbruik leaseauto s uitgesplitst per type brandstof; Brandstofverbruik materieel op de weg uitgesplitst per type brandstof; Koelgasverbruik airco; Scope 2: Indirecte CO2 emissie Ingekochte energie; Zakelijk vliegverkeer ; Zakelijke ritten privé auto. Scope 3: Indirecte CO2 emissie Woon-werkverkeer met privéauto. In de datasheet zijn de conversiefactoren opgenomen uit het Handboek CO2 prestatieladder 2.1. Energiemanagement actieplan I GMB 6
De onderbouwing van de gegevens in de datasheet worden een per periode in een separate map verzameld. Nadat de inventarisatie voor de betreffende periode is uitgevoerd, voert de KAM manager een kwaliteitscontrole uit op de data. De KAM manager kijkt of de organisatiegrenzen juist zijn, de gegevens onder de juiste scope zijn verwerkt en of de juiste conversiefactoren die door SKAO zijn voorgeschreven zijn gebruikt. De KAM manager maakt een jaarlijks een energie auditverslag op basis van de inventarisatie. 3.2 Energieverbruik in de keten (scope 3) In de projecten die door GMB worden uitgevoerd, wordt gekeken naar duurzaamheid en de reductie van energieverbruik bij te totstandkoming en de gebruikersfase van het gerealiseerde product. GMB heeft een scope 3 emissie inventarisatie gemaakt volgens het GHG protocol scope 3 accounting. Aan de hand hiervan zijn drie ketenanalyses gemaakt van de meest materiële scope drie emissies van GMB. Ketenanalyses zijn: Prefab betonproducten RWZI Leidingtype GVK Alleen voor de Prefab betonproducten en RWZI zijn doelstellingen vastgesteld en worden de emissie gegevens verzameld. De scope 3 gegevens worden verzameld door de KAM manager. De KAM manager inventariseert de projecten die relevant zijn voor de uitgevoerde ketenanalyses en vraagt de gegevens om tot de scope 3 emissiecijfers te komen op bij de projectleider/ werkvoorbereider 3.3 Energie reductiekansen Iedereen binnen GMB kan ideeën voor energie reductie aandragen via mijnidee@gmb.eu. Energiereductie kansen worden geregistreerd in een kansenregister wat wordt beheerd door de KAM manager van GMB. Het kansenregister is voor iedere medewerker toegankelijk via infoplein. 3.4 Doelstellingen Vanuit de registreerde kansen wordt gekeken welke onderdelen in aanmerking komen voor het formulieren van doelstellingen. De KAM manager analyseert de reductiekansen en bespreekt mogelijk reductie doelstellingen met de beheerdirectie van GMB. De beheerdirectie stelt uiteindelijk de doelstellingen vast. De doelstellingen worden opgenomen in de doelstellingenmatrix van de directie. Energiemanagement actieplan I GMB 7
4 DO: Implementatie (Stap 3 stroomschema in bijlage A) De vastgestelde doelstellingen worden opgenomen in de doelstellingenmatrix. In de doelstellingen matrix wordt een verantwoordelijk functionaris benoemd om het programma te implementeren. Deze functionaris zorgt voor uitzetten van acties binnen de organisaties en stelt een communicatieplan op. De verantwoordelijke functionaris bepaald welke hulpmiddelen hij of zij nodig heeft voor het realiseren van de doelstelling. 5 CHECK: Monitoren en beoordelen (Stap 4 stroomschema in bijlage A) Twee keer per jaar wordt de voortgang ten opzichte van de reductiedoelstellingen bepaald. De actiehouder (verantwoordelijk functionaris) uit de doelstellingenmatrix rapporteert de voortgang aan de KAM Manager. De KAM Manager beoordeelt de resultaten en bespreekt dit met de beheerdirectie. Er wordt beoordeeld of bijsturing van de doelstellingen noodzakelijk is. 6 ACT: Rapporteren (Stap 5 stroomschema in bijlage A) Twee keer per jaar wordt intern en extern gecommuniceerd over de voortgang ten opzichte van de reductiedoelstellingen. Daarbij wordt de voortgang inzichtelijk gemaakt en gecommuniceerd over eventuele bijsturing. Energiemanagement actieplan I GMB 8
7 Continue verbetering Directiebeoordeling Als onderdeel van de jaarlijkse directiebeoordeling die wordt uitgevoerd voor het kwaliteitssysteem van GMB, wordt ook een directiebeoordeling uitgevoerd op het energiebeleid van GMB. In de directiebeoordeling wordt gekeken naar de effectiviteit van het energiebeleid en of bijsturing noodzakelijk is. Interne audit Periodiek wordt door de KAM coördinatoren van GMB een interne audit uitgevoerd. De interne audit is gericht om te toetsen of het energiebeleid van GMB effectief en doelmatig is geïmplementeerd. De KAM coördinator stelt een audit rapport op met daarin de bevindingen van de interne audit. Deze bevindingen worden meegenomen als actiepunten voor het aanpassen of verbeteren van het energiebeleid en de implementatie ervan. Energiemanagement actieplan I GMB 9
BIJLAGE A: PROCESSCHEMA ENERGIEMANAGEMENT ACTIEPLAN Input Doel Energiemanagementproces (EMP) Proceseigenaar Activiteit Procesverantwoordelijke Output Energieverbruik Doel van het proces: Beperking van energiebehoefte en reductie van CO2 emissie Procesverantwoordelijk: Beheerdirectie 1. Ondernemingsplan Proceseigenaar: KAM Manager Markt Vaststellen energiebeleid Doelstellingenmatrix Energiemanagement actieplan 1. Beheerdirectie - Stelt energiebeleid vast op basis van marktbehoefte. -KAM-manager stelt het energiemanagement actieplan op. Kwaliteitsplan voor de inventarisatie 2. Inventariseren Datasheet CO2 footprint Scope 3 gegevens Kansenregister Reductie doelstellingen Energie auditverslag 2a. Assistent hoofdadministratie - Inventariseert elke 6 mnd het energieverbruik van GMB. 2b. KAM Manager -Ziet toe op aanleveren scope 3 gegevens van projecten - Checkt volledigheid en juistheid van inventarisatie. - Analyseert energieverbruik en formuleert reductiekansen. - Bespreekt reductie kansen met beheerdirectie. -Maakt een jaarlijks een energie auditverslag op basis van de inventarisatie 2c. Beheerdirectie - Stelt reductiedoelstellingen vast. Reductie doelstellingen 3. Implementeren Doelstellingenmatrix Vastleggen taken en bevoegdheden 3a. Beheerdirectie - Zorgt dat voor implementatie door toekennen aan verantwoordelijk functionaris (actiehouder) in doelstellingen matrix. 3b. Actiehouder - Zorgt voor uitvoering van het programma; - Stelt communicatieplan op Communicatieplan 4. Monitoren Doelstellingenmatrix Voortgangsrapportage 4a. Actiehouder - De actiehouder rapporteert halfjaarlijkse de voortgang tov de doelstelling aan de KAM Manager 4a. KAM manager - Voert interne audit uit op om dit proces te toesten Interne audit Interne audit 5. Bijsturen Communicatieplan Voortgangsrapportage Directiebeoordeling 5a. KAM manager - Beoordeelt de resultaten uit de voortgangrapportage en stelt met de beheerdirectie vast of bijsturing noodzakelijk is. 5b. Beheerdirectie - Voert de directiebeoordeling uit op het energiebeleid en past indien nodig het beleid aan op basis van deze directiebeoordeling. 5c. Communicatie adviseur - Communiceert op website en infoplein over de voortgang tov de doelstellingen. Energiereductie Energiemanagement actieplan I GMB 10
BIJLAGE B: DOELSTELLINGENMATRIX Energiemanagement actieplan I GMB 11
CO2 reductie doelstellingen GMB Beheer B.V. (ten behoeve van de CO2 prestatieladder) Nr. Doelstelling Taakstelling/programma (concreet) Functionaris Middelen Voortgang Toelichting Nr. Scope 1 &2 doelstellingen (scope 1 is directe emissie door brandstof en gas verbruik) (scope 2 is indirecte emissie door elektriciteitsverbruik +zakelijk gebruik privé auto en verbruik van refrigerants voor airco) 1. Ten opzichte van referentiejaar 2009 wil GMB voor 2015 de CO2 emissie door Implementeren van onderliggende doelstellingen (1a t/m 1d). Beheer-directie direct en indirecte emissie (scope 1 en Monitoren onderliggende doelstellingen KAM-manager scope 2) met 22% per miljoen euro omzet verminderen. (zowel voor scope 1 als scope 2) Evalueren resultaat van de doelstellingen KAM-manager 1a. De vestiging van GMB Slibverwerking Tiel heeft als deelnemer aan het Tiels Convenant een reductiedoelstelling voor het reduceren van de CO2-uitstoot in een periode van vier jaar met drie procent per jaar ten opzichte van referentiejaar 2009 (zowel voor scope 1 als scope 2) 1b. 14% CO2 reductie per gereden km van het leasewagenpark in 2015 t.o.v. 2009. Gebaseerd op werkelijke brandstofverbruik. (scope 1) 1c. GMB koopt 'groene' stroom in bij het afsluiten van nieuwe contracten op projecten. Groene stroom is duurzaam opgewekte stroom. (scope 2) 1d. Vermindering van 3% per jaar op het diesel verbruik van de shovels in Zutphen ten opzichte van referentiejaar 2010.(scope 1) 1e Verminderen CO2 uitstoot door aanschaf caddy s en vrachtwagen op groen gas (scope 1) Scope 3 doelstellingen Inventariseren CO2 footprint 2009 in Tiel Inventariseren besparingsmaatregelen Implementeren besparingsmaatregelen Monitoren reductie Inventariseren CO2 footprint wagenpark 2009 Communiceren aanschaf A en B label auto s Nieuwe auto s alleen A of B label KM standen invullen door leaserijders 2,3% per jaar, voor 2012 betekent dit 6,9%. Informeren projectleiders over inkoop groene stroom bij nieuwe contracten Monitoren resultaten Mantelcontact afsluiten voor het leveren van waterschapsenergie Door direct uitleessysteem wordt het dieselverbruik gemonitord en weten de machinisten wat het ideaal moment van schakelen is waardoor het dieselverbruik wordt vermindert. Er zijn al 2 auto s en 1 vrachtwagen aangeschaft op gas. 2 auto s per jaar bestellen Pr leider en FRo Pr leider en FRo Pr leider en FRo Pr leider en FRo RPo KAM-manager en Bedrijfsleiders KAM-manager FEl FRo RPo Voor 2012 verwachten wij een reductie van 19% (18 ton CO2 per miljoen euro omzet). Dit komt door deels door de gehaalde besparingen in 2012 maar ook voor een groot deel door de omzet stijging van 38 mln 1 t.o.v. 2009. Vanaf 2012 verwachten wij een verdere reductie van 1% per jaar met als uitgangspunt dat de omzet zich gaat stabiliseren en er dus geen grote reductie meer komt door een grote omzet stijging. Om deze 22% reductie te halen moet GMB vanaf 2012 bij een gelijk blijvende omzet 195 ton CO2 minder uitstoten per jaar. Tot nu toe is de reductie berekend aan de hand van de fabrieksopgave. Vanaf 2012 kunnen we de doelstellingen monitoren aan de hand van het werkelijke verbruik. De km standen moeten dan wel bij het tanken ingevuld worden door de leaserijders. De verwachting is dan in 2015 het hele wagenpark A en B label heeft, wij gaan dan uit van een gemiddelde CO2 uitstoot van 120 g CO2 t.o.v. 181 g CO2 in 2009. Dit is gebaseerd op de fabrieksopgave, wij gaan er vanuit dat hier bij werkelijk gebruik 30% van afgeweken wordt. Hierdoor komt de uitstoot op 156 g CO2 in 2015, dit is een vermindering van 14% t.o.v. (de fabrieksopgave in) 2009. (Scope 3 emissies of overige indirecte emissies zijn een gevolg van de activiteiten van het bedrijf (de organisatie) maar komen voort uit bronnen die geen eigendom van het bedrijf zijn noch beheerd worden door het bedrijf) 2a. Het reduceren van de CO2 uitstoot van betonstraatstenen met 2% in 2015 ten Uitvoeren van ketenanalyse inclusief inventarisatie potentiële reductiemogelijk Vakgroep beton Reductie doelstelling is gerealiseerd Doelstelling is gerealiseerd, doordat de leveranciers veel reductie hebben behaald bij de betonproductie. opzichte van referentiejaar 2009. Informeren tendermanagers over reductiedoelstelling + besparingsmaatregelen KAM-manager en Bedrijfsleiders Aan de hand van de nieuw te maken scope 3 inventarisatie nieuwe doelstelling op het gebied van beton formuleren. Inventariseren behaalde reductie KAM-manager Het maken van de ketenanalyse is in gang gezet, het spits zich toe op het gebruik van beton met afval stoffen als toeslag materiaal. Als de ketenanalyse is afgrond wordt de doelstelling aangepast. 2b. Het reduceren van de CO2-emissie in de gebruikersfase van één RWZI per jaar Uitvoeren van ketenanalyse inclusief inventarisatie potentiële reductiemogelijk Vakgroep procesmanagement met 40% vanaf 2012 ten opzichte van referentiejaar 2006. Informeren tendermanagers over reductiedoelstelling + besparingsmaatregelen KAM-manager en Bedrijfsleiders Inventariseren behaalde reductie KAM-manager 1 De omzetcijfers zijn exclusief de omzet gehaald uit deelnemingen (combinatie werken van GMB Civiel). Pagina 1 van 1