Q&A Gezondheidsmonitor Jeugd 2015 versie 18 april 1) Wat is de Gezondheidsmonitor Jeugd? De Gezondheidsmonitor Jeugd is een onderzoek naar gezondheid en leefstijl van jongeren uit klas 2 en 4 van het voortgezet onderwijs. Jongeren hebben een digitale vragenlijst hiervoor ingevuld. De Gezondheidsmonitor Jeugd vindt elke vier jaar plaats. Deze keer is deze monitor voor het eerst landelijk geharmoniseerd. Dit wil zeggen dat alle GGD en de vragenlijst gelijktijdig en op een uniforme wijze hebben uitgevraagd. De GGD en voeren in samenwerking met het RIVM de Gezondheidsmonitor Jeugd uit. 2) Wat is het doel van de Gezondheidsmonitor Jeugd? Het doel van dit onderzoek is om inzicht te krijgen in de gezondheidssituatie van leerlingen in het voortgezet onderwijs. Met de resultaten van dit onderzoek wordt landelijk en lokaal beleid ontwikkeld om de gezondheid en leefstijl van leerlingen te bevorderen. 3) Wat is er uniek aan de totstandkoming van de Gezondheidsmonitor Jeugd? In 2015 is de Gezondheidsmonitor Jeugd voor het eerst landelijk geharmoniseerd. Dit wil zeggen dat alle GGD en, in samenwerking met het RIVM, de vragenlijst gelijktijdig en op een uniforme wijze hebben uitgevraagd. Hierdoor kunnen nu lokale en regionale cijfers voor het eerst vergeleken worden onderling én met landelijke cijfers. 4) Wat was precies de rol van de GGD en die van het RIVM? De GGD en hebben de uitvraag onder de jongeren gedaan. Het RIVM heeft de GGD en ondersteund bij de uitvraag, de ontwikkeling van de vragenlijst en de analyse van de resultaten. 5) Wanneer heeft de uitvraag van de Gezondheidsmonitor Jeugd plaatsgevonden? Het onderzoek is uitgevoerd in de periode september december 2015. 6) Hoe heeft de uitvraag van de Gezondheidsmonitor Jeugd plaatsgevonden? In sommige GGD-regio s zijn alle scholen benaderd om deel te nemen aan de Gezondheidsmonitor Jeugd. In sommige GGD-regio s zijn de deelnemende scholen steekproefsgewijs bepaald. De GGD en hebben scholen, via een brief, uitgenodigd om mee te werken aan de Gezondheidsmonitor Jeugd. Zowel de ouders/verzorgers als leerlingen ontvingen via de school enkele weken voor het onderzoek alle benodigde informatie over het onderzoek. De deelname aan het onderzoek was vrijwillig. Tijdens een lesuur op school hebben de leerlingen uit klas 2 en 4 de vragenlijst ingevuld via internet. Het onderzoek is anoniem uitgevoerd.
7) Hoeveel jongeren hebben meegedaan aan de Gezondheidsmonitor Jeugd? In totaal hebben 96.919 jongeren en 377 scholen meegedaan aan de Gezondheidsmonitor Jeugd. 8) Is deelname aan het onderzoek Gezondheidsmonitor Jeugd vrijwillig? Ja, de deelname aan het onderzoek is vrijwillig. Zowel ouders/opvoeders als de jongeren zelf mochten weigeren deel te nemen. Ouders/verzorgers konden dit doen via een antwoordstrook waarop ze konden aangeven dat ze niet wilden dat hun kind mee deed aan het onderzoek. 9) Welke onderwerpen worden uitgevraagd in de Gezondheidsmonitor Jeugd? De volgende onderwerpen zijn opgenomen in de vragenlijst: achtergrondkenmerken (o.a. leeftijd, geslacht, geboorteland, gezinssamenstelling); school (o.a. type onderwijs, verzuim); gezondheid (o.a. gezondheidsbeleving, psychosociale gezondheid, (cyber)pesten en weerbaarheid); leefstijl (o.a. roken, alcohol, drugs, voeding, beweging, seksuele ervaringen en veilig vrijen); vrije tijd (o.a. sociale media gebruik en gamen). 10) Waarom is er gekozen om met het persbericht te richten op één onderwerp? In de Gezondheidsmonitor Jeugd zijn meerdere onderwerpen uitgevraagd. Vanwege de hoeveelheid gegevens is het niet mogelijk om van alle items resultaten te publiceren en te beargumenteren in een bericht. Vandaar is er gekozen om een onderwerp uit te lichten, namelijk pesten. Dit onderwerp is uitgelicht, omdat het een belangrijk maatschappelijk thema is, waarvan de gevolgen groot zijn. 11) Zijn de cijfers over cyberpesten onderdeel van de cijfers over pesten? De cijfers over pesten op school en cyberpesten zijn gebaseerd op afzonderlijke vragen. Maar onder pesten op school kan ook cyberpesten vallen, zoals in de inleidende tekst bij de vraagstelling over pesten (zie hieronder) te zien is. Tegelijkertijd gaan de vragen over pesten via internet of mobiele telefoon niet per se over pesten door medeleerlingen op school. De vragen die aan de leerlingen zijn gesteld, inclusief inleidende teksten en in dezelfde volgorde, vind je op de volgende pagina in figuur 1.
Figuur 1: Vragen over pesten en cyberpesten in de Gezondheidsmonitor Jeugd De volgende vragen gaan over pesten. Pesten is bijvoorbeeld schelden, roddelen, vervelende berichtjes sturen, iets afpakken, spugen of iemand buitensluiten. Met pesten wordt hier bedoeld dat een persoon door anderen wordt getreiterd op een manier die deze persoon echt niet leuk vindt. Hoe vaak ben je de laatste 3 maanden gepest op school? Hoe vaak heb je de laatste 3 maanden zelf een andere leerling op school gepest? De volgende vragen gaan over pesten via internet of mobiele telefoon. Het gaat om pesten op een manier die de ander echt niet leuk vindt. Voorbeelden zijn: - iemand uitschelden via de telefoon - iemand bedreigen, bijvoorbeeld in een tweet - gemene roddels over iemand verspreiden op internet - vervelende foto s of filmpjes van iemand op internet zetten, bijvoorbeeld op YouTube Hoe vaak ben je de laatste 3 maanden gepest via internet of mobiele telefoon? Hoe vaak heb je de laatste 3 maanden zelf een ander gepest via internet of mobiele telefoon?
12) Hoe is weerbaarheid gemeten in de Gezondheidsmonitor Jeugd? De vragen over weerbaarheid in de Gezondheidsmonitor Jeugd zijn hieronder (figuur 2) weergegeven. Figuur 2: Vragen over weerbaarheid in de Gezondheidsmonitor Jeugd De onderstaande uitspraken gaan over opkomen voor jezelf en het maken van keuzes (zoals over pesten, kleding, uitgaan, roken, alcoholgebruik, seksualiteit). Geef aan in hoeverre je het eens bent met onderstaande uitspraken. Kruis op iedere regel één vakje aan. Helemaal Mee Soms wel, Mee Helemaal mee eens soms niet oneens mee eens oneens Ik weet wat ik wel en niet wil Ik zeg het als iemand iets doet wat ik vervelend vind Ik laat mij makkelijk overhalen om dingen te doen die ik niet wil Ik kan heel goed nee zeggen tegen mijn vrienden Ik vind het moeilijk om hulp te vragen als iemand mij lastig valt Ik doe alleen maar dingen die ik zelf echt wil Ik kom voor mezelf op als iemand mij uitscheldt, beledigt of bedreigt Als mijn vrienden iets doen wat ik eigenlijk niet wil dan doe ik toch maar mee
13) Wat gebeurt er met de cijfers van de Gezondheidsmonitor Jeugd? GGD en en het RIVM verwerken de verzamelde gegevens. De resultaten worden weergegeven in rapporten en op websites, zoals www.volksgezondheidenzorg.nl. De overheid, gemeenten en andere organisaties gebruiken deze resultaten voor de ontwikkeling en bijsturing van beleid om de gezondheid van jongeren te verbeteren. 14) Is de privacy van jongeren gewaarborgd in de Gezondheidsmonitor Jeugd? Bij het onderzoek is de privacy van leerlingen gewaarborgd. Het onderzoek wordt anoniem verwerkt en de antwoorden worden strikt vertrouwelijk behandeld en verwerkt. 15) Wanneer worden de overige landelijke cijfers en regionale en lokale cijfers van de Gezondheidsmonitor Jeugd bekend gemaakt? Op dit moment zijn alleen de landelijke cijfers over pesten bekend. Deze worden op dinsdag 19 april op www.volksgezondheidenzorg.nl geplaatst. GGD en hebben nu de tijd om de resultaten te analyseren. In mei worden de overige landelijke cijfers en de regionale cijfers (op GGD-regio) bekend gemaakt op www.volksgezondheidenzorg.nl. Wanneer de lokale gegevens landelijk beschikbaar komen is nog niet duidelijk. Dit zal in ieder geval in de loop van 2016 zijn. 16) Komen de eerdere cijfers over pesten overeen met de cijfers van de Gezondheidsmonitor Jeugd? De cijfers over pesten komen redelijk overeen met andere landelijke onderzoeken, zoals de HSBC. De (eerdere) cijfers over cyberpesten liggen hoger in andere onderzoek. Zo is door dit door het IVO in 2006 geschat op 17%. Dit is te verklaren door een andere uitvraag, deze vraag richtte zich namelijk op een andere periode. Ook het CBS heeft een hoger percentage slachtoffers van cyberpesten in 2014 gemeten (8%), dit was echter onder een andere leeftijdscategorie namelijk 15-25 jaar.