U heeft van de specialist of verpleegkundig specialist gehoord dat u mastopathie heeft. In deze folder kunt u lezen wat dit is, hoe mastopathie ontstaat, welke behandelingen er zijn en waar u terecht kunt voor advies en meer informatie. Wat is mastopathie? Het woord mastopathie is Grieks: mastos = borst en pathie = ziekte of aandoening. Mastopathie is een verzamelnaam voor goedaardige aandoeningen in het klierweefsel van de borsten. Hierbij kunt u knobbels of andere onregelmatigheden en/of (erge) pijn voelen. Deze verschijnselen leveren geen gevaar op voor de gezondheid, maar veroorzaken wel veel overlast. Mastopathie kan in beide borsten voorkomen maar ook in één borst. Veel vrouwen met mastopathie hebben klachten. De één meer dan de ander. Mastopathie kan de volgende klachten geven: Pijnlijke borsten, die regelmatig gespannen aanvoelen en niet altijd aanraking verdragen. Onregelmatig aanvoelend borstklierweefsel: er kunnen in de borsten grote of kleine cysten voorkomen. Soms ook fibroadenomen (zie verderop in de folder). Soms heldere, wittige, gelige of groenige afscheiding uit de tepel (s). Deze klachten kunnen los van elkaar of samen voorkomen. Cyste Een cyste is een holte waar vocht in zit. Die kan bijvoorbeeld ontstaan als een uitvoergangetje van de melkklieren verstopt raakt. Vooral als er spanning op staat, is een cyste goed te voelen. Dit voelt als een ronde, stevige knobbel. Het kan ook pijn doen. Soms zitten er in één of in beide borsten meerdere cysten. - 1 - MCL Patiënteninformatie
Soms ontstaat een cyste in korte tijd. Een cyste kan spontaan groeien, maar ook spontaan weer kleiner worden of zelfs verdwijnen. Bindweefselknobbel (fibroadenoom) Een bindweefselknobbel (fibroadenoom) is een knobbel van bindweefsel en klierweefsel. Dit geeft meestal weinig klachten. Een bindweefselknobbel voelt glad aan en kan langzaam wat groter worden. Een bindweefselknobbel is lang niet altijd te voelen. Angst voor kanker Mastopathie is geen kanker. Het is een goedaardige aandoening. Maar veel vrouwen met mastopathie zijn bang dat het kanker zou kunnen zijn. Vrouwen met mastopathie hebben geen verhoogde kans op borstkanker. Wel heeft een vrouw met mastopathie, net als elke andere vrouw, kans om borstkanker te ontwikkelen. Oorzaken van mastopathie Hoe mastopathie ontstaat, is niet altijd even duidelijk. Hormonen spelen in ieder geval een grote rol. Dat verklaart waarom mastopathie vaak gebonden is aan de menstruatie. Veel vrouwen hebben er vooral vóór de menstruatie last van. Andere vrouwen altijd. Grote veranderingen in de hormoonhuishouding, zoals zwangerschap, stoppen met de pil of verwijderen van de eierstokken kunnen invloed hebben op mastopathie. Sommige vrouwen merken dat de klachten die er al waren, in de overgang erger worden. Er zijn ook vrouwen die tijdens de overgang last van mastopathie krijgen. Ook dat heeft te maken met hormoonschommelingen. Na de overgang verdwijnen de klachten meestal geleidelijk. - 2 - MCL Patiënteninformatie
Er zijn twee vormen van mastopathie: Cyclische mastopathie: deze vorm heeft alles te maken met de menstruatiecyclus. Zo n drie tot zeven dagen voor de menstruatie hebben veel vrouwen last van zware gespannen borsten en soms stekende pijn. Vrouwelijke geslachtshormonen laten dan de borstklieren iets zwellen. Over het algemeen is de pijn niet exact aan te wijzen, maar wel voelen veel vrouwen knobbeltjes in hun borsten. Niet cyclische mastopathie: deze vorm komt minder vaak voor: er is geen vast patroon in te ontdekken, de pijn zit op een duidelijk aanwijsbare plek en wordt omschreven als brandend, scherp of zeurend en straalt vaak uit naar de oksel. Tijdens de menopauze nemen de klachten vaak af. Mogelijke behandelingen en tips Hoewel de oorzaak van mastopathie nog niet duidelijk is, zijn er wel dingen die u kunt (laten) doen om de klachten te verminderen: Kleding Draag een goed steunende beha (bij voorkeur zonder beugels en met brede schouderbandjes). Zorg voor warme kleding (hoe kouder u het hebt, hoe pijnlijker de borsten kunnen aanvoelen). Voeding Er lijkt een verband te bestaan tussen een tekort aan onverzadigde vetzuren en het ontstaan van mastopathie. Door meer onverzadigde vetzuren te eten zouden de klachten van mastopathie kunnen verminderen. Pijnstillers In overleg met uw specialist/verpleegkundig specialist kunt u pijnstillers nemen. - 3 - MCL Patiënteninformatie
Hormonale behandeling Bij sommige vrouwen vermindert de mastopathie als zij de pil gaan slikken. Vrouwen die de pil al slikken kunnen in overleg met de (huis)arts overstappen op een ander type. Bij een ernstige vorm van cyclische mastopathie is in overleg met de arts een hormonale behandeling te overwegen. Punctie van een cyste Een cyste die pijn doet kan worden leeggezogen met een naald. Dit geeft echter geen garantie dat de cyste altijd wegblijft. De holte kan zich (snel) opnieuw vullen met vocht. Het wordt dan ook niet altijd zinvol gevonden. Operatie Heel soms wordt een bindweefselknobbel in de borst weggehaald met een operatie. Een operatie zal echter nooit de eerste keus zijn. Een operatie kan namelijk littekenvorming geven, wat ook weer klachten kan geven in de borst. Ook zorgt littekenweefsel ervoor dat in de toekomst een mammografie (borstfoto) moeilijker te beoordelen is. Daarnaast is het niet zeker dat de pijnklachten met de operatie verdwenen zijn. Borstzelfonderzoek Met name vrouwen met mastopathie voelen veel hobbels en bobbels, waardoor het onderscheid tussen mastopathie en borstkanker moeilijk te maken is. Borstzelfonderzoek kan een goede manier zijn om zelfkennis te krijgen van uw borsten. Immers na verloop van tijd leert u de structuur van uw borsten kennen en bent u wel in staat om eventuele veranderingen op te merken. Hoe doe ik borstzelfonderzoek? Het zelfonderzoek komt neer op kijken en voelen. Waar u uw borsten onderzoekt, maakt in principe niet uit: in bad, onder de douche, in een warme kamer op bed of voor de spiegel. Voor het eerste deel heeft u een spiegel nodig. - 4 - MCL Patiënteninformatie
Spiegel Ga voor de spiegel staan met uw armen ontspannen langs uw lichaam en bekijk uw borsten nauwkeurig. Zijn er veranderingen te zien: In de grootte of de vorm van de borsten? Aan de huid, bijvoorbeeld rimpels, zwellingen, kuiltjes of een verkleuring? Aan de tepel, bijvoorbeeld een intrekking die er eerst niet was of afscheiding? Leg vervolgens uw handen achter uw hoofd en kijk opnieuw of één van de genoemde veranderingen te zien is. Hierna zet u uw handen in de zij en buigt u naar voren. U bekijkt opnieuw in de spiegel of één van de genoemde veranderingen te zien zijn. Borstonderzoek terwijl u staat Veel vrouwen geven er de voorkeur aan het borstzelfonderzoek staand, onder de douche te doen. U hoeft zich er dan niet speciaal voor uit te kleden en de huid is glad door water en zeep. Leg uw linkerarm tijdens of na het douchen achter uw hoofd en leg uw rechterhand op uw linkerborst. Let erop dat de borstspier ontspannen is. Deel in gedachten uw linkerborst in vieren. Onderzoek achtereenvolgens de vier gedeelten van uw borst. Begin rechtsboven, ga vervolgens naar rechtsonder, dan linksonder en eindig linksboven (zie plaatje). Maak met de vier gesloten en gestrekte vingers van uw rechterhand kleine ronddraaiende bewegingen van de rand van uw borst naar de tepel toe. Beweeg rustig met wat lichte druk. Controleer ook de tepel en het gebied eromheen. Als u de tepel een beetje naar voren trekt, moet deze soepel meegeven. - 5 - MCL Patiënteninformatie
Buig voorover en ondersteun de gehele onderkant van de linkerborst met uw linkerhand. Tast de borst met uw vlakke rechterhand rondom af. Maak daarbij een rollende beweging en zorg voor voldoende druk. Op deze manier kunt u het dieper gelegen borstklierweefsel op veranderingen controleren. Blijf voorovergebogen staan en laat uw linkerarm ontspannen naar beneden hangen. Druk met de handpalm van uw rechterhand uw borst licht naar het midden. Controleer zo met gestrekte vingers de linkeroksel op knobbeltjes of verdikkingen. Begin bovenin de oksel en laat de vingers langzaam naar beneden glijden. - 6 - MCL Patiënteninformatie
Borstonderzoek terwijl u ligt Ga op bed liggen, leg een kussen onder uw linkerschouder en plaats uw linkerhand onder uw hoofd. Deel in gedachten uw linkerborst in vieren. Onderzoek achtereenvolgens de vier gedeelten van uw borst. Begin bij uw linkerborst rechtsboven. Maak met vier gesloten en gestrekte vingers van uw rechterhand vanaf de rand van de borst kleine ronddraaiende bewegingen naar de tepel toe. Bevoel op deze manier van boven naar beneden de gehele binnenkant van uw borst. Begin daarbij steeds aan de rand van de borst. Beweeg rustig met wat lichte druk, terwijl uw vingertoppen plat op de borst blijven liggen. Voel ook goed rond de tepel. Als u de tepel een beetje naar voren trekt, moet deze soepel meegeven. - 7 - MCL Patiënteninformatie
Tips Onderzoek eenmaal per maand uw borsten. Indien u nog menstrueert, kunt u het beste één week na de menstruatie het borstzelfonderzoek doen. Dan zijn namelijk uw borsten het makkelijkst te onderzoeken. Vrouwen die niet meer menstrueren, kunnen bijvoorbeeld een vaste dag in de maand kiezen. Doe het borstzelfonderzoek bij voorkeur overdag en bijvoorbeeld aan het begin van de week. Immers, maakt u zich zorgen over een eventueel voelbare afwijking dan kunt u gemakkelijk die week nog contact opnemen met uw huisarts. Bij het borstzelfonderzoek kunt u bodylotion gebruiken om uw vingers wat makkelijker over uw borst te laten glijden. Vragen Hebt u na het lezen van de folder nog vragen? Dan kunt u altijd bellen met de verpleegkundig specialist (058 286 37 80) of de verpleegkundig consulent mammacare (058 286 67 99). Wilt u een afspraak maken voor het spreekuur, dan kunt u bellen met telefoonnummer 058 286 67 01. Hoofdstuk Borstzelfonderzoek : Bron: KWF Kankerbestrijding, borstzelfonderzoek) www.mcl.nl Verpleegkundig specialist 058 286 37 80 Verpleegkundig consulent mammacare 058 286 67 99 MCL januari 2013 MCL-OCL-FOL-005 / 3-8 - MCL Patiënteninformatie