Samen werken aan een gezond en veilig schooljaar Het voortgezet onderwijs & de Jeugdgezondheidszorg 2015/2016
Het voortgezet onderwijs EN de Jeugdgezondheidszorg Gezonde leerlingen die lekker in hun vel zitten, presteren beter en gaan graag naar school. Samen met het voortgezet onderwijs richt de Jeugdgezondheidszorg (JGZ) van GGD Fryslân zich op de ontwikkeling en gezondheid van alle jongeren van 12-18 jaar. Een groot deel van het contact dat wij met de jongeren hebben, speelt zich af bij u op school. Wij willen u daarom graag laten weten waar u ons voor kunt inzetten. Wat kunt u van de JGZ verwachten? 1 Gezondheidsonderzoeken 2 Kortdurende begeleiding 3 Spreekuur op school 4 Gezonde leefstijl 5 Mediawijsheid 6 Sociale veiligheid op school 7 Schoolverzuim
1 Gezondheidsonderzoeken Gezondheidsonderzoek in klas 1 vmbo Alle leerlingen in klas 1 VMBO krijgen een uitnodiging voor een gezondheidsonderzoek. Vooraf krijgt de leerling een vragenlijst om in te vullen. Het onderzoek gaat over hoe het gaat op school, thuis, contact met leeftijdsgenoten, gedrag en leefstijl zoals roken en alcoholgebruik. De leerlingen worden gewogen en gemeten. Er is veel ruimte voor vragen van de leerling zelf. De verpleegkundige voert dit onderzoek uit. Gezondheidsonderzoek in klas 2 havo/vwo In klas 2 havo/vwo vullen alle leerlingen in de klas een korte digitale vragenlijst in. Hierin staan vragen over gezondheid, hoe het gaat op school, thuis, contact met leeftijdsgenoten en gedrag. Alle leerlingen worden gewogen en gemeten. De mentor van de klas heeft een gesprek met de verpleegkundige over individuele leerlingen in de klas. Op basis van het gesprek met de mentor, de antwoorden uit de vragenlijst en lengte en gewicht krijgt de leerling mogelijk een uitnodiging voor een gesprek met de verpleegkundige. Gezondheidsonderzoek in klas 3 vmbo of klas 4 havo/vwo De leerling vult in de klas een digitale vragenlijst in over gezondheid, hoe het gaat op school, thuis, contact met leeftijdsgenoten en leefstijl zoals roken en alcoholgebruik. Naar aanleiding van de ingevulde vragenlijst krijgt de leerling eventueel een uitnodiging voor een gesprek met de verpleegkundige.
Kortdurende begeleiding 2 Als het nodig is, krijgt de leerling voor een korte periode begeleiding van de verpleegkundige. Soms wordt een leerling doorverwezen naar andere hulpverlening. Dit gaat in overleg met ouders of verzorgers. Gesprek op eigen verzoek Ouders en leerlingen kunnen een extra onderzoek of gesprek aanvragen. Dit kan rechtstreeks via de verpleegkundige maar ook via de mentor of via 088 22 99 444. Zorgen? Wanneer u vragen hebt of als u zich zorgen maakt over een leerling, dan kunt u altijd bellen met de verpleegkundige of jeugdarts van de school. Een leerling kan ook contact met ons opnemen: 088 22 99 444. 3 Spreekuur op school Leerlingen kunnen op eigen initiatief of op advies van een docent naar het inloopspreekuur van de verpleegkundige. Dat kan zonder afspraak. Op het spreekuur kunnen leerlingen terecht met vragen over hun gezondheid.
Gezonde leefstijl 4 Alcohol, roken, gezonde voeding, relaties, seksualiteit: in de tienertijd ontdekken jongeren veel nieuwe dingen. De JGZ adviseert tieners hoe zij hier op een goede en gezonde manier mee om kunnen gaan. Ook aan het onderwijs biedt de JGZ ondersteuning. Op basis van een schoolprofiel kan de jeugdverpleegkundige gericht adviseren over een gezonde leefstijl. Jouw GGD Op de website www.jouwggd.nl kunnen jongeren alles over gezondheid vinden. Hier krijgen ze antwoord op vragen over hun lichaam, gevoel of dingen waar ze liever niet thuis over praten. Op de website is veel praktische informatie te vinden, en daarnaast kunnen jongeren hun vragen direct via de mail of chat aan een GGD-arts stellen. Nuchtere Fries Ook Friese jongeren drinken te veel, te vaak en al op veel te jonge leeftijd alcohol. Dat is schadelijk voor de gezondheid: voor jongeren geldt dat nog veel meer dan voor volwassenen. Het Platform Nuchtere Fries heeft voor het voortgezet onderwijs educatieve theatervoorstellingen ontwikkeld, om jongeren weerbaarder en bewuster te maken van het gebruik van genotmiddelen. De voorstellingen kunnen ook gespeeld worden voor ouders, bijvoorbeeld op ouderavonden. Na de voorstelling wordt met de jongeren en ouders nagepraat. Meer informatie: http://platform.nuchterefries.nl
Sense Bij Sense kunnen jongeren terecht met vragen over bijvoorbeeld soa, zwangerschap en anticonceptie. De Sense Infolijn is er voor vragen en advies over iets dat makkelijk op te lossen is (per mail, chat of telefoon). Verder is er een spreekuur, de mogelijkheid voor soa-testen en online hulp. Wilt u een link op de website van uw school zetten? Meer informatie: www.sense.info Rookvrije schoolterreinen 50% van de rokers begint op het schoolplein! Als kinderen hun vrienden of klasgenoten zien roken, gaan ze zelf ook eerder roken. Een goede reden om het schoolterrein helemaal rookvrij te maken. Veel scholen in het voortgezet onderwijs hebben inmiddels al een rookvrij schoolterrein. Heeft uw school nog geen rookvrij terrein, en wilt u het wel? Hier vindt u een stappenplan: https://www.longfonds.nl/rookvrij-schoolterrein Gezonde Schoolkantine Samen met het Voedingscentrum en de landelijke overheid werkt de JGZ er aan om in 2015 alle schoolkantines gezond te maken. Een gezonde schoolkantine bestaat voor minimaal 75% uit gezonde producten uit de Schijf van vijf en voor 25% uit snacks, koek en snoep. Het programma De Gezonde Schoolkantine biedt het onderwijs concrete handvatten om een gezondere schoolkantine in stappen te realiseren. De Schoolkantine Brigade van het Voedingscentrum helpt gratis met de opstartfase. In één dag wordt een scan gemaakt en krijgt de school duidelijke adviezen en tips. Wilt u een bezoek van de Brigade? U kunt dit aangeven bij het JGZ-team op uw school.
Gezonde School Als u structureel aandacht wilt besteden aan gezondheid en veiligheid bij u op school, dan is de werkwijze van de Gezonde School een geschikte methode. Wij ondersteunen u graag en kunnen u adviseren bij het opstellen van een gezondheidsbeleid. Samen zoeken we naar het meest passende antwoord op de vragen en behoeften rondom gezondheid van leerlingen en schoolpersoneel. Kijk voor meer informatie op www.gezondeschoolfryslan.nl Informatiecentrum Bij het informatiecentrum van GGD Fryslân kunt u terecht voor folders, lesmateriaal, gezondheidsinformatie en advies. De materialen zijn gratis te leen. Meer informatie is te vinden op www.ggdfryslan.nl/informatiecentrum Vragen? Voor alles rondom een gezonde leefstijl kunt u terecht bij de jeugdverpleegkundige bij u op school.
Mediawijsheid 5 Het is een hele uitdaging om het mediagebruik van jongeren in goede banen te leiden. De impact van alle media wordt steeds groter. Juist voor jongeren is het belangrijk dat zij mediawijs zijn en op een goede manier kunnen omgaan met alle media, zowel thuis als op school. En voor u als school is het een kunst om bij te houden wat actueel is bij uw leerlingen. Meer informatie? www.mediawijsheid.nl www.mijnkindonline.nl www.vraaghetdepolitie.nl www.gezondeschoolfryslan.nl www.ggdfryslan.nl/informatiecentrum Mediawijsheid omvat alles wat te maken heeft met nieuwe media, social media, internet, smartphones, tablets en hoe hiermee om moet worden gegaan. Jongeren kunnen elkaar op veel manieren pesten via online media: bijvoorbeeld door het stelen van wachtwoorden, verspreiden van foto s, uitsluiting van whatsapp-groepen en bangalijsten. Wij kunnen u op de volgende manieren ondersteunen: Het JGZ-team, de jeugdverpleegkundige of pedagoog kan u adviseren en tips geven over een goede manier van omgaan met social media. Wilt u een ouderbijeenkomst over social media organiseren? Wij hebben voor u een overzicht van goede sprekers. Wij kunnen u gericht adviseren over geschikt lesmateriaal dat te gebruiken is bij de verschillende thema s. Ook voor het maken van beleidsafspraken op school kan de gezondheidsbevorderaar u op weg helpen. Zo hebben wij goede voorbeelden van een bruikbaar protocol. Bij het informatiecentrum van GGD Fryslân kunt u gratis materialen en naslagwerken lenen.
Een mediacoach kan u helpen om mediawijsheid een plek te geven in het onderwijs. De mediacoach is gecertificeerd op het gebied van jongeren en online media en kan medialessen geven, jongeren coachen en samen met u ouderavonden verzorgen. Een mediacoach kan u verder op weg helpen bij specifieke onderwerpen, zoals grooming (digitaal kinderlokken), sexting (het plaatsen/delen van seksueel getinte foto s) en gamen. 6 Sociale veiligheid op school Met ingang van 1 september 2015 is elke school wettelijk verplicht om te zorgen voor een veilige omgeving voor leerlingen en docenten. Er moet een prettige sfeer op school zijn, zonder pestgedrag, intimidatie, diefstal, agressie en geweld. Om daar voor te zorgen is met ingang van dit schooljaar de wet sociale veiligheid van kracht. Eén van de onderdelen daarvan is het gebruiken van een effectief anti-pestprogramma. Om scholen te ondersteunen bij hun wettelijke taken is een digitaal veiligheidsplan opgesteld. Meer informatie daarover is te vinden op www.schoolenveiligheid.nl De JGZ kan u adviseren over het beleidsplan bij u op school. Samen met u kunnen we een team- of ouderbijeenkomst over sociale veiligheid organiseren. Bij ons informatiecentrum kunt u gratis lesmateriaal over sociale veiligheid lenen, bijvoorbeeld over omgaan met elkaar en pesten. Meer informatie is te vinden op www.ggdfryslan.nl/informatiecentrum
7 Schoolverzuim Alle jongeren in Nederland zijn volgens de Leerplichtwet verplicht om naar school te gaan. Samen met de gemeente bent u als school verantwoordelijk voor de uitvoering en handhaving van de Wet op de Leerplicht. De JGZ signaleert vroegtijdig mogelijke gezondheidsproblemen en heeft vanuit de wet de opdracht zorg te hebben voor de ziek gemelde of afwezige leerling. Hiermee is verzuim ook een verantwoordelijkheid van de JGZ. Daarom werkt de JGZ nauw samen met de school en de leerplichtambtenaar. Aanmelden van een leerling Een leerling komt in aanmerking voor begeleiding schoolverzuim als aan onderstaande criteria wordt voldaan: de leerling is langer dan twee weken aaneengesloten niet op school, of de leerling is tenminste vijf maal in drie maanden niet op school verschenen, en het verzuim is niet direct het gevolg van een duidelijke medische reden. Als er wel sprake is van een duidelijke medische reden, zoals een chronisch ziektebeeld, is begeleiding vanuit het JGZ-team zinvol als: ontwikkeling en schoolprestaties van de leerling onder druk staan door het verzuim; er twijfels zijn over redelijkheid van de duur en de frequentie van het verzuim. U kunt een leerling aanmelden voor begeleiding via de jeugdverpleegkundige op school. U kunt altijd met onze jeugdverpleegkundige of het zorgteam van de school overleggen over aanmelding of over het verzuim van een individuele leerling.
samen werken levert veel meer op Als JGZ richten we ons op het gezond en veilig opgroeien van alle kinderen vanaf de geboorte tot de leeftijd van 18 jaar. Onze jeugdartsen, jeugdverpleegkundigen, assistenten, pedagogen en logopedisten van de JGZ hebben jaarlijks zo n 140.000 contacten met kinderen, jongeren en ouders. Een groot deel van dat contact speelt zich af op school. Dat is een logische plaats, want ook het onderwijs richt zich op de ontwikkeling en gezondheid van kinderen. Er zijn daarom veel aspecten waarop onderwijs en JGZ met elkaar samenwerken. Samenwerking is een belangrijke voorwaarde om jongeren en ouders effectief te ondersteunen. Goed samenwerken lukt alleen als we elkaar kennen, vertrouwen en bereid zijn om te delen in verantwoordelijkheden, kennis en ervaring. Als docent ziet u elke dag uw leerlingen. U kent hen heel goed en weet al gauw wanneer een leerling extra hulp of ondersteuning nodig heeft. Onze JGZ-medewerkers kunnen daarbij een verbindende rol spelen. Samen kunnen we signalen bespreken en zoeken naar een oplossing, zodat kortdurende en lichte hulp volstaat. Wij stemmen ons werk daarom graag af op u als onderwijsprofessional. Hebt u vragen? Wij staan voor u klaar om samen met u te werken aan een gezond en veilig schooljaar.
Startpunt voor gezond en veilig opgroeien Wij werken graag samen met u aan een gezond en veilig schooljaar. Onze ondersteuning kost u niets; alleen aan het organiseren van een ouderbijeenkomst zijn kosten verbonden. Hebt u specifieke vragen of wensen, laat het ons dan weten! Contact GGD Fryslân Jeugdgezondheidszorg Postbus 612, 8901 BK Leeuwarden Telefoon: 088 22 99 444 E-mail: jgz@ggdfryslan.nl www.ggdfryslan.nl/jgz