Het Oude Testament in vogelvlucht Vooraf: Houd de bijbel nog even dicht. Weet jij nog hoe de lijn van het hele Oude Testament loopt? Maak allemaal individueel een overzicht van de geschiedenis vanaf de schepping, naar Israël tot aan de geboorte van Jezus en bespreek deze met elkaar (zie voor variatie extra opdracht a). Genesis Deuteronomium, de boeken van Mozes De eerste vijf boeken van de bijbel worden toegeschreven aan Mozes. Ze verhalen van de geschiedenis van de schepping tot aan de poorten van het beloofde land. Het begint bij een wereld die woest en leeg was, er was nog niets, geen mens, geen stad. Het eindigt bij een wereld vol volken, waarvan er eentje is uitgekozen door God om Hem te eren en een nieuw land te bewonen. Genesis: Exodus: Leviticus: Numeri: Deuteronomium: vertelt de geschiedenis Adam en Eva, van hun nakomelingen waaronder Abram, waarmee God zijn verbond sloot en van Jozef die naar Egypte werd gevoerd, waarna de hele familie van zijn vader volgde. vertelt het verhaal van de trek uit Egypte en door de woestijn tot aan de Sinaï, waar God verschijnt. God spreekt tot zijn volk en maakt hen kenbaar dat Hij van Zijn volk houdt en voor hen wil zorgen van wieg tot graf. Hij vertelt hen waar Hij van houdt en waar Hij een afkeer van heeft. gaat door met voorschriften voor een goed en heilig leven met God. vertelt van de reis vanaf de Sinaï tot aan de rivier de Jordaan en geeft daarnaast nog verschillende wetten en voorschriften. herhaalt Gods verbond, Gods wet en allerlei andere voorschriften en Mozes vertelt over zegen en vervloeking. Voorbeelden van Bijbelteksten, voor een geschiedenisoverzicht: - Schepping en zondeval (Genesis 3: 20-4:2, het begin van het leven zoals wij dat kennen) - Noach (Genesis 6 :5-9, een gelovige te midden van de ongelovigen) - Abraham (Genesis 12: 1-5, het begin van Gods volk, dat in tenten rondtrok) - Jakob en Jozef (Genesis 46: 1-7, 47: 1-12, een vaste plek in Egypte) - Woestijn ( Exodus 12: 29-42, op weg naar een eigen land)
Voorbeelden van vragen: - Wat is typisch voor het leven na de zondeval, als je de geschiedenis tot aan Jozua overziet? - (Hoe) leer je God en Jezus kennen in dit deel van de Bijbel? - Wat zijn overeenkomsten tussen onze tijd en die van Noach? - Babel (Genesis 11: 1-9): los van God je identiteit opbouwen. Hoe bouwen wij vandaag onze torens van Babel? Hoe stel je je als christen daarin op? - Abram wordt wel de vader van de gelovigen genoemd, maar voor hem waren er ook al mensen die God zochten. Zoek eens op wie dat zijn? Hoe waren hun omstandigheden? Herkennen we ons in hen? Hoe zouden zij God hebben leren kennen? Jozua Ester, de historische boeken De geschiedenis gaat verder rond het beloofde land. Al vanaf het eerste begin blijkt het moeilijk voor de Israëlieten om God op Zijn woord te geloven en te volgen. Vreemde volken blijven in Israël wonen, hun godsdienst is verleidelijk, grote heersers trekken aandacht. Het volk heeft steeds opnieuw rechters, profeten en koningen nodig om hen op God te wijzen. Toch gaat het mis, het rijk valt uit elkaar en het volk wordt weggevoerd uit haar beloofde land, weg van de tempel van de Heer. Toch keert er een klein gedeelte van het volk terug naar hun land, er blijft hoop voor Gods volk! Jozua Rechters Ruth vertelt van de vervulling van Gods belofte, Israël krijgt een eigen land. laat zien hoe verdeeld het volk kan zijn. De afgodendienst is verleidelijk. Het boek laat ook zien hoe gelukkig het volk kan zijn als het God trouw is. spreekt van hoop voor álle volken, niet alleen voor Israël. Israël is dus niet beter dan andere volken, God heeft een plan voor heel de aarde. 1 & 2 Samuël legt de nadruk op God, Híj is de baas, Híj geeft koningschap, tempel, etc. 1&2 Koningen gaat verder met de geschiedenis en laat zien hoe het misgaat: het rijk splitst en grote delen van het volk worden uiteindelijk als ballingen weggevoerd. 1&2 Kronieken toont dezelfde geschiedenis, maar dan alleen van Juda. Er is aandacht voor de geslachten tot aan David en voor zijn familie, waaruit eens een Redder geboren zou worden. Ezra sluit aan op de Kronieken en focust op het herstel van de eredienst. Nehemia sluit ook aan op Kronieken, maar focust vooral op wederopbouw en herstel van Jeruzalem als de stad van Gods eer. Ester laat zien dat niet alle Israëlieten terugkeren. Sommigen blijven in ballingschap achter, maar dienen daar hun God. De toevallige gebeurtenissen in dit boek, laten Gods werk zien.
Daniël diende God ook in een vreemd land. Op zijn manier bouwde hij mee aan Gods volk en rijk. Hij was een invloedrijk man en tegelijk profeet van God. Voorbeelden van Bijbelteksten, voor een geschiedenisoverzicht: Jozua (Jozua 1, hij is geen krachtfiguur, moet het van vertrouwen op God hebben) Rechters (Rechters 2: 6-16, de moeite om Gods oude beloften te blijven vertrouwen) Koningshuis (2 Samuel 7: 8-12, eeuwig koninkrijk wordt voor het eerst beloofd) Scheuring van het rijk (2 Kronieken 10, de maat is vol voor God, Hij doet wat hij voorzegd heeft) Ballingschap (Daniël 5: 10-20, God houdt de touwtjes in handen, ook in andere rijken) Terugkeer (Ezra 1: 1-11, de eerste opdracht: Gods eer herstellen) Voorbeelden van vragen: - (Hoe) leer je God en Jezus kennen in dit deel van de bijbel? - Gods volk raakte verdeeld en viel uiteen in twee rijken. Waar zie jij zulke verdeeldheid vandaag? - Daniël en Ester dienden hun God in een vreemd land. Kun je dat vergelijken met jouw situatie vandaag? Hoe? Wat zegt dat over jouw leven en jouw taak? Wat kunnen we van hen leren voor onze opstelling in het publieke leven? - Waarom speelt de tempel zo n grote rol in de geschiedenis van Israël? Wat betekent dat voor ons vandaag? - Steeds weer wordt de balans opgemaakt van de koningen: Hij deed wat goed/slecht was in de ogen van de Heer. Welke balans zou opgemaakt worden van jouw leven? Waarom? - Zoek eens wat stukken op over Babel. In hoeverre kun je onze tijd als Babelcultuur typeren? Job Hooglied, de poëtische boeken Deze boeken zijn op te delen in poëtische boeken en wijsheidsboeken. Psalmen zijn de bekendste poëzie, maar ook Hooglied en Klaagliederen vallen hieronder. Er is ruimte voor lof, maar ook voor klacht, voor liefde maar ook voor vragen. De andere drie boeken leren ons wat wijsheid is: levenservaring, kennis van de natuur maar ook van Gods woord, weten hoe je voor God moet leven en je talenten gebruiken.
Job Psalmen Spreuken Prediker Hooglied Klaagliederen stelt de vraag hoe je voor God kunt leven als je zwaar moet lijden. komen uit de tijd vóór David (bijv. Mozes) tot de tijd na de ballingschap en zijn in heel verschillende situaties geschreven. Het loven van God staat centraal. leert ons wat wijsheid is, hoe je wijs kunt worden en wat kenmerkend is voor een leven met God. De meeste spreuken zijn door Salomo geschreven. spreekt over de onmacht om Gods bedoelingen te ontdekken uit wat er in de wereld gebeurt. is het lied van bruid en bruidegom, over alles wat bij hun gevoelens voor elkaar komt kijken. Het laat ook iets zien van Gods hartstocht voor Zijn volk. vertelt van het verdriet wanneer Gods eer is aangetast en wanneer Zijn woning onder Zijn volk weg is. Voorbeelden van Bijbelteksten: Verdriet (Klaagliederen 1, verdriet om zonden en om Gods oordeel) Wijsheid (Spreuken 1: 7, het uitgangspunt van wijsheid) Genieten (Prediker 9: 1-12, de vreugde van het leven) Voorbeelden van vragen: - Het boek psalmen is op te delen in 5 delen (1-41, 42-72, 73-89, 90-106, 107-150). Wat kenmerkt het einde van ieder deel? Hoe komt dat terug in je eigen leven? - (Hoe) leer je God en Jezus kennen in dit deel van de Bijbel? - De Joden lezen Hooglied tijdens het pesachfeest. Waarom denk je? Wat zegt dit over de uittocht uit Egypte? - In welke situaties of voor wat voor gelegenheden schreef men een psalm? Kijk bijvoorbeeld eens naar psalm 44, 51, 65, 74 en 105. - Wat is je favoriete psalm? Waarom? - Hoe staat het met de lofprijzing in jouw leven? - En met klagen? Doe je dat wel eens bij God? Waarom wel/niet? - Probeer je eens in te leven in de schrijver van de Klaagliederen (misschien Jeremia). Wanneer zie jij dat Gods eer wordt aangetast? Kun je daarover ook verbitterd zijn? - Blader samen eens door Spreuken. Wat voor lessen haal jij eruit voor jezelf? - Prediker lijkt erg pessimistisch, maar hij roept ook op tot genieten. Daarbij blijft hij noemen dat God je ziet. Wat is de hoofdboodschap van Predikers oproep? Betrek het eens op je eigen leven: probeer eens te bedenken dat God wil genieten van de dingen waarvan jij geniet. Kan Hij dat? Hoe geniet je samen met God van je leven?
Jesaja Maleachi, de profetieën Vanaf Elia en Elisa (tijdens de koningen) wordt profetie steeds belangrijker. Als hoofdboodschap wordt Gods volk telkens weer gewezen op God en op Zijn verbond. Daarna wordt vaak aangestipt wat er in het heden mis is, wat er niet tot eer van God is. Vervolgens wordt aangekondigd wat er gaat komen als het volk bepaalde dingen doet of juist niet doet. Vóór de ballingschap wordt Gods straf aangekondigd, de politieke situatie heeft verband met Gods optreden. Tijdens de ballingschap wordt de boodschap positiever, er is hoop en God blijft trouw. Alles heeft te maken met Gods herstel van het verbond en met de beloofde Messias. Jesaja Jeremia Ezechiël Hosea Amos Jona leefde rond 700 v. Chr. in Jeruzalem en werd al vroeg profeet. Zijn zonen droegen profetische namen. bleef achter in Juda na ballingschap. Hij had het zwaar als profeet en is veel vervolgd, omdat hij moest profeteren over het Gods oordeel. was priester en ging als balling naar Babel. Hij heeft veel geleden onder het uitbeelden van Gods boodschap (zie Ezechiël 3-4, 12 en 24). trouwde met een ontrouwe vrouw om Gods gevoelens uit te beelden. was geen profeet van beroep, maar werd van Juda naar Israël gestuurd in de tijd van Jerobeam II om daar Gods boodschap te brengen. profeteert tegen Nineve, de hoofdstad van Assyrië, een rijk dat heel de regio zwaar onderdrukte. Voorbeelden van Bijbelteksten: Gods oordeel (Jeremia 21: 11-23: 8, profetieën over de koningen van Juda) Lijden onder Gods boodschap (Ezechiël 3-4, 12 en 24) Gods relatie met Zijn volk (Hosea 1-3) Wat God van Zijn volk vraagt (Micha 6: 6-8, simpele omschrijving van Gods wil) Troost (Jesaja 40: 1-11, troost voor Jeruzalem) Voorbeelden van vragen: - (Hoe) leer je God en Jezus kennen in dit deel van de bijbel? - Probeer eens uit te vinden wanneer alle profeten leefden. Wat zegt dat over hun boodschap? - Kun je een periode in je leven beschrijven waarin God ver weg leek en alles fout leek te gaan? Hoe ben je daar weer uit gekomen? Kun je de boeken van de profeten daarbij betrekken?
Extra opdrachten: a) Maak een paar setjes van een hele serie kaartjes met daarop namen van personen of gebeurtenissen uit het oude Testament. Vorm groepjes en geef elk groepje een setje kaartjes. Laat de kaartjes op historische volgorde leggen, welk groepje is als eerst klaar? Welke kaartjes waren moeilijk? Welke periode leverde de meeste problemen op? b) Mozes spreekt al over de gevolgen van ongehoorzaamheid aan God en de verstrooiing die daarbij hoort. Lees Deuteronomium 30: 1-10. (Waar) Zie je iets terug van deze beloften?