Wethouder van Jeugd, Welzijn en Sport drs. K.P. Klein Gemeente Den Haag Retouradres: Postbus 12600, 2500 DJ Den Haag De voorzitter van de Commissie Samenleving Uw brief van Uw kenmerk Ons kenmerk BOW/2012.614 RIS 255240 Doorkiesnummer 070-353 60 75 E-mailadres Onderwerp Voortgangsrapportage 2012 - Nota Oud is in! 2012-2014 Aantal bijlagen 1 Datum 11 december 2012 Geachte voorzitter, Ouderen staan volop in de belangstelling. Het huidige regeerakkoord baart het college zorgen; met name om de ouderen en hun ondersteuning, begeleiding en zorg. Ouderen verdienen immers goede voorzieningen in hun wijk. Ik wil mij daarom optimaal inzetten met onze beschikbare Haagse middelen om ervoor te zorgen dat het aanbod en de kwaliteit hiervan voor de Haagse ouderen gegarandeerd blijft. Wij moeten voorkomen dat wij als gemeente voor een onmogelijke opgave komen te staan. Eerder heeft het college u een raadsmededeling gezonden waarin inzicht is gegeven in o.a. de consequenties van de voorgestelde maatregelingen in het regeerakkoord voor de ouderen. Dit zal op de middellange en lange termijn leiden tot noodzakelijke heroriëntaties. Met deze brief ga ik nader in op 1 jaar Oud is In! Onze visie en doelen voor de Haagse ouderen zijn op 16 februari 2012 in de nota Oud is In! 2012-2014 unaniem door de Haagse gemeenteraad vastgesteld. Graag informeer ik u over de voortgang van deze acties en mogelijke resultaten vanuit de nota over het afgelopen jaar. In de nieuwsbrieven van april en oktober bent u al globaal geïnformeerd over de voortgang van de 12 projecten en de 44 concrete acties. Samen met de partners in de stad hebben wij het afgelopen jaar veel acties ondernomen en daarmee resultaten geboekt. Daarnaast zijn in overleg met ouderen nieuwe initiatieven ontstaan en zijn sommige acties aangepast of versneld uitgevoerd om die beter te laten aansluiten bij de doelen en ambities uit de nota. We zijn nu halverwege de rit. In deze brief laat ik zien hoe ver we staan met de uitvoering van het beleid voor onze Haagse ouderen. In de bijlage treft u de voortgangsrapportage aan. Inlichtingen bij Y. Sjamaar Postadres: Postbus 12600, 2500 DJ Den Haag Telefoon: 070-353 2250 Bezoekadres: Spui 70, Den Haag Fax: 070-353 2390 Internetadres: www.denhaag.nl
BOW/2012.614 2 Uitgangspunten voor het beleid Net als voor andere groepen mensen in onze samenleving ligt de focus in de nota Oud is In! op de groep ouderen op het vergroten van de onderlinge solidariteit, het stimuleren van de eigen verantwoordelijkheid, het bieden van mogelijkheden voor participatie aan de samenleving en het zorgen voor een goed vangnet van ondersteuning en zorg (civil society). Met de nota Oud is In! wil ik een concrete bijdrage leveren aan: maximale participatie; adequate ondersteuning; goede zorg. Maximale participatie Ouderen moeten zo lang mogelijk actief kunnen deelnemen aan de samenleving. Een persoonlijk sociaal netwerk is een belangrijke voorwaarde voor zelfredzaamheid, geluk en kracht. Ik wil daarom ouderen stimuleren om in hun wijk maximaal te participeren met projecten op het gebied van welzijn, sport en vervoer. Welzijn Dit jaar is meer aandacht besteed aan de ontmoeting- en participatiemogelijkheden voor ouderen op stadsdeelniveau. De beschikbare informatie over deze mogelijkheden is inhoudelijk verbeterd, de nieuwe seniorengids is uitgebracht en een nieuwe website haagseouderen.nl is gelanceerd. Voorlichting en cursussen over ICT-toepassingen hebben bijgedragen aan het vinden van deze informatie via internet. Daarnaast hebben wij ouderen geworven op onze Haagse Helden vrijwilligersmarkten om zich als vrijwilliger in te zetten in hun buurt. Er zijn 50 ouderensociëteiten bijgekomen door het versoepelen van de subsidieregeling. We hebben ouderen de mogelijkheid geboden om begeleid theaters en concerten te bezoeken. Ook in 2013 ga ik door met het stimuleren en steunen van activiteiten om zoveel mogelijk ouderen daarvoor te bereiken in hun wijk. Sport Met het realiseren van nieuwe fitplaatsen, het bieden van sportactiviteiten voor ouderen door sportverenigingen en het continueren van het aanbod meer bewegen voor ouderen en de programma s Senior Actief en Coach/Bewegingsmaatje, hebben ouderen meer faciliteiten gekregen. Dit draagt bij aan een vitale leefstijl. We bieden ouderen fittesten aan waarna we ze ondersteunen met een passend bewegingsprogramma. Een nieuwe editie van de sport- en bewegingswijzer is verschenen, zodat ouderen informatie hebben over sport- beweegmogelijkheden in hun buurt. Deze wordt ondermeer verstrekt aan ouderen boven de 75 jaar bij de huisbezoeken en aan alle geïnteresseerde ouderen via de stadsdeelkantoren en I-shops. Op deze manier hebben we al veel ouderen bereikt en gestimuleerd deel te nemen aan sportactiviteiten in hun buurt. Vervoer Mobiliteit is een belangrijke voorwaarde om actief en betrokken te blijven in de samenleving. Ik ben enthousiast over de, met gemeentelijke subsidie opgezette, vrijwillige vervoersdienst die in Scheveningen succesvol verloopt; veel ouderen maken hier gebruik van. In combinatie met de nieuwe burenhulpcentrales in de stadsdelen worden deze vrijwillige vervoersdiensten momenteel opgezet en gecontinueerd in de wijk. Buurtbewoners helpen buren. Zo worden, naast het vergroten van de sociale cohesie in de buurt, ook de vervoersmogelijkheden vergroot en optimaal benut. Het gebruik van de Taxibus als groepsvervoer neemt toe. In alle Taxibussen zijn beeldschermen geplaatst om ouderen te informeren over participatiemogelijkheden en over het ondersteunings- en zorgaanbod in de stad. Ook is aan de klantgerichtheid van de chauffeurs aandacht besteed middels een Taxibus van het Jaar Verkiezing. Op basis van een onderzoek naar de aard en omvang van het huidige AWBZ-vervoer en de relatie met overige doelgroepenvervoer, kom ik op termijn met een aanpak om ervoor te zorgen dat na de decentralisatie van de AWBZ-functie Begeleiding ouderen gebruik kunnen (blijven) maken van passend vervoer.
BOW/2012.614 3 Adequate ondersteuning Zelfstandig kunnen zijn is een groot goed en een passende ondersteuning daarbij is onontbeerlijk. Ik wil daarom bereiken dat in ieder stadsdeel een adequaat aanbod bestaat en dat kwetsbare ouderen in beeld zijn gebracht om hen te begeleiden naar de juiste wijze van ondersteuning en zorg. Onderstaande projecten dragen hieraan bijdragen. Centrum voor Ouderen Het aanbod van welzijn, zorg en ondersteuning is versnipperd en georganiseerd in kolommen die te veel naast elkaar werken. De oudere die op zoek gaat naar ondersteuning ziet door de bomen het bos niet meer. Ik wil deze versnippering aanpakken en streef naar niet-vrijblijvende samenwerkingsverbanden tussen zorgpartners, welzijnsinstanties en de gemeente in de stadsdelen. Deze verbanden dienen als kenmerk te hebben dat zij zich verantwoordelijk voelen voor de ouderen, op zoek gaan naar (kwetsbare) ouderen en hun verborgen vragen en behoeften in beeld krijgen. Dat gebeurt met minder coördinerende hulpverleners op een efficiëntere manier. Met het Centrum voor Ouderen (CvO) wordt één stadsdeelverantwoordelijke organisatie geboden met voor iedere oudere één aanspreekpunt en één plan. In 2012 is in drie stadsdelen (Escamp, Haagse Hout en Laak) een pilot voor een CvO gestart om te onderzoeken welke aanpak hiervoor het meest geschikt is. De Haagse instanties en partners, die verantwoordelijk zijn voor welzijn en zorg, en de gemeente hebben inmiddels in de pilotgebieden, een duurzame vernieuwende samenwerking opgezet waardoor het aanbod als geheel beschikbaar komt voor de oudere. De adviesraad van dit project, bestaande uit diverse ouderenbonden en - organisaties, heeft de pilots bezocht en is positief over de tot nu toe ontwikkelde aanpak. Op basis van de resultaten wil ik medio 2013 komen tot een sluitende aanpak. Gezonde maaltijdbeleving Het is van belang om ouderen te motiveren en aan te zetten om goed voor zichzelf te zorgen. Daarbij is niet alleen een gezonde en lekkere maaltijd van belang maar ook beweging en participatie. Om zelfstandig wonende ouderen (al dan niet met familie en vrienden) te stimuleren om meer gebruik te maken van de restaurants van zorginstellingen, welzijnsorganisaties maar ook van de Resto van Harte restaurants, is het project Gouden Bordjes opgezet. Een keurmerk voor lekker en goed eten, in een gezellige en gastvrije omgeving. Ook onder het keukenpersoneel is het project met enthousiasme ontvangen en zijn zij voornemens een heuse Keukenbrigade op te zetten om kennis te delen en ervaringen uit te wisselen. Voor ouderen die nog zelf de maaltijd willen en kunnen bereiden, is in samenwerking met het ROC eind 2012 een Eetmaatjesproject Slim Oud gestart. Studenten gaan samen met ouderen boodschappen doen, geven voorlichting over gezonde voeding, leefstijl, koken bij de ouderen thuis en bezoeken daarnaast gezamenlijk kookworkshops en themadagen. Met dit project verwacht ik op een laagdrempelige manier thuiswonende ouderen te bereiken en meer jongeren te enthousiasmeren voor de civil society. Mantelzorg en Respijtzorg Mantelzorgers vervullen een belangrijke taak in de samenleving. Ik wil voorkomen dat zij overbelast raken door hun zorgtaken. Met diverse partners van het Haags Mantelzorgakkoord wordt dagelijks gewerkt aan het herkennen, ondersteunen en doorverwijzen van mantelzorgers. Daarnaast is een zogenoemde Taskforce Mantelzorg opgezet met als doel om per jaar minimaal 1600 overbelaste mantelzorgers te signaleren en hen te ondersteunen met vervangende zorg (respijtzorg). Op dit moment verwacht ik dat aantal te gaan realiseren. Met de lancering van de nieuwe website respijtwijzerdenhaag.nl dit jaar is de toegankelijkheid van de respijtzorg in Den Haag vergroot, zodat die beter aansluit op de behoeften van de Haagse mantelzorger. Geen lange wachttijden en ingewikkelde procedures maar eenvoudige en snelle ondersteuning. Via deze site kunnen mantelzorgers vervangende zorg aanvragen op een eenvoudige wijze zodat deze per direct kan worden geleverd. In 2013 zullen deze ontwikkelingen worden voortgezet en geoptimaliseerd.
BOW/2012.614 4 Burenhulpcentrale De burenhulpcentrale is een groot succes. Ik heb om die reden gekozen voor een versnelde uitrol van de burenhulpcentrales over de stadsdelen in 2012. Met de start van 23 burenhulpcentrales zijn wij er in geslaagd om een dekkend netwerk te realiseren. Met behulp van de burenhulpcentrale worden burgers op eenvoudige, innovatieve manier in contact gebracht met buurtgenoten die hen kunnen helpen of die door hen kunnen worden geholpen. Nu al maken 10.000 mensen daar gebruik van. De Haagse Burenhulpcentrale kreeg tevens Europese aandacht. Vanwege het innovatieve karakter werd het project in 2012 genomineerd voor de Eurocities Award. Dit werd ondersteund met een promofilm die tevens dienst doet als voorlichting aan andere steden. Huisbezoeken Achter vele Haagse deuren wonen ouderen die onvoldoende op de hoogte zijn van de mogelijkheden die er zijn om zelfstandig te kunnen blijven wonen. Door een huisbezoek komen wij in contact met deze ouderen en kunnen we tijdig hun specifieke behoefte aan ondersteuning en zorg in kaart brengen en hen indien nodig informeren of op een andere manier ondersteuning bieden. Inmiddels zijn duizenden ouderen bezocht. Niet alle ouderen stellen een bezoek op prijs. Deze ouderen, die wij niet bereiken maar die toch zorg nodig hebben, moeten op een andere wijze worden benaderd om te voorkomen dat zij buiten beeld blijven. Goede zorg Ouderen met een zorgvraag zijn kwetsbaar en afhankelijk van hun zorgaanbieder. Bij mijn aantreden als wethouder werd ik geconfronteerd met incidenten in de zorg die onderstreepten dat kwalitatieve goede zorg belangrijk is. Samen met zorgaanbieders in de stad wil ik werken aan kwalitatieve en verantwoorde zorg. Zorg waarbij de oudere centraal staat en waar de omgeving van de oudere, de mantelzorgers, bij betrokken wordt. Zorg waar de mens de maat van het aanbod is. Tafel van Kwaliteit Het afgelopen jaar heb ik aan de Tafel van Kwaliteit, in goed overleg met de bestuurders van AWBZgefinancierde zorginstellingen, een aantal concrete activiteiten ontwikkeld en afspraken gemaakt over personeel, vrijwilligers, dagactiviteiten, maaltijden en huisvesting. Een overzicht vindt u in de bijlage. Ook voor 2013 staan belangrijke en actuele onderwerpen op de agenda ter verbetering en behoud van de kwaliteit binnen de zorg. Scheiding van wonen en zorg, AWBZ-transitie en innovatie in de zorg zijn hier enkele voorbeelden van. Cultuursensitieve zorg Ouderen met verschillende culturele achtergronden, leefstijlen en levensbeschouwingen komen in aanraking met de zorg, ondersteuning en belangenbehartiging. Iedere oudere verdient gelijkwaardig toegang te hebben tot deze voorzieningen. Samen met de Stedelijk Alliantie stimuleer ik zorg- en welzijnsorganisaties om meer in te spelen op de verschillen in culturele achtergronden van ouderen. Deze instellingen omarmen dit om zo te komen tot moderne cultuursensitieve organisaties. Dementie Uit onderzoek naar de behoefte van en het aanbod aan ouderen met dementie bleek dat er vooral behoefte is aan wijkgerichte ontmoetingscentra voor mensen met (beginnende) dementie en hun mantelzorgers. Tot op heden zijn er maar liefst 14 centra in samenwerking met de gemeente gerealiseerd in de stadsdelen. Omdat is gebleken dat beweging van vitaal belang is om het proces van dementie te vertragen, bieden wij in deze centra ook daarvoor speciaal ontwikkelde beweeg- en spelmodules aan onder de naam SilverFit. Zowel ouderen met dementie als hun mantelzorgers zijn hierover erg enthousiast. Bovendien worden begin 2013 meer Alzheimercafés in Den Haag gestart.
BOW/2012.614 5 Doodgaan In Den Haag is er een sterk netwerk van vrijwillige en professionele zorgverleners die zich hard maken voor een waardig levenseinde van mensen en voor de steun aan mantelzorgers. Op 30 november gingen deze zorgverleners met elkaar, ouderen en mantelzorgers in gesprek op de conferentie Dood gewoon in Den Haag om het netwerk nog sterker en breder te maken. Vrijwilligers, kerkelijke- en welzijnsorganisaties spelen hierin een rol. En de aandacht voor nabestaanden en mantelzorgers kan beter. Begeleiding om het leven opnieuw zin te geven zonder partner is nodig. De conferentie was een belangrijke stap op weg naar die betere zorg en afstemming. De website doodgewoonindenhaag.nl dient inmiddels als informatie portaal voor terminale zorg, palliatieve zorg, zingeving, levenseinde en nazorg en wordt in 2013 verder ontwikkeld. Tot slot Ik vind het belangrijk om feedback te krijgen van de mensen en partijen om wie het draait in de nota. De vragen naar de maatschappelijke relevantie van de activiteiten maar ook naar verdere wensen en ideeën leg ik daarom voor aan de ouderenpanels in onze stad. Ook vinden in de stad bijeenkomsten plaats waar ouderen hun mening en ideeën kunnen geven. Oud is in! is niet alleen een uitvoeringsprogramma met concrete doelen en acties maar ook een proces om ouderen meer bij de samenleving te betrekken. Ook in 2013 zullen de succesvolle projecten worden voortgezet en nieuwe projecten worden geïnitieerd. Op deze manier houden we Oud is In! levendig. Met vriendelijke groet, de wethouder van Jeugd, Welzijn en Sport, Karsten Klein