1 1 Samuel 25 1 Omstreeks die tijd kwam Samuël te overlijden. Heel Israël kwam bijeen om over hem te rouwen. Hij werd begraven bij zijn huis in Rama. David trok verder, naar de woestijn van Paran. 2 Nu woonde er in Maon iemand die zijn bedrijf in Karmel had. Hij was schatrijk: hij bezat drieduizend stuks schapen en duizend geiten. Hij was voor het scheren van de schapen naar Karmel gekomen. 3 Zijn naam was Nabal en zijn vrouw heette Abigaïl. Zij had een helder verstand en was mooi om te zien; hij was hard en gewetenloos. Hij was een nakomeling van Kaleb. 4 Toen David in de woestijn hoorde dat bij Nabal de schapen werden geschoren, 5 stuurde hij tien van zijn knechten naar Karmel met de opdracht: Ga naar Nabal en breng hem mijn groeten over. 6 Zeg hem uit mijn naam: Ik wens u en uw familie en uw bedrijf alle goeds, ook voor volgend jaar. 7 Ik heb gehoord dat ze uw schapen aan het scheren zijn. Nu zit het zo: toen uw herders bij ons in de buurt waren, hebben we hen niet lastiggevallen; al die tijd dat ze hier in Karmel waren is hun niets ontvreemd. 8 Vraag het uw knechten maar, zij zullen het u bevestigen. Ik hoop dat u op uw beurt mijn knechten goed zult behandelen, ze komen immers op een feestdag bij u. Daarom verzoek ik u beleefd om mijn knechten en mij, David, te geven wat u missen kunt. 9 Toen Davids knechten bij Nabal kwamen, brachten ze uit Davids naam dit alles over en wachtten af wat hij zou zeggen. 10 Nabal antwoordde Davids knechten als volgt: Wie is die David? Wie is die zoon van Isaï? Het wemelt vandaag de dag van de slaven die bij hun meester weggelopen zijn. 11 Denken jullie heus dat ik mijn brood en mijn water en het vlees dat ik voor mijn scheerders heb laten klaarmaken aan de eerste de beste onbekende ga weggeven? 12 Davids knechten gingen onverrichter zake terug en vertelden David wat Nabal had gezegd. 13 Daarop beval David zijn mannen: Te wapen! Allen gordden hun zwaard om, ook David zelf, en met vierhonderd man trokken ze onder aanvoering van David naar Karmel op; tweehonderd man bleven achter om het kamp te bewaken. 14 Intussen was Nabals vrouw Abigaïl door een van de knechten op de hoogte gesteld. David heeft uit de woestijn boden gestuurd om onze heer te groeten, zei hij, maar die is tegen hen uitgevaren. 15 En dat terwijl David en zijn mannen ons juist zo goed behandeld hebben: ze hebben ons niet lastiggevallen en al die
2 tijd dat we in hun buurt rondtrokken om de schapen te weiden is ons niets ontvreemd. 16 Ze zijn juist dag en nacht als een muur om ons heen geweest, al die tijd dat we in hun buurt onze kudde hoedden. 17 U moet er iets op verzinnen, want nu onze heer, die onheilstichter, zo n toon tegen hem heeft aangeslagen, heeft hij zichzelf in het ongeluk gestort en ons erbij. 18 Haastig liet Abigaïl tweehonderd broden, twee zakken wijn, gedroogd vlees van vijf schapen, vijf schepel geroosterd graan, honderd plakken rozijnen en tweehonderd plakken gedroogde vijgen op ezels laden 19 en ging zonder met haar man te overleggen op weg. Rijden jullie voor me uit, beval ze haar knechten, ik kom achter jullie aan. 20 Abigaïl reed op haar ezel door de kloof, terwijl David en zijn mannen van de andere kant optrokken. Omdat ze door de bergwand aan het zicht onttrokken was, werd David door haar komst verrast. 21 Hij was nog steeds vreselijk kwaad: Wat denkt die vent wel? Heb ik daarom al die tijd zijn bezittingen beschermd? Ik had het net zo goed kunnen laten! Nog niet één schaap is hij kwijt, en wat krijg ik? Stank voor dank! 22 God mag met me doen wat hij wil als ik morgenvroeg van zijn familie ook maar iemand van het mannelijk geslacht in leven heb gelaten! 23 (23 24) Zodra Abigaïl David zag, sprong ze van haar ezel af. Ze viel voor zijn voeten op haar knieën, boog diep voorover en zei: Mij treft alle schuld, mijn heer. Sta me toe het woord tot u te richten en wees zo goed te luisteren naar wat ik te zeggen heb. 24 25 Schenk alstublieft geen aandacht aan die domme praatjesmaker van een Nabal. Hij is een onbenul, zoals zijn naam al zegt. Had ik uw boden maar zelf te woord kunnen staan. 26 Zo waar de HEER leeft, mijn heer, en zo waar u zelf leeft, de HEER heeft u ervan weerhouden om het recht in eigen hand te nemen en bloedschuld op u te laden. Maar ik hoop dat het al uw vijanden en tegenstanders zal vergaan zoals Nabal. 27 Aanvaard de geschenken die ik voor u heb meegebracht, mijn heer; ze zijn bestemd voor de mannen die u op uw tochten vergezellen. 28 Vergeef me alstublieft dat ik heb gefaald. Ik weet zeker dat de HEER uw huis zal laten voortbestaan, u trekt immers voor de HEER ten strijde. Er mag bij u dus uw leven lang geen spoor van kwaad te vinden zijn.
3 29 Mocht iemand het wagen om u te achtervolgen en u naar het leven te staan, dan zal het steentje van uw leven veilig geborgen zijn in de buidel waarin de HEER, uw God, de mensenlevens bewaart, maar het leven van uw vijanden zal worden weggeslingerd. 30 Wanneer de HEER al zijn goede beloften aan u inlost en u aanstelt tot vorst van Israël, 31 zult u niet gehinderd worden doordat u uw geweten hebt belast door het recht in eigen hand te nemen en onschuldig bloed te vergieten. Wanneer het eenmaal zover is, mijn heer, vergeet uw dienares dan niet. 32 David antwoordde: Ik dank de HEER, de God van Israël, dat hij u vandaag op mijn weg heeft gestuurd. 33 En u dank ik voor uw verstandig optreden van zojuist, waarmee u hebt voorkomen dat ik het recht in eigen hand nam en me schuldig zou maken aan moord. 34 Maar zo waar de HEER leeft, de God van Israël, die me ervan heeft weerhouden om u kwaad te doen, als u niet zo snel naar me toe was gekomen, was er van Nabals familie morgenvroeg niemand van het mannelijk geslacht meer in leven geweest! 35 En hij aanvaardde haar geschenken met de woorden: Ga gerust naar huis; ik heb uw woorden aangehoord en uw verontschuldigingen aanvaard. 36 Bij haar thuiskomst zag Abigaïl dat Nabal een feestmaal had aangericht, het leek wel een koningsmaal. Hij had zeer veel gedronken en de wijn was hem naar het hoofd gestegen, daarom repte ze die avond met geen woord van het gebeurde. 37 De volgende ochtend, toen Nabal zijn roes had uitgeslapen, vertelde ze hem wat ze had gedaan. Zijn hart bleef stilstaan in zijn borst, en hij zakte roerloos in elkaar. 38 Tien dagen later trof de HEER Nabal zo zwaar dat hij bezweek. 39 Toen David hoorde dat Nabal dood was, zei hij: Geprezen zij de HEER; hij heeft het voor mij opgenomen tegen Nabal, die me zo beledigd heeft. Op die manier heeft hij mij ervan weerhouden iets verkeerds te doen en heeft hij toch Nabal zijn verdiende loon gegeven. Daarop stuurde hij boden naar Abigaïl om haar ten huwelijk te vragen. 40 In Karmel aangekomen zeiden Davids dienaren tegen Abigaïl: David heeft ons gestuurd om u te vragen zijn vrouw te worden. 41 Abigaïl knielde neer, boog diep voorover en zei: Ik ben uw dienares. Ik ben bereid de slavin te zijn die de voeten wast van de dienaren van mijn heer.
4 42 Snel maakte ze zich klaar om te vertrekken. Toen reed ze op haar ezel, met vijf slavinnen in haar gevolg, achter de boden van David aan en werd zijn vrouw. Gemeente van onze Heer Jezus Christus, 1 SAMUEL 25 Een lang verhaal, dat van David, Nabal en Abigaïl. We zullen het nog even kort navertellen. David was op de vlucht voor koning Saul en verblijft met zijn mannen in de woestijn. Waarschijnlijk hadden hij en zijn mannen honger gekregen, want hij stuurt enkele van hen naar ene Nabal, een vermogend man, met de vraag of die wat voedsel kon afstaan. Tot drie maal toe moeten ze de vredegroet brengen: "Vrede zij u, vrede zij uw familie, vrede over al wat gij bezit". (6) Geen vreemd voorstel, want David en zijn mannen hadden de herders van Nabal beschermd. Dus: voor wat hoort wat. Maar Nabal weigert dit verzoek: hij doet net alsof hij nooit van David heeft gehoord: "Wie is David, en wie is de zoon van Isaï?" (10) Als David verneemt dat Nabal zo gereageerd heeft besluit hij die weigering met geweld te beantwoorden. Nadat we eerst tot driemaal toe het woord "vrede" hoorden uit de mond van de mannen van David, is het nu tot driemaal het woord "zwaard" dat klinkt. "Ieder gorde zijn zwaard aan", zegt David - toen gordde ieder zich het zwaard aan, ook David zelf gordde zijn zwaard aan. (13) Het zou een bloedbad zijn geworden als niet Abigaïl, de vrouw van Nabal had ingegrepen. Zonder haar man op de hoogte te stellen stuurt zij een karavaan met voedsel naar David toe en komt er zelf nog eens achteraan om hem op andere gedachten te brengen. Als ze David ontmoet buigt ze ter aarde en vraagt vergeving om wat haar man heeft gedaan. Ze zegt: "David, handel overeenkomstig je koningsambt - ga niet moorden. David luistert naar deze vrouw: hij prijst en zegent in drievoud - geprezen zij de Here, geprezen zij uw verstand en gezegend zij uw verstand. Abigaïl gaat dan naar huis alwaar ze haar man als een beschonkene aantreft en als ze dan de volgende morgen vertelt
5 wat Nabal allemaal boven het hoofd hing schrikt deze zo hevig, dat hij sterft. Het einde van het verhaal is dan dat David met Abigaïl trouwt en zijn derde vrouw wordt. Een spannend verhaal, maar het navertellen van een verhaal is nog geen preek. Wat is de boodschap van dit verhaal voor ons vandaag? Nou, zeggen mensen: de betekenis van dit verhaal kan je terugbrengen op de tegenstelling rijk-arm. Want het gaat enerzijds over een man, die zeer rijk is en typerend is dan dat er eerst wordt verteld over zijn bezittingen - hij had 3000 schapen en duizend geiten - en als laatste wordt zijn naam genoemd: Nabal. (2) Nabal is het prototype van een kapitalist, u weet wel van die mensen die eerst vertellen wat ze allemaal hebben en pas daarna wie ze zijn. Nabal, lezen we verderop, zijn naam betekent "dwaas", het gaat dus over een rijke dwaas. En waardoor wordt zo'n rijke dwaas altijd gekenmerkt? Door zijn harde en ruwe optreden en dat lezen we in vers 3: "die man was ruw in zijn optreden". En naar wie is deze Nabal dan zo ruw, wie wordt door de dwaas, de grootgrondbezitter ruw behandeld? Dat zijn de armen. Wie is de arme in dit verhaal? David! De arme vluchteling, op de vlucht voor koning Saul in 1 Samuel 25. De rijke dwaas Nabal horen we dan ook zeggen: "wie is David, wie is de zoon van Isaï, er zijn tegenwoordig zoveel knechten die bij hun heer zijn weggelopen". Er zijn zoveel vluchtelingen, als je wilt helpen dan is toch het eind zoek? "Zou ik dan mijn brood, mijn water en wat ik geslacht heb, geven aan lieden die ik niet ken?" zegt Nabal (11) en we horen mensen zeggen, moet ik ook geld geven, hulp bieden aan vreemdelingen? Maar wie krijgt er uiteindelijk gelijk in dit verhaal? De arme of de rijke? David of Nabal? Het is duidelijk: de rijke komt aan zijn eind, hij sterft: "Toen stokte Nabals hart in zijn binnenste en hij werd als een steen". (38) De rijke wordt door God geoordeeld, maar de arme, David, daar komt God voor op en gaat Hij mee door. Gemeente: God slaat de rijken, althans de zelfzuchtigen onder hen en verhoogt de armen, gelooft dit evangelie, Amen. Maar wacht eens, de preek is nog niet af. En ik zie een aantal mensen met name vrouwen wat verontwaardigd kijken - ze vonden de preek te vrouwonvriendelijk- waar is Abigaïl gebleven?
6 Is het niet zo dat alle schijnwerpers op deze vrouw worden gericht? Hoor maar: Abigaïl, die vrouw had een goed verstand en was schoon van gestalte (3) Abigaïl lijkt het voorbeeld te zijn van de geëmancipeerde vrouw! En deze vrouw is getrouwd met een man, maar ja, die man is eigenlijk een dwaas. En wanneer je man een dwaas is kan je hem niet gehoorzamen, maar moet je zelf initiatieven nemen. Abigaïl is meer dan een huishoudster, eerder een directrice van een onderneming, maar dan wel iemand met hart voor de ander, de arme, zij wil wel delen van haar rijkdom met de arme David. Abigaïl gaat haar eigen weg: zonder Nabal in te lichten geeft ze bevel aan de knechten om voedsel naar David te sturen. (18) En zij gaat er zelf achteraan zonder ook maar enige angst te hebben. Abigaïl is de zelfbewuste vrouw, die ook haar mondje open kan doen - wat een toespraak kan ze houden in vers 24-31 - ze neemt de schuld van haar dwaze man voor haar rekening en wijst David op zijn roeping als koning. Zou haar man dat haar na kunnen doen? Nee, met haar man heeft Abigaïl het niet zo hoog op. Moet u eens luisteren naar wat ze zegt tegen David: "David, stoor je niet aan deze man van mij, een man van niets, aan Nabal, want zoals zijn naam is, is hij, Nabal heet hij en dwaas is hij". (25) Het zal je toch maar even gezegd worden als man door je eigen vrouw. Ja, Abigaïl lijkt de vrijgevochten vrouw ten top, maar het is dankzij haar geëmancipeerde en vrouwelijke doen dat David van zijn mannelijk geweld wordt weerhouden. Dankzij Abigaïl werden levens gered. Wat een verstand zo'n vrouw als Abigaïl - haar naam betekent "mijn vader verheugt zich", ja, in zo'n dochter verheugt zich elke vader. Vrouwen, neem eens wat meer initiatieven zodat het mannelijk geweld wordt gestopt. God maakt vrouwen zelfbewust, gelooft dit evangelie, amen. Maar is dat nu alles? God slaat de rijken en verhoogt de armen? God maakt vrouwen zelfbewust? Nou, het zit er allemaal wel een beetje in, die tegenstelling tussen rijk en arm en die opvallend op de voorgrond tredende Abigaïl. Alhoewel: Koning Salomo was ook rijk, maar zijn rijkdom wordt niet altijd in een negatief daglicht gesteld en die Abigaïl
7 was toen nog niet zo geëmancipeerd als veel vrouwen nu: tot zesmaal noemt ze zich "dienstmaagd", slavin tegenover David. Maar is de boodschap van 1 Samuel 25 nog iets meer dan wat we nu gehoord hebben? Als het alleen dat is, blijft het niet steken bij een verhaaltje met een moraaltje? En zijn die verhaaltjes niet ontzettend vervelend en vermoeiend? Zo komen we bij een derde uitleg, een uitleg, die de twee andere in zich opneemt. Het is goed om te weten, dat de verhalen in het boek Samuel profetische verhalen zijn, de Joden scharen die onder de profetische boeken d.w.z. boeken die meer dan kale en nuchtere feiten weergeven. Meer nog: de boeken Samuel zijn Messiaanse boeken, ze laten al iets oplichten van de Messiaanse toekomst. Ja, je moet eigenlijk die boeken Samuel, dat hele OT binnenwandelen zoals je een oude kerk binnen wandelt en wat zie je dan opeens: kleuren in gebrandschilderde ramen die je van buiten nog niet zag - zo moet je het OT binnenwandelen en naar buiten kijken en dan zie je dat Messiaanse licht waarvan het NT getuigt over alles heen stralen. Ja, het is goed om te weten, dat je in sommige koningen van Israël een Messiaanse glans ziet oplichten, i.h.b. in koning David zie je daarvan iets oplichten. En opdat Davids leven door zou blijven wijzen naar de Messias, werd hij bijgestaan door een profeet, in dit geval de profeet Samuel - hij moest David de weg wijzen. Maar wat was er in 1 Sam. 25 nu aan de hand? De profeet Samuel was gestorven, lezen we in vs. 1, m.a.w. David was de correctie van de profetie kwijt. En i.p.v. Samuel zien we nu Abigaïl naar voren komen, Abigaïl, die als een soort profetes optreedt. Zij gaat David zeggen hoe hij moet handelen. En zo zegt ze ook: "David, God heeft je als vorst (voorganger) aangesteld, ga daarom nu niet onschuldig bloed vergieten, handel overeenkomstig je ambt. In 1 Samuel 25 hoor je een evangelieverkondiging. Ja, het gaat over een dwaas, over die dwaas uit de psalm 14 en 53, die Nabal, die in zijn hart zegt: "er is geen God, God kan mij niks maken, ik zoek het zelf wel uit, grenzen, geboden, regels - ik doe wat ik wil... Die dwaas zegt: wie is David, wat heb ik met hem te maken en de eeuwen door horen we die stem die zegt: wie zijn de zonen van David, de Jood, wie is de zoon van David, Jezus Christus? Wie zijn zijn volgelingen? Niks mee te maken, weg ermee En in 1 Samuel 25 gaat het over David, die zijn roeping bijna miste door er op los te willen slaan, maar dankzij Abigaïl
8 ervan weerhouden werd, ja, we zien hier de gestalte opdoemen van Hem die wet en profeten gehoorzaamde: de zoon van David, Jezus Christus. In Hem zien we dat God niet op de Nabals heeft willen losslaan, op een wereld die zich niets aan God gelegen liet liggen, maar die wereld heeft willen tegemoet komen met een boodschap - niet om je dood van te schrikken, maar om van op te leven. Dat is het evangelie. Amen. Ja, maar horen we dan niets over moraal in dit verhaal, d.w.z. kunnen we nog iets leren uit deze geschiedenis? Jazeker! Het was een geluk, dat David die ontmoeting met Abigaïl had: dankzij haar bleef zijn leven Messiaans en open naar God. Als David haar niet had ontmoet, had hij een bloedbad aangericht en zou zijn leven gesloten zijn gebleven voor God. We mogen elkaar toewensen dat God iemand op onze levensweg stuurt in de persoon van een Abigaïl en ons de vraag stelt; is je leven nog open voor de dingen van God? Abigaïl stelt vragen, die ons hele bestaan raken van arm en rijk, man en vrouw, en God en je naaste Abigaïl zou je kunnen vragen: is je manier van zaken doen nog open naar God, of zijn het vuile zaakjes geworden? Abigaïl wijst je op je roeping. Abigaïl zou je kunnen vragen: zoals je met je vrouw omgaat, kinderen, je ouders, is dat niet te bezitterig, nog respectvol? Abigaïl wijst je op je roeping. Abigaïl zou je kunnen vragen: die verbittering, die wrok, dat verleden dat je die ander nog aanrekent, is dat wel goed? Abigaïl wijst je op je roeping. Abigaïl vraagt je: je werk, je vrije tijd, je geld, je seksualiteit, laat je God daarin nog toe? Abigaïl wijst je op je roeping. Abigaïl wil ook onze samenleving ontmoeten, een samenleving van harde concurrentie, van mannelijk geweld, van vervuiling en afschuwelijke tegenstellingen tussen rijken en armen. Is dat samenleven nog open voor de stem van wet en profeten? De kerk wil Abigaïl ontmoeten: zoals het nu reilt zeilt, krijgt de Geest de ruimte en hebben mensen hier zicht op God, op Jezus? En als straks de fusie een feit zal worden zijn we er dan, of gaat het om meer? Wij wensen elkaar een diepe ontmoeting toe met Abigaïl. Wie is Abigaïl? Nee, zeg nou niet de dominee, de ouderling, of de diaken, neen het is iemand waarvan je het niet verwacht, soms je eigen vrouw, je dochter, een vluchteling, een kind. Wie het ook is, na zo'n ontmoeting zeg je:
9 "De Heer heeft mij gezien en onverwacht ben ik opnieuw geboren en getogen. Hij heeft een licht ontstoken in de nacht, gaf mij een levend hart en nieuwe ogen." Amen