ORDE VAN DIENST 40-dagentijd Hofkerk 6 maart 2016 Lezen: Lucas 15: 11-32 Overdenking door ds. Jan Bos: Lieve mensen van de Hofkerk, gasten, gemeente van Jezus Christus, schilderij van Rembrandt "De terugkeer van de verloren zoon" op de beamer 1) Een prachtig verhaal! Wat een geweldige gelijkenis is dat toch van die verloren zoon! Ik weet eigenlijk niet goed waar ik moet beginnen, zoveel lagen, gedachten en betekenissen zitten er in dit verhaal. Ik moet denken aan ds. Anne Vlieger die hier ooit 24 uur achter elkaar over heeft gepreekt in de Hofkerk, een marathonpreek voor het goede doel. En ik moet denken aan dat prachtige schilderij van Rembrandt met de titel "De terugkeer van de verloren zoon" Dit verhaal heeft oneindig veel mensen aan het denken gezet en getroost, en niet voor niets is er in onze kerk ook een glas-in-lood-raam van gemaakt. Een pareltje in de bijbel! Opvallend trouwens dat alleen Lucas de gelijkenis in zijn evangelie heeft staan. Maar ook weer niet gek als je bedenkt dat Lucas zijn evangelie schreef voor de heiden-volken, voor niet- Israëlieten. En niet gek als je bedenkt dat Jezus volgens Lucas vooral was gekomen om het verlorene te zoeken en te vinden... 2) Twee zonen Maar wie is dan die verloren zoon? Natuurlijk denk je in eerste instantie aan die jongste zoon die uiteindelijk bij de varkens terecht komt. Maar die verloren zoon kwam weer terug, stond op en werd gevonden! Die andere zoon, ja, die was wel lekker thuis bij zijn vader, maar was hij hij wel echt Thuis? Was hij wel echt bezig met de dingen van de Vader? Of bleef hij eigenlijk altijd mopperig, braaf, in feite een slaaf, zonder de vreugde en de blijdschap die bij de Vader hoort. Ja lieve mensen dat is een kernwoord: de blijdschap.
gedeelde blijdschap over een gevonden mens! Maar laten we bij het begin beginnen. Er is iemand met twee zoons. Dat is een terugkerend thema in de bijbel. Denk maar aan Kain en Abel, Ezau en Jacob, de gelijkenis van de twee zonen in de wijngaard, Jezus en Barabbas, Petrus en Johannes enz. In de bijbel worden vaak twee zonen naast elkaar gezet. Twee manieren van leven zou je kunnen zeggen. Je hebt introverte mensen en extraverte, mensen die lekker thuis blijven en mensen die de boer op gaan. Je hebt brave, voorzichtige mensen en mensen met lef en durf. Je mensen die hun driften en verlangens achterna gaan en mensen die hun geweten volgen. Je hebt mensen die leven met God en mensen die leven zonder God. Let wel: het gaat hier niet om goed of slecht, maar om twee manieren van zijn. En heel vaak loopt dat door elkaar... Zoals in het Yin-Yang teken in het zwarte deel ook een wit rondje staat en in het witte deel een zwart rondje. De meest gangbare uitleg van die twee zonen zegt dat de oudste zoon staat voor Israël, waar God mee begonnen is. Israel dat kind aan huis is in de tempel en de geboden naleeft. De jongste zoon staat dan voor de mensen die niet geloven en God noch gebod kennen. De mensen die 'verloren' zijn. Ik zie ook een heel duidelijke parallel met onze tijd: Heel veel mensen hebben de kerk verlaten. Veel mensen hebben ook God verlaten en Hem vaarwel gezegd. "Vader, geef mij het deel van uw vermogen waar ik recht op heb". Het is de wens van de moderne mens om op eigen benen te staan. Zonder God. De moderne mens zegt: 'ik kan het wel alleen'. De moderne mens zegt: we spreken af dat God niet bestaat. Zoals een puber ook afstand neemt van zijn ouders in de pubertijd. Dat heeft ook iets gezonds. Dat is ook de bedoeling. Als ze maar niet te ver van huis raken... De Vader verdeelt zijn vermogen dus ook. Dat hoort bij de opvoeding. Het is ergens normaal is dat die jongste zoon dat vraagt. Zijn vader WIL zijn leven ook met zijn kinderen delen! Er staat dat de jongste zoon om het bezit van de Vader vroeg. Maar vervolgens deelt de Vader zijn Leven, staat er. Dat is nogal wat! God de Vader vertrouwt het leven aan zijn zonen toe. De wereld, de aarde, het leven als mensen met elkaar. 3) De jongste zoon De jongste zoon gaat op weg.
Hij maakt zich los van de Vader. Hij wil op eigen benen staan. Maar ergens gaat het mis. Er staat dat hij het Leven 'verstrooide' en verkwistte. Ik denk dat het komt omdat hij de band met zijn Vader te snel en te abrupt heeft doorgesneden. Dat verkwisten is nog helemaal niet zo erg, want dat is juist de bedoeling van God de Vader: het leven moet geleefd worden, het geld moet rollen, de liefde moet gedeeld, er moet feest gevierd worden! Maar je moet wel contact houden met je vader, en met je oudste broer. Er zijn grenzen. Het is allemaal zo subtiel en fijn beschreven. De jongste komt uiteindelijk bij de varkens terecht om die te hoeden. De varkens staan voor het onreine, het heidense, het goddeloze. Maar dat 'hoeden'... ja dat is nou juist weer iets van God de Vader. Van God de goede Herder! Die jongste zoon is dan wel ontredderd en verloren, maar hij hoedt de varkens. En daar bij die varkens denkt hij aan zijn Vader als de Goede Herder die ook hem wil hoeden. Dat was hij vergeten. "Hij kwam tot zichzelf" staat er zo mooi. Daar tussen die varkensschillen, in zijn totale verlorenheid komt hij tot zichzelf en herinnert hij zich de liefde van zijn Vader. Tot in de puntjes gaat hij zijn terugkeer voorbereiden: "Ik zal opstaan en tegen mijn Vader zeggen..." Zo snel en onvoorbereid als hij uit huis is vertyrokken zo minutieus bereidt hij zijn terugkeer voor. Het is zo mooi om te zien dat die verloren zoon eigenlijk iets van Jezus zelf heeft. Als je hem wegzet als een zondige en verloren zoon dan zie je dat niet. Maar ergens heeft deze verloren zoon iets van Jezus zelf, die zijn leven weggaf, de verlorenen zocht, als dood was, maar ook weer opstond!! "Ik zal opstaan en tot mijn Vader gaan" staat er op ons glas-in-lood-raam. Opstanding! Die verloren zoon lijkt op Jezus zelf! Natuurlijk denken we ook aan allerlei andere mensen en misschien wel aan onszelf in onze verlorenheid. Aan al die mensen die de weg kwijt zijn geraakt, stuurloos en doelloos, de mensen die omkomen in de veelheid der dingen, de mensen zonder bodem en houvast. Ook voor hen is deze gelijkenis: de verlorenen kunnen altijd weer terug naar de Vader. Dat is immers het evangelie: verloren worden gezocht en gevonden! Mensen staan weer op uit hun ellendigheid! 4) De vader De jongste zoon komt weer thuis. Zijn vader stond al op de uitkijk en loopt hem tegemoet. Dat ontroerende moment dat hij hem in de armen neemt! De jongste zoon begint met zijn zorgvuldig voorbereide zinnen, "eh... ik ben niet meer waard uw zoon te heten" maar de Vader onderbreekt hem en doet hem nieuwe kleren aan! Er moet feest gevierd worden. Al die tijd heeft de Vader hem gemist.
Hij liet hem zijn gang gaan, hij gaf hem de vrijheid, maar hij miste hem. Hier in dit moment blijkt de grote liefde van God voor zijn mensen. Hieruit blijkt dat wij mensen totaal aanvaard zijn, zelfs als wij de Vader verlaten en verloren zijn geraakt daardoor. De Vader wil dat mensen Thuis zijn bij hem, leven met Hem, bezig zijn 'met de dingen van de Vader'. Dat wil zeggen dat ze varkens hoeden, een goede herder zijn en het land bewerken en bewaren. De jongste zoon had het dat wat al te rigoreus gedaan, maar in zijn verlorenheid herinnerde hij zich de liefde van de Vader en stond weer op. Er kan feest gevierd worden! 5) De oudste zoon Of toch niet? Want er ontbreekt nog iemand. De oudste zoon was aan het werk op het land en komt terug. De oudste zoon die zo keurig bij zijn Vader is gebleven. Hij heeft braaf en fatsoenlijk geleefd, is dat niet prachtig? Maar nu komt de aap uit de mouw. De oudste zoon heeft zijn jongste broer nooit gemist. Hij had hem afgeschreven. Eigenlijk verraadt hij zijn innerlijke motieven als hij tegen zijn Vader zegt: "altijd heb ik u gediend" In het Grieks staat hier een woord dat eigenlijk 'slaaf-zijn' betekent. De oudste zoon heeft zich als een slaaf gevoeld. Het was allemaal niet van harte, met blijdschap dat hij thuis bleef en op het land werkte. Nu er iemand is gevonden die verloren was kan hij niet blij zijn! En dat was nu juist wat de Vader wilde: blijdschap om gevonden mensen. Echte broederschap, echt samenleven, echte solidariteit! De oudste zoon kan het niet hebben dat zijn Vader zo goed is. Wie is nou eigenlijk de verloren zoon in deze gelijkenis? Ik denk dat het dus gaat om TWEE verloren zonen, waarvan er één thuis komt. En die andere...? Die blijft op de drempel staan. Het verhaal vertelt niet hoe het afloopt. Maar een ding is zeker: de Vader hoopt ook dat deze verloren zoon binnenkomt en mee gaat feesten. De vader houdt van zijn BEIDE zoons, van de brave en vrome zoon die bij huis blijft maar ook van de verkwistende en losbandige zoon. Uiteindelijk is dit dus de gelijkenis van de liefhebbende Vader. Die mensen aanvaardt in hun verlorenheid en in hun roekeloosheid. Die ook u en jou en mij in zijn armen sluit, een ring om de vinger doet, een nieuw kleed omdoet en zegt: "kom binnen, sta op, we gaan feest vieren, want je bent er weer". En daar in het huis van de Vader wordt feest gevierd, omdat mensen weer zijn gevonden. Daar in het huis van de Vader wordt zijn vermogen gedeeld en verkwist worden varkens gehoed en staan mensen weer op uit de dood! Amen