DE NO BLAME-METHODE VOORAF Omdat mijn school probeert te werken met de No Blame-Methode heb ik deze hier in kaart gebracht. Het is een manier om met kinderen in gesprek te gaan en zo ook de waarheid te weten te komen. Men wil hier ook niemand straffen, wel aanmoedigen en de problemen zo snel mogelijk proberen op te lossen. INHOUDSTAFEL 1. Definitie... 2 2. De essentie van de No Blame-aanpak... 2 3. Wat de No Blame aanpak niet doet: het slachtoffer veranderen... 2 4. Pesten als een groepsproces: de betrokkenen... 2 4.1. De pesters... 2 4.2. Het slachtoffer... 2 4.3. De groep (meelopers, toeschouwers, helpers,...)... 3 5. De No Blame methode bij pesten... 3 5.1. Vooraf... 3 5.2. Stap 1: Gesprek met de gepeste leerling... 3 5.3. Stap 2: De groep wordt samen geroepen... 4 5.4. Stap 3: Leg het probleem uit... 4 5.5. Stap 4: Deel de verantwoordelijkheid... 4 5.6. Stap 5: Vraag de groep naar hun voorstellen... 4 5.7. Stap 6: Laat de verantwoordelijkheid bij de groep... 4 5.8. Stap 7: Één week later: individuele, korte gesprekken met alle betrokkenen... 4 6. Wat is effectief?... 5 7. Bronnen... 5 1
1. Definitie Letterlijk vertaald betekent No Blame geen schuld. Het is een niet bestraffende en probleemoplossende methode om in groep met pestsituaties om te gaan. De No Blamemethode bestaat uit een stappenplan dat is onderverdeeld in zeven stappen. Deze stappen zijn: gesprek met het slachtoffer, organiseer een eerste bijeenkomst, leg het probleem uit, deel de verantwoordelijkheid, vraag naar ideee n van elk groepslid, laat het aan de groep over en een gesprek met elk leerling afzonderlijk. 2. De essentie van de No Blame-aanpak Aangezien pesten een groepsprobleem is betekent dit dat een individu zelden tot nooit het probleem kan oplossen, want een individu kan niet winnen van een groep. De groep moet in actie komen. De essentiële elementen in deze methode zijn: Niemand wordt gestraft. Aanmoedigen van empathie. Gedeelde verantwoordelijkheid. Probleemoplossend. 3. Wat de No Blame aanpak niet doet: het slachtoffer veranderen Slachtoffers van pestgedrag krijgen van de raad van ouders, leerkrachten of de groep om op één of andere manier hun gedrag te veranderen. Ze moeten ze leren voor zichzelf opkomen, terugslaan, weg wandelen, doen alsof het hen niet kan schelen. Door op deze manier met de slachtoffers om te gaan denken ze dat het hun eigen schuld is en dus ook hun eigen verantwoordelijkheid om een eind te maken aan het pestgedrag. Er is niets mis met assertiviteitstrainingen voor iedereen. Het aanleren van sociale vaardigheden kan veel leerlingen helpen die moeilijkheden hebben met relaties. Dergelijke initiatieven mogen echter niet rechtstreeks gekoppeld worden aan de toestand van het slachtoffer, enkel aan de algemene ontwikkeling van iedereen. 4. Pesten als een groepsproces: de betrokkenen 4.1. De pesters Pesters vind je overal, ze zijn vaak: Fysiek of verbaal sterker dan het slachtoffer. Op zoek naar macht en waardering van de groep. Hebben weinig respect voor grenzen en kunnen zich moeilijk inleven in de gevoelens van anderen. Ze hebben dan ook weinig gewetensproblemen bij hun pestgedrag. In sommige gevallen vinden ze dat het slachtoffer erom vraagt. Zijn zich vaak niet bewust van de gevolgen voor de slachtoffers. 4.2. Het slachtoffer Wordt door de groep om één of andere manier als anders, afwijkend beschouwd. De tolerantiegrens is voor iedereen verschillend. Waar de ene plagerijen of pesterijen zal weglachen en relativeren, zal de andere gekwetst achterblijven en zo een weerloze indruk maken die misschien nog meer uitnodigt tot pesterijen. Zijn gemiddeld fysiek en verbaal zwakker. Missen soms een aantal sociale vaardigheden en komen niet of op de ongepaste manier voor zichzelf op. 2
4.3. De groep (meelopers, toeschouwers, helpers,...) Pesten is steeds een groepsgebeuren, zo zijn er steeds verschillende mogelijke betrokkenen: De neutrale toeschouwers, die vaak niets zeggen of doen uit angst om zelf het doelwit van de pesterijen te worden. Door niet te reageren maken ze onbewust duidelijk dat ze het gedrag toestaan. In deze houding schuilt echter het gevaar dat men onverschillig en hard wordt voor het leed van anderen, waardoor de empathie afneemt. De meelopers die de pester helpen bij zijn gedrag. De helpers die partij durven kiezen voor het slachtoffer. 5. De No Blame methode bij pesten Met het gebruik van de 'je-vorm' in de tekst wordt niet gesuggereerd dat jij als CLBmedewerker altijd de best geplaatste persoon bent om deze acties op te nemen. Ideaal zou zijn dat er op school, meerdere mensen zijn die de No Blame-procedure kennen, zodat in elke situatie kan afgewogen worden wie het best geplaatst is om de gesprekken te begeleiden. Hieronder eerst kort de stappen in een schema: Vooraf Breng de situatie in kaart 1 2 3 4 5 6 7 Gesprek met de gepeste leerling De groep wordt samen geroepen Leg het probleem uit Deel de verantwoordelijkheid Vraag de groep naar hun voorstellen Laat de verantwoordelijkheid bij de groep Één week later: individuele, korte gesprekken met alle betrokkenen 5.1. Vooraf Beschrijf de pestsituatie, breng ze in kaart: Wie is de gepeste? Over welke vervelende, regelmatig voorkomende situaties gaat het? Wie is de pestkop? zijn er meerdere? Omschrijf de middengroep? Is de klas/groep op de hoogte? 5.2. Stap 1: Gesprek met de gepeste leerling 3
Vraag informatie over wat er aan de hand is zonder je te verliezen in details: hoe beleeft de gepeste leerling die moeilijke situaties? Leg uit hoe je de situatie zal aanpakken, dat niemand gestraft wordt en vraag het mandaat om je aanpak ook effectief uit te voeren. Bespreek samen wie de overleggroep vormt. Overleg wat je mag vertellen in de groep. Vraag eventueel naar een verhaal of een tekening die het gevoel van de gepeste leerling het best uitdrukt. Laat weten hoe en wanneer je bereikbaar bent 5.3. Stap 2: De groep wordt samen geroepen Hiervoor wordt/worden de pester(s) aangesproken, leerlingen uit het middenveld en vrienden en/of positief ingestelde jongeren. De gepeste leerling maakt inderdaad geen deel uit van de overleggroep 5.4. Stap 3: Leg het probleem uit Vertel aan de groep dat je een probleem hebt. Gebruik eventueel het verhaal of de tekening als illustratie. Verlies je niet in de eventuele details die je zou kennen. Beschuldig ook niemand. Maak wel duidelijk dat het probleem moet opgelost worden. 5.5. Stap 4: Deel de verantwoordelijkheid Zorg dat het voor iedereen duidelijk en zeker is dat er niet zal gestraft worden. Vraag elk groepslid na te denken over hoe hij of zij kan bijdragen tot de oplossing. Zij hebben het meeste contact met de gepeste leerling en zijn dan ook het best geplaatst om het pesten te stoppen 5.6. Stap 5: Vraag de groep naar hun voorstellen Alle positieve voorstellen worden aanvaard. Ook 'niets meer doen' is alvast een goed antwoord. Vraag door over hoe ze hun voorstellen concreet zullen uitvoeren: 'hoe ga je het aanpakken?'. Vraag om 'ik-taal' te gebruiken: niet wij zullen iets doen maar 'ik dat het zo zus of zo doen'. Eventueel kunnen de concrete voorstellen op papier gezet worden 5.7. Stap 6: Laat de verantwoordelijkheid bij de groep Zij alleen kunnen het probleem oplossen. Bedank hen en geef ze op een duidelijke manier vertrouwen. Laat hen ook weten dat je over één week met elk van hen individueel zal spreken. Zorg ervoor dat ze weten hoe en wanneer je bereikbaar bent. 5.8. Stap 7: Één week later: individuele, korte gesprekken met alle betrokkenen Laat elk groepslid afzonderlijk vertellen over zijn bijdrage. Gebruik hiervoor vragen zoals: 'hoe is het nu?', 'is het pesten gestopt?',' ben jij tevreden?'. Indien de gepeste leerling niet echt tevreden is over het resultaat, bespreek je samen met hem nieuwe doelen. Hierbij is het denkbaar dat met dezelfde groep de procedure (deels) hernomen wordt. Evenzeer is het denkbaar dat een nieuwe groep wordt samengesteld. 4
6. Wat is effectief? Het is proefondervindelijk gebleken dat veel strategieën die gebruikt zijn om het gedrag van de pester te veranderen, niet effectief zijn. We kijken vaak naar de pester met gevoelens van boosheid en frustratie, en naar het slachtoffer met medelijden. Omdat school een verantwoordelijkheid heeft tegenover de kinderen en hun ouders, is het belangrijk dat accuraat en effectief gereageerd kan worden op pestgedrag. Dit betekent dat er een methode moet kunnen worden ingezet die werkelijk leidt tot resultaten: het pesten te laten ophouden. De No Blame-methode wordt inmiddels met succes en op steeds grotere schaal, toegepast in Engeland, Zwitserland, Nieuw Zeeland en verschillende Zuid Amerikaanse landen. De aanpak is proefondervindelijk zeer effectief gebleken. Sommige onderzoeken in Engeland noemen succespercentages van +90%.(1) Waar de meeste andere methoden zich onderscheiden indien ze rond de 50% succesvol zijn, vinden wij dat we hier kunnen spreken van een revolutionaire ontwikkeling in de aanpak van pestgedrag. Dit verhaal klinkt erg mooi, bijna te mooi om waar te zijn. Dat kan voor sommigen een reden zijn er verder geen aandacht aan te hoeven besteden en dat is jammer. Dat deze aanpak misschien te mooi om waar te zijn lijkt, is namelijk niet iets waar wij wat aan kunnen of willen veranderen. Wij zijn bereid te laten zien dat we waarmaken wat we zeggen en we zijn er trots op dat we deze aanpak in Nederland kunnen aanbieden. We verwachten er veel mensen een groot plezier mee te kunnen doen. 7. Bronnen http://www.vclb-koepel.be/professionals/goed-in-je-vel2/pesten2-cyberpesten/de-no- - methode http://www.diversiteitactie.be/sites/default/files/0.01.%20de%20no%20blame%20aanp ak.pdf http://leefsleutels.be/nascholingsaanbod/ http://www.noblame.nl http://www.noblame.nl/introductie/wat-is-effectief http://www.cyberpesten.be/info/sites/default/files/200500248_10.pdf Boeken waarin hier ook extra informatie over te vinden is: Oplossingsgericht aan het werk met kinderen en jongeren Een schreeuw om hulp Pesten stoppen Stap voor Stap STerK! 5